Zendingsarts Anneke Snoek: "De gemiddelde Zimbabwaan beseft meer dan Nederlanders dat er een God is"

God 17 februari 2023 W. de Jongste, GezinsGids
ziekenhuis Zimbabwe

Mbuma-zendingsarts Anneke Snoek (44) ziet in Zimbabwe nieuwe ‘welvaartsziekten’ komen, terwijl er nauwelijks middelen zijn om die te behandelen. Een andere invloed vanuit het Westen is alles rond de genderdiscussie. "Toch beseft de gemiddelde Zimbabwaan meer dan Nederlanders dat er een God is. Bovendien: de Heere wérkt er!”

De zendingsarts is al weer 17 jaar in Zimbabwe voor de Free Presbyterian Church of Scotland, die vanuit Nederland gesteund wordt door de stichting Mbuma Zending. Dat ze dokter wilde worden, stond bij haar al vrij vroeg vast. Anneke: "We hebben een echt onderwijsgezin. Beide ouders en 6 van mijn broers, zussen en zwagers zitten of zaten in het onderwijs. Twee zussen en ik kozen voor de zorg, maar de gesprekken thuis gingen natuurlijk vaak over het onderwijs.

In de tijd dat mijn vader directeur was van het schippersinternaat in Krimpen aan den IJssel, werd ik geboren, dus in die plaats stond ook mijn wieg. Maar al snel verhuisden we naar Ede. Het basisonderwijs volgde ik daar en later in Amersfoort het voortgezet onderwijs. Aan het eind van de lagere school wist je dat je vwo moest doen als je dokter wilde worden. Op het vwo wilde ik nog steeds geneeskunde gaan studeren. En dan het liefst dokter worden ergens in het buitenland.”

"Ik denk dat we in reformatorisch Nederland veel zelf bedenken hoe God een mens bekeerd en met welke ervaringen dat gepaard moet gaan."

Opvoeding
Op de vraag waar dat vandaan kwam, moet ze nadenken. "Dat weet ik niet goed. Thuis en op school werd er altijd wel veel verteld over de zending en werd er benadrukt dat het Woord van God het allerbelangrijkste is in je leven en het heel erg is als je dat Woord mist. Als je het Woord niet hebt, in welke omstandigheden je ook bent, mis je het meest essentiële. Ik ben bovendien opgevoed met ‘we hebben hier geen blijvende stad en we leven niet voor het hier en nu.’ Wij, die het Woord van God wél hebben, zijn ontzettend bevoorrecht, naast het feit dat we hier zo rijk zijn en alle mogelijkheden hebben voor ontwikkeling. Ik besefte ook wel, dat wij alles wat we van de Heere hebben gekregen, ook behoren terug te geven en waarom zou je dan datgene wat je hebt gekregen niet delen met mensen die het zo veel minder hebben dan wij? De Heere heeft door Zijn Woord en Geest ook mijn blinde zielsogen willen openen. Als je iets mag zien van de rijkdom die er is in Christus Jezus, dan wil je toch graag dat anderen dat ook gaan zien?”

Onderwijs
Anneke ervoer als leerling het belang van identificatiefiguren. "Ik had leerkrachten die ons écht voorleefden en achteraf ben ik pas gaan beseffen hoe bijzonder dat was. In het onderwijs van Zimbabwe bestaat er corruptie: wie geld biedt, kan een hoger cijfer of een opleidingsplaats krijgen. Dronkenschap en buitenechtelijke relaties komen regelmatig voor onder leerkrachten en de laatste twee jaren zijn er veel leerkrachten geweest die corona hebben aangegrepen als een excuus om helemaal niet meer te werken.

In onze vwo-klas zaten acht leerlingen die geneeskunde wilden studeren. Zes van hen werden uitgeloot en met elkaar zijn we toen naar Antwerpen gegaan om daar te studeren. Een fijne tijd hebben we daar gehad. We volgden catechisatie en kerkten bij de evangelisatiepost van de Gereformeerde Gemeenten in Merksem. De voortdurend hartelijke ontvangst van de familie Witte daar zal ik niet licht vergeten. Met elkaar gingen we ook naar de evangelische studentenvereniging Ichtus. Dat was verrijkend. Van huis uit werd er gewaarschuwd tegen het niet separerende en gevoelsevangelie wat ook in evangelische kringen voorkomt en het is goed om daar tegen gewapend te zijn. Maar daar ontdekte ik dat er medestudenten waren die innerlijk dichter bij de Heere leefden, dan wij als refostudenten deden.

Paulusbekering
De zendingsarts ziet in Zimbabwe wat de kracht is van Gods Woord. En dat Gods Koninkrijk niet komt met geweld, maar gewerkt wordt door Gods Geest. Mensen komen in aanraking met de Bijbel en leren verstaan dat het God Zelf is Die tot hen spreekt. “Ik denk dat we in reformatorisch Nederland veel zelf bedenken hoe God een mens bekeerd en met welke ervaringen dat gepaard moet gaan. Precies zoals Naäman, die had ook zo zijn eigen ideeën over zijn genezing. Maar we moeten ons wassen in de Jordaan, het dierbare bloed van het Lam. En daar zijn we van onszelf te hoogmoedig voor. Ook in Zimbabwe werkt de Heere middellijk. Verschillende mannen bijvoorbeeld, die nu ambtsdragers mogen zijn in de kerk, hebben als middelbare scholier op de John Tallach High school gezeten. In tegenstelling tot veel andere scholen, wordt hier hoogwaardig onderwijs en vooral ook gedegen Bijbelonderwijs gegeven. En dat onderwijs heeft de Heere voor deze mensen willen zegenen. Dat is een groot wonder, maar het wonder ligt niet in wat zij meemaken, maar in Gods neerbuigende liefde.”

"Doordat er in Zimbabwe niet zoveel nadruk ligt op wat een mens al niet meemaakt en moet beleven, gaat er meer aandacht naar wat een mens ís en Wie God wil zijn in Christus voor zulke goddeloze mensenkinderen."

Anneke beaamt dat ze door het contact met de Free Presbyterian Church in Zimbabwe en Schotland, heeft leren relativeren. "Niet onze Nederlandse gebruiken en uitdrukkingen, maar Gods Woord moet de toetssteen zijn. Doordat er in Zimbabwe niet zoveel nadruk ligt op wat een mens al niet meemaakt en moet beleven, gaat er meer aandacht naar wat een mens ís en Wie God wil zijn in Christus voor zulke goddeloze mensenkinderen.”

Beschamend
Tijdens de Tropenopleiding kwam ze tot het inzicht dat armoede en ziekte sterk gerelateerd zijn aan de plaats waar je wieg staat. "We weten dat door de zonde er armoede en ziekte is in deze wereld. En we belijden dat voorspoed en tegenspoed ons door de Heere wordt toebedeeld. Maar vreemd genoeg zijn we in Nederland, ook als christenen, vergroeid met het idee dat óns rijkdom toebehoort. En we denken eigenlijk ook dat het komt omdat wíj zo hard werken, terwijl we veel te weinig beseffen dat het onverdiende zegeningen zijn. We geven weliswaar gul van onze rijkdom, maar als we er een boterham minder om zouden moeten eten, komen we in opstand. Het is beschamend als je de Zimbabwaanse gastvrijheid ziet en dat zij van hun armoede delen. Er zijn families hier die slechts één keer in de maand vlees eten, maar die ene kip slachten als er een gast komt.”

Aan de andere kant zie je dat het leven naar het Woord in het westen zó veel zegen heeft gegeven. De Nederlandse maatschappij en het rechtsstelsel waren doordrongen van Bijbelse normen en waarden door de eeuwen waarin we het christendom hebben gehad. Dat ga je waarderen als je ziet dat in een land als Zimbabwe corruptie in alle lagen van de bevolking welig tiert en het recht van de sterkste geldt, meer dan barmhartigheid. Maar mogelijk is het in Nederland inmiddels goddelozer dan in Zimbabwe.”

Omstandigheden
Eenmaal klaar met de opleiding zocht ze naar vacatures en de weg leidde naar Zimbabwe. "Er stonden geen vacatures in het Mbumablad, maar mijn ouders waren in Schotland en hoorden van de lege plaats in het Mbuma ziekenhuis. Ik heb toen gesolliciteerd en werd aangenomen.”

Of ze daar een speciale roeping voor had? “Nee, maar ik denk dat iedereen een roeping heeft: de Heere vraagt van ons allemaal om Hem te dienen op de plaats die Hij geeft. Daar heb je geen speciale aanwijzing voor nodig.”

"Wij hebben mogen zien dat de aangrijpende boodschap ‘Bereid uw huis, want gij zult sterven’ tot heil is geweest voor patiënten."

Eenmaal in Zimbabwe volgde een zes maanden durende voorbereiding in een overheidsziekenhuis om het Zimbabwaanse gezondheidssysteem te leren kennen. "In 2005 was de economische situatie in Zimbabwe heel erg slecht. Omstandigheden, zoals onvoldoende operatiekleding en andere materialen bij een keizersnede waren aan de orde van de dag. Toen was er nog geen mobiel netwerk en het gebeurde dat ik ’s avonds door het donker zelf op zoek moest naar een collega-anesthesist om een operatie uit te kunnen voeren. Inmiddels zijn er veel dingen verbeterd, maar de salarissen van artsen en verpleegkundigen niet. Een heel groot deel van de artsen en de laatste jaren ook verpleegkundigen zoekt daarom werk in een ander land, waar ze meer dan tien keer zoveel kunnen verdienen.

Tijdens de coronatijd is de zogenaamde brain-drain (het verdwijnen van kennis) nog meer toegenomen. Er wordt in Nederland steen en been geklaagd over te weinig personeel, maar als je let op de Zimbabwaanse situatie dan zwemmen we in Nederland in het personeel. Het vertrek van andere artsen en verpleegkundigen is een van de oorzaken dat het in het ziekenhuis in Mbuma steeds drukker wordt. Daarnaast kunnen wij doordat we donaties vanuit Schotland en Nederland krijgen, voldoende medicijnen kopen, terwijl er in veel overheidsziekenhuizen een ernstig tekort is aan materialen en medicijnen. We zijn dan ook erg dankbaar dat we vorig jaar versterking hebben gekregen en er nog een andere tropenarts is komen werken in Mbuma.”

Welvaartziekten
HIV en de daaraan gerelateerde ziekten als tuberculose waren de afgelopen 30 jaar de hoofdziekten in Zimbabwe. De zendingsarts ziet echter een kentering. "Ook hier krijgen we te maken met ‘welvaartsziekten’. Suikerziekte en kanker komen de laatste jaren veel meer voor dan voorheen. Voor sommige kankerpatiënten is dat heel schrijnend: we hebben wel de middelen om de diagnose te stellen, maar niet om de ziekten te behandelen. Ondanks dat maken we toch bemoedigende zaken mee. Wij hebben mogen zien dat de aangrijpende boodschap ‘Bereid uw huis, want gij zult sterven’ tot heil is geweest voor patiënten.

Het is bijzonder en een voorrecht om op een plaats te mogen werken, waar de naam van de Heere wordt aangeroepen. Wij beginnen ’s morgens en eindigen ’s middags op de veranda met het lezen van Gods Woord, gebed en het zingen van psalmen. Op de zalen gaan evangelisten rond. Tijdens consultaties en zaalrondes mag je als arts mensen wijzen op de grote Heelmeester van ziel en lichaam. Zijn we dan in Nederland niet veel te bang om iets te zeggen over wie God is en wil zijn? Zwijgen we niet te veel, omdat we denken dat er niemand is die het wil horen? Alsof de Heere niet ook hun Maker en God is?”

"Toen één van onze inmiddels overleden dominees, ds. Mzamo, enige jaren geleden gevraagd wat er nodig is in Zimbabwe, zei hij: ‘dat er meer arbeiders worden uitgestoten in de wijngaard en een uitstorting van de Heilige Geest’."

Opwekking nodig
Anneke sprak een man die verslaafd was aan drank en tabak. ‘Ik vroeg hem: wie heeft jou geschapen?’ ‘Mijn ouders’, antwoordde hij. ‘Wie heeft je ouders geschapen?’ vroeg ik. ‘Mijn grootouders’. ‘En wie heeft uiteindelijk je voorouders geschapen?’ ‘Adam en Eva’, antwoordde hij. ‘En wie heeft die geschapen?’ ‘Dat weet ik niet’, zei hij, want hij wilde de naam van God niet noemen. ‘Misschien moet je daar eerst dan eens over nadenken’, zei ik, en de man ging weg. Later kwam hij terug en toen kwam het antwoord: ‘UNkulunkulu!’ (God, letterlijk ‘de Allergrootste’). Ik vroeg hem daarna: ‘Maar waarom heeft Hij jóu geschapen?’ ‘Om te leven’, zei hij. Toen hebben we het gehad over het doel van ons leven: God te verheerlijken en ons in Hem te verlustigen, zoals in de eerste vraag van de Engelse catechismus staat. De man, die van God niet wilde horen, zei aan het eind van het consult: ‘Dankjewel dokter. En vooral voor dat andere!’”

Veel zorgen die er spelen in Nederland, zijn inmiddels ook in Zimbabwe aanwezig. Anneke: "De afgelopen twee jaar is het moderne denken over abortus, genderwisseling en homoseksualiteit als een vloedgolf over het land gegaan. Heel veel hulpgelden vanuit Europa en Amerika komen met de voorwaarden dat immoraliteit wordt gepropageerd. En soms lijkt het wel alsof we de enige kerk en het enige ziekenhuis zijn die er tegenin gaan. En de kerk is zo klein. Toen één van onze inmiddels overleden dominees, ds. Mzamo, enige jaren geleden gevraagd wat er nodig is in Zimbabwe, zei hij: ‘dat er meer arbeiders worden uitgestoten in de wijngaard en een uitstorting van de Heilige Geest’. En daar bidden we om. Want God leeft en regeert en Hij zal met Zijn kerk vergaderend werk doorgaan totdat Hij komt.”

Bovenstaand fragment verscheen eerder op de website van de GezinsGids. Het complete interview verscheen in 2022 in de GezinsGids.

Praatmee

Beluister onze podcast

#365 Jeffrey, Anne Borkent & Johan Lock over (on)gezond leiderschap in de kerk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Jan
Column

Hoe een gesprek over Trump uiteindelijk over Jezus ging

Jan van den Bosch had een verrassende ontmoeting met Gary Brandenburg. Een ontmoeting waarin het ging over Trump en de Verenigde Staten, maar bovenal over Jezus Christus en het evangelie. In het vierde deel van zijn nieuwe serie deelt Jan de waardevo

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp stelt dat gelukkig worden een keuze is

Het woordenboek omschrijft geluk als 'gunstig toeval' en 'gunstige omstandigheid'. Simpel gezegd: je hebt het of je hebt het niet. Maar God zegt daar in Zijn Woord iets heel anders over, namelijk dat we gelukkig zullen worden als we Hem trouw blijven

Ds. W. Visscher
Video

Wat moet je als ouders doen als je kind niet meer naar de kerk wil? GerGem-predikant antwoordt

Als christelijke ouders willen we niets liever dan dat onze kinderen de Heere en Zijn dienst lief krijgen. Maar wat nu als je als ouders op een dag te horen krijgt dat een van je kinderen niet meer naar de kerk wil? Hoe moet je daar dan op reageren?

Ds. Lieke Weima
Nieuws

PKN-predikant roept christenen op om deel te nemen aan Gaza-protest

Zondag 15 juni zullen opnieuw tienduizenden mensen Den Haag rood kleuren tijdens de tweede ‘Rode Lijn’-demonstratie, een vreedzame optocht voor vrede en gerechtigheid in het Israëlisch-Palestijnse conflict. Ds. Lieke Weima roept christenen als PKN-pr

Bagtowar en Elias
Video

Wat houdt profetie in? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van de ChristenDOM? podcast gaan Bagtowar en Elias in gesprek over de aard en actualiteit van profetie. De Bijbel staat vol profetieën: boodschappen van God, vaak uitgesproken door profeten, die richting geven, waarschuwen of hoop

Hardstyle-dj Sefa
Video

Terugkijken: hardstyle-dj Sefa in gesprek met ds. Bart de Bruin

Hardstyle-dj Sefa ging onlangs met vijf predikanten in gesprek over grote levensvragen en zijn levensstijl. Sefa Jeroen Vlaarkamp (24) treedt op bij grote dancefestivals als Defqon.1 en begeeft zich daarmee in een omgeving die haaks lijkt te staan op

Ds. A. J. Schalkoort
Video

Terugkijken: ds. A. J. Schalkoort beantwoordt Refoweb-vragen

Ds. A. J. Schalkoort is emerituspredikant binnen de Hersteld Hervormde Kerk (HHK). In deze aflevering van Pastorie Online, het programma van Refoweb.nl op de Reformatorische Omroep, gaat ds. Schalkoort in op actuele geloofsvragen. Het thema van deze

Indonesische boeren
Video

Hoe de kerk het werk en positie van Indonesische boeren versterkt

Het is niet eenvoudig om als boer in Zuid-Sumatra het hoofd boven water te houden. Veel boeren zijn arm en de verbouw van exportgewassen heeft de grond uitgeput. Yabima, de diaconale organisatie van de kerk van Zuid-Sumatra stimuleert boeren om voeds

Meerartikelen

De Wereld Rond
Podcast

Zendingswerker Piet Punt deelt ervaringen in podcast

In deze podcastaflevering van 'De Wereld Rond' is Piet Punt te gast. Hij had als werktuigbouwkundig ingenieur een goede baan. Samen met zijn vrouw Marijke en drie opgroeiende kinderen voelde hij de roeping om de zending in te gaan. Bolivia werd van 1

Marijn Burkunk
Column

Splijtgezwam in christelijk Nederland: waar is de vrucht van de Geest?

Wat knettert het weer op de Bijbelbondse berg. We hobbelen met elkaar van de ene splijtzwam naar de andere. Het lijkt wel of christenen geroepen zijn om elkaar te bestrijden en te verketteren in plaats van op te gaan in de eenheid die Jezus tot stand

Aanval op Iran
Nieuws

SGP toont begrip voor Israëlische aanval: 'Iraans regime is terroristische plaag'

De recente Israëlische aanval op Iraanse militaire doelen heeft wereldwijd veel reacties losgemaakt. Terwijl het Nederlandse kabinet zijn zorgen uitspreekt over een mogelijke escalatie, laat de SGP een ander geluid horen. Zij spreken hun steun uit vo

Lege kerkbanken
Nieuws

Onderzoek: Christendom groeit in aantal, maar verliest wereldwijd terrein

Hoewel het christendom wereldwijd nog steeds de grootste religie is, neemt het aandeel christenen onder de wereldbevolking af. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Pew Research Center. Steeds meer mensen keren het geloof de rug toe. 'Religieuze o

Katholieke school
Nieuws

Katholieke leerlingen krijgen toegang tot buitenschoolse activiteiten op openbare scholen

Leerlingen van katholieke scholen in Pennsylvania (Amerika) mogen voortaan meedoen aan buitenschoolse activiteiten van openbare scholen binnen hun woongebied. Dat is het gevolg van een juridische overeenkomst tussen ouders, een religieuze organisatie

Bjorn en Timon
Video

Zondag in Hour of Power zijn Bjorn Visser en Timon van Dam te gast

Zondag is het Vaderdag: in Hour of Power zijn twee vaders te gast die het ingrijpende verhaal vertellen over het verlies van hun kind. Hoe ga je daarmee om en hoe vind je God te midden van rouw en verdriet? Timon van Dam verloor zijn zoontje, Bjorn V

ambtsdrager
God

Refoweb-vragensteller kritisch op refogezindte: 'Hoe doorbreken we geslotenheid?'

Hoe kunnen kerkleden op een positieve en eerlijke manier kritisch zijn op hun dominees en kerkenraden, wanneer de inhoud van wat zij zeggen of schrijven aantoonbare gebreken vertoont? Binnen de gereformeerde gezindte lijkt openlijke kritiek vrijwel o

Amerikaans klaslokaal
Nieuws

Rechtszaak aangespannen tegen Amerikaanse wet die tien geboden verplicht stelt op openbare scholen

In de Amerikaanse staat Arkansas is een juridische strijd losgebarsten over een nieuwe wet die openbare scholen verplicht om de tien geboden zichtbaar op te hangen in elke klas en bibliotheek. Progressieve groepen hebben een rechtszaak aangespannen t

Carla Dik-Faber
Nieuws

Voormalig CU-Kamerlid geraakt door uitspraken nieuwe partijvoorzitter

Voormalig Tweede Kamerlid Carla Dik-Faber (foto) heeft zich kritisch uitgelaten over de koers die de ChristenUnie mogelijk inslaat onder aankomend partijvoorzitter Marco Vermin. In een reactie op zijn recente uitspraken over de partijkoers rond thema

Nieuwe Kerk Katwijk
Persbericht

IKC en Bonisa houden interkerkelijke jongerenzangavond in Nieuwe Kerk Katwijk 

De Psalmen zingen over Gods grootheid en roepen op om Zijn Naam bekend te maken onder alle volken. Op D. V. 13 juni organiseren het IKC en Bonisa in de Nieuwe Kerk in Katwijk daarom een interkerkelijke jongerenzangavond met het thema: “Laat de volken

Psalmen Challenge
Podcast

Psalmen Challenge: in deze podcast bespreken christenen Psalm 69

Symfonie van het hart is de psalmenchallenge die jou voorziet van alles wat je nodig hebt om het hele psalmenboek uit de Bijbel door te gaan. Teun van der Leer, Remko Ongersma en Peter Kruijt, de initiatiefnemers van de Psalmen Challenge, bespreken s

vluchteling
Nieuws

PKN spreekt zich uit voor opvang illegale migranten: "Het is moreel juist"

De overheid moet de opvang blijven verzorgen van mensen die illegaal in Nederland verblijven. Dat is het gevolg van de uitspraak van de rechtbank in Amsterdam over de plannen van de inmiddels teruggetreden minister Faber van Asiel en Migratie. De PKN