Wat vraagt God van ons als kerk in coronatijd?

God 21 oktober 2020 William den Boer
William den Boer

Zowel de vele afkeurende reacties op de omgang van kerken met de coronaregels als de uiteenlopende manieren waarop hierop vervolgens wordt gereageerd, stemmen tot nadenken. De coronacrisis roept het kerkelijk en christelijk leven terug tot de essentie.

De reacties op de omgang van kerken met de coronaregels houden ons als Nederlandse kerken en christenen een belangrijke spiegel voor: Wat is het wezen van kerkzijn? Wat vraagt God van ons? Uit de reacties van kerken en christenen op de kritiek uit de samenleving blijkt dat het hard nodig is om hierover nog eens heel diep, vanuit de volle breedte van de Bijbelse gegevens en vanuit het hart van het Evangelie na te denken.

Niet alleen samenkomst en gehoorzaamheid...
Een van de argumenten die we horen om als kerken ons niets aan te trekken van de adviezen om met maximaal dertig personen samen te komen en niet te zingen is dat we 'God meer gehoorzaam moeten zijn dan de mensen’. Inderdaad, hoezeer ook duidelijk is dat de overheid Gods dienares is en gezag heeft (Rom. 13), als zij iets eist wat tegen Gods uitdrukkelijke wil ingaat, moeten we, ook als kerk, de overheid ongehoorzaam zijn. Maar dan moet wel glashelder zijn: Wat vraagt God dan van ons als kerk?

Om waarachtig kerk te zijn, hebben we uiteindelijk geen gebouw nodig, en ook geen massale samenkomsten.

Waar het de ‘zondagse eredienst’ betreft komen we dan uit bij zaken die de eerste christelijke gemeente volgens Handelingen al kenmerkt: Volharding in de leer van de apostelen en in de gemeenschap, in het breken van het brood en in de gebeden (Hand. 2:42). Deze beschrijving van de gang van zaken in de eerste gemeente bevat geen expliciete opdracht van God om het zó en niet anders te doen. In het licht van alle Nieuwtestamentische gegevens over de eerste gemeenten is het wel aannemelijk dat dit vaste bestanddelen van het leven als gemeente waren. Een duidelijke opdracht om de samenkomsten te bezoeken, vinden we in Hebreeën 10:25.

In de tijd van het Nieuwe Testament, en nog steeds op tal van plaatsen waar onder werkelijke verdrukking de kerk het hardste groeit, kwamen en komen christenen veelal in kleine groepjes, ‘van huis tot huis’, bijeen rond het Evangelie, in gebed en voor de sacramenten. Die essentiële zaken moeten we dus zeker vasthouden. Hoewel massale bijeenkomsten in de Bijbel, met name in het Oude Testament de diverse jaarlijkse feesten, als hoogtepunten worden beschouwd, is er geen dringende Bijbelse noodzaak om een specifieke omvang of zelfs de vorm van de samenkomst (fysiek, of zoals nu technisch mogelijk is: deels online) tot absolute norm te verheffen. Ook Paulus was vaak noodgedwongen alleen ‘in de geest’ verbonden met ‘zijn’ gemeenten. De essentie van de samenkomst van de gemeente wordt momenteel geen strobreed in de weg gelegd. Ook al moeten we nu andere creatieve manieren gebruiken, we mogen ons nog steeds richten op de aanbidding van God, gebed, de verkondiging van het evangelie en de geestelijke opbouw en toerusting van de gemeente (zie o.a. Ef. 4:11-16).

... ook naastenliefde en getuigenis
Waar het gaat om de Bijbelse kenmerken van kerkzijn, zijn er echter nog meer zaken dan de wekelijkse samenkomst en de gehoorzaamheid aan God en aan de overheid die aandacht vragen. Het is bijvoorbeeld opvallend dat van de eerste christelijke gemeente hun eensgezindheid wordt vermeld, en hun onbaatzuchtige zorg voor de armen. Zij ‘loofden God’ en ‘vonden genade bij heel het volk’. Hun vorm van kerkzijn was een zegen voor de samenleving en vond daar weerklank; velen kwamen tot geloof! Naast de samenkomst vormt de liefde tot God en de liefde tot de naaste een belangrijk Bijbels kenmerk van de christelijke gemeente, evenals het goede getuigenis dat de gemeente wil geven naar de wereld om haar heen (Kol. 4:5-6).

Om waarachtig kerk te zijn, hebben we uiteindelijk geen gebouw nodig, en ook geen massale samenkomsten. De kerk is geen gebouw, maar bestaat uit volgelingen van Christus. Zij komen samen om God te verheerlijken, elkaar te helpen Christus na te volgen en het Evangelie in woord en daad te verkondigen in de wereld om hen heen. De kerk is geroepen om Christus te volgen en zichtbaar te maken.

Christus was nooit uit op zijn eigen voordeel, maar op dat van de ander. Hij toonde Gods grenzeloze liefde voor een wereld die tegen Hem in opstand was.

Christus volgen en zichtbaar maken
Als de kerk geroepen is tot navolging van Christus, om Hem en zijn glorie voor de wereld zichtbaar te maken, en daardoor in woord en daad het Evangelie te verkondigen, wat vraagt dat dan heel speciaal van kerkzijn in coronatijd? Laat ik een paar aspecten aanstippen en suggesties doen voor de toepassing ervan in onze tijd en omstandigheden.

Christus was nooit uit op zijn eigen voordeel, maar op dat van de ander. Hij toonde Gods grenzeloze liefde voor een wereld die tegen Hem in opstand was. In onze houding naar de wereld van nu zou dat in coronatijd kunnen betekenen dat we even grenzeloos proberen te zijn in onze solidariteit, niet opkomen voor onze eigen (uitzonderlijke) privileges als kerken, maar ernaar streven om Christus’ lijden en sterven voor de zonden van de wereld in woord en daad zichtbaar te maken in een wereld die gebukt gaat onder beperkingen, angst, ziekte, lijden en dood, eenzaamheid, onzekerheid en gebrokenheid.

Laten we niet bekendstaan om het feit dat we op onze strepen stonden in crisistijd, maar om het feit dat we als christenen belangeloos (in navolging van Christus!) onze rechten, onze 'heerlijkheid' opofferden ten gunste van de wereld. Laat het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) namens de kerken bijvoorbeeld niet allereerst pleiten voor privileges en ruimte voor kerken op zondag, maar laten zij vooral de overheid vragen waar kerken en christenen, mét al hun gebouwen en capaciteit aan vrijwilligers, dienstbaar kunnen zijn aan de samenleving, om daar te zijn waar de nood het hoogst is. In hulp aan zieken en stervenden, in hulp aan economisch gedupeerden, werkelozen, mensen die psychisch lijden, in aandacht voor eenzamen.

En hoe kunnen grote kerkgebouwen juist nu vanwege hun ruimte dienstbaar zijn aan de samenleving? Kampt de plaatselijke voedselbank misschien met ruimtetekort vanwege de anderhalvemeterregels? Geef ze het kerkgebouw! Kan de daklozenopvang wel wat extra ruimte gebruiken omdat er minder plek is vanwege dezelfde regel? Gebruik het gebouw tijdelijk als opvanglocatie! Wat zou daarvan uitgaan, ook via de media? Hoeveel gelegenheid zou dit geven om te getuigen van Gods liefde voor zondaren als wijzelf, voor mensen in welke nood dan ook? Dat Christus de hemelse heerlijkheid opofferde, mens werd, leed en stierf om ons te behouden, en dat dit ons motiveert om nederig onze tijd en middelen ‘op te offeren’ voor het welzijn van onze naaste?
Laten we bidden om creativiteit, sensitiviteit en grenzeloze solidariteit om daar te helpen waar we kunnen. Om zo Christus zichtbaar te maken.

We mogen dankbaar zijn voor de vrijheid die we als christenen genieten, maar laten we die vrijheden nooit als rechten beschouwen en behandelen: Christus gaf al Zijn rechten op om de wereld te behouden.

Vreemdelingen en pelgrims
Veel reacties op christenen en kerken zijn inderdaad onrechtvaardig, oneerlijk, worden gekenmerkt door religieus anafalbetisme of zijn zelfs hatelijk bedoeld. Goed bedoelde maatregelen én diepe overtuigingen worden niet begrepen. Hoe daarmee om te gaan? Wat vraagt de Heere van ons in dezen? Het gaat immers niet om onze kerk, maar om Zijn kerk, om Zijn gemeente en Zijn eredienst en glorie?

Laten we ook hierin Christus navolgen, die toen Hij gescholden werd, niet terugschold, die niet dreigde, maar veelal zweeg, die alles verdroeg om diezelfde mensen Zijn liefde te tonen en te behouden. We mogen dankbaar zijn voor de vrijheid die we als christenen genieten, maar laten we die vrijheden nooit als rechten beschouwen en behandelen: Christus gaf al Zijn rechten op om de wereld te behouden. Wat doen wij?

Als christenen zien we uit naar een beter, hemels Vaderland en een hemelse stad. We weten dat we rechteloze zondaren zijn die van genade alleen leven. Laat dat ons bescheiden, nederig en dienstbaar maken in onze houding naar de wereld, de aardse stad waarin we als vreemdelingen verblijven, als pelgrims die op weg zijn, geroepen om als priesters, profeten en koningen Jezus Christus zichtbaar te maken.

Terug naar de essentie
Laat de coronacrisis met alle gevolgen die zij heeft het kerkelijk en christelijk leven terugroepen tot de essentie: 1. God eren en elkaar opbouwen: bediening van Woord, gebed en sacramenten in samenkomsten, die nu noodzakelijk klein zijn en deels online, maar daarmee zeker niet minder naar Gods bedoeling, niet minder tot Gods eer en niet minder dienstbaar aan de onderlinge opbouw van het lichaam van Christus. 2. Christus volgen en zichtbaar maken in een wereld die evenals wij Christus dringend nodig heeft, door daden van zelfverloochening en zelfopofferende dienstbaarheid. Laten onze daden oprecht zijn, onderstrepingen van de waarheid van het Evangelie. En laten we tegelijk het Evangelie verkondigen en uitleggen waar mogelijk.

Elke christen, iedere gemeente zou zich in deze tijd opnieuw moeten afvragen: Is de gezindheid van Christus in mij, in ons? Maak ik, maken wij Christus zichtbaar, tot heerlijkheid van God de Vader? (Fil. 2:5-11) Geven wij niemand aanstoot, en behagen wij, zoals Paulus (in 1 Kor. 10:32-33) ‘in alles allen’, ‘door niet mijn eigen voordeel te zoeken, maar dat van velen, opdat zij behouden worden’?

Dr. William den Boer is bestuursvoorzitter van TGC Nederland & Vlaanderen en werkzaam bij de Theologische Universiteit Kampen.

Foto: TU Kampen

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

pastor
Nieuws

Baptistenpredikant en gemeentelid vermoord tijdens kerkdienst in Nigeria

Tijdens een kerkelijke bijeenkomst op maandag 7 juli zijn een predikant en een gemeentelid van de Bege Baptistenkerk in Yaribori (Katsina, Noordwest-Nigeria) doodgeschoten. De aanval werd uitgevoerd door vermoedelijk islamitische extremisten. Een vro

pakistan
Nieuws

Twee christelijke jongens in Pakistan vrijgesproken van blasfemie na jarenlange rechtszaak

Twee jonge christenen uit Pakistan zijn dinsdag 8 juli vrijgesproken van blasfemie, bijna twee jaar nadat ze op grond van valse beschuldigingen werden gearresteerd. De katholieke jongens Adil Babar en Simon Nadeem waren nog maar 18 en 14 jaar oud toe

Jacobs
Column

Voor het bouwen van een brug zijn twee kades nodig

Opperrabbijn Jacobs was in Friesland bij een bijeenkomst als onderdeel van zijn opdracht op bruggen te bouwen. Maar dat bouwen van bruggen gaat vaak erg moeizaam, zo zet hij uiteen in zijn nieuwe onderstaande dagboek. 'Om een verbinding te maken tuss

Jan Pieter Verweij
Opinie

Tegen de stroom in: op zoek naar profetische politiek

Het kabinet is gevallen, de eerste congressen zijn geweest en de eerste lijsttrekkers benoemd. De race is begonnen. Het regent al verkiezingsbeloften: “deze keer niet met de PVV”, “deze keer maken we “het strengste asielbeleid wel waar”, “deze keer r

Diederik van Dijk
Opinie

Willekeur in wetshandhaving: liefdevol protest bestraft, haat gedoogd

Terwijl de politie toekijkt hoe activisten Joden en christenen intimideren, wordt een stille, liefdevolle pro-lifewaker ingerekend en urenlang opgesloten in een politiecel. Dit is totale willekeur. Belangrijke grondrechten zijn in het geding. Verbran

Bert-Jan Ruissen
Persbericht

Europees Parlement roept op tot betere bescherming christenen in Syrië

Het Europees Parlement heeft donderdag met grote meerderheid ingestemd met een gezamenlijke resolutie van vijf fracties waarmee de overgangsregering van Syrië wordt opgeroepen christenen en andere (religieuze) minderheden beter te beschermen. SGP-Eur

Pakistan
Nieuws

Ter dood veroordeelde christen in Pakistan na 23 jaar vrijgesproken

Na meer dan twee decennia gevangenschap is de Pakistaanse katholiek Anwar Kenneth onlangs vrijgesproken van blasfemie door het Hooggerechtshof van Pakistan. De man, die kampt met mentale problemen, zat sinds 2001 vast op beschuldiging van godslasteri

Kerk
Nieuws

Grote Duitse kerken verliezen enorme aantallen leden

Het aantal Duitsers dat lid is van de twee grote kerken in het land daalt drastisch. Dat blijkt uit nieuwe cijfers die dinsdag door de Duitse nieuwsdienst Idea werden gepubliceerd. Vooral in het oosten daalt het aantal mensen dat lid is van een kerk

Meerartikelen

Israe
Nieuws

SGP Staphorst spreekt steun uit aan Israël: "Woord 'genocide' is misplaatst en ongepast"

De SGP in Staphorst heeft in de gemeenteraad een statement afgegeven waarin men morele steun uitspreekt aan Israël, de inwoners van Israël en Joodse Nederlanders. “Het gebruik van het woord genocide en de eenzijdige veroordeling van Israël door Neder

Regenboogzebrapad
Nieuws

Engelse christen spant rechtszaak tegen gemeente aan vanwege regenboogzebrapad

Een christelijke vrouw uit het Engelse Camden, Blessing Olubanjo, spant een rechtszaak aan tegen haar gemeente. Aanleiding daarvoor is een zebrapad in de kleuren van de regenboogvlag. Volgens Olubanjo is het zebrapad een politiek statement dat haar r

Ds. D. Breure
Nieuws

Hervormde gemeente Kesteren brengt beroep uit op ds. D. Breure

De hervormde gemeente te Kesteren heeft een beroep uitgebracht op ds. D. Breure. De predikant moet in het Gelderse dorp de opvolger worden van ds. A. Snoek die in 2024 naar het Friese Driesum vertrok. Ds. Breure is sinds november 2020 verbonden aan d

Ds. K. Hoefnagel
Video

CGK-predikant over mensen die zelfmoord plegen: "Laat het oordeel aan God over"

Als iemand zelfmoord pleegt, hebben we als christenen soms al heel snel ons oordeel klaar. Maar volgens ds. K. Hoefnagel is het helemaal niet aan ons om in zo'n geval te oordelen, dat stelde hij onlangs in een preek. De christelijke gereformeerde eme

Amir Tsarfati
Column

Israël tart elke logica: God is geen mythe

Er is ‘iets’ met Israël wat politici en opiniemakers ongemakkelijk maakt. En het is niet wat ze zeggen dat het is. Zij wijzen naar politiek, nederzettingen, grenzen en oorlogen. Maar graaf onder die uitgesproken verontwaardiging en je zult iets diepe

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe de discipelen werden vervuld met Gods Geest

Pinksteren ligt inmiddels alweer even achter ons, maar in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' staat spreker en schrijver Wilkin van de Kamp nog een keer stil bij dit bijzondere heilsfeit. In onderstaande aflevering vertelt Van d

PKN-dominees
Nieuws

PKN-predikanten doorbreken met statement stilzwijgen over Gaza

Een groeiende groep predikanten binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) wil niet langer zwijgen over het geweld in Gaza. In een statement roepen zij hun kerk op tot een heldere, morele stellingname tegen het Israëlische optreden in de Palestij

Kars Terlouw
Opinie

Linkse politiek als spiegel voor rechts-conservatieve christenen

Wat hebben orthodoxe christenen met linkse politiek? Voor velen lijkt het een onwaarschijnlijke combinatie. Toch pleit Kars Terlouw in deze opiniërende bijdrage voor meer zelfreflectie bij christenen die zich politiek rechts van het midden bevinden.

Jan Schreuder
Interview

Jan Schreuder kwam niet in een rolstoel terecht: “God heeft mij genezen”

“Het maakt mij niet uit of iemand wel of niet naar de kerk gaat. Ik vertel aan iedereen dat God mij heeft genezen.” Jan Schreuder, gepensioneerd magazijnmedewerker, ontving zo’n tien jaar geleden een bovennatuurlijk wonder dat zijn leven voorgoed ver

Oude kerk zwaar beschadigd
Nieuws

Joodse kolonisten vallen christelijk dorp op Westelijke Jordaanoever aan

De kerkleiders van Taybeh, het laatste christelijke dorp op de Westelijke Jordaanoever, luiden de noodklok na herhaalde aanvallen die door Joodse kolonisten zouden zijn uitgevoerd. Afgelopen maandag werden een eeuwenoude kerk en een christelijke begr

PVV-leider Geert Wilders
Interview

Grote onrust in Zwolle door komst azc: christenen uit de wijk reageren

Vanaf 2027 krijgt de Zwolse wijk Stadshagen een azc. Maandag stemde de gemeenteraad met ruime meerderheid voor. Niet iedereen is blij met de komst van het azc dat aan 400 mensen plek moet bieden. Honderden Zwollenaren protesteerden - in aanwezigheid

pakistan
Nieuws

Pakistaanse rechter weigert voogdij over christelijk meisje aan moslimontvoerder

Een Pakistaanse rechter heeft de voogdij over een 14-jarig christelijk meisje geweigerd aan de volwassen moslimman die haar ontvoerde, dwong zich te bekeren tot de islam en met haar trouwde. De rechtbank concludeerde dat ze minderjarig was en verklaa