Suïcide en eeuwig leven: een concreet voorbeeld

Dagelijks leven 22 februari 2019 Koert Koster
zelfdoding

In de zomer van 2010 werd ik voor het eerst geconfronteerd met zelfdoding. Marleen en ik waren zojuist teruggekomen van een vakantie bij 'Het Front' aan de kust van België. Zaterdagmiddag kwamen we thuis. Ongeveer een uur daarna ging de telefoon.

Het was de vader van Martin, Wim. Ik zei: 'Hallo, met Koert'. Waarop hij zei: 'Hallo Koert, Martin is niet meer....!' Wat een moment, wat een stilte, wat een inslag, een bom. We waren net teruggekomen van 'Het Front'. Maar nu vond er een echte strijd in mij plaats. Dit was mijn persoonlijke front. Verdriet, teleurstelling... en duizend vragen. Maar vooral die éne vraag: 'Waarom, waarom... en... waarom heb ik dit niet voldoende aan zien komen... en... waarom heb ik het niet kunnen voorkomen? Ik zou nooit meer dezelfde zijn. Want ik had een vriend op de meest pijnlijke en dramatische wijze aan de dood verloren.

Zijn oude sportschoenen die hier tot op de dag van vandaag in de schuur staan, pakte ik op en gooide ik tegen de schuur. Die schoenen zou ik nooit kunnen dragen. De weg die hij heeft gelopen, heb ik niet gewandeld. Ik heb wel een tijdje met hem op kunnen lopen. Waarin ik hem voor een groot deel heb kunnen begrijpen. Toch moest hij - op de één of andere onbegrijpelijke manier - het laatste stukje van zijn aardse reis alleen gaan. Hoewel? Alleen?

Ik heb niet kunnen tegenhouden en er hebben geen engelen gestaan om hem te beschermen tegen dit kwaad.

Om met de deur in huis te vallen: ik geloof dat Martin bij zijn Vader in de hemel is. Of Bijbelser: dat hij bij Jezus in het paradijs is. Waarom denk ik dat iemand die zich op zo'n afschrikwekkende manier van het leven berooft, eeuwig leven heeft? Ik wil daar een paar dingen over zeggen:

Martin is opgevoed in een christelijk gezin, bij wie zijn moeder een essentiële rol in het leven vervulde. Zijn moeder bracht hem al jong in aanraking met de Here Jezus. Martin is - mede door een krachtig, getuigende en onderwijzende moeder al jong tot het besef gekomen dat hij een Verlosser nodig had.

Dat Martin zijn geloof leefde, blijkt uit de wijze waarop ik hem heb leren kennen. Hij leefde met Jezus. Op een gezonde en volwassen manier. Ook zoekend en tastend. Vragend en onderzoekend.

Hij leefde met God. Hij studeerde uit de Bijbel en voerde veel gesprekken over het geloof met zijn moeder Joke. Zijn moeder had een goede sparringpartner aan hem. Hoewel Martin eigenwijs en eigenzinnig kon zijn, nam hij de lessen van zijn moeder – ook in de periode voor zijn dood - aan. Ik kan wel zeggen dat hij die woorden bewaarde in zijn hart, al legde hij veel van die woorden in eerste instantie naast zich neer. Martin woonde tot zijn dood in het zomerhuisje achter de hoekwoning van zijn ouders. Daarom was hij ‘kind aan huis’.

Martin probeerde - zo goed en zo kwaad als het ging – zijn geloof handen en voeten te geven. En dat niet zonder strijd. Hij was een avonturier die ook de grenzen opzocht. Hij zocht in geestelijke zin ook zijn weg door het leven. Hij was op zichzelf en zichzelf. Naturél.

Ze willen niet dood, maar ze willen het leven zoals dat zich aandient, niet meer. Zelfdoding is een tragedie. Een uitweg die geen uitweg is.

Maar steeds wanneer ik in zijn zomerhuisje kwam, viel me op hoe belangrijk goede christelijke muziek voor hem was. Het lied 'God and God alone' was één van zijn lievelingsliederen. Ook lag de Bijbel - of meerdere - open om gelezen te worden. Daarbij schreef hij veel. Hij maakte aantekeningen. Soms schreef hij bepaalde Bijbelgedeelten over, soms las hij verzen hardop. Hij memoriseerde het woord. Tot op zekere hoogte zou dat hem helpen om de stemmen in zijn hoofd te bestrijden.

In de laatste periode van zijn leven werd het belangrijker om muziek te blijven luisteren, ook als hij ging wandelen en buitenshuis was. Hij wilde op die manier een antwoord geven op de stemmen in zijn hoofd. Dit waren echt negatieve stemmen die hem bevelen gaven om bijvoorbeeld zijn moeder of anderen wat aan te doen. Deze stemmen werden steeds indringender. Er waren momenten waarop ik met hem praatte en dacht: ‘Daar gaan ze weer, hij verslapt en leeft in de wereld van negativiteit.’ Ik moest dan heel duidelijk om aandacht vragen. En die kreeg ik dan wel weer. Voor even.

Deze strijd heeft continu plaatsgevonden. Voortdurend torpedeerden deze helse stemmen het bewustzijn van Martin en vroegen ze zijn aandacht. Het was geen leven voor hem. De allerlaatste periode wees ik hem op de mogelijkheid om hulp te zoeken bij de GGZ. Die hulp wees hij in eerste instantie af. Zijn eergevoel en trots stonden deels in de weg om hulp te aanvaarden. Zo modderde hij zelf door. Totdat zijn moeder Joke (!) hem zover kreeg dat hij meeging naar Endegeest. Daar hebben zijn moeder en zijn zus hem achtergelaten op de gesloten afdeling. Door een grote inschattingsfout van de dienstdoende arts is hij veel te vroeg met verlof gegaan. Binnen een week nadat hij opgenomen was, kwam hij onder supervisie van zijn moeder, thuis. Daar is hij die zaterdagmiddag – onder het mom van een wandeling – weggelopen richting de torenflat.

Ik heb de periode voor Martins opname in Endegeest veel met hem gepraat, gelezen uit de Bijbel en ook gebeden. Dat vond hij fijn. Door afleiding - op welke wijze ook – kon hij eventjes weerstand bieden aan de stemmen in zijn hoofd. Zwemmen in de zee deed hij veel. Het geluid van de wind en het slaan van de golven gaven rust in zijn hoofd.

Jezus gaf zijn leven voor mijn vriend Martin – en daar doet die afschuwelijke zelfdoding niets aan af.

Martin heeft – hoewel of juist omdat hij Jezus erkende als Heer in zijn leven - gestreden tegen gedachten in zijn hoofd. Hij proclameerde voortdurend dat Jezus Heer is. Hij reciteerde voortdurend positieve Bijbelverzen, vechtend om de vernieuwing van zijn denken gestalte te geven. Vooral Romeinen 8 speelde een wezenlijke rol.

Ik heb het laatste deel van Romeinen 8 een paar keer mogen lezen en bespreken, en gezegd dat niets en niemand - ook de stemmen in zijn hoofd niet - hem zouden kunnen scheiden van Gods liefde. De liefde die in Christus Jezus te vinden is. Ja, tot en met zijn gang naar de tweede torenflat in Katwijk leefde hij het christelijke leven. De oortjes inclusief het audio-apparaatje dat na de fatale sprong gevonden werd in de lift van de flat getuigen van het geestelijke voedsel waarmee hij zich tot het einde toe wilde voeden. Zijn vaste geloof in God en zijn levenswijze als christen heeft echter niet voorkomen dat hij van de elfde verdieping naar beneden is gesprongen. Ik heb niet kunnen tegenhouden en er hebben geen engelen gestaan om hem te beschermen tegen dit kwaad. Hoewel ik geloof dat God er – linksom of rechtsom – bij is geweest. Beneden – aan de voet van de flat – stond een lieve, oudere ‘zus’ die Martins hoofd op haar schoot heeft gelegd. Op die plek heeft hij de laatste adem uitgeblazen.

Laat het duidelijk zijn. Suïcide is een vreselijk iets. Het laat voor de nabestaanden diepe wonden na. Zelfdoding moet koste wat het kost voorkomen worden. Mensen hebben hulp nodig, omdat ze ziek zijn. Ze zien het leven niet meer zitten. Ze willen niet dood, maar ze willen het leven zoals dat zich aandient, niet meer. Zelfdoding is een tragedie. Een uitweg die geen uitweg is.

Deze daad is een daad die helaas niet altijd voorkomen kan worden. Deze wanhoopsdaad is echter niet doorslaggevend voor het laatste woord dat God over déze éne zieke, hulpbehoevende mens uitspreekt. God is genadig. Hij kende het hart van Martin. Hij oordeelt het kwaad. De demonische stemmen. En die ziekte. Maar Hij zal de zieke die Hem menigmaal aangeroepen heeft in de nood, niet afwijzen. Want Gods genade en liefde in het leven van een christen, wegen veel zwaarder dan die éne, niet terug te draaien, daad. En het persoonlijk geloof van mijn vriend Martin in de Here Jezus heeft hem behouden. Dat wat hij – in de ogen van ons mensen – fout zou hebben gedaan, is door God vergeven. Jezus gaf zijn leven voor mijn vriend Martin – en daar doet die afschuwelijke zelfdoding niets aan af.

Last but not least: Suïcide wordt in de volksmond zelfmoord of zelfdoding genoemd. Een bezwaar tegen het begrip ‘zelfmoord’ is dat het een negatieve bijklank heeft, namelijk van een moreel oordeel. Zelfdoding is een neutraler begrip.

De eeuwen door is zelfdoding veroordeeld. Het zou bijvoorbeeld een zonde zijn tegen de gemeenschap. Iemand die een eind aan zijn leven maakt, zegt daarmee de samenleving vaarwel en onttrekt zich aan zijn verantwoordelijkheid en burgerplicht.

In de Bijbel wordt deze daad 'op zich' echter nergens veroordeeld. Wel ziet zij deze handeling in een bredere context van het leven van de betreffende persoon. Er is iets grondig mis(gegaan) in het traject daarvoor. Er is bijvoorbeeld gezondigd. En die zonde wordt veroordeeld. Door God of door mensen. Of door eigen geweten. Denk aan koning Saul of aan Judas Iskariot. Maar het leven van de persoon in kwestie had niet zo hóéven eindigen. Zelfdoding is een tragedie. Geen zonde.

Koert hield een toespraak tijdens de begrafenis van Martin. Klik hier om de toespraak te lezen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#369 Ds. Bram Hofland & ds. John de Groot over de hel, eeuwige straf en het laatste oordeel
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

 Proponent L. Schouten
Nieuws

Preekbevoegdheid verleend aan PKN-proponent door Hersteld Hervormde Kerk

Het breed moderamen van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft proponent L. Schouten uit Elspeet per dinsdag preekbevoegdheid toegekend. Dat meldt het kerkverband op haar website. Schouten is al zo’n 35 jaar als proponent actief binnen de voormalige

Willem Lingeman
Video

Echtpaar noemt huwelijk "één groot drama": Willem Lingeman reageert

Bijbelleraar Willem Lingeman reageert in een videoboodschap op een pijnlijke huwelijksgeschiedenis van een echtpaar. Volgens het stel was hun huwelijk “zeker niet Gods wil” en noemt men het “één groot drama”. Inmiddels zijn ze gescheiden en beiden he

Apollinaris Darmawan
Nieuws

Indonesische christen op leeftijd vrijgelaten na jarenlange gevangenisstraf

Na meer dan vier jaar gevangenschap is de christelijke bekeerling Apollinaris Darmawan vrijgelaten uit de Kebon Waru-gevangenis in Indonesië. De man werd in november 2024 vervroegd vrijgelaten, nadat hij meerdere strafverminderingen kreeg. Darmawan z

Indonesische vlag
Nieuws

Honderden moslims protesteren tegen bouw Indonesische kerk

In het Indonesische Kalibaru, een dorp in de stad Depok (West-Java), protesteerden op 5 juli honderden moslims tegen de bouw van een christelijke kerk. Dit gebeurde ondanks dat de kerk alle benodigde vergunningen bezit. Op videobeelden is te zien hoe

Ds. P. den Ouden
Video

Waaraan kun je genade in je hart herkennen? HHK-predikant antwoordt

Waaraan kun je herkennen dat er genade in je hart gekomen is? Op die vraag gaf ds. P. den Ouden in een recente preek antwoord. De HHK-predikant uit Katwijk aan Zee gebruikte in zijn antwoord een citaat van Augustinus. De kerkvader had ooit een briefw

Ann Michelle Lee
Video

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee is aanstaande zondag te gast bij Hour of Power. Ze vertelt daar hoe ze God echt leerde kennen. Ook deelt ze haar droom en boodschap voor de jongere generatie. "Ik wil zoveel mogelijk mensen brengen naar het hart v

Mexico
Nieuws

Mexico: een jaar ontheemd en geen zicht op terugkeer

De maand juli markeert de trieste ‘verjaardag’ van de vlucht van honderden christenen uit hun gemeenschappen in de Mexicaanse deelstaat Chiapas. Ze moesten vrijwel alles achterlaten: hun land, huizen en dieren. Meer dan honderd christenen - van piepj

Arthur Alderliesten
Nieuws

Dolle Mina’s verstoren bijeenkomst Schreeuw om leven: directeur reageert

Afgelopen maandag verstoorden pro-abortus demonstranten een bijeenkomst van Schreeuw om leven in Gouda. De avond was bedoeld om mensen uit de achterban te informeren over het waken bij abortusklinieken. De circa 25 demonstranten - die zich presenteer

Meerartikelen

Syrie
Interview

Syrische christenen houden stand in vijandige omgeving: "God gebruikt de kerk"

"Voor veel mensen wordt de droom van een islamitische staat in Syrië steeds meer werkelijkheid. En daarin is geen plaats voor ongelovigen, zoals christenen." Aan het woord is Ibrahim Lahdo, tot voor kort woonachtig in Syrië. Cvandaag sprak met hem ov

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De wereld kijkt niet naar je preek, maar naar je daden

Tijdens een zendingsreis in Zuid-Afrika kreeg ik onverwacht de gelegenheid om een van de meest gevaarlijke townships in Kaapstad te bezoeken. Kolonel Bazil Vellai, lid van de kerk waar ik te gast was, had ons persoonlijk uitgenodigd om Manenberg - de

Ds. M. van Reenen
Column

Overvolle huizen: spullen verzamelen of schatten in de hemel?

Een verhuizing levert veel op: stress, chaos, drukte, dozen, helpers, een verhuiswagen die de bocht niet kan halen... Maar ook: bezinning. Al die spullen die je uit het ene huis haalt en in het andere weer neerzet, waar komt het vandaan, waar moet he

Kerk van de Heilige Familie
Nieuws

Drie doden bij aanval op katholieke kerk in Gaza: Israël start onderzoek

Bij een aanval op de Kerk van de Heilige Familie in Gaza-stad zijn donderdag drie mensen omgekomen en raakten er meerdere gewond, onder wie de priester van de parochie. De kerk, waar sinds het uitbreken van de oorlog honderden christenen schuilen, we

Jan Pool
Column

Dankbaarheid is geen luxe; het is een manier van leven

Het leven kent zowel prachtige als pijnlijke momenten. Onlangs kreeg ik de sleutel van een prachtige auto, een cadeau van een dierbare vriend voor wie ik al vijftien jaar een mentor mag zijn. Ik ontving hem met tranen van ontroering in mijn ogen. Wat

Josephat Gwajima
Nieuws

Tanzania sluit grote pinksterkerk na kritiek op mensenrechtenschendingen

De Tanzaniaanse overheid heeft de grote protestantse kerk Glory of Christ Tanzania Church gesloten. Reden: een preek waarin voorganger Josephat Gwajima sprak over mensenrechtenschendingen in het land. Zes weken na de sluiting is de kerk nog altijd di

Ds. D. J. Budding
Video

Hervormde predikant wijst op kerken waar het evangelie niet ten volle klinkt

Als je op het volmaakte offer van de Heere Jezus ziet, dan mag je weten dat je zalig wordt. Toch zijn er, met name aan de rechterflank van de reformatorische gezindte, christenen die zich afvragen of zij wel zalig kunnen worden. Die worsteling leidt

Wilkin van de Kamp
Nieuws

Wilkin van de Kamp nodigt je uit om de Plaatsvervanger van Jezus beter te leren kennen

"De Heilige Geest is de Geest van Jezus in jou Die het leven van Jezus in en door jou wil leiden", aldus Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God'. De spreker en schrijver nodigt je in deze aflevering - en in de

Päivi Räsänen
Nieuws

Finse politica overweegt om haar kerk te verlaten na jarenlange LHBTI-strijd

De Finse politica Päivi Räsänen overweegt een definitief afscheid van de Evangelisch-Lutherse Kerk van Finland. De aanleiding: de groeiende acceptatie van homorelaties binnen de kerk en het recente besluit van een bisschop om kerken open te stellen v

Naomi Oosterhof
Podcast

Wat houdt ware vriendschap in? Beluister deze podcast

In deze podcastaflevering staat Naomi Oosterhof (foto) stil bij een thema dat ons allemaal raakt: vriendschap. Wat onderscheidt een gewone vriend van een broeder of zuster voor het leven? En hoe kijkt God eigenlijk naar vriendschappen? Naomi neemt je

Groot Letter-uitgave
Persbericht

Bijbelvereniging introduceert Groot Letter Nieuwe Testament (HSV)

Sinds vorige maand is bij de Bijbelvereniging het Nieuwe Testament in Groot Letter-uitgave verkrijgbaar. Deze speciale editie is gedrukt in de Herziene Statenvertaling (HSV) en bedoeld voor mensen die gebaat zijn bij grotere letters, zoals ouderen en

Serhii Burlaka met Oekraïense militairen
Interview

Serhii werkt voor ZOA én is legerpredikant: "Er is een wonder nodig voor Oekraïne"

Als ZOA-medewerker voorziet Serhii Burlaka mensen in de ‘bevrijde gebieden’ rond Cherson (Oekraïne) van voedsel. Maar één week in de maand werkt hij als legerpredikant aan het front. “Ik preek in zo’n week soms maar twee minuten. Het is veel belangri