Moeilijke Bijbelteksten: Zijn de 10 stammen van Israƫl verdwenen?

God 31 mei 2023 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vermeende verdwijning van 10 van Israƫls stammen.

Een meerderheid van gelovigen denkt dat 10 stammen van IsraĆ«l verdwenen zijn. Ze zouden opgegaan zijn in of verstrooid onder de volken doordat de ā€˜AssyriĆ«rs ze gevangennamen en daarna als slaven verkochten. Toch staat er herhaaldelijk in de Bijbel dat God al IsraĆ«ls twaalf stammen tezamen weer zal laten terugkeren naar het beloofde Land (Js 30:3; Hos 1:11-12; Zac 10:6). Hoe kan dat?

Davidisch koninkrijk vernederd
De vermeende 10 stammen zouden zelfstandig een apart koninkrijk hebben opgericht naast het Davidische koningshuis. Zo lijken ze gerebelleerd te hebben en zou hun verstrooiing het gevolg daarvan zijn.

De werkelijkheid is, zoals zo vaak, anders. In circa 931 voor Christus keerde zich vrijwel heel Israƫl van het koningshuis van David af. Alleen de stam Judah (of althans het grootste deel ervan) bleef loyaal aan dat koningshuis.

De gedachte van de verdwijning van 10 stammen wijst er in elk geval op dat de geschiedenis van het huis van Israƫl niet helder en goed gekend is.

Jeruzalem was de Davidische residentiestad en bovendien de tempelstad geworden. Omdat de stad in het stamgebied van Benjamin ligt, sloot ook die stam zich (grotendeels) bij de Davidische koning aan. Zo ontstond het schaduwkoninkrijk Judah.

In de Bijbel wordt die nieuwe situatie ook genoemd, namelijk het van Godswege ontstaan van een apart huis van EfraĆÆm/IsraĆ«l, naast dat van Judah/David. Toch gebruiken de Bijbelse profeten vaker de benaming ā€˜het huis van Jakob’, wat staat voor heel IsraĆ«l. Vooral met het oog op de verlangde hereniging (Js 10:21; Ezech 37:22; Hos 1:11).

Het Bijbelverslag laat zien dat die nieuwe situatie een volksverhuizing onder de Israƫliem tot gevolg gehad (1 K 12:16; 2 Kr 11:13-14). Belangrijkste voorbeeld is de stam Simeon dat eertijds bij de Judeeƫrs woonden, maar vervolgens naar het nieuwe koninkrijk Israƫl trok (34:6).

Het koninkrijk van de EfraĆÆmiet Jerobe’am werd daarna terecht IsraĆ«l genoemd, want dat vertegenwoordigde het. Het schaduwkoninkrijk Judah raakte dunbevolkt en was bovendien economisch zwak. Toch wilde diens koning de IsraĆ«liem voor hun daad straffen door ze aan te vallen (1 K 12:21). Deze wederzijdse vijandigheid die erdoor ontstond duurde voort (14:30; Js 11:13) en verklaart de negatieve beoordeling van het huis van Jozef in het JudaĆÆsme. Daar komt bij dat in de ballingschapstijd de bevolkingsbenaming ā€˜Joden’ in gebruik kwam, wat verwarring geeft.

De gedachte van de verdwijning van 10 stammen wijst er in elk geval op dat de geschiedenis van het huis van Israƫl (ook wel huis van Jozef genoemd (Zac 10:6)) niet helder en goed gekend is. Maar staat er, met het oog op het aangekondigde herstel van heel Israƫl, niet meer over in de Bijbel?

Ontstaan tweespalt
De reden dat de IsraĆ«liem hun loyaliteit aan Davids huis introkken laat zich verklaren. Het begon eigenlijk met koning Salomo, Davids zoon, die op latere leeftijd ernstig afweek van Gods verbond. Daardoor keerde God Zich begrijpelijkerwijs van het Davidische koningshuis af (1 K 11:11, 39) en Hij stelde Jerobe’am aan als koning over Zijn volk IsraĆ«l (verzen 37-38).

Naarmate dat de vijandelijkheden tussen de koninkrijken afnamen reisden de Israƫliem van het ene naar het andere koninkrijk en nogal wat profeten werkten zowel in Israƫl als in Judah.

Dit nieuwe, derde koningshuis keerde zich echter al vrij snel nog ernstiger tegen God door het invoeren van een alternatieve godsdienst (12:29-33). Door deze boosaardigheid liet God al vroeg weten dat Hij dit nieuwe koningshuis zou verwoesten (14:10-11, 14). God kondigde toen ook al het einde van heel Israƫl (alle 12 stammen; vers 15) aan, waarvoor Mozes al had gewaarschuwd (Dt 28:15-57).

Israƫls vierde en vijfde koningshuis
Na de verwoesting van het derde koningshuis keerde God Zich ook tegen de nieuwe koning, zodat hij niet eens in staat was een koningshuis (langdurige regering met minstens een generatie die hem opvolgt) op te bouwen. De opperbevelhebber van die koning, ’Omrie genaamd, kon dit wel. Over ’Omries achtergrond, zoals zijn stamverband, is niets bekend. Blijkbaar ging natieverband een grotere rol dan stamverband spelen. Dit geldt ook voor het koninkrijk Judah, omdat minstens de stam Benjamin, maar ook leden van andere stammen, er deel van uitmaakte (bijvoorbeeld 2 Kr 15:9).

’Omrie krenkte God waardoor Hij Zich weer tegen IsraĆ«l richtte. Hij stuurde profeten en sloeg het koninkrijk (1 K 17:1). Hoewel sommige Davidische koningen Gods Weg nog navolgden, deden de meesten dezelfde boosaardigheid als IsraĆ«ls koningen. De koningen van beide koninkrijken namen ook steeds vaker dezelfde naam aan, zoals Jehoram, ā€˜Achazjah en Joā€˜asj, want ze begonnen zich te verzwageren. Daarom veroordeelde God zowel IsraĆ«l als Judah voor hun boosaardigheid (Jr 3:8).

Israƫls zesde koningshuis
Jehoeā€˜ werd koning en verwoestte het huis van ā€˜Omrie en doodde ook de zittende koning van Judah (2 K 9:24, 27). Hij verwijderde de afgoderij van buitenlandse goden, maar hield toch vast aan de alternatieve godsdienst die Jerobe’am had ingevoerd. Daarom kastijdde God de IsraĆ«liem, maar had nog niet besloten IsraĆ«l te verbannen en wilde hen ook niet verwerpen.

Naarmate dat de vijandelijkheden tussen de koninkrijken afnamen reisden de Israƫliem van het ene naar het andere koninkrijk en nogal wat profeten werkten zowel in Israƫl als in Judah. Israƫlieten wisselde soms ook van koningsloyaliteit (2 Kr 11:17; 25:6) en een deel van hen hield vast aan de centrale Tempeldienst (11:16; 31:6; 35:18).

Er is ook een oproep bekend van een Davidische koning aan de inwoners van het koninkrijk IsraĆ«l om het PĆ©sach in Jeruzalem te vieren (30:1, 5) en sommigen voerden ook godsdienstig herstel door in de noordelijke stamgebieden (31:1; 34:6-7). Er werden Tempeloffers gebracht voor heel IsraĆ«l (29:24) en IsraĆ«liem uit de noordelijke stamgebieden werden teruggebracht naar de Bijbelse godsdienst (34:33). Dat wijst erop dat er nog steeds IsraĆ«liem in die stamgebieden woonden die door ā€˜Assur waren bezet (Jr 41:4-5; 2 Kr 34:21).

De terugkeer uit de eerste ballingschap moet dus hebben bestaan uit leden van alle stammen als gedeeltelijke vervulling van Gods profetie over het herstel van heel Israƫl.

Israƫl zevende, achtste en negende koningshuis
IsraĆ«ls laatste koningen kregen te maken met brutale moordpartijen en daardoor volgden koningen elkaar snel op. IsraĆ«l kreeg daardoor van Godswege te maken met invallen van ā€˜Aram en ā€˜AssyriĆ«. Deze laatste natie nam uiteindelijk het koninkrijk IsraĆ«l stukje bij beetje in en bepaalde zelfs wie koning over IsraĆ«l werd. Maar door hun ontrouw aan ā€˜Assur maakte het een eind aan het koninkrijk IsraĆ«l en dreigde hetzelfde met het koninkrijk Judah te doen. Dit laatste werd uitgesteld, maar IsraĆ«ls volledige verbanning volgde circa 135 jaar later door de verwoesting van Jeruzalem en diens tempel.

Israƫlitische ballingen in Mesopotamiƫ
De ā€˜AssyriĆ«rs deporteerde IsraĆ«liem vooral naar gebieden in het zuiden van hun rijk dat ze hadden bezet. Namelijk in het midden en zuidoosten van het Midden-Oosten. Leefgebieden van BabyloniĆ«rs en Meden.

Zo’n 100 jaar later begint ā€˜Assurs verval en heroveren BabyloniĆ«rs en Meden hun oorspronkelijke gebieden. De IsraĆ«litische ballingen worden dan inwoners van hun respectievelijke koninkrijken.

Babyloniƫrs vallen kort daarop ook herhaaldelijk het koninkrijk Judah binnen en voeren inwoners eveneens af naar hun rijksgebieden in Mesopotamiƫ. Daardoor werden alle Israƫlitische ballingen dus inwoners van hetzelfde rijk. Daarover gaat het laatste gedeelte van 2 Koningen.

Het zou dan vreemd zijn als de Israƫliem elkaar niet zouden opzoeken of vinden (Jr 3:18; 50:4). Waar die Israƫlitische gemeenschappen verbleven was blijkbaar goed gedocumenteerd, want koningin Ester schreef ze aan (Es 8:9). De terugkeer uit de eerste ballingschap moet dus hebben bestaan uit leden van alle stammen als gedeeltelijke vervulling van Gods profetie over het herstel van heel Israƫl.

Van Israƫl gaat geen deel verloren. Over al diens delen/stammen waakt God.

Evaluatie
De vraag naar de vermeende verdwijning van 10 stammen van Israƫl blijkt dus geen Bijbelse basis te hebben. Maar er zijn nog andere argumenten tegen de verdwijningsgedachte.

Zo waren er nogal wat Israƫliem woonachtig in de diaspora (het vrijwillige wonen buiten het beloofde Land) toen de ballingschap begon. Tot welke stammen zij behoorden is niet te achterhalen. Zij waren van de ballingschap gevrijwaard, maar God zal ook hen laten terugkeren naar het beloofde land (Js 11:11). Onder hen waren zeker leden van de 10 stammen die verdwenen worden geacht.
Dan is er de profetie van Ezechiƫl over het herstel van alle stamgebieden in de toekomst (Ezech 48:1-7, 23-27).

In het Nieuwe Testament worden de stamgebieden van Zebulon en Naftalie genoemd (Mt 4:13-15). De apostel Paulus stelde van de stam Benjamin te zijn (Rm 11:1; Flp 3:5) en de profetes Hanna was van de stam Asjer (Lc 2:36). Paulus stelde ook dat alle stammen van Israƫl deel zullen hebben aan het nationale herstel (Rm 11:26).
In de Openbaring van Johannes wordt geprofeteerd dat alle stammen van Israƫl deel zullen hebben aan Gods aanstaande koninkrijk (Opb 7:5-8).

Zelfs vandaag weten heel wat Joden dat ze behoren tot een van de 10 verdwenen gewaande stammen.

Kortom, de vermeende verdwijning is een mythe die dit artikel tracht te weerleggen. Niet alleen zijn er geen 10 stammen verdwenen. Van Israƫl gaat geen deel verloren. Over al diens delen/stammen waakt God.

Als Israƫl is verstrooid, dan in zijn geheel. Wat ook een feit is tot op de huidige dag. Maar niemand zal beweren dat Israƫl is verdwenen. Evenzo, zal God Israƫl niet deels, maar geheel (representanten van diens 12 stammen tezamen) laten terugkeren, zoals bij de terugkeer uit de eerste verbanning was gebeurd.

Praatmee

Beluister onze podcast

#360 Gerdien Lassche en ds. M. Messemaker over LHBTI en refoscholen
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. M. J. Tekelenburg
Nieuws

Hervormde gemeente Woerden verwelkomt nieuwe dominee: ds. M. J. Tekelenburg

De hervormde gemeente van Woerden (Centrum-Oost) mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. J. Tekelenburg (foto) uit Monster heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In Woerden wordt Tekelenburg de opvolger van de in 2023 vertrokken ds. C. J

Jan en Ton
Video

Dominee Ton Heemskerk te gast in Hour of Power

Zondag is het is Pasen! In Hour of Power spreekt Jan van den Bosch met de enthousiaste dominee Ton Heemskerk. Hij legt uit wat Pasen inhoudt en wat dat voor hem persoonlijk betekent. Jarenlang was hij zoekende: "Ik heb Zijn opstandingskracht ervaren,

Ds. W. P. Emaus
Video

Ds. Emaus vertelt waargebeurd verhaal over Luther en een brandende boerderij

In het doopformulier staat dat als we in de naam van de Vader gedoopt zijn, Hij ons met al het goede wil verzorgen en al het kwade van ons zal weren of dat ten goede wil gebruiken. De hervormde predikant ds. W. P. Emaus vertelde op basis daarvan in e

Johan Schep
Video

Johan Schep vertelt hoe Juda vrijwillig slaaf wilde worden in plaats van Benjamin

In de serie 'Jozef' van Growing Faith Nederland behandelt evangelist en Bijbelleraar Johan Schep het levensverhaal van Jozef. Zijn broers verkochten Jozef op jonge leeftijd als slaaf. Uiteindelijk zou Jozef terechtkomen in Egypte, waar hij zou dienen

Engelse kerk
Nieuws

Church of England ziet belangstelling voor kerkdiensten via social media sterk toenemen

De Church of England kijkt met hoop naar de toekomst en dat is niet zonder reden. Het aantal mensen dat via sociale media belangstelling toont voor kerkdiensten is de afgelopen tijd met maar liefst 268 procent gestegen. Dat meldt de kerk op basis van

Yair Strijker
Video

Yair Strijker vertelt over Pesach en hoe IsraĆ«li’s deze tijd beleven

Deze week viert het Joodse volk Pesach. Een feest van bevrijding, maar ook met dubbele gevoelens. Waar het feest samen gevierd wordt en zo de mensen verbindt, gebeurt dat dit jaar opnieuw tegen een achtergrond van de doorgaande oorlog. Yair Strijker

De Wereld Rond
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Ellen Wilson-De Pagter

In deze podcastaflevering van 'De Wereld Rond' is deze keer Ellen Wilson-De Pagter te gast. Zij biedt hulp aan minderbedeelde Togolezen. In dit gesprek hoor je hoe Ellen haar man AdjetƩ leerde kennen. Ze vertelt ook hoe ze haar talenten als zendeling

Matthijn Buwalda
Video

Matthijn Buwalda raakt de kern van Goede Vrijdag met dit eerlijke lied

Goede Vrijdag. De dag die het lot van de mensheid voorgoed veranderde. Matthijn Buwalda brengt de betekenis van Gods offer dichterbij. Hij doet dit op een kwetsbare en eerlijke manier. "Kom me tegemoet, Heer, in mijn denken. En kom me tegemoet, in al

Meerartikelen

Delft
Nieuws

CBS: ontkerkelijking in Nederland zet niet door

De ontkerkelijking in Nederland zet niet verder door. Dat is althans de conclusie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in het vrijdag verschenen rapport Religie 2024. Het aantal mensen dat aangeeft bij een kerk, moskee of synagoge te hore

GlobalRize ontmoetingsdag
Video

Hoe ging het eraan toe op de ontmoetingsdag van GlobalRize? Bekijk de video

Elkaar aanvuren om overal ter wereld de hoopvolle boodschap van het evangelie te verspreiden. Dat was het doel van de jaarlijkse GlobalRize ontmoetingsdag. Een dag vol inspirerende getuigenissen, lofprijzing, gebed en ontmoeting. De aanwezigen werden

China
Nieuws

Negen Chinese christenen krijgen celstraffen en hoge boetes voor verspreiden van Bijbels

Negen Chinese christenen zijn veroordeeld tot gevangenisstraffen en forse geldboetes vanwege het doorverkopen en verspreiden van Bijbels. De straffen variƫren van enkele maanden tot vier jaar cel, en de boetes lopen op tot meer dan 1 miljoen yuan (on

Hans Reinders
Column

Op Goede Vrijdag werd dit danklied dƩ Psalm van Jezus

Psalm 22 is een Psalm van David zelf. Het is volgens de kerkvader Diodorus van Tarsus (leefde einde vierde eeuw) daarom aannemelijk dat deze psalm vooral over David zelf gaat. Diodorus meende dat alleen vers 2a, waar staat ā€œMijn God, mijn God, waarom

De Reuver
Preekverslag

Volgens prof. dr. De Reuver voldeed Jezus niet aan Petrus' verwachtingspatroon

Dat Petrus Jezus verloochende was geen daad van angst of lafheid, maar van ergernis. Jezus voldeed niet aan het beeld dat Petrus van Hem had. Dat stelde prof. dr. A. de Reuver in een preek over de verloochening van Petrus. Hij beschreef op indrukwekk

Ceder
Opinie

Situatie in Gaza verslechtert drastisch: hoe nu verder?

Het aanhoudende conflict tussen Israƫl en de terroristische organisatie Hamas snijdt dwars door harten, ook hier in Nederland. Het geweld, de angst en het intense menselijke leed roepen wereldwijd emoties op. Velen leven mee met Israƫlische families

Hugo Bos
Nieuws

Civitas Christiana verliest kort geding tegen Rutgers en moet uitlatingen rectificeren

De christelijke stichting Civitas Christiana moet direct stoppen met het verspreiden van haar ā€˜Zwartboek Lentekriebels’. Dit heeft de rechtbank bepaald in een kort geding dat was aangespannen door kenniscentrum Rutgers. Volgens de rechter zijn bepaal

Nigeria
Nieuws

Christelijke partijen stellen Kamervragen over oplaaiend geweld Nigeria

SGP en ChristenUnie gaan schriftelijke Kamervragen stellen over het wederom oplaaiende geweld tegen christenen in Nigeria.  Dat maken beide partijen bekend via sociale media. Directe aanleiding zijn islamitische aanvallen op christelijke dorpen in he

Livia Tossici-Bolt
Nieuws

Christen krijgt hoge boete voor aanbieden van gesprek bij Engelse abortuskliniek

De Britse pro-life activiste Livia Tossici-Bolt is veroordeeld tot het betalen van een boete van meer dan 22.000 euro. Dit vanwege het vasthouden van een bord met de tekst ā€œHier om te praten als je wiltā€ in de nabijheid van een abortuskliniek in Bour

Transgenders
Nieuws

Brits Hooggerechtshof oordeelt dat transvrouwen niet onder wettelijke definitie van vrouw vallen

Het Britse Hooggerechtshof heeft uitgesproken dat de wettelijke definitie van een vrouw gebaseerd is op biologisch geslacht. Hierdoor worden transvrouwen juridisch niet als vrouwen erkend. De uitspraak is met enthousiasme ontvangen door christelijke

Paula White-Cain en Benjamin Netanyahu
Nieuws

Premier Netanyahu heeft boodschap voor christenen: "Bijbel wordt werkelijkheid in Israƫl"

De Israƫlische premier Benjamin Netanyahu heeft zich in een interview met de Amerikaanse tv-dominee Paula White uitgesproken over het profetische belang van Israƫl en de unieke band tussen Israƫl en christenen wereldwijd. Ook besprak hij de rol van p

nigeria
Nieuws

Hoge rechtbank wijst blasfemiewetten Nigeria af: 'Schending van mensenrechten'

De hoogste rechtbank van de West-Afrikaanse statenorganisatie Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten(ECOWAS) heeft een baanbrekend oordeel geveld over blasfemiewetten in Nigeria. De rechters oordeelden dat bepalingen in de strafwet van de