Onlangs kwam mijn dochter verontwaardigd thuis nadat ze samen met een vriendin een dagje door Nederland toerde met de trein. (Lang leve de Ov-studentenkaart!) Haar vriendin heeft Aziatische roots en tot grote verbijstering van mijn dochter maakten willekeurige mensen gedurende de dag totaal ongepaste opmerkingen over de afkomst en het uiterlijk van haar vriendin. ‘Waar slaat dat op, mam? Wat bezielt deze mensen?’, riep ze gefrustreerd uit. ‘Waarom doen ze niet normaal?’

Houdt tirannen in toom
Ik moest hieraan denken toen ik nadacht over de tekst uit Jesaja 1:17 ‘Leer goed te doen, zoek het recht, houd tirannen in toom, kom op voor wezen, sta weduwen bij.’ Deze Bijbeltekst staat centraal in de Week van gebed. Ik bleef hangen bij het goed doen en het recht zoeken. De Bijbel spreekt vaker over goed doen en dan meestal ook in de context van recht doen aan de ander.

Is recht doen normaal?
Het raakte me toen mijn dochter uitriep dat we normaal moeten doen. Het zou normaal moeten zijn om recht te doen. Niet het idee dat we dan iets extra’s doen, iets goeds. Het zou de norm moeten zijn om recht te doen in de maatschappij. Vaak denken we dat onze maatschappij ook zo is vormgegeven, dat er recht heerst.

Toch ervoer mijn dochter die dag iets anders. Zij merkte dat er door al die opmerkingen onrecht aan haar vriendin gedaan werd. Het raakte me ook omdat ik zelf ook graag grapjes en opmerkingen maak tegen mensen. Maar wat vind ik grappig wat wellicht voor de ander helemaal niet grappig is? Hoe pleeg ik dan dus onrecht naar de ander?

Eerlijk naar jezelf kijken
Goed leren doen vereist dat we ervoor open staan om eerlijk naar onszelf te kijken, staat in het reflectieboekje van de Week van Gebed (gehouden in januari, red.). Durf je eerlijk naar jezelf te kijken als je hoort over zo’n ervaring van deze vriendin, zo’n meisje? Wat denk jij? Wat heb jij afgelopen jaren gezegd, waar of over wie heb je grapjes gemaakt? Een paar jaar geleden, toen de Zwarte Pieten-discussie echt op gang kwam, hadden we in onze gemeente ook een incident met een opmerking die -terecht- verkeerd viel.

Schoon leren luisteren
Ik weet nog dat ik het wel vervelend vond, maar eigenlijk vond ik dat we het niet groter moesten maken dan wat het was: een ongelukkig grapje. Pas in de maanden erna begon ik iets te zien en te ervaren van de diepte van de kloof. Ik krijg nóóit een opmerking over wie ik ben. Sommige mensen krijgen ze ieder jaar weer, of zelfs dag in dag uit, overal en altijd: zo vernederend!

Je hiervan bewust worden is essentieel om de ander recht te kunnen doen. Essentieel is om vervolgens naar jezelf te kijken en tegen jezelf te zeggen dat het niet gaat om wat jij vindt. Door open te staan en te luisteren naar de ander. Zonder ‘ja maar’, zonder te gaan vergoelijken, verdedigen of te bagatelliseren. Schoon te luisteren.

Andere huidskleur
Vaak hoor je dat als het gaat over 'Black lives matter', mensen direct ertegenover zetten dat 'All lives matter'. En natuurlijk is dat waar. Niet alleen in onze ogen, maar ook in Gods ogen. Maar daar gaat het niet om bij Black lives matter. Het gaat hierbij om onrecht wat je ondergaat doordat je een andere huidskleur hebt. Wil je dan in de spiegel te kijken en tegen jezelf zeggen dat het nu even niet om jou, maar om de ander gaat? Laat je je eigen ideeën en rechten los en hoor je wat de ander ervaart? Wil je schoon luisteren?

Op die manier ruimte te geven aan de ander is een vorm van recht doen.

Kijken buiten je bubbel
Er staat in de Bijbeltekst: 'Zoek het recht'. Dat is een actieve houding, blijkbaar komt het niet aangewaaid, maar moet je je best doen. Je moet het zoeken. En ik denk dat daar een sleutel ligt. Door te zoeken, actief op zoek te gaan naar de ander, leer je de ander kennen. Weet je wat er speelt in het leven, waar de knelpunten liggen, waar de overeenkomsten zijn? Wil je ontdekken wat je van de ander leert, waar je samen van geniet?

Om dat te ontdekken zul je buiten je kringetje en comfortzone moeten gaan. Pak eens een ander soort boek, lees buiten je eigen cultuur, opvatting en religie. Luister eens naar muziek of podcasts die je zelf niet zo snel zou uitkiezen. Kijk naar ander soortige series op Netflix… En ontdek de ander op die manier. Het vergroot je blik en je hart.

Veranderd door Tearfund
Zelf werk ik sinds twee jaar bij Tearfund. Wij komen op voor mensen in de marge. Tearfund stimuleert hen om zelf op te staan uit armoede en onrecht. Ik merk dat hierdoor mijn bewustwording rondom recht en onrecht is gegroeid. Ik herken het als ik de Bijbel lees, om me heen kijk, boeken lees en video’s bekijk. Het heeft mijn leven en blik verrijkt en mijn liefde voor mensen groter gemaakt.

Bovenstaand artikel verscheen op de site van Tearfund en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.