Goed idee om ongevaccineerden buiten te sluiten met 2G-beleid? Stefan Paas antwoordt

Nieuws 19 november 2021 Redactie
Stefan Paas

“Als 2G werkelijkheid wordt en de QR-code op steeds meer plekken vereist wordt (mogelijk ook werk en onderwijs), zullen ongevaccineerden minstens over een bepaalde periode buitengesloten worden”, merkt Stefan Paas op via Twitter. De theoloog deelt een paar mijmeringen over vaccinaties, QR-codes en een ‘tweedeling’ in de samenleving.

“Vooropgesteld: ik ben gevaccineerd, en als ik zoiets lees, voel ik dezelfde boosheid tegenover ongevaccineerden die velen in mijn timeline de afgelopen tijd lieten horen. De buikreflex is: (a) laat ze het dan ook maar zelf uitzoeken als ze echt ziek worden, of (b) sluit ze allemaal maar op, zoals in Oostenrijk. Nu is (a) onethisch en inhumaan, dat gaan we nooit doen. Maar het is wel mogelijk dat ongevaccineerden voorlopig grotendeels worden uitgesloten van het openbare leven, om te voorkomen dat nog meer operaties uitgesteld moeten worden. Maar ik vind dat nogal wat."

'Toevallige' tweedeling
"Allereerst: de pandemie en het daaropvolgende vaccinatiebeleid hebben geleid tot deze ‘toevallige’ tweedeling tussen gevaccineerden en ongevaccineerden. Mensen worden nu als het ware door de situatie ‘vastgelegd’ op deze keuzes, alsof het identiteiten zijn en bronnen van burgerschap. Maar gevaccineerden en ongevaccineerden hebben natuurlijk ook veel gemeen met elkaar. Mogelijk heb ik met sommige ongevaccineerden meer gemeen dan met veel gevaccineerden. En op andere dossiers (zeg rechtsstaat of theologie) kom ik gevaccineerde mensen tegen die zich hier gedragen als regelrechte wappies. Anders gezegd: er zijn maar weinig mensen die op geen enkel onderwerp domme taal uitslaan, of zich altijd bescheiden op de vlakte houden.

"Ik wil m'n uiterste best doen om in de ander het beeld van God te blijven zien, juist in die ander die ik vaak niet snap en die me soms enorm irriteert."

Dat is voor mij al een reden om niet te snel mee te gaan in het tweedelingsscenario. Ik wil me geen doodlopende straat in laten duwen door deze rare omstandigheden waarin we nu leven. Het is al erg genoeg, zonder dat burgers tegen elkaar worden opgezet. Christelijke noot: ik wil m'n uiterste best doen om in de ander het beeld van God te blijven zien, juist in die ander die ik vaak niet snap en die me soms enorm irriteert. Christus komt me niet alleen tegemoet in mensen die ik leuk vind en goed kan snappen.

Maar je kunt tegenwerpen dat de ongevaccineerden moreel fout zitten, omdat ze bijdragen aan een zorginfarct en dus doden op hun geweten hebben. Criminelen sluiten we toch ook op? Soms zijn tweedelingen gerechtvaardigd, als de samenleving beschermd moet worden. Dat is zo, maar weten ongevaccineerden echt beter? Persoonlijk ken ik vijf bewust ongevaccineerden, vier van hen academisch opgeleid. Geen van hen ziet zichzelf als medeveroorzaker van een zorginfarct, en allemaal hebben ze volgens zichzelf goede redenen om zich niet te laten vaccineren. Allemaal kunnen ze me omstandig uitleggen dat het niet aan hen ligt, maar aan het systeem (bezuinigingen), aan de leefpatronen van anderen (zij sporten veel, zijn gezond, etc.), enz enz. Zij vinden het oneerlijk dat het probleem bij hen wordt neergelegd."

Onwetendheid
"En dan kom je op een epistemologisch probleem", gaat de hoogleraar missiologie aan de Theologische Universiteit Kampen verder. "Als je iets niet gelooft, ‘weet’ je het niet. Voorbeeld: als je niet gelooft dat het vaccin veilig is, ‘weet’ je dus niet dat het veilig is. Geloven dat p is een minimale voorwaarde voor weten dat p. En als je iets onwaars gelooft (bijvoorbeeld Madrid = hoofdstad van Nederland), ‘weet’ je het ook niet. Idem met overtuigingen met betrekking tot het vaccin: als die niet waar zijn, ‘weet’ je het dus niet. Als ongevaccineerden onware overtuigingen hebben over het vaccin, ‘weten’ ze dus NIET beter. Maar is dit geen schuldige onwetendheid? Is het niet verwijtbaar dat men allerlei onbetrouwbare informatie gelooft? Dat vereist een genuanceerd antwoord: ik denk bijvoorbeeld dat de verantwoordelijkheid van medisch getrainde mensen hier zwaarder weegt dan van de burger in het algemeen.

In die zin is het wellicht verdedigbaar dat zorgpersoneel (zoals in België) verplicht gevaccineerd wordt. Zulke mensen zouden moeten weten hoe het werkt, moeten vaak ook al voor andere ziekten verplicht gevaccineerd zijn, en zijn beter in staat om kaf van koren te scheiden. Maar de meesten van ons zwemmen in een informatiesoep. Zelfs voor getrainde onderzoekers valt het niet mee om kaf van koren te scheiden. En zelfs dan geldt nog dat veel informatie die op zich betrouwbaar is tegelijk ook meerduidig kan zijn, onzekerheidsmarges heeft. Ik denk dus dat je veel mensen niet kunt verwijten dat ze op bepaalde technische en veelzijdige dossiers zoals dit vitale dingen niet 'weten'. Dat maakt het extra bezwaarlijk om hen te 'straffen' met uitsluiting."

"De vergelijking met dronken rijden vind ik bijvoorbeeld ongepast. Het gaat in het algemeen om prima functionerende burgers."

Vertrouwensprobleem
"Bottom-line is dat we het overgrote deel van onze overtuigingen en handelingen (bijvoorbeeld over een brug rijden of in een vliegtuig stappen) baseren op vertrouwen. En vertrouwen is een lastig ding. Niet af te dwingen, makkelijk te verliezen. Kun je het iemand kwalijk nemen die zo bang is door alles wat-ie op het internet heeft gelezen, dat-ie niet in een vliegtuig stapt? Of iemand die het vertrouwen in de overheid heeft verloren? Komt bij: een groot deel van de ongevaccineerden zijn tieners en twintigers. Ik vind dat je mensen eigenlijk niet verantwoordelijk moet houden voor opvattingen die ze voor hun 30e hebben. Laten we niet te hard zijn voor jongeren, ze moeten nog zoveel leren, en hun wereld is zoveel gecompliceerder en overweldigender dan die waarin ik opgroeide.

Dus met zo’n tweedeling gaan we mensen afsnijden van het publieke leven die toch al een vertrouwensprobleem hebben of die gewoon nog te weinig kennis en ervaring hebben om informatie goed af te wegen. Het risico dat dit alleen leidt tot verdere verharding lijkt me groot: je krijgt dan jarenlang een pandemiekloof in de samenleving, waar volksmenners garen bij spinnen. Ook bij toekomstig beleid (denk aan klimaat) hebben we een groot draagvlak nodig. Het helpt dan niet als we juist die pakweg 15% van de samenleving afkoppelen die toch al vatbaar is voor wantrouwen en afhaakgedrag.

Maar moeten we ongeïnformeerde en wantrouwige mensen dan niet beschermen tegen de gevolgen van hun eigen keuzes? Ik aarzel: de vergelijking met dronken rijden vind ik bijvoorbeeld ongepast. Het gaat in het algemeen om prima functionerende burgers. En ook dan geldt: zo'n forse ingreep in fundamentele grondrechten, dat doen we ook niet zo snel in andere dossiers (ik kom weleens in de verleiding, maar da's wat anders)”, stelt Paas met een knipoog. “Het is echt het laatste dat je moet willen. Is er echt geen alternatief? Geen keuze?"

We gaan dit samen doen
"Er zou, denk ik, een heel goed signaal van uitgaan als Nederlanders nu nog een keer tegen elkaar zouden zeggen: we gaan dit samen doen, gevaccineerd en ongevaccineerd. Later praten we het wel uit, maar nu gaan we de lasten samen delen. Een 1G-beleid zou daarbij passen, of wellicht toch maar weer een algemene lockdown (met uitzondering van onderwijs). Met ruime steun voor ondernemers uiteraard. Intussen tegen iedereen die nu wijst op de systeemfouten in de zorg (klopt: een zorginfarct ligt niet alleen aan de toestroom van ongevaccineerde coronapatiënten, maar ook aan bezuinigingen etc.): voor alles is een tijd, en nu is het niet de tijd voor dit soort teksten.

Dat is net zoiets als iemand zien verdrinken en dan roepen dat dit ervan komt als je bezuinigt op schoolzwemmen. Eerst die persoon uit het water halen en dan later evalueren en beleidskeuzes maken voor de langere termijn. Laten we hiervan leren. En tot slot: mocht u nog twijfelen, laat u alstublieft vaccineren. Alle kleine beetjes helpen en ook u bent belangrijk voor het grote geheel. Voor sommigen is zo'n keus moeilijker dan voor anderen, dat snap ik heel goed. Dus chapeau en grote dank als u het toch gaat doen”, aldus Paas.

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ursela von der Leyen
Nieuws

Europese Commissie zegt benoeming speciaal EU-gezant geloofsvrijheid toe

Ursula von der Leyen heeft toegezegd een nieuwe speciaal EU-gezant voor geloofsvrijheid te benoemen. Deze toezegging deed ze maandag in een brief aan de co-voorzitters van de intergroep geloofsvrijheid: de Slowaakse Miriam Lexmann (EVP) en Bert-Jan R

Gebedsnacht
Positief nieuws

2.000 Britse jongeren komen tijdens gebedsnacht in kerk bijeen om God te zoeken

In het Verenigd Koninkrijk (VK) lijkt iets bijzonders gaande. Steeds meer jonge mensen keren terug naar de kerk, op zoek naar genezing, vrijheid en ontmoeting met God. Afgelopen weekend kwamen ruim 2.000 jongeren samen in Londen voor een nacht van ge

Mozambique
Nieuws

Christenen in Mozambique lijden onder islamitisch geweld

Christenen in Mozambique lijden zwaar onder terroristische aanvallen van islamitische milities. Dat schrijft Kerk in Nood dat in het land actief is en probeert de lokale bevolking de helpen. De afgelopen dagen zijn er meerdere aanvallen geweest. Het

Pausmobiel
Nieuws

Pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor kinderen in Gaza

Een bijzondere wens van de vorige maand overleden paus Franciscus krijgt binnenkort vorm: zijn voormalige pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor zieke en gewonde kinderen in Gaza. Mobiele kliniek moet half mei operationeel zijnDe transfo

paus
Verdieping

6 dingen die je moet weten over de nieuwe paus Leo XIV

Donderdag kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad. Een uur later werd bekend dat de Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) de nieuwe paus is en de naam Leo XIV zal dragen. Wat weten we over deze nieuwe paus? Cv

Frank Damazio
Nieuws

Voormalig megakerkleider en auteur Frank Damazio (75) overleden

Frank Damazio, jarenlang voorganger van de City Bible Church (nu Mannahouse Church) in Portland, Oregon, is op 75-jarige leeftijd overleden. Dat maakte de kerkelijke gemeente maandagavond bekend op Facebook. 'Met een verslagen hart maken we het overl

Andries Knevel
Podcast

Waar moet de nieuwe paus aan voldoen? Andries Knevel antwoordt

Deze week vindt in Rome het conclaaf plaats. Verschillende kardinalen van de Rooms-Katholieke Kerk komen deze week samen om een nieuwe paus te kiezen. Waar moet een nieuwe paus aan voldoen? Op deze vraag geeft theoloog en journalist Andries Knevel an

Nigeria
Nieuws

Zes christenen vermoord in Nigeria: ‘We vrezen voor een nieuw bloedbad’

In Nigeria zijn afgelopen weekend opnieuw christenen het slachtoffer geworden van gewelddadige aanvallen. Islamitische Fulani-herders vielen op zaterdag 3 en zondag 4 mei twee christelijke dorpen aan in de deelstaat Plateau. Daarbij werden zes christ

Meerartikelen

Nirky en Jan
Interview

Zondag is Nirky Postema te gast in Hour of Power

Zondag is het Moederdag. In Hour of Power is Nirky Postema te gast. Ze wist dat ze geen kinderen kon krijgen. Dat ze zwanger werd, ervaart ze als een gebedsverhoring. Na 24 weken verliest ze echter haar kindje. Vervolgens gebeurt er iets wat nauwelij

Week van het Gezin
Persbericht

Week van het Gezin over verslavende werking van de smartphone

Met het thema ‘Scherm uit, gezin aan’ brengt de Week van het Gezin (11 t/m 17 mei 2025) een actueel onderwerp onder de aandacht. Uit onderzoek en enquêtes blijkt steeds duidelijker dat overmatig schermgebruik door kinderen en jongeren nadelige effect

Maarten van Rossem
Nieuws

Nieuw seizoen ‘Adieu God?’ met Maarten van Rossem, Angela Groothuizen en Rob Jetten

Vanaf zaterdag 10 mei krijgt het bekende interviewprogramma Adieu God? een prominenter uitzendtijdstip. Op de zaterdagavond om 20.05 uur gaat Tijs van den Brink wekelijks in gesprek met een bekende gast over geloof, ongeloof en alles er tussenin. In

Proponent J. P. Bredenhoff
Video

Prop. J. P. Bredenhoff wijst op listige werkwijze satan om christenen van het avondmaal te houden

"Die tegenstander wijst op de omstandigheden en zegt: 'Het wordt helemaal niks.' Maar u moet niet op de omstandigheden letten, maar op de Heere", aldus proponent J. P. Bredenhoff. In een recente preek vertelde de hervormde proponent op welke listige

Nelleke Plomp
Column

Nooit geleerd om te geloven? Wees fier op gelovige opvoeders

‘We hebben alles, behalve iets dat ons mensen samenbindt. Wij zijn geloof niet verloren, we hebben het nooit geleerd.’ Deze woorden van Freya India over jongeren liegen er niet om. Zij is zelf zo’n jongere: een succesvolle en superslimme Engelse onde

witte rook
Nieuws

Leo XIV eerste Amerikaanse paus: "De wereld heeft Christus nodig"

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus. Donderdagavond iets na 18.00 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel. Ruim een uur later werd op het balkon van de Sint Pieterbasiliek bekendgemaakt dat Prevost

Kerk
Nieuws

Protestantse gemeente Zaandam verwelkomt nieuwe dominee: ds. S. A. Blok

De protestantse gemeente te Zaandam heeft een nieuwe predikant: ds. S. A. Blok. De predikant uit Tilburg heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In Zaandam wordt Blok de opvolger van ds. Pieter van der Woel die in 2020 naar Assendelft vertr

Bijbel
Nieuws

Rijkswaterstaat vist enorme Bijbel uit de IJssel

Op Bevrijdingsdag werd er in IJssel bij Zwolle wel een heel bijzondere vondst gedaan. Rijkswaterstaat viste namelijk een enorme Statenbijbel uit het water. Dat meldt RTV Focus Zwolle. De Bijbel is mogelijk gestolen.  Het is puur toeval dat medewerker

 ANP/Alberto Pizzoli
Nieuws

Zwarte rook boven Vaticaan: dit is wat we de komende dagen kunnen verwachten

Woensdagavond kwam er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Dat betekent dat er nog geen nieuwe paus is gekozen. Vandaag wordt het conclaaf hervat en vinden er vier nieuwe stemrondes plaats. Cvandaag zet kort op een rijtje wat we de

Opperrabbijn Jacobs
Column

Hoe ik de periode rondom 4 en 5 mei beleefde

Het is allesbehalve veilig in Nederland voor Joden die zich durven uit te spreken. Maar toch voelde opperrabbijn Jacobs zich veilig welkom en zelfs bijna helemaal thuis toen hij deze week een bezoek aan Urk bracht. Hij vertelt in zijn nieuwe ondersta

EP
Nieuws

Europees Parlement: antisemitisme en geweldverheerlijking moet uit Palestijnse schoolboeken

Het Europees Parlement roept de Palestijnse Autoriteit op om haar schoolboeken zo spoedig mogelijk op te schonen: zonder antisemitisme of het verheerlijken van geweld tegen Joden. Het Europarlement wil dat de Palestijnen dit doen vóór het begin van h

Biechten
Video

Hoe gaat de biecht in z'n werk? Bekijk deze uitlegvideo

Nog nooit gebiecht of is het lang geleden? In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe biechten in zijn werk gaat. Wat zeg je precies? Hoe bereid je je voor? En wat kun je verwachten? Bekijk de video van het YouTube-kanaal Credo en klik hier voo