Moeilijke Bijbelteksten: Zijn de 10 stammen van Israël verdwenen?

God 31 mei 2023 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vermeende verdwijning van 10 van Israëls stammen.

Een meerderheid van gelovigen denkt dat 10 stammen van Israël verdwenen zijn. Ze zouden opgegaan zijn in of verstrooid onder de volken doordat de ‘Assyriërs ze gevangennamen en daarna als slaven verkochten. Toch staat er herhaaldelijk in de Bijbel dat God al Israëls twaalf stammen tezamen weer zal laten terugkeren naar het beloofde Land (Js 30:3; Hos 1:11-12; Zac 10:6). Hoe kan dat?

Davidisch koninkrijk vernederd
De vermeende 10 stammen zouden zelfstandig een apart koninkrijk hebben opgericht naast het Davidische koningshuis. Zo lijken ze gerebelleerd te hebben en zou hun verstrooiing het gevolg daarvan zijn.

De werkelijkheid is, zoals zo vaak, anders. In circa 931 voor Christus keerde zich vrijwel heel Israël van het koningshuis van David af. Alleen de stam Judah (of althans het grootste deel ervan) bleef loyaal aan dat koningshuis.

De gedachte van de verdwijning van 10 stammen wijst er in elk geval op dat de geschiedenis van het huis van Israël niet helder en goed gekend is.

Jeruzalem was de Davidische residentiestad en bovendien de tempelstad geworden. Omdat de stad in het stamgebied van Benjamin ligt, sloot ook die stam zich (grotendeels) bij de Davidische koning aan. Zo ontstond het schaduwkoninkrijk Judah.

In de Bijbel wordt die nieuwe situatie ook genoemd, namelijk het van Godswege ontstaan van een apart huis van Efraïm/Israël, naast dat van Judah/David. Toch gebruiken de Bijbelse profeten vaker de benaming ‘het huis van Jakob’, wat staat voor heel Israël. Vooral met het oog op de verlangde hereniging (Js 10:21; Ezech 37:22; Hos 1:11).

Het Bijbelverslag laat zien dat die nieuwe situatie een volksverhuizing onder de Israëliem tot gevolg gehad (1 K 12:16; 2 Kr 11:13-14). Belangrijkste voorbeeld is de stam Simeon dat eertijds bij de Judeeërs woonden, maar vervolgens naar het nieuwe koninkrijk Israël trok (34:6).

Het koninkrijk van de Efraïmiet Jerobe’am werd daarna terecht Israël genoemd, want dat vertegenwoordigde het. Het schaduwkoninkrijk Judah raakte dunbevolkt en was bovendien economisch zwak. Toch wilde diens koning de Israëliem voor hun daad straffen door ze aan te vallen (1 K 12:21). Deze wederzijdse vijandigheid die erdoor ontstond duurde voort (14:30; Js 11:13) en verklaart de negatieve beoordeling van het huis van Jozef in het Judaïsme. Daar komt bij dat in de ballingschapstijd de bevolkingsbenaming ‘Joden’ in gebruik kwam, wat verwarring geeft.

De gedachte van de verdwijning van 10 stammen wijst er in elk geval op dat de geschiedenis van het huis van Israël (ook wel huis van Jozef genoemd (Zac 10:6)) niet helder en goed gekend is. Maar staat er, met het oog op het aangekondigde herstel van heel Israël, niet meer over in de Bijbel?

Ontstaan tweespalt
De reden dat de Israëliem hun loyaliteit aan Davids huis introkken laat zich verklaren. Het begon eigenlijk met koning Salomo, Davids zoon, die op latere leeftijd ernstig afweek van Gods verbond. Daardoor keerde God Zich begrijpelijkerwijs van het Davidische koningshuis af (1 K 11:11, 39) en Hij stelde Jerobe’am aan als koning over Zijn volk Israël (verzen 37-38).

Naarmate dat de vijandelijkheden tussen de koninkrijken afnamen reisden de Israëliem van het ene naar het andere koninkrijk en nogal wat profeten werkten zowel in Israël als in Judah.

Dit nieuwe, derde koningshuis keerde zich echter al vrij snel nog ernstiger tegen God door het invoeren van een alternatieve godsdienst (12:29-33). Door deze boosaardigheid liet God al vroeg weten dat Hij dit nieuwe koningshuis zou verwoesten (14:10-11, 14). God kondigde toen ook al het einde van heel Israël (alle 12 stammen; vers 15) aan, waarvoor Mozes al had gewaarschuwd (Dt 28:15-57).

Israëls vierde en vijfde koningshuis
Na de verwoesting van het derde koningshuis keerde God Zich ook tegen de nieuwe koning, zodat hij niet eens in staat was een koningshuis (langdurige regering met minstens een generatie die hem opvolgt) op te bouwen. De opperbevelhebber van die koning, ’Omrie genaamd, kon dit wel. Over ’Omries achtergrond, zoals zijn stamverband, is niets bekend. Blijkbaar ging natieverband een grotere rol dan stamverband spelen. Dit geldt ook voor het koninkrijk Judah, omdat minstens de stam Benjamin, maar ook leden van andere stammen, er deel van uitmaakte (bijvoorbeeld 2 Kr 15:9).

’Omrie krenkte God waardoor Hij Zich weer tegen Israël richtte. Hij stuurde profeten en sloeg het koninkrijk (1 K 17:1). Hoewel sommige Davidische koningen Gods Weg nog navolgden, deden de meesten dezelfde boosaardigheid als Israëls koningen. De koningen van beide koninkrijken namen ook steeds vaker dezelfde naam aan, zoals Jehoram, ‘Achazjah en Jo‘asj, want ze begonnen zich te verzwageren. Daarom veroordeelde God zowel Israël als Judah voor hun boosaardigheid (Jr 3:8).

Israëls zesde koningshuis
Jehoe‘ werd koning en verwoestte het huis van ‘Omrie en doodde ook de zittende koning van Judah (2 K 9:24, 27). Hij verwijderde de afgoderij van buitenlandse goden, maar hield toch vast aan de alternatieve godsdienst die Jerobe’am had ingevoerd. Daarom kastijdde God de Israëliem, maar had nog niet besloten Israël te verbannen en wilde hen ook niet verwerpen.

Naarmate dat de vijandelijkheden tussen de koninkrijken afnamen reisden de Israëliem van het ene naar het andere koninkrijk en nogal wat profeten werkten zowel in Israël als in Judah. Israëlieten wisselde soms ook van koningsloyaliteit (2 Kr 11:17; 25:6) en een deel van hen hield vast aan de centrale Tempeldienst (11:16; 31:6; 35:18).

Er is ook een oproep bekend van een Davidische koning aan de inwoners van het koninkrijk Israël om het Pésach in Jeruzalem te vieren (30:1, 5) en sommigen voerden ook godsdienstig herstel door in de noordelijke stamgebieden (31:1; 34:6-7). Er werden Tempeloffers gebracht voor heel Israël (29:24) en Israëliem uit de noordelijke stamgebieden werden teruggebracht naar de Bijbelse godsdienst (34:33). Dat wijst erop dat er nog steeds Israëliem in die stamgebieden woonden die door ‘Assur waren bezet (Jr 41:4-5; 2 Kr 34:21).

De terugkeer uit de eerste ballingschap moet dus hebben bestaan uit leden van alle stammen als gedeeltelijke vervulling van Gods profetie over het herstel van heel Israël.

Israël zevende, achtste en negende koningshuis
Israëls laatste koningen kregen te maken met brutale moordpartijen en daardoor volgden koningen elkaar snel op. Israël kreeg daardoor van Godswege te maken met invallen van ‘Aram en ‘Assyrië. Deze laatste natie nam uiteindelijk het koninkrijk Israël stukje bij beetje in en bepaalde zelfs wie koning over Israël werd. Maar door hun ontrouw aan ‘Assur maakte het een eind aan het koninkrijk Israël en dreigde hetzelfde met het koninkrijk Judah te doen. Dit laatste werd uitgesteld, maar Israëls volledige verbanning volgde circa 135 jaar later door de verwoesting van Jeruzalem en diens tempel.

Israëlitische ballingen in Mesopotamië
De ‘Assyriërs deporteerde Israëliem vooral naar gebieden in het zuiden van hun rijk dat ze hadden bezet. Namelijk in het midden en zuidoosten van het Midden-Oosten. Leefgebieden van Babyloniërs en Meden.

Zo’n 100 jaar later begint ‘Assurs verval en heroveren Babyloniërs en Meden hun oorspronkelijke gebieden. De Israëlitische ballingen worden dan inwoners van hun respectievelijke koninkrijken.

Babyloniërs vallen kort daarop ook herhaaldelijk het koninkrijk Judah binnen en voeren inwoners eveneens af naar hun rijksgebieden in Mesopotamië. Daardoor werden alle Israëlitische ballingen dus inwoners van hetzelfde rijk. Daarover gaat het laatste gedeelte van 2 Koningen.

Het zou dan vreemd zijn als de Israëliem elkaar niet zouden opzoeken of vinden (Jr 3:18; 50:4). Waar die Israëlitische gemeenschappen verbleven was blijkbaar goed gedocumenteerd, want koningin Ester schreef ze aan (Es 8:9). De terugkeer uit de eerste ballingschap moet dus hebben bestaan uit leden van alle stammen als gedeeltelijke vervulling van Gods profetie over het herstel van heel Israël.

Van Israël gaat geen deel verloren. Over al diens delen/stammen waakt God.

Evaluatie
De vraag naar de vermeende verdwijning van 10 stammen van Israël blijkt dus geen Bijbelse basis te hebben. Maar er zijn nog andere argumenten tegen de verdwijningsgedachte.

Zo waren er nogal wat Israëliem woonachtig in de diaspora (het vrijwillige wonen buiten het beloofde Land) toen de ballingschap begon. Tot welke stammen zij behoorden is niet te achterhalen. Zij waren van de ballingschap gevrijwaard, maar God zal ook hen laten terugkeren naar het beloofde land (Js 11:11). Onder hen waren zeker leden van de 10 stammen die verdwenen worden geacht.
Dan is er de profetie van Ezechiël over het herstel van alle stamgebieden in de toekomst (Ezech 48:1-7, 23-27).

In het Nieuwe Testament worden de stamgebieden van Zebulon en Naftalie genoemd (Mt 4:13-15). De apostel Paulus stelde van de stam Benjamin te zijn (Rm 11:1; Flp 3:5) en de profetes Hanna was van de stam Asjer (Lc 2:36). Paulus stelde ook dat alle stammen van Israël deel zullen hebben aan het nationale herstel (Rm 11:26).
In de Openbaring van Johannes wordt geprofeteerd dat alle stammen van Israël deel zullen hebben aan Gods aanstaande koninkrijk (Opb 7:5-8).

Zelfs vandaag weten heel wat Joden dat ze behoren tot een van de 10 verdwenen gewaande stammen.

Kortom, de vermeende verdwijning is een mythe die dit artikel tracht te weerleggen. Niet alleen zijn er geen 10 stammen verdwenen. Van Israël gaat geen deel verloren. Over al diens delen/stammen waakt God.

Als Israël is verstrooid, dan in zijn geheel. Wat ook een feit is tot op de huidige dag. Maar niemand zal beweren dat Israël is verdwenen. Evenzo, zal God Israël niet deels, maar geheel (representanten van diens 12 stammen tezamen) laten terugkeren, zoals bij de terugkeer uit de eerste verbanning was gebeurd.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israël-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

cvi
Nieuws

Waarom het ND berichtgeving over Christenen voor Israël niet rectificeert

Het Nederlands Dagblad heeft besloten haar berichtgeving over het onderzoek naar Christenen voor Israël (CvI) niet te rectificeren. CvI diende daartoe een verzoek in, maar de krant ziet geen aanleiding om dat te doen. In een uitgebreid statement legt

Diederik van Dijk
Persbericht

Na lang aandringen SGP wordt Transgenderwet eindelijk ingetrokken

“Dit is de enige juiste uitkomst", aldus SGP-Kamerlid Diederik van Dijk in reactie op het intrekken van de verruiming van de Transgenderwet. “Er waren twee moties én een interpellatie voor nodig, maar het resultaat is er.” “Kwetsbare jongeren zijn ju

Kamerlid Pieter Grinwis
Persbericht

Aangenomen ChristenUnie-voorstel moet einde maken aan dakloosheid

De Tweede Kamer heeft vandaag met een breed gedragen steun het amendement van Kamerlid Pieter Grinwis c.s. (ChristenUnie) aangenomen, waarmee dakloze gezinnen met minderjarige kinderen worden toegevoegd aan de groepen woningzoekenden die gemeenten ve

Don Ceder
Nieuws

Kamer stemt in met strafbaarstelling illegaliteit: CU-Kamerlid Don Ceder uit stevige kritiek

De Tweede Kamer heeft dinsdag ingestemd met twee wetsvoorstellen die onderdeel zijn van het voorgenomen asielbeleid van het kabinet. Het betreft de strafbaarstelling van illegaliteit en het strafbaar stellen van hulp aan mensen zonder verblijfsvergun

Willem Ouweneel
Video

"Omdat Christus stierf, ben ik gered" - Christenen delen grootste geloofslessen

Wat was de grootste geloofsles die u leerde? Deze vraag stelden wij onlangs aan diverse christenen. Onder anderen CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, SDOK-presentator Richard Groenenboom, theoloog Willem Ouweneel en presen

India
Nieuws

Indiase christenen in zee gedumpt: “We weten niet of ze nog leven”

De onzekerheid is ondraaglijk voor Sadeq Shalom en andere Rohingya-christenen in India. Al bijna twee maanden hebben ze niets meer gehoord van hun geliefden die begin mei door de Indiase autoriteiten gedeporteerd werden – zonder waarschuwing en onder

Ds. B. Labee
Video

GerGem-predikant heeft boodschap voor jongeren die moeite hebben met bidden

"Ik hoor het nog wel eens dat jongeren het moeilijk vinden om te bidden. Gebruik dan maar deze woorden: 'Schep mij een rein hart, delg uit mijn ongerechtigheid en vernieuw in het binnenste van mij een vaste geest'", aldus ds. B. Labee. De GerGem-pred

N.T. Wright
Nieuws

Amerikaanse theoloog N.T. Wright: "God overstijgt gender"

De bekende Amerikaanse theoloog en voormalig bisschop van Durham, N.T. Wright, stelt dat God het menselijke begrip van gender overstijgt. Toch blijft het gebruik van mannelijke aanspreekwoorden als 'Vader' en 'Hij' volgens Wright Bijbels gezien veran

Meerartikelen

Bagtowar en Elias
Video

Wat houdt profetie in? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van de ChristenDOM? podcast gaan Bagtowar en Elias in gesprek over de aard en actualiteit van profetie. De Bijbel staat vol profetieën: boodschappen van God, vaak uitgesproken door profeten, die richting geven, waarschuwen of hoop

Hardstyle-dj Sefa
Video

Terugkijken: hardstyle-dj Sefa in gesprek met ds. Bart de Bruin

Hardstyle-dj Sefa ging onlangs met vijf predikanten in gesprek over grote levensvragen en zijn levensstijl. Sefa Jeroen Vlaarkamp (24) treedt op bij grote dancefestivals als Defqon.1 en begeeft zich daarmee in een omgeving die haaks lijkt te staan op

MissieNederland logo
Persbericht

Alliantiedag MissieNederland: ‘Vrede in tijden van onrust’

In een tijd waarin conflicten, spanningen en verdeeldheid toenemen, klinkt de stem van Jezus verrassend actueel: “Mijn vrede geef Ik u” (Johannes 14). Op zaterdag 5 juli 2025 organiseert MissieNederland een Alliantiedag in het VEZ-centrum in Zwolle,

Superbook
Getuigenis

Japanse kinderen leren Jezus kennen door Bijbelse animatieserie: “Het raakte mijn hart”

In Japan, waar religieuze programma’s op nationale televisie nauwelijks ruimte krijgen, is het uitzenden van een animatieserie over de Bijbel al op zich een wonder. Toch gebeurde het: Superbook, een animatieserie met Bijbelse verhalen, was in de jare

operatiekamer
Column

Overgave in de operatiekamer: wat als je je kind moet loslaten?

Overgave op hoog niveau, dat is wat God van ons vraagt. Niet omdat Hij dat van ons eist, maar omdat Hij weet wat het beste voor ons is. Toen mijn zoontje op 3-jarige leeftijd met een geperforeerde blindedarmontsteking met spoed de operatiekamer in mo

Leo Smits
Opinie

Ziekte als teken van een zwak geloof? Tijd voor een tegengeluid

Er is de laatste tijd veel discussie binnen christelijk Nederland over een leer die stelt dat gelovigen gevrijwaard zouden zijn van ziekte en armoede. Deze zogenoemde gerealiseerde theologie legt sterk de nadruk op wat nu al zichtbaar is van Gods Kon

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: “Onmenselijk”

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is één van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

kerk
Nieuws

Christelijke gezinnen aangevallen in India: “Keer terug naar het hindoeïsme”

Een lunchbijeenkomst van twintig christelijke gezinnen in het oosten van India is op brute wijze verstoord door een gewelddadige aanval van honderden hindoe-nationalisten. De aanval vond plaats op 21 juni in de afgelegen regio Malkangiri, in de deels