Wat vraagt God van ons als kerk in coronatijd?

God 21 oktober 2020 William den Boer
William den Boer

Zowel de vele afkeurende reacties op de omgang van kerken met de coronaregels als de uiteenlopende manieren waarop hierop vervolgens wordt gereageerd, stemmen tot nadenken. De coronacrisis roept het kerkelijk en christelijk leven terug tot de essentie.

De reacties op de omgang van kerken met de coronaregels houden ons als Nederlandse kerken en christenen een belangrijke spiegel voor: Wat is het wezen van kerkzijn? Wat vraagt God van ons? Uit de reacties van kerken en christenen op de kritiek uit de samenleving blijkt dat het hard nodig is om hierover nog eens heel diep, vanuit de volle breedte van de Bijbelse gegevens en vanuit het hart van het Evangelie na te denken.

Niet alleen samenkomst en gehoorzaamheid...
Een van de argumenten die we horen om als kerken ons niets aan te trekken van de adviezen om met maximaal dertig personen samen te komen en niet te zingen is dat we 'God meer gehoorzaam moeten zijn dan de mensen’. Inderdaad, hoezeer ook duidelijk is dat de overheid Gods dienares is en gezag heeft (Rom. 13), als zij iets eist wat tegen Gods uitdrukkelijke wil ingaat, moeten we, ook als kerk, de overheid ongehoorzaam zijn. Maar dan moet wel glashelder zijn: Wat vraagt God dan van ons als kerk?

Om waarachtig kerk te zijn, hebben we uiteindelijk geen gebouw nodig, en ook geen massale samenkomsten.

Waar het de ‘zondagse eredienst’ betreft komen we dan uit bij zaken die de eerste christelijke gemeente volgens Handelingen al kenmerkt: Volharding in de leer van de apostelen en in de gemeenschap, in het breken van het brood en in de gebeden (Hand. 2:42). Deze beschrijving van de gang van zaken in de eerste gemeente bevat geen expliciete opdracht van God om het zó en niet anders te doen. In het licht van alle Nieuwtestamentische gegevens over de eerste gemeenten is het wel aannemelijk dat dit vaste bestanddelen van het leven als gemeente waren. Een duidelijke opdracht om de samenkomsten te bezoeken, vinden we in Hebreeën 10:25.

In de tijd van het Nieuwe Testament, en nog steeds op tal van plaatsen waar onder werkelijke verdrukking de kerk het hardste groeit, kwamen en komen christenen veelal in kleine groepjes, ‘van huis tot huis’, bijeen rond het Evangelie, in gebed en voor de sacramenten. Die essentiële zaken moeten we dus zeker vasthouden. Hoewel massale bijeenkomsten in de Bijbel, met name in het Oude Testament de diverse jaarlijkse feesten, als hoogtepunten worden beschouwd, is er geen dringende Bijbelse noodzaak om een specifieke omvang of zelfs de vorm van de samenkomst (fysiek, of zoals nu technisch mogelijk is: deels online) tot absolute norm te verheffen. Ook Paulus was vaak noodgedwongen alleen ‘in de geest’ verbonden met ‘zijn’ gemeenten. De essentie van de samenkomst van de gemeente wordt momenteel geen strobreed in de weg gelegd. Ook al moeten we nu andere creatieve manieren gebruiken, we mogen ons nog steeds richten op de aanbidding van God, gebed, de verkondiging van het evangelie en de geestelijke opbouw en toerusting van de gemeente (zie o.a. Ef. 4:11-16).

... ook naastenliefde en getuigenis
Waar het gaat om de Bijbelse kenmerken van kerkzijn, zijn er echter nog meer zaken dan de wekelijkse samenkomst en de gehoorzaamheid aan God en aan de overheid die aandacht vragen. Het is bijvoorbeeld opvallend dat van de eerste christelijke gemeente hun eensgezindheid wordt vermeld, en hun onbaatzuchtige zorg voor de armen. Zij ‘loofden God’ en ‘vonden genade bij heel het volk’. Hun vorm van kerkzijn was een zegen voor de samenleving en vond daar weerklank; velen kwamen tot geloof! Naast de samenkomst vormt de liefde tot God en de liefde tot de naaste een belangrijk Bijbels kenmerk van de christelijke gemeente, evenals het goede getuigenis dat de gemeente wil geven naar de wereld om haar heen (Kol. 4:5-6).

Om waarachtig kerk te zijn, hebben we uiteindelijk geen gebouw nodig, en ook geen massale samenkomsten. De kerk is geen gebouw, maar bestaat uit volgelingen van Christus. Zij komen samen om God te verheerlijken, elkaar te helpen Christus na te volgen en het Evangelie in woord en daad te verkondigen in de wereld om hen heen. De kerk is geroepen om Christus te volgen en zichtbaar te maken.

Christus was nooit uit op zijn eigen voordeel, maar op dat van de ander. Hij toonde Gods grenzeloze liefde voor een wereld die tegen Hem in opstand was.

Christus volgen en zichtbaar maken
Als de kerk geroepen is tot navolging van Christus, om Hem en zijn glorie voor de wereld zichtbaar te maken, en daardoor in woord en daad het Evangelie te verkondigen, wat vraagt dat dan heel speciaal van kerkzijn in coronatijd? Laat ik een paar aspecten aanstippen en suggesties doen voor de toepassing ervan in onze tijd en omstandigheden.

Christus was nooit uit op zijn eigen voordeel, maar op dat van de ander. Hij toonde Gods grenzeloze liefde voor een wereld die tegen Hem in opstand was. In onze houding naar de wereld van nu zou dat in coronatijd kunnen betekenen dat we even grenzeloos proberen te zijn in onze solidariteit, niet opkomen voor onze eigen (uitzonderlijke) privileges als kerken, maar ernaar streven om Christus’ lijden en sterven voor de zonden van de wereld in woord en daad zichtbaar te maken in een wereld die gebukt gaat onder beperkingen, angst, ziekte, lijden en dood, eenzaamheid, onzekerheid en gebrokenheid.

Laten we niet bekendstaan om het feit dat we op onze strepen stonden in crisistijd, maar om het feit dat we als christenen belangeloos (in navolging van Christus!) onze rechten, onze 'heerlijkheid' opofferden ten gunste van de wereld. Laat het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) namens de kerken bijvoorbeeld niet allereerst pleiten voor privileges en ruimte voor kerken op zondag, maar laten zij vooral de overheid vragen waar kerken en christenen, mét al hun gebouwen en capaciteit aan vrijwilligers, dienstbaar kunnen zijn aan de samenleving, om daar te zijn waar de nood het hoogst is. In hulp aan zieken en stervenden, in hulp aan economisch gedupeerden, werkelozen, mensen die psychisch lijden, in aandacht voor eenzamen.

En hoe kunnen grote kerkgebouwen juist nu vanwege hun ruimte dienstbaar zijn aan de samenleving? Kampt de plaatselijke voedselbank misschien met ruimtetekort vanwege de anderhalvemeterregels? Geef ze het kerkgebouw! Kan de daklozenopvang wel wat extra ruimte gebruiken omdat er minder plek is vanwege dezelfde regel? Gebruik het gebouw tijdelijk als opvanglocatie! Wat zou daarvan uitgaan, ook via de media? Hoeveel gelegenheid zou dit geven om te getuigen van Gods liefde voor zondaren als wijzelf, voor mensen in welke nood dan ook? Dat Christus de hemelse heerlijkheid opofferde, mens werd, leed en stierf om ons te behouden, en dat dit ons motiveert om nederig onze tijd en middelen ‘op te offeren’ voor het welzijn van onze naaste?
Laten we bidden om creativiteit, sensitiviteit en grenzeloze solidariteit om daar te helpen waar we kunnen. Om zo Christus zichtbaar te maken.

We mogen dankbaar zijn voor de vrijheid die we als christenen genieten, maar laten we die vrijheden nooit als rechten beschouwen en behandelen: Christus gaf al Zijn rechten op om de wereld te behouden.

Vreemdelingen en pelgrims
Veel reacties op christenen en kerken zijn inderdaad onrechtvaardig, oneerlijk, worden gekenmerkt door religieus anafalbetisme of zijn zelfs hatelijk bedoeld. Goed bedoelde maatregelen én diepe overtuigingen worden niet begrepen. Hoe daarmee om te gaan? Wat vraagt de Heere van ons in dezen? Het gaat immers niet om onze kerk, maar om Zijn kerk, om Zijn gemeente en Zijn eredienst en glorie?

Laten we ook hierin Christus navolgen, die toen Hij gescholden werd, niet terugschold, die niet dreigde, maar veelal zweeg, die alles verdroeg om diezelfde mensen Zijn liefde te tonen en te behouden. We mogen dankbaar zijn voor de vrijheid die we als christenen genieten, maar laten we die vrijheden nooit als rechten beschouwen en behandelen: Christus gaf al Zijn rechten op om de wereld te behouden. Wat doen wij?

Als christenen zien we uit naar een beter, hemels Vaderland en een hemelse stad. We weten dat we rechteloze zondaren zijn die van genade alleen leven. Laat dat ons bescheiden, nederig en dienstbaar maken in onze houding naar de wereld, de aardse stad waarin we als vreemdelingen verblijven, als pelgrims die op weg zijn, geroepen om als priesters, profeten en koningen Jezus Christus zichtbaar te maken.

Terug naar de essentie
Laat de coronacrisis met alle gevolgen die zij heeft het kerkelijk en christelijk leven terugroepen tot de essentie: 1. God eren en elkaar opbouwen: bediening van Woord, gebed en sacramenten in samenkomsten, die nu noodzakelijk klein zijn en deels online, maar daarmee zeker niet minder naar Gods bedoeling, niet minder tot Gods eer en niet minder dienstbaar aan de onderlinge opbouw van het lichaam van Christus. 2. Christus volgen en zichtbaar maken in een wereld die evenals wij Christus dringend nodig heeft, door daden van zelfverloochening en zelfopofferende dienstbaarheid. Laten onze daden oprecht zijn, onderstrepingen van de waarheid van het Evangelie. En laten we tegelijk het Evangelie verkondigen en uitleggen waar mogelijk.

Elke christen, iedere gemeente zou zich in deze tijd opnieuw moeten afvragen: Is de gezindheid van Christus in mij, in ons? Maak ik, maken wij Christus zichtbaar, tot heerlijkheid van God de Vader? (Fil. 2:5-11) Geven wij niemand aanstoot, en behagen wij, zoals Paulus (in 1 Kor. 10:32-33) ‘in alles allen’, ‘door niet mijn eigen voordeel te zoeken, maar dat van velen, opdat zij behouden worden’?

Dr. William den Boer is bestuursvoorzitter van TGC Nederland & Vlaanderen en werkzaam bij de Theologische Universiteit Kampen.

Foto: TU Kampen

Praatmee

Beluister onze podcast

#369 Ds. Bram Hofland & ds. John de Groot over de hel, eeuwige straf en het laatste oordeel
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

 Proponent L. Schouten
Nieuws

Preekbevoegdheid verleend aan PKN-proponent door Hersteld Hervormde Kerk

Het breed moderamen van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft proponent L. Schouten uit Elspeet per dinsdag preekbevoegdheid toegekend. Dat meldt het kerkverband op haar website. Schouten is al zo’n 35 jaar als proponent actief binnen de voormalige

Willem Lingeman
Video

Echtpaar noemt huwelijk "één groot drama": Willem Lingeman reageert

Bijbelleraar Willem Lingeman reageert in een videoboodschap op een pijnlijke huwelijksgeschiedenis van een echtpaar. Volgens het stel was hun huwelijk “zeker niet Gods wil” en noemt men het “één groot drama”. Inmiddels zijn ze gescheiden en beiden he

Apollinaris Darmawan
Nieuws

Indonesische christen op leeftijd vrijgelaten na jarenlange gevangenisstraf

Na meer dan vier jaar gevangenschap is de christelijke bekeerling Apollinaris Darmawan vrijgelaten uit de Kebon Waru-gevangenis in Indonesië. De man werd in november 2024 vervroegd vrijgelaten, nadat hij meerdere strafverminderingen kreeg. Darmawan z

Indonesische vlag
Nieuws

Honderden moslims protesteren tegen bouw Indonesische kerk

In het Indonesische Kalibaru, een dorp in de stad Depok (West-Java), protesteerden op 5 juli honderden moslims tegen de bouw van een christelijke kerk. Dit gebeurde ondanks dat de kerk alle benodigde vergunningen bezit. Op videobeelden is te zien hoe

Ds. P. den Ouden
Video

Waaraan kun je genade in je hart herkennen? HHK-predikant antwoordt

Waaraan kun je herkennen dat er genade in je hart gekomen is? Op die vraag gaf ds. P. den Ouden in een recente preek antwoord. De HHK-predikant uit Katwijk aan Zee gebruikte in zijn antwoord een citaat van Augustinus. De kerkvader had ooit een briefw

Ann Michelle Lee
Video

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee is aanstaande zondag te gast bij Hour of Power. Ze vertelt daar hoe ze God echt leerde kennen. Ook deelt ze haar droom en boodschap voor de jongere generatie. "Ik wil zoveel mogelijk mensen brengen naar het hart v

Mexico
Nieuws

Mexico: een jaar ontheemd en geen zicht op terugkeer

De maand juli markeert de trieste ‘verjaardag’ van de vlucht van honderden christenen uit hun gemeenschappen in de Mexicaanse deelstaat Chiapas. Ze moesten vrijwel alles achterlaten: hun land, huizen en dieren. Meer dan honderd christenen - van piepj

Arthur Alderliesten
Nieuws

Dolle Mina’s verstoren bijeenkomst Schreeuw om leven: directeur reageert

Afgelopen maandag verstoorden pro-abortus demonstranten een bijeenkomst van Schreeuw om leven in Gouda. De avond was bedoeld om mensen uit de achterban te informeren over het waken bij abortusklinieken. De circa 25 demonstranten - die zich presenteer

Meerartikelen

Syrie
Interview

Syrische christenen houden stand in vijandige omgeving: "God gebruikt de kerk"

"Voor veel mensen wordt de droom van een islamitische staat in Syrië steeds meer werkelijkheid. En daarin is geen plaats voor ongelovigen, zoals christenen." Aan het woord is Ibrahim Lahdo, tot voor kort woonachtig in Syrië. Cvandaag sprak met hem ov

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De wereld kijkt niet naar je preek, maar naar je daden

Tijdens een zendingsreis in Zuid-Afrika kreeg ik onverwacht de gelegenheid om een van de meest gevaarlijke townships in Kaapstad te bezoeken. Kolonel Bazil Vellai, lid van de kerk waar ik te gast was, had ons persoonlijk uitgenodigd om Manenberg - de

Ds. M. van Reenen
Column

Overvolle huizen: spullen verzamelen of schatten in de hemel?

Een verhuizing levert veel op: stress, chaos, drukte, dozen, helpers, een verhuiswagen die de bocht niet kan halen... Maar ook: bezinning. Al die spullen die je uit het ene huis haalt en in het andere weer neerzet, waar komt het vandaan, waar moet he

Kerk van de Heilige Familie
Nieuws

Drie doden bij aanval op katholieke kerk in Gaza: Israël start onderzoek

Bij een aanval op de Kerk van de Heilige Familie in Gaza-stad zijn donderdag drie mensen omgekomen en raakten er meerdere gewond, onder wie de priester van de parochie. De kerk, waar sinds het uitbreken van de oorlog honderden christenen schuilen, we

Jan Pool
Column

Dankbaarheid is geen luxe; het is een manier van leven

Het leven kent zowel prachtige als pijnlijke momenten. Onlangs kreeg ik de sleutel van een prachtige auto, een cadeau van een dierbare vriend voor wie ik al vijftien jaar een mentor mag zijn. Ik ontving hem met tranen van ontroering in mijn ogen. Wat

Josephat Gwajima
Nieuws

Tanzania sluit grote pinksterkerk na kritiek op mensenrechtenschendingen

De Tanzaniaanse overheid heeft de grote protestantse kerk Glory of Christ Tanzania Church gesloten. Reden: een preek waarin voorganger Josephat Gwajima sprak over mensenrechtenschendingen in het land. Zes weken na de sluiting is de kerk nog altijd di

Ds. D. J. Budding
Video

Hervormde predikant wijst op kerken waar het evangelie niet ten volle klinkt

Als je op het volmaakte offer van de Heere Jezus ziet, dan mag je weten dat je zalig wordt. Toch zijn er, met name aan de rechterflank van de reformatorische gezindte, christenen die zich afvragen of zij wel zalig kunnen worden. Die worsteling leidt

Wilkin van de Kamp
Nieuws

Wilkin van de Kamp nodigt je uit om de Plaatsvervanger van Jezus beter te leren kennen

"De Heilige Geest is de Geest van Jezus in jou Die het leven van Jezus in en door jou wil leiden", aldus Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God'. De spreker en schrijver nodigt je in deze aflevering - en in de

Päivi Räsänen
Nieuws

Finse politica overweegt om haar kerk te verlaten na jarenlange LHBTI-strijd

De Finse politica Päivi Räsänen overweegt een definitief afscheid van de Evangelisch-Lutherse Kerk van Finland. De aanleiding: de groeiende acceptatie van homorelaties binnen de kerk en het recente besluit van een bisschop om kerken open te stellen v

Naomi Oosterhof
Podcast

Wat houdt ware vriendschap in? Beluister deze podcast

In deze podcastaflevering staat Naomi Oosterhof (foto) stil bij een thema dat ons allemaal raakt: vriendschap. Wat onderscheidt een gewone vriend van een broeder of zuster voor het leven? En hoe kijkt God eigenlijk naar vriendschappen? Naomi neemt je

Groot Letter-uitgave
Persbericht

Bijbelvereniging introduceert Groot Letter Nieuwe Testament (HSV)

Sinds vorige maand is bij de Bijbelvereniging het Nieuwe Testament in Groot Letter-uitgave verkrijgbaar. Deze speciale editie is gedrukt in de Herziene Statenvertaling (HSV) en bedoeld voor mensen die gebaat zijn bij grotere letters, zoals ouderen en

Serhii Burlaka met Oekraïense militairen
Interview

Serhii werkt voor ZOA én is legerpredikant: "Er is een wonder nodig voor Oekraïne"

Als ZOA-medewerker voorziet Serhii Burlaka mensen in de ‘bevrijde gebieden’ rond Cherson (Oekraïne) van voedsel. Maar één week in de maand werkt hij als legerpredikant aan het front. “Ik preek in zo’n week soms maar twee minuten. Het is veel belangri