Suïcide en eeuwig leven: een concreet voorbeeld

Dagelijks leven 22 februari 2019 Koert Koster
zelfdoding

In de zomer van 2010 werd ik voor het eerst geconfronteerd met zelfdoding. Marleen en ik waren zojuist teruggekomen van een vakantie bij 'Het Front' aan de kust van België. Zaterdagmiddag kwamen we thuis. Ongeveer een uur daarna ging de telefoon.

Het was de vader van Martin, Wim. Ik zei: 'Hallo, met Koert'. Waarop hij zei: 'Hallo Koert, Martin is niet meer....!' Wat een moment, wat een stilte, wat een inslag, een bom. We waren net teruggekomen van 'Het Front'. Maar nu vond er een echte strijd in mij plaats. Dit was mijn persoonlijke front. Verdriet, teleurstelling... en duizend vragen. Maar vooral die éne vraag: 'Waarom, waarom... en... waarom heb ik dit niet voldoende aan zien komen... en... waarom heb ik het niet kunnen voorkomen? Ik zou nooit meer dezelfde zijn. Want ik had een vriend op de meest pijnlijke en dramatische wijze aan de dood verloren.

Zijn oude sportschoenen die hier tot op de dag van vandaag in de schuur staan, pakte ik op en gooide ik tegen de schuur. Die schoenen zou ik nooit kunnen dragen. De weg die hij heeft gelopen, heb ik niet gewandeld. Ik heb wel een tijdje met hem op kunnen lopen. Waarin ik hem voor een groot deel heb kunnen begrijpen. Toch moest hij - op de één of andere onbegrijpelijke manier - het laatste stukje van zijn aardse reis alleen gaan. Hoewel? Alleen?

Ik heb niet kunnen tegenhouden en er hebben geen engelen gestaan om hem te beschermen tegen dit kwaad.

Om met de deur in huis te vallen: ik geloof dat Martin bij zijn Vader in de hemel is. Of Bijbelser: dat hij bij Jezus in het paradijs is. Waarom denk ik dat iemand die zich op zo'n afschrikwekkende manier van het leven berooft, eeuwig leven heeft? Ik wil daar een paar dingen over zeggen:

Martin is opgevoed in een christelijk gezin, bij wie zijn moeder een essentiële rol in het leven vervulde. Zijn moeder bracht hem al jong in aanraking met de Here Jezus. Martin is - mede door een krachtig, getuigende en onderwijzende moeder al jong tot het besef gekomen dat hij een Verlosser nodig had.

Dat Martin zijn geloof leefde, blijkt uit de wijze waarop ik hem heb leren kennen. Hij leefde met Jezus. Op een gezonde en volwassen manier. Ook zoekend en tastend. Vragend en onderzoekend.

Hij leefde met God. Hij studeerde uit de Bijbel en voerde veel gesprekken over het geloof met zijn moeder Joke. Zijn moeder had een goede sparringpartner aan hem. Hoewel Martin eigenwijs en eigenzinnig kon zijn, nam hij de lessen van zijn moeder – ook in de periode voor zijn dood - aan. Ik kan wel zeggen dat hij die woorden bewaarde in zijn hart, al legde hij veel van die woorden in eerste instantie naast zich neer. Martin woonde tot zijn dood in het zomerhuisje achter de hoekwoning van zijn ouders. Daarom was hij ‘kind aan huis’.

Martin probeerde - zo goed en zo kwaad als het ging – zijn geloof handen en voeten te geven. En dat niet zonder strijd. Hij was een avonturier die ook de grenzen opzocht. Hij zocht in geestelijke zin ook zijn weg door het leven. Hij was op zichzelf en zichzelf. Naturél.

Ze willen niet dood, maar ze willen het leven zoals dat zich aandient, niet meer. Zelfdoding is een tragedie. Een uitweg die geen uitweg is.

Maar steeds wanneer ik in zijn zomerhuisje kwam, viel me op hoe belangrijk goede christelijke muziek voor hem was. Het lied 'God and God alone' was één van zijn lievelingsliederen. Ook lag de Bijbel - of meerdere - open om gelezen te worden. Daarbij schreef hij veel. Hij maakte aantekeningen. Soms schreef hij bepaalde Bijbelgedeelten over, soms las hij verzen hardop. Hij memoriseerde het woord. Tot op zekere hoogte zou dat hem helpen om de stemmen in zijn hoofd te bestrijden.

In de laatste periode van zijn leven werd het belangrijker om muziek te blijven luisteren, ook als hij ging wandelen en buitenshuis was. Hij wilde op die manier een antwoord geven op de stemmen in zijn hoofd. Dit waren echt negatieve stemmen die hem bevelen gaven om bijvoorbeeld zijn moeder of anderen wat aan te doen. Deze stemmen werden steeds indringender. Er waren momenten waarop ik met hem praatte en dacht: ‘Daar gaan ze weer, hij verslapt en leeft in de wereld van negativiteit.’ Ik moest dan heel duidelijk om aandacht vragen. En die kreeg ik dan wel weer. Voor even.

Deze strijd heeft continu plaatsgevonden. Voortdurend torpedeerden deze helse stemmen het bewustzijn van Martin en vroegen ze zijn aandacht. Het was geen leven voor hem. De allerlaatste periode wees ik hem op de mogelijkheid om hulp te zoeken bij de GGZ. Die hulp wees hij in eerste instantie af. Zijn eergevoel en trots stonden deels in de weg om hulp te aanvaarden. Zo modderde hij zelf door. Totdat zijn moeder Joke (!) hem zover kreeg dat hij meeging naar Endegeest. Daar hebben zijn moeder en zijn zus hem achtergelaten op de gesloten afdeling. Door een grote inschattingsfout van de dienstdoende arts is hij veel te vroeg met verlof gegaan. Binnen een week nadat hij opgenomen was, kwam hij onder supervisie van zijn moeder, thuis. Daar is hij die zaterdagmiddag – onder het mom van een wandeling – weggelopen richting de torenflat.

Ik heb de periode voor Martins opname in Endegeest veel met hem gepraat, gelezen uit de Bijbel en ook gebeden. Dat vond hij fijn. Door afleiding - op welke wijze ook – kon hij eventjes weerstand bieden aan de stemmen in zijn hoofd. Zwemmen in de zee deed hij veel. Het geluid van de wind en het slaan van de golven gaven rust in zijn hoofd.

Jezus gaf zijn leven voor mijn vriend Martin – en daar doet die afschuwelijke zelfdoding niets aan af.

Martin heeft – hoewel of juist omdat hij Jezus erkende als Heer in zijn leven - gestreden tegen gedachten in zijn hoofd. Hij proclameerde voortdurend dat Jezus Heer is. Hij reciteerde voortdurend positieve Bijbelverzen, vechtend om de vernieuwing van zijn denken gestalte te geven. Vooral Romeinen 8 speelde een wezenlijke rol.

Ik heb het laatste deel van Romeinen 8 een paar keer mogen lezen en bespreken, en gezegd dat niets en niemand - ook de stemmen in zijn hoofd niet - hem zouden kunnen scheiden van Gods liefde. De liefde die in Christus Jezus te vinden is. Ja, tot en met zijn gang naar de tweede torenflat in Katwijk leefde hij het christelijke leven. De oortjes inclusief het audio-apparaatje dat na de fatale sprong gevonden werd in de lift van de flat getuigen van het geestelijke voedsel waarmee hij zich tot het einde toe wilde voeden. Zijn vaste geloof in God en zijn levenswijze als christen heeft echter niet voorkomen dat hij van de elfde verdieping naar beneden is gesprongen. Ik heb niet kunnen tegenhouden en er hebben geen engelen gestaan om hem te beschermen tegen dit kwaad. Hoewel ik geloof dat God er – linksom of rechtsom – bij is geweest. Beneden – aan de voet van de flat – stond een lieve, oudere ‘zus’ die Martins hoofd op haar schoot heeft gelegd. Op die plek heeft hij de laatste adem uitgeblazen.

Laat het duidelijk zijn. Suïcide is een vreselijk iets. Het laat voor de nabestaanden diepe wonden na. Zelfdoding moet koste wat het kost voorkomen worden. Mensen hebben hulp nodig, omdat ze ziek zijn. Ze zien het leven niet meer zitten. Ze willen niet dood, maar ze willen het leven zoals dat zich aandient, niet meer. Zelfdoding is een tragedie. Een uitweg die geen uitweg is.

Deze daad is een daad die helaas niet altijd voorkomen kan worden. Deze wanhoopsdaad is echter niet doorslaggevend voor het laatste woord dat God over déze éne zieke, hulpbehoevende mens uitspreekt. God is genadig. Hij kende het hart van Martin. Hij oordeelt het kwaad. De demonische stemmen. En die ziekte. Maar Hij zal de zieke die Hem menigmaal aangeroepen heeft in de nood, niet afwijzen. Want Gods genade en liefde in het leven van een christen, wegen veel zwaarder dan die éne, niet terug te draaien, daad. En het persoonlijk geloof van mijn vriend Martin in de Here Jezus heeft hem behouden. Dat wat hij – in de ogen van ons mensen – fout zou hebben gedaan, is door God vergeven. Jezus gaf zijn leven voor mijn vriend Martin – en daar doet die afschuwelijke zelfdoding niets aan af.

Last but not least: Suïcide wordt in de volksmond zelfmoord of zelfdoding genoemd. Een bezwaar tegen het begrip ‘zelfmoord’ is dat het een negatieve bijklank heeft, namelijk van een moreel oordeel. Zelfdoding is een neutraler begrip.

De eeuwen door is zelfdoding veroordeeld. Het zou bijvoorbeeld een zonde zijn tegen de gemeenschap. Iemand die een eind aan zijn leven maakt, zegt daarmee de samenleving vaarwel en onttrekt zich aan zijn verantwoordelijkheid en burgerplicht.

In de Bijbel wordt deze daad 'op zich' echter nergens veroordeeld. Wel ziet zij deze handeling in een bredere context van het leven van de betreffende persoon. Er is iets grondig mis(gegaan) in het traject daarvoor. Er is bijvoorbeeld gezondigd. En die zonde wordt veroordeeld. Door God of door mensen. Of door eigen geweten. Denk aan koning Saul of aan Judas Iskariot. Maar het leven van de persoon in kwestie had niet zo hóéven eindigen. Zelfdoding is een tragedie. Geen zonde.

Koert hield een toespraak tijdens de begrafenis van Martin. Klik hier om de toespraak te lezen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#366 Jeffrey & Martin Koornstra over een zieke kerk, herleving in de kerk en opwekking
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Bond tegen Vloeken
Persbericht

Martijn Schot wordt nieuwe directeur Bond tegen Vloeken

Per D.V. 1 september 2025 is Martijn Schot (46 jaar) de nieuwe directeur van de Bond tegen Vloeken. Hij volgt de huidige directeur, Kees van Dijk (65 jaar), op. Van Dijk die met pensioen gaat, vervulde deze functie sinds begin 2018. Martijn Schot is

Anwar
Nieuws

Pakistaanse christen na 23 jaar dodencel vrijgesproken van blasfemie

Het Hooggerechtshof van Pakistan heeft op dinsdag 25 juni de 72-jarige katholieke christen Anwar Kenneth vrijgesproken van blasfemie, na 23 jaar in de dodencel te hebben gezeten. De rechtbank oordeelde dat iemand met een mentale aandoening niet veran

vlag israel
Nieuws

Wereldraad van Kerken noemt Israëlisch beleid "apartheid" en roept op tot sancties

De Wereldraad van Kerken (WCC) heeft deze week een uitzonderlijk scherpe verklaring afgelegd over de aanhoudende crisis in Israël en de Palestijnse gebieden. Tijdens een bijeenkomst van het Centrale Comité van de raad, gehouden van 18 tot 24 juni in

Donald Trump
Nieuws

Meerderheid Amerikaanse christenen wantrouwt Democratische Partij en steunt Trump

Een grote meerderheid van christelijke kiezers in Amerika zegt geen vertrouwen te hebben in de Democratische Partij en wil ook niet op een Democraat stemmen. Dat blijkt uit een nieuwe peiling van de christelijke organisatie Vote Common Good. De steun

Ds. J. Joppe
Nieuws

Hersteld hervormde gemeente Oldebroek-'t Harde hoopt op komst ds. J. Joppe

De hersteld hervormde gemeente te Oldebroek-'T Harde heeft een beroep uitgebracht op ds. J. Joppe (foto). De predikant - die momenteel woon- en werkzaam is in Barneveld - moet in het Veluwse dorp ds. M. van Reenen opvolgen die in 2022 naar Urk vertro

Ds. A. Simons
Video

Ds. Simons kreeg meer dan 100 mailtjes vanwege uitspraak tijdens reformatorische jongerenavond

"Ik denk dat het meer dan twintig jaar geleden is, maar ik weet het nog als de dag van gisteren. Ik sprak op een zaterdagavond voor 1500 jongeren. Tijdens die avond deed ik een uitspraak waarna ik meer dan 100 mailtjes kreeg", vertelde ds. A. Simons

Trump en Jan
Column

De portemonnee ligt bij Amerikaanse christenen naast de Bijbel

Donald Trump is in het land! Dat zal niemand ontgaan zijn. Alle media doken erbovenop. Mensen wachtten de Amerikaanse president op en rondom het vliegveld, en het was haast een wedstrijd wie hem als eerste op de gevoelige plaat kreeg. Hij overnachtte

Vlaamse katholieken en protestanten
Persbericht

Vlaamse katholieken en protestanten gaan dezelfde Bijbelvertaling gebruiken

Vanaf de advent 2027 krijgen Vlaamse katholieken in de zondagseucharistie de lezingen te horen uit de nieuwste Bijbelvertaling voor Nederland en Vlaanderen: de NBV21. Dat maakt de Bisschoppenconferentie van België vandaag bekend, samen met het Nederl

Meerartikelen

VOLG
Persbericht

Christelijke podcast beantwoordt vragen van jongeren over Jezus volgen

Jezus volgen - hoe doe je dat eigenlijk in je dagelijks leven? Met die vraag startte Stichting Streef een nieuwe podcast: VOLG. In korte, eerlijke afleveringen geeft het team van Streef antwoord op ingezonden vragen van jongeren die verlangen om Jezu

Murad Bero
Opinie

Israël is een agressor: christenen mogen niet langer zwijgen

Er zijn momenten waarop de wereld even stil lijkt te staan. Niet omdat we verbluft zijn van bewondering, maar omdat het ondraaglijke zich zo openlijk voltrekt dat zwijgen geen optie meer is. Wat de Israëlische staat momenteel doet in Gaza en op de We

Maurice Uwaoma/House of Praise
Interview

Maurice zag zijn uitzetting als beproeving van God: "Het gaat op Gods manier, niet de mijne"

Op een wonderlijke manier kwam Maurice Uwaoma in Nederland terecht. De Nigeriaanse christen werd het land uitgezet, maar leerde via een datingsite een Nederlandse vrouw kennen. “Als gelovige geloof ik dat het op Gods manier gaat, niet op die van mij.

Ds. D. M. Heikoop
Boekfragment

Hoe kun je als christen gelukkig zijn terwijl je gesmaad wordt?

Je mag juist verheugd zijn dat dit lijden op je weg komt. Het verbindt je met Christus. Hoe zwaarder het lijden dat je meemaakt je valt, des te sterker kun je die verbinding ervaren. Petrus heeft deze blijdschap ook ervaren. Toen hij samen met andere apos

Jeffrey
Getuigenis

Ik hield God altijd een beetje op afstand (maar nu niet meer)

Jeffrey (47) groeide op met het geloof, maar raakte door jeugdtrauma’s, agressie en verslaving steeds verder van God verwijderd. Eenzaamheid, verlies en onmacht stapelden zich op, tot hij brak onder het gewicht van zijn leven. Maar juist in die diept

Tweede Kamer
Nieuws

SGP juicht: wet om 'zondagsschoolpolitie' mogelijk te maken opgeschort

Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft woensdag ingestemd met een voorstel van de SGP om de behandeling van de Wet toezicht informeel onderwijs voorlopig op te schorten. De Kamer wil eerst wachten tot er een nieuw kabinet is aangetreden. Het verzoe

PKN - rode lijn
Nieuws

Tientallen pro-Palestijnse christenen trekken rode lijn voor PKN-gebouw

Op dinsdag 8 juli trekken tientallen predikanten, kerkelijk werkers en gemeenteleden van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) een rode lijn voor het landelijk dienstencentrum van de kerk in Utrecht. Met deze symbolische actie roepen zij hun eigen

Noord-Korea
Getuigenis

Noord-Koreaan sloeg Bijbel open: "Ik wist niet wat ik moest doen"

De Noord-Koreaanse Lee Young-sil groeide op in een land waar de overheid alles controleert en waar kinderen leren hun dankbaarheid uit te spreken aan "Grote Leider Kim Il Sung". In dat land kan zelfs het bezit van een Bijbel levensgevaarlijk zijn. Ma

Nathan Rostampour
Nieuws

Kerkplanter hoopvol ondanks oorlog: "Iraniërs willen vriendschap met Israël"

"Het Iraanse volk is niet in conflict met Israël, maar het regime van de Islamitische Republiek." Dit stelt Nathan Rostampour (foto), kerkplanter en directeur van het Midden-Oostenwerk bij The Summit Church in North Carolina. “Het is belangrijk dat c

Opperrabbijn
Column

Ik hoop en bid dat er sjalom zal zijn (en niet alleen voor Israël)

In zijn nieuwe dagboek neemt opperrabbijn Jacobs ons opnieuw mee in zijn drukke leven. Hij vertelt hoe hij bij verschillende bijeenkomsten aanwezig was die hem hoop gaven na de 'onwaardige anti-Israël bijeenkomst' van GroenLinks/PvdA. Ook legt hij ui

Ds. C. H. Oechies
Nieuws

Nieuwe dominee voor protestantse gemeente Leiderdorp: ds. C. H. Oechies

De protestantse gemeente te Leiderdorp mag binnenkort een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. C. H. Oechies uit Bilthoven heeft het op hem uitgebrachte beroep aanvaard. In Leiderdorp volgt Oechies ds. P. H. van Wijk op die vorig jaar mei met emeritaat gi

Notre Dame
Nieuws

Drie op de vier Franse protestantse jongeren zien Bijbel als belangrijkste bron van geloof

Voor drie op de vier protestantse jongeren in Frankrijk vormt de Bijbel de belangrijkste bron van hun geloof. Dat blijkt uit een landelijke enquête van de Protestantse Federatie van Frankrijk (FPF) en haar jeugdcommissie die in maart afgenomen werd.