Moeilijke Bijbelteksten: Hoe lang duurde Israëls verblijf in Egypte?

God 26 januari 2021 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over Israëls verblijf in Egypte.

Gedwongen door de ernstige hongersnood trok Jakob, de derde patriarch van de Hebreeën, met zijn nageslacht naar Egypte. Maar hij lijkt daarmee geworsteld te hebben. Dit is begrijpelijk. Aan de ene kant werd hij gedreven door een groot verlangen om zijn zoon Jozef terug te zien. Aan de andere kant druiste het in tegen de Landbelofte (Gn 12:7; 26:3; 28:13). Ook was er het oude verbod om het Land te verlaten (24:6) en vooral niet naar Egypte te gaan (26:2).

Vrees voor Egypte
Dat de stokoude Jakob bang was om naar het wereldrijk Egypte te gaan staat letterlijk in de Bijbel (46:3). Jakob verliet zijn kampplaats in Kirtjat-Arba buiten de stad Hebron. Onderweg stopte hij in de heilige plaats Ber-Seba en offerde daar aan God. ’s Nachts zag hij visioenen in zijn slaap waarin God tot hem sprak. Hij bemoedigde Jakob; naar Egypte gaan was Zijn wil. Hij zou met hem meegaan en zorgen dat Jakob/Israël weer zou terugkeren naar het beloofde Land.

Jakobs vrees voor Egypte is begrijpelijk. Hij was Hebreeër. Een trekker die in tenten verbleef.

Jakobs vrees voor Egypte is begrijpelijk. Hij was Hebreeër. Een trekker die in tenten verbleef. In de bebouwde plaatsen had veel zaken gezien die faliekant tegen de gewoonten van zijn vaderen (de ongeschreven Bijbel) ingingen. Ongepaste en ernstig buitensporige zaken. Afgoderij, moord, hoererij, bedriegerij en diefstal.

Hij wist ook wat zijn grootvader Abraham was overkomen in Egypte (12:10-20). Hoe zijn grootmoeder door de Egyptenaren werd begeerd. Dat de Farao hun Egypte uit had gegooid. Ook zal hij gehoord hebben over de toenemende afgoderij en decadentie, wat in Egypte staatsbeleid was. Welke vrome gelovige zou daar willen zijn? Ook al was dat het enige land waar nog voedsel was.

Hereniging Jozef en Israël
Het weerzien met Jozef was erg goed (46:29) en het leek erop dat het verblijf maar zo’n vijf jaar zou zijn (45:11). Uit eigen ervaring scherpte Jozef zijn familie in om vast te houden aan hun Hebreeuwse leven en zich niet met de Egyptenaren te verbroederen. Jozef liet het zo uitkomen dat zijn familie een onbewoond gebied aangewezen kreeg aan de rand van Egypte. Jakobs kamp werd opgezet vlakbij de residentiestad van de Farao. Op die manier konden ze makkelijk contact houden met Jozef.

Israëls verblijf in Egypte
Tijdens de hongersnoodjaren en het herstel erna groeide Israël uit tot een volk. Dat was aanvankelijk gunstig voor de Israëlieten en ook voor Egypte. Jakob was circa 130 jaar oud toen hij zich in Gosen vestigde (47:9) en stierf 17 jaar later (47:28). Jozef overleefde zijn vader ruim 50 jaar, terwijl Jakobs familie in Egypte verbleef. De Bijbel vat het samen met de woorden ‘ze werden vruchtbaar en zeer talrijk’ (SV: 47:27).

De verdrukking van Jakobs zonen duurde dus minstens 80 jaar, maar waarschijnlijk niet veel langer. Toch denken veel mensen dat dit 400 jaar duurde.

Uittocht uit Egypte
In de Bijbel wordt het einde van Israëls verblijf in Egypte aangekondigd door de toenemende verdrukking die een ‘nieuwe Farao’ op Jakobs nakomelingen liet neerkomen (Ex 1:8, 11). Er staat niet bij of dat dit van Godswege kwam. Sommigen denken van wel. Het lijkt er echter meer op dat God reageerde op de niet geringe noodroep van Jakobs nakomelingen die naar Hem uitging (3:7). Zoals altijd doet God dan bezoeking aan de aanstichters daarvan. In dit geval de Farao (vs 10). Indirect was dit al eerder gebeurd, want God had 80 jaar eerder een mannelijk Hebreeuws kind terecht laten komen in het huis van Farao (7:7). Onbewust had hijzelf de redder van de Hebreeën grootgebracht.

Verblijfsduur
De verdrukking van Jakobs zonen duurde dus minstens 80 jaar, maar waarschijnlijk niet veel langer. Toch denken veel mensen dat dit 400 jaar duurde. Dit getal komt uit Gods profetie aan Abraham (Gn 15:13) en lijkt bevestigd door Mozes (Ex 12:40) en Stefanus (Hnd 7:6). Feit is dat Jozef 110 jaar oud werd (Gn 50:26) en toen leefde het volk van Jakob in welvaart en voorspoed in Egypte.

Jakob vond Jozef weer terug in het tweede jaar van de hongersnood (47:18). Toen was Jozef 39 jaar, want hij was 30 jaar toen de zeven jaren van welvaart over Egypte kwamen (41:46-47). Jozef kon dus minstens 70 jaar persoonlijk voor Jakob en zijn nakomelingen zorgen. Dit past ook bij de vermelding dat Jozef de nakomelingen van Efraïm tot in het derde geslacht zag (50:23).

Over het voorgeslacht van Mozes staat geschreven dat hij het derde geslacht van Levi, de zoon van Jakob, was (Ex 6:16-20). Het kan niet precies afgeleid worden hoe groot de tijdspanne is van deze nageslachten. Dit kan decennia variëren, bijvoorbeeld door veel voorkomende onvruchtbaarheid. Maar periode van 400 jaar is veel te lang.

Het is opmerkelijk dat Jozef de generatie (de vierde) van zijn familie heeft gezien die het beloofde Land zou bezitten!

Mozes leidde zijn volk uit toen hij zo’n 80 jaar oud was, dus de verdrukking maar ook de Uittocht begon dus vanaf de derde generatie sinds Jakobs komst naar Egypte. Niet lang na de dood van Jozef. Het totale verblijf van de Hebreeërs lijkt dus maar zo’n 200 jaar te hebben geduurd.

Het betekent dus dat de tijdsperiode van 400 jaar in de profetie aan Abraham geteld is vanaf het moment van uitspreken ervan, toen Abraham circa 100 jaar oud was, tot aan de inname van het beloofde Land door Israël. De apostel Paulus bevestigt dit ook (Gal 3:16-17). Het is opmerkelijk dat Jozef dus de generatie (de vierde) van zijn familie heeft gezien die het beloofde Land zou bezitten!

Evaluatie
Waarom is het belangrijk de verblijfsduur van Jakob en zijn nakomelingen in Egypte te weten? Om meerdere redenen, maar vooral dat de Bijbel consistent is en dat menselijke Bijbelinterpretatie soms verbeterd moet worden. Volgens de belofte aan Abraham zou de vierde generatie van de nakomelingen die als vreemdelingen in een land zouden leven naar het beloofde Land terugkeren (Gn 15:16). God ontzegde echter de Uittochtsgeneratie (volgens bovenstaande de derde generatie) door hun weerspannigheid de toegang tot dat Land en liet hen omkomen in de Sinaïwoestijn (Nm 14:29). Deze belofte aan Abraham blijkt dus exact vervuld.

Ook is het van belang voor de datering van de Uittocht. De tijdsduur tussen de Uittocht en de ingebruikname van de tempel van Salomo zou zo’n 480 jaar zijn (1 K 6:1). Koning Salomo’s tempelbouw wordt gedateerd in circa 950 v.Chr., dus dan zou de uittocht aan het einde van 15de eeuw voor Christus  gedateerd moeten worden. Het kan dus niet kan samenvallen met Farao Ramses II (1295-1213), wat traditioneel wordt aangenomen, maar gebeurde in het begin van Egyptes Nieuwe Koninkrijk (18de dynastie). Wellicht verwijzen de Bijbelwoorden ‘een nieuwe koning’ (Ex 1:8) ernaar.

Deze datering betekent dat de Inname van het beloofde Land aan het begin van de veertiendde eeuw voor Christus (40 jaar na de uittocht; Nm 32:13) plaatsvond en dat sluit aan bij de archeologische vondsten van bijvoorbeeld Jericho. Een grondige verwoesting van deze stad is in die tijd vastgesteld. Het betekent ook dat de Richterentijd bijna dubbel zo lang was (ruim 300 jaar) is geweest, zoals de Bijbel ook lijkt te bevestigen, dan traditioneel wordt aangenomen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israël-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: “Onmenselijk”

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is één van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

kerk
Nieuws

Christelijke gezinnen aangevallen in India: “Keer terug naar het hindoeïsme”

Een lunchbijeenkomst van twintig christelijke gezinnen in het oosten van India is op brute wijze verstoord door een gewelddadige aanval van honderden hindoe-nationalisten. De aanval vond plaats op 21 juni in de afgelegen regio Malkangiri, in de deels

Indonesie
Nieuws

Tientallen christelijke jongeren in Indonesië aangevallen door moslims: "Dit is puur christenfobie"

Wat begon als een vredige christelijke jongerenretraite eindigde vrijdag 27 juni in religieus geweld. In het Indonesische dorp Tangkil, in West-Java, werd een groep van 36 christelijke jongeren door een woedende menigte van ongeveer 200 moslims verja

GroenGelovig
Persbericht

GroenGelovig 2025 op zaterdag 18 oktober in De Basiliek in Veenendaal

Op zaterdag 18 oktober vindt in De Basiliek in Veenendaal GroenGelovig 2025 plaats. Het evenement is een initiatief van Tearfund en wil mensen motiveren en handelingsperspectief geven om hun leven en hun omgeving eerlijker en rechtvaardiger te maken.

Meerartikelen

Syrie
Nieuws

Kerkleider haalt uit naar Syrische president tijdens begrafenis slachtoffers bomaanslag

De Grieks-orthodoxe patriarch van Antiochië, Johannes (X) Yazigi, heeft zich fel uitgesproken tegen de Syrische regering na de dodelijke aanslag op een kerk in Damascus. Tijdens een emotionele uitvaartdienst in de Kerk van het Heilig Kruis legde hij

Jacobs
Column

Hoe steeds meer Joodse activiteiten geen doorgang meer vinden in Nederland

Opperrabbijn Jacobs verbaasde zich tijdens zijn bezoek aan Belgrado over de vrijheid voor Joden. De synagoge aldaar hoefde niet beveiligd te worden. Dat is in Nederland weer anders. Sterker nog, hij vertelt in zijn nieuwe dagboek hoe steeds meer Jood

Dr. Steven Paas
Opinie

Theologische verheffing van Israël is en blijft riskant

In tegenstelling tot wat Bjorn Lous beweert, bevatten mijn artikelen (zie o.a. mijn eerdere reactie op Bjorn) geen persoonlijke aanvallen, geen verdediging van een superieure ‘religie’, geen karikaturale of onredelijke eisen aan Joden en geen uitwerk

Tyler Blevins
Getuigenis

Bekende Amerikaanse gamer: "Mijn band met Jezus wordt steeds sterker"

De bekende Amerikaanse gamer en livestreamer Tyler Blevins, wereldwijd bekend onder zijn online naam Ninja, laat zich steeds openlijker uit over zijn christelijk geloof. Tijdens een recente livestream op Twitch vertelde hij dat hij en zijn vrouw Jess

Babette van Drunen
Interview

Babette verloor haar vader, maar vond de Vader terug: “Ik geloof dat ik lang heimwee had”

We leerden haar kennen als de vrije geest uit B&B Vol Liefde, een jonge vrouw op zoek naar heling en liefde. Maar achter die ogenschijnlijke vrijheid ging diepe gebrokenheid schuil. Babette van Drunen zocht haar herstel jarenlang in de New Age, tot z

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo Méndez Pérez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. Méndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ‘Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de één zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat

china
Nieuws

Chinese huiskerk maakt bijzonder statement na veroordeling drie kerkleiders

De Linfen Covenant Home Church, een ongeregistreerde huiskerk in de Chinese provincie Shanxi, heeft een krachtig statement afgegeven na de veroordeling van drie van haar leiders. De autoriteiten arresteerden de voorgangers op 19 augustus 2022. Dit ge