Postmodern denken heeft consequenties voor het uitleggen van de Bijbel, de hermeneutiek. ''De Bijbel heeft een veelheid aan stemmen, zegt men, en er zijn veel verschillende manieren om te geloven. Dan wordt kinderdoop een probleem, want dat gaat ervan uit dat kinderen in een verbond zijn opgenomen. Maar als alles rond een individu scharniert, bestaat een verbond niet. Het exclusivisme 'Jezus alleen', gaat ook onderuit. Want: hoe weet je dat? Je weet niets. Religie wordt waar jij je goed bij voelt, niet of iets 'waar' of 'niet waar' is. Dan kan je ook niet zeggen dat Jezus alleen dé Waarheid is.''

Moraal verschuift Ook de Bijbel heeft met het postmodernisme geen duidelijke betekenis meer, zegt Van Vlastuin. ''De betekenis wordt bepaald door de mensen die de Bijbel lezen. En dat heeft zijn consequenties voor de moraal. Uit een onderzoek van Fieret onder reformatorische jongeren blijkt dat de Bijbel een mening geeft over seksualiteit, maar dat niet de norm is. Ook in de gereformeerde gezindte zijn er veel dingen aan het verschuiven.''

De waarheid wordt relatief, ook als we de Bijbel lezen. ''Je kan niet meer zeggen: de Bijbel zegt dit, of dat. Maar je gaat uit van verschillende 'stemmen' in de Bijbel. Dat zijn stemmen van mensen die de Bijbel hebben geschreven en als wij het horen, moeten we het misschien wel anders doen.'' Het is dubbel, zegt de professor. ''Enerzijds moet je alles in zijn context lezen, maar als het de allesoverheersende 'leessleutel' is, dan gaan er dingen onderuit.''

Wat is de Bijbel nog waard als je de Bijbel postmodern leest? ''Een bekend voorbeeld hiervan is de discussie rond de vrouw in het ambt. Is het goed om geen aanstoot te geven in onze cultuur door een vrouw in het ambt te bevestigen? Dus je ziet dat cultuur een leesregel wordt om vandaag onze keuzes op te bepalen.'' De Bijbel is cultuurbetrokken en cultuurgekleurd, maar niet cultuurafhankelijk, zegt Van Vlastuin. ''De Bijbel is ook cultuurvormend. Het gaat tegen de cultuur in. En dat aspect moet je blijven zien.''

Boven de tijden
Zo legde Paulus in zijn tijd al een bommetje onder slavernij en vindt hij dat Filemon de weggelopen Onesimus als een broeder moet erkennen. ''En dat heeft zijn doorwerking gehad in de kritiek die al in de Middeleeuwen op slavernij werd uitgeoefend. De Evangelical Movement heeft vervolgens de doorslag gegeven om slavernij af te schaffen. Dat was een beweging vanuit het christendom.''

Als je de Bijbel postmodern leest, heeft dat zijn weerslag op de kerk, vindt de professor. ''Het schurende van de Bijbel moet je blijven zien. De kerk volgt de wereld en neemt het postmoderne over van de wereld. En gaat daardoor de Bijbel op een andere manier zien. Terwijl we als christenen weten dat we niet van deze tijd zijn. We zijn van alle tijden, van de toekomst. We moeten dat met een bepaalde robuustheid belijden, dat we boven de tijden staan.'' Uit het fundament van de Bijbel kan je ook hoop putten. ''Of je nu in de tijd van de vroege kerk leeft, of nu. Maar we zijn meer één met mensen in de vroege kerk, dan met de mensen nu. Daarom lezen we ook nog steeds Augustinus.''

Eenzame positie
Nu al legt de meerderheid van de theologen de Bijbel postmodern uit, ziet de hoogleraar. ''Je ziet dat het postmodernisme heel hard om zich heen grijpt. En dat is een 'aangevochten' manier om de Bijbel te lezen. Christenen hebben in alle tijden een eenzame positie gehad, dus dat is geen vreemde situatie.'' Van Vlastuin vergelijkt de discussie die nu speelt met Maarten Luther die het opnam tegen de kerk in zijn tijd. ''Dat was ook binnenkerkelijk. Of bisschop Athanasius die het opnam tegen een grote meerderheid bisschoppen als het ging om de godheid van Christus. Die voorbeelden mogen ons inspireren om blijmoedig en standvastig onze weg te gaan.''

Het christelijke geloof heeft het beste verhaal en het beste perspectief, zegt Van Vlastuin. ''Wij geloven in het leven van de toekomende eeuw. Dus wij hoeven niet verlegen te zijn met onze boodschap. Christenen zijn geen mensen die alleen maar 'nee' zeggen. Maar ze zeggen 'ja' tegen Christus en Zijn Koninkrijk.''

Op 27 september houdt prof. dr. Wim van Vlastuin een lezing voor Studium Generale van Driestar Educatief: 'Christelijk postmodernisme denken in onze theologie'.