Moeilijke Bijbelteksten: Hoe lang duurde Israƫls verblijf in Egypte?

God 26 januari 2021 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over Israƫls verblijf in Egypte.

Gedwongen door de ernstige hongersnood trok Jakob, de derde patriarch van de Hebreeƫn, met zijn nageslacht naar Egypte. Maar hij lijkt daarmee geworsteld te hebben. Dit is begrijpelijk. Aan de ene kant werd hij gedreven door een groot verlangen om zijn zoon Jozef terug te zien. Aan de andere kant druiste het in tegen de Landbelofte (Gn 12:7; 26:3; 28:13). Ook was er het oude verbod om het Land te verlaten (24:6) en vooral niet naar Egypte te gaan (26:2).

Vrees voor Egypte
Dat de stokoude Jakob bang was om naar het wereldrijk Egypte te gaan staat letterlijk in de Bijbel (46:3). Jakob verliet zijn kampplaats in Kirtjat-Arba buiten de stad Hebron. Onderweg stopte hij in de heilige plaats Ber-Seba en offerde daar aan God. ’s Nachts zag hij visioenen in zijn slaap waarin God tot hem sprak. Hij bemoedigde Jakob; naar Egypte gaan was Zijn wil. Hij zou met hem meegaan en zorgen dat Jakob/IsraĆ«l weer zou terugkeren naar het beloofde Land.

Jakobs vrees voor Egypte is begrijpelijk. Hij was Hebreeƫr. Een trekker die in tenten verbleef.

Jakobs vrees voor Egypte is begrijpelijk. Hij was Hebreeƫr. Een trekker die in tenten verbleef. In de bebouwde plaatsen had veel zaken gezien die faliekant tegen de gewoonten van zijn vaderen (de ongeschreven Bijbel) ingingen. Ongepaste en ernstig buitensporige zaken. Afgoderij, moord, hoererij, bedriegerij en diefstal.

Hij wist ook wat zijn grootvader Abraham was overkomen in Egypte (12:10-20). Hoe zijn grootmoeder door de Egyptenaren werd begeerd. Dat de Farao hun Egypte uit had gegooid. Ook zal hij gehoord hebben over de toenemende afgoderij en decadentie, wat in Egypte staatsbeleid was. Welke vrome gelovige zou daar willen zijn? Ook al was dat het enige land waar nog voedsel was.

Hereniging Jozef en Israƫl
Het weerzien met Jozef was erg goed (46:29) en het leek erop dat het verblijf maar zo’n vijf jaar zou zijn (45:11). Uit eigen ervaring scherpte Jozef zijn familie in om vast te houden aan hun Hebreeuwse leven en zich niet met de Egyptenaren te verbroederen. Jozef liet het zo uitkomen dat zijn familie een onbewoond gebied aangewezen kreeg aan de rand van Egypte. Jakobs kamp werd opgezet vlakbij de residentiestad van de Farao. Op die manier konden ze makkelijk contact houden met Jozef.

Israƫls verblijf in Egypte
Tijdens de hongersnoodjaren en het herstel erna groeide IsraĆ«l uit tot een volk. Dat was aanvankelijk gunstig voor de IsraĆ«lieten en ook voor Egypte. Jakob was circa 130 jaar oud toen hij zich in Gosen vestigde (47:9) en stierf 17 jaar later (47:28). Jozef overleefde zijn vader ruim 50 jaar, terwijl Jakobs familie in Egypte verbleef. De Bijbel vat het samen met de woorden ā€˜ze werden vruchtbaar en zeer talrijk’ (SV: 47:27).

De verdrukking van Jakobs zonen duurde dus minstens 80 jaar, maar waarschijnlijk niet veel langer. Toch denken veel mensen dat dit 400 jaar duurde.

Uittocht uit Egypte
In de Bijbel wordt het einde van IsraĆ«ls verblijf in Egypte aangekondigd door de toenemende verdrukking die een ā€˜nieuwe Farao’ op Jakobs nakomelingen liet neerkomen (Ex 1:8, 11). Er staat niet bij of dat dit van Godswege kwam. Sommigen denken van wel. Het lijkt er echter meer op dat God reageerde op de niet geringe noodroep van Jakobs nakomelingen die naar Hem uitging (3:7). Zoals altijd doet God dan bezoeking aan de aanstichters daarvan. In dit geval de Farao (vs 10). Indirect was dit al eerder gebeurd, want God had 80 jaar eerder een mannelijk Hebreeuws kind terecht laten komen in het huis van Farao (7:7). Onbewust had hijzelf de redder van de HebreeĆ«n grootgebracht.

Verblijfsduur
De verdrukking van Jakobs zonen duurde dus minstens 80 jaar, maar waarschijnlijk niet veel langer. Toch denken veel mensen dat dit 400 jaar duurde. Dit getal komt uit Gods profetie aan Abraham (Gn 15:13) en lijkt bevestigd door Mozes (Ex 12:40) en Stefanus (Hnd 7:6). Feit is dat Jozef 110 jaar oud werd (Gn 50:26) en toen leefde het volk van Jakob in welvaart en voorspoed in Egypte.

Jakob vond Jozef weer terug in het tweede jaar van de hongersnood (47:18). Toen was Jozef 39 jaar, want hij was 30 jaar toen de zeven jaren van welvaart over Egypte kwamen (41:46-47). Jozef kon dus minstens 70 jaar persoonlijk voor Jakob en zijn nakomelingen zorgen. Dit past ook bij de vermelding dat Jozef de nakomelingen van EfraĆÆm tot in het derde geslacht zag (50:23).

Over het voorgeslacht van Mozes staat geschreven dat hij het derde geslacht van Levi, de zoon van Jakob, was (Ex 6:16-20). Het kan niet precies afgeleid worden hoe groot de tijdspanne is van deze nageslachten. Dit kan decennia variƫren, bijvoorbeeld door veel voorkomende onvruchtbaarheid. Maar periode van 400 jaar is veel te lang.

Het is opmerkelijk dat Jozef de generatie (de vierde) van zijn familie heeft gezien die het beloofde Land zou bezitten!

Mozes leidde zijn volk uit toen hij zo’n 80 jaar oud was, dus de verdrukking maar ook de Uittocht begon dus vanaf de derde generatie sinds Jakobs komst naar Egypte. Niet lang na de dood van Jozef. Het totale verblijf van de HebreeĆ«rs lijkt dus maar zo’n 200 jaar te hebben geduurd.

Het betekent dus dat de tijdsperiode van 400 jaar in de profetie aan Abraham geteld is vanaf het moment van uitspreken ervan, toen Abraham circa 100 jaar oud was, tot aan de inname van het beloofde Land door Israƫl. De apostel Paulus bevestigt dit ook (Gal 3:16-17). Het is opmerkelijk dat Jozef dus de generatie (de vierde) van zijn familie heeft gezien die het beloofde Land zou bezitten!

Evaluatie
Waarom is het belangrijk de verblijfsduur van Jakob en zijn nakomelingen in Egypte te weten? Om meerdere redenen, maar vooral dat de Bijbel consistent is en dat menselijke Bijbelinterpretatie soms verbeterd moet worden. Volgens de belofte aan Abraham zou de vierde generatie van de nakomelingen die als vreemdelingen in een land zouden leven naar het beloofde Land terugkeren (Gn 15:16). God ontzegde echter de Uittochtsgeneratie (volgens bovenstaande de derde generatie) door hun weerspannigheid de toegang tot dat Land en liet hen omkomen in de SinaĆÆwoestijn (Nm 14:29). Deze belofte aan Abraham blijkt dus exact vervuld.

Ook is het van belang voor de datering van de Uittocht. De tijdsduur tussen de Uittocht en de ingebruikname van de tempel van Salomo zou zo’n 480 jaar zijn (1 K 6:1). Koning Salomo’s tempelbouw wordt gedateerd in circa 950 v.Chr., dus dan zou de uittocht aan het einde van 15de eeuw voor Christus  gedateerd moeten worden. Het kan dus niet kan samenvallen met Farao Ramses II (1295-1213), wat traditioneel wordt aangenomen, maar gebeurde in het begin van Egyptes Nieuwe Koninkrijk (18de dynastie). Wellicht verwijzen de Bijbelwoorden ā€˜een nieuwe koning’ (Ex 1:8) ernaar.

Deze datering betekent dat de Inname van het beloofde Land aan het begin van de veertiendde eeuw voor Christus (40 jaar na de uittocht; Nm 32:13) plaatsvond en dat sluit aan bij de archeologische vondsten van bijvoorbeeld Jericho. Een grondige verwoesting van deze stad is in die tijd vastgesteld. Het betekent ook dat de Richterentijd bijna dubbel zo lang was (ruim 300 jaar) is geweest, zoals de Bijbel ook lijkt te bevestigen, dan traditioneel wordt aangenomen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. P. D. Teeuw
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormde gemeente Arnemuiden: ds. P. D. Teeuw

De hervormde gemeente Arnemuiden verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. P. D. Teeuw uit Sliedrecht heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In het Zeeuwse stadje volgt hij ds. M. Klaassen op die in 2022 vertrok en sinds juni 2024 ver

Regenboogvlag
Nieuws

Duitsers verdeeld over regenboogvlag op kerken: slechts 2 op de 10 zijn voor

Slechts twintig procent van de Duitsers vindt het gepast om de regenboogvlag te hijsen. Deze vlag is een symbool van de LHBTI-beweging en wordt op sommige overheidsgebouwen en kerken geplaatst. Een opiniepeiling van Insa-Consulere, uitgevoerd in opdr

Politieagent Amerikaanse immigratiedienst
Nieuws

Christelijke asielzoekers opgepakt tijdens bezoek aan Amerikaans immigratiekantoor

Pastor Ara Torosian van de Cornerstone Church in West-Los Angeles is diep geschokt na de arrestatie van een Iraans christelijk gezin uit zijn gemeente. De ouders en hun 3-jarig kind werden vorige maand opgepakt tijdens een afspraak bij een immigratie

Benjamin Netanyahu
Nieuws

Onderzoek: Ben-Gurion verwees vaker naar Bijbel dan Netanyahu

Uit een nieuwe studie blijkt dat David Ben-Gurion, IsraĆ«ls eerste premier, in zijn toespraken tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog (1948–1949) vaak verwees naar de Bijbel en Joodse geschiedenis. De huidige premier Benjamin Netanyahu (foto) doet dat mi

Ds. M. Messemaker
Video

Ds. Messemaker vraagt kerkgangers wat er straks op hun grafsteen komt te staan

"Wat mag er straks op uw grafsteen staan?", zo vroeg ds. M. Messemaker in een recente preek aan zijn toehoorders. De hervormde predikant uit Cillaarshoek preekte over Zondag 22 uit de Heidelbergse Catechismus, waarin de troost van de opstanding centr

Iran
Nieuws

Iraanse christen uitgezet uit Turkije en gearresteerd bij terugkeer in Iran

Een Iraanse christen die eerder dit jaar zijn land ontvluchtte vanwege een zware gevangenisstraf, is door Turkije uitgezet. Direct na aankomst in Iran werd hij gearresteerd. De 37-jarige Mehran Shamloui is een voormalige moslim die zich tot het chris

Jeffrey Schipper
Hoofdredactioneel commentaar

Het water van twee radicale evangelisten stinkt naar hoogmoed

De evangelisten Bert Put en Leendert van den Heuvel slaan wild om zich heen. Dit doen ze naar eigen zeggen uit bewogenheid met mensen die binnen de reformatorische gezindte worstelen met geloofszekerheid. Ik ken meerdere mensen die hetzelfde constate

Petra van Aalst
Column

Tussen Psalm 104 en Boeddhabeelden: geestelijke strijd in Alpengebied

De zomervakantie is aanstaande. Veel Nederlanders zullen weer genieten van de prachtige bergnatuur hier in Oostenrijk. De schoonheid van de schepping is hier zo sprekend. Veel Bijbelgedeelten gaan leven. Psalm 104 bijvoorbeeld. In de Herziene Statenv

Meerartikelen

Farshid Seyed Mehdi
Podcast

Farshid Seyed Mehdi wijst op actualiteit Bijbelse profetie: ā€œGod heeft een plan met Iranā€

In de Cvandaag podcast verbindt evangelist Farshid Seyed Mehdi de profetie uit Jeremia 49 met de huidige situatie in Iran en de wereldwijde verspreiding van Iraniƫrs. Volgens hem zien we vandaag de vervulling van wat de profeet Jeremia eeuwen geleden

Pastor Arm en zijn vrouw Nina
Interview

Kerkplanting in boeddhistisch Thailand: ā€œAls Hij zegt ā€˜ga’, dan gaan weā€

Pastor Arm en zijn vrouw Nina zijn vier jaar geleden samen met de Nederlandse Ab en Clarine Mol begonnen met het stichten van een gemeente, in het boeddhistische NoonSuung in Thailand. In het begin bestond de gemeente slechts uit zes mensen, inclusie

Britse Lagerhuis
Nieuws

Ochtendgebeden in Brits parlement worden niet afgeschaft

In het Britse Lagerhuis wordt al eeuwenlang elke werkdag begonnen met gebed. Deze gewoonte ligt echter opnieuw onder vuur. Humanists UK noemt de praktijk ā€œoneerlijkā€ voor parlementsleden die geen christen zijn en pleit voor afschaffing. Toch gaf de h

Nigeria geweld
Nieuws

Nigeriaanse christenen gedood na nieuwe aanvallen Fulani-herders

In Nigeria zijn christenen opnieuw slachtoffer geworden van geweld. Fulani-herders vielen maandagavond twee dorpen aan in de staat Kaduna, waarbij twee christenen werden gedood en drie anderen gewond raakten. Dit melden lokale bewoners aan Christian

Ursula von der Leyen
Nieuws

Haat tegen christenen neemt toe: Spaanse organisatie roept EU op tot actie

De Spaanse organisatie Observatorium voor Godsdienstvrijheid (OLRC) heeft deze week een dringende oproep gedaan aan Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Ze vragen om de aanstelling van een speciale EU-coƶrdinator die haatmisdri

Europese Unie
Nieuws

Hongaarse politica slaat alarm na ā€˜antichristelijk’ rapport

"Binnen de Europese Unie (EU) wordt goddeloosheid steeds meer zichtbaar", waarschuwt de Hongaarse regeringscommissaris Bernadett Petri. Aanleiding is een rapport van het European Parliamentary Forum for Sexual and Reproductive Rights (EPF), dat volge

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Kenneth Moales Jr
Nieuws

Amerikaanse voorganger overleeft gewelddadige carjacking: "Een wonder dat ik nog leef"

Voorganger Kenneth Moales Jr. uit de Amerikaanse staat Connecticut overleefde eind juni een gewelddadige carjacking in Baltimore. Tijdens de carjacking werd hij door een 16-jarige jongen met een vuurwapen bedreigd. Moales, verbonden aan de Pentecosta

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee, hƩ? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep m

Ds. D. M. Heikoop
Boekfragment

Wees nuchter en waakzaam: Petrus’ alarm tegen de duivel

Achter alle weerstand die christenen in hun omgeving ontmoeten en achter alle kwaadsprekerij over hen, ziet Petrus één vijand bezig: de duivel (Grieks: diabolos) (vs. 8), de grote tegenstander van God en Zijn gemeente. En daarom roept hij met een tweevou

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Het is essentieel om Gods Geest alle ruimte te geven"

Als je wil dat Gods Geest werkzaam wordt in je leven, moet je Hem wel de ruimte geven. Dat stelt spreker en schrijver Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Levenslicht'. Van de Kamp behandelt in deze video Handelingen 19 waar Paul

Gerdien Lassche - Nelleke Plomp
Interview

Steeds minder mensen krijgen kinderen: slecht nieuws? Christenen reageren

Wereldwijd daalt het geboortecijfer en dat baart de Verenigde Naties (VN) zorgen. In veel landen besluiten mensen minder of zelfs helemaal geen kinderen te willen krijgen. Oorlogen, de klimaatcrisis Ʃn financiƫle onzekerheid spelen daarin een grote r