Suïcide en eeuwig leven: een concreet voorbeeld

Dagelijks leven 22 februari 2019 Koert Koster
zelfdoding

In de zomer van 2010 werd ik voor het eerst geconfronteerd met zelfdoding. Marleen en ik waren zojuist teruggekomen van een vakantie bij 'Het Front' aan de kust van België. Zaterdagmiddag kwamen we thuis. Ongeveer een uur daarna ging de telefoon.

Het was de vader van Martin, Wim. Ik zei: 'Hallo, met Koert'. Waarop hij zei: 'Hallo Koert, Martin is niet meer....!' Wat een moment, wat een stilte, wat een inslag, een bom. We waren net teruggekomen van 'Het Front'. Maar nu vond er een echte strijd in mij plaats. Dit was mijn persoonlijke front. Verdriet, teleurstelling... en duizend vragen. Maar vooral die éne vraag: 'Waarom, waarom... en... waarom heb ik dit niet voldoende aan zien komen... en... waarom heb ik het niet kunnen voorkomen? Ik zou nooit meer dezelfde zijn. Want ik had een vriend op de meest pijnlijke en dramatische wijze aan de dood verloren.

Zijn oude sportschoenen die hier tot op de dag van vandaag in de schuur staan, pakte ik op en gooide ik tegen de schuur. Die schoenen zou ik nooit kunnen dragen. De weg die hij heeft gelopen, heb ik niet gewandeld. Ik heb wel een tijdje met hem op kunnen lopen. Waarin ik hem voor een groot deel heb kunnen begrijpen. Toch moest hij - op de één of andere onbegrijpelijke manier - het laatste stukje van zijn aardse reis alleen gaan. Hoewel? Alleen?

Ik heb niet kunnen tegenhouden en er hebben geen engelen gestaan om hem te beschermen tegen dit kwaad.

Om met de deur in huis te vallen: ik geloof dat Martin bij zijn Vader in de hemel is. Of Bijbelser: dat hij bij Jezus in het paradijs is. Waarom denk ik dat iemand die zich op zo'n afschrikwekkende manier van het leven berooft, eeuwig leven heeft? Ik wil daar een paar dingen over zeggen:

Martin is opgevoed in een christelijk gezin, bij wie zijn moeder een essentiële rol in het leven vervulde. Zijn moeder bracht hem al jong in aanraking met de Here Jezus. Martin is - mede door een krachtig, getuigende en onderwijzende moeder al jong tot het besef gekomen dat hij een Verlosser nodig had.

Dat Martin zijn geloof leefde, blijkt uit de wijze waarop ik hem heb leren kennen. Hij leefde met Jezus. Op een gezonde en volwassen manier. Ook zoekend en tastend. Vragend en onderzoekend.

Hij leefde met God. Hij studeerde uit de Bijbel en voerde veel gesprekken over het geloof met zijn moeder Joke. Zijn moeder had een goede sparringpartner aan hem. Hoewel Martin eigenwijs en eigenzinnig kon zijn, nam hij de lessen van zijn moeder – ook in de periode voor zijn dood - aan. Ik kan wel zeggen dat hij die woorden bewaarde in zijn hart, al legde hij veel van die woorden in eerste instantie naast zich neer. Martin woonde tot zijn dood in het zomerhuisje achter de hoekwoning van zijn ouders. Daarom was hij ‘kind aan huis’.

Martin probeerde - zo goed en zo kwaad als het ging – zijn geloof handen en voeten te geven. En dat niet zonder strijd. Hij was een avonturier die ook de grenzen opzocht. Hij zocht in geestelijke zin ook zijn weg door het leven. Hij was op zichzelf en zichzelf. Naturél.

Ze willen niet dood, maar ze willen het leven zoals dat zich aandient, niet meer. Zelfdoding is een tragedie. Een uitweg die geen uitweg is.

Maar steeds wanneer ik in zijn zomerhuisje kwam, viel me op hoe belangrijk goede christelijke muziek voor hem was. Het lied 'God and God alone' was één van zijn lievelingsliederen. Ook lag de Bijbel - of meerdere - open om gelezen te worden. Daarbij schreef hij veel. Hij maakte aantekeningen. Soms schreef hij bepaalde Bijbelgedeelten over, soms las hij verzen hardop. Hij memoriseerde het woord. Tot op zekere hoogte zou dat hem helpen om de stemmen in zijn hoofd te bestrijden.

In de laatste periode van zijn leven werd het belangrijker om muziek te blijven luisteren, ook als hij ging wandelen en buitenshuis was. Hij wilde op die manier een antwoord geven op de stemmen in zijn hoofd. Dit waren echt negatieve stemmen die hem bevelen gaven om bijvoorbeeld zijn moeder of anderen wat aan te doen. Deze stemmen werden steeds indringender. Er waren momenten waarop ik met hem praatte en dacht: ‘Daar gaan ze weer, hij verslapt en leeft in de wereld van negativiteit.’ Ik moest dan heel duidelijk om aandacht vragen. En die kreeg ik dan wel weer. Voor even.

Deze strijd heeft continu plaatsgevonden. Voortdurend torpedeerden deze helse stemmen het bewustzijn van Martin en vroegen ze zijn aandacht. Het was geen leven voor hem. De allerlaatste periode wees ik hem op de mogelijkheid om hulp te zoeken bij de GGZ. Die hulp wees hij in eerste instantie af. Zijn eergevoel en trots stonden deels in de weg om hulp te aanvaarden. Zo modderde hij zelf door. Totdat zijn moeder Joke (!) hem zover kreeg dat hij meeging naar Endegeest. Daar hebben zijn moeder en zijn zus hem achtergelaten op de gesloten afdeling. Door een grote inschattingsfout van de dienstdoende arts is hij veel te vroeg met verlof gegaan. Binnen een week nadat hij opgenomen was, kwam hij onder supervisie van zijn moeder, thuis. Daar is hij die zaterdagmiddag – onder het mom van een wandeling – weggelopen richting de torenflat.

Ik heb de periode voor Martins opname in Endegeest veel met hem gepraat, gelezen uit de Bijbel en ook gebeden. Dat vond hij fijn. Door afleiding - op welke wijze ook – kon hij eventjes weerstand bieden aan de stemmen in zijn hoofd. Zwemmen in de zee deed hij veel. Het geluid van de wind en het slaan van de golven gaven rust in zijn hoofd.

Jezus gaf zijn leven voor mijn vriend Martin – en daar doet die afschuwelijke zelfdoding niets aan af.

Martin heeft – hoewel of juist omdat hij Jezus erkende als Heer in zijn leven - gestreden tegen gedachten in zijn hoofd. Hij proclameerde voortdurend dat Jezus Heer is. Hij reciteerde voortdurend positieve Bijbelverzen, vechtend om de vernieuwing van zijn denken gestalte te geven. Vooral Romeinen 8 speelde een wezenlijke rol.

Ik heb het laatste deel van Romeinen 8 een paar keer mogen lezen en bespreken, en gezegd dat niets en niemand - ook de stemmen in zijn hoofd niet - hem zouden kunnen scheiden van Gods liefde. De liefde die in Christus Jezus te vinden is. Ja, tot en met zijn gang naar de tweede torenflat in Katwijk leefde hij het christelijke leven. De oortjes inclusief het audio-apparaatje dat na de fatale sprong gevonden werd in de lift van de flat getuigen van het geestelijke voedsel waarmee hij zich tot het einde toe wilde voeden. Zijn vaste geloof in God en zijn levenswijze als christen heeft echter niet voorkomen dat hij van de elfde verdieping naar beneden is gesprongen. Ik heb niet kunnen tegenhouden en er hebben geen engelen gestaan om hem te beschermen tegen dit kwaad. Hoewel ik geloof dat God er – linksom of rechtsom – bij is geweest. Beneden – aan de voet van de flat – stond een lieve, oudere ‘zus’ die Martins hoofd op haar schoot heeft gelegd. Op die plek heeft hij de laatste adem uitgeblazen.

Laat het duidelijk zijn. Suïcide is een vreselijk iets. Het laat voor de nabestaanden diepe wonden na. Zelfdoding moet koste wat het kost voorkomen worden. Mensen hebben hulp nodig, omdat ze ziek zijn. Ze zien het leven niet meer zitten. Ze willen niet dood, maar ze willen het leven zoals dat zich aandient, niet meer. Zelfdoding is een tragedie. Een uitweg die geen uitweg is.

Deze daad is een daad die helaas niet altijd voorkomen kan worden. Deze wanhoopsdaad is echter niet doorslaggevend voor het laatste woord dat God over déze éne zieke, hulpbehoevende mens uitspreekt. God is genadig. Hij kende het hart van Martin. Hij oordeelt het kwaad. De demonische stemmen. En die ziekte. Maar Hij zal de zieke die Hem menigmaal aangeroepen heeft in de nood, niet afwijzen. Want Gods genade en liefde in het leven van een christen, wegen veel zwaarder dan die éne, niet terug te draaien, daad. En het persoonlijk geloof van mijn vriend Martin in de Here Jezus heeft hem behouden. Dat wat hij – in de ogen van ons mensen – fout zou hebben gedaan, is door God vergeven. Jezus gaf zijn leven voor mijn vriend Martin – en daar doet die afschuwelijke zelfdoding niets aan af.

Last but not least: Suïcide wordt in de volksmond zelfmoord of zelfdoding genoemd. Een bezwaar tegen het begrip ‘zelfmoord’ is dat het een negatieve bijklank heeft, namelijk van een moreel oordeel. Zelfdoding is een neutraler begrip.

De eeuwen door is zelfdoding veroordeeld. Het zou bijvoorbeeld een zonde zijn tegen de gemeenschap. Iemand die een eind aan zijn leven maakt, zegt daarmee de samenleving vaarwel en onttrekt zich aan zijn verantwoordelijkheid en burgerplicht.

In de Bijbel wordt deze daad 'op zich' echter nergens veroordeeld. Wel ziet zij deze handeling in een bredere context van het leven van de betreffende persoon. Er is iets grondig mis(gegaan) in het traject daarvoor. Er is bijvoorbeeld gezondigd. En die zonde wordt veroordeeld. Door God of door mensen. Of door eigen geweten. Denk aan koning Saul of aan Judas Iskariot. Maar het leven van de persoon in kwestie had niet zo hóéven eindigen. Zelfdoding is een tragedie. Geen zonde.

Koert hield een toespraak tijdens de begrafenis van Martin. Klik hier om de toespraak te lezen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israël-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo Méndez Pérez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. Méndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ‘Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de één zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat

china
Nieuws

Chinese huiskerk maakt bijzonder statement na veroordeling drie kerkleiders

De Linfen Covenant Home Church, een ongeregistreerde huiskerk in de Chinese provincie Shanxi, heeft een krachtig statement afgegeven na de veroordeling van drie van haar leiders. De autoriteiten arresteerden de voorgangers op 19 augustus 2022. Dit ge

De Hoop on Tour
Persbericht

De Hoop on Tour; een muzikale avond vol hoop in Hoogvliet

De Hoop reist door het land met muziek en verhalen die hoop uitstralen! Op zaterdag 19 juli ben je van harte uitgenodigd voor de Lofprijsavond in het PENTA Collega, gelegen aan de Elritsstraat 11 in Hoogvliet. We zullen samen christelijke liederen zi

Meerartikelen

Bill en Lucy Curl
Getuigenis

Pastor vergeeft moordenaar van zijn vrouw: "Ik wil de Heilige Geest gehoorzamen"

In een rechtszaal in de Amerikaanse staat Florida speelde zich op 22 april een opmerkelijk tafereel af. Bill Curl, pastor bij First Orlando Baptist Church, sprak met gebroken stem maar vaste overtuiging vergeving uit over de man die zijn vrouw Lucy P

Hans Alblas
Verdieping

“Kom, volg Mij!”: Jezus maakt van vissers geen verpleegkundigen

We lezen in het Evangelie van Marcus een uniek soort historische vertelling. Marcus wil dat zijn lezers ontdekken wie Jezus van Nazareth is en wat Hij gedaan en onderwezen heeft. We zijn gekomen bij hoofdstuk 1 vers 16 tot en met 20. De inleiding is

Ds. Tim Schakel
Opinie

Niet iedereen is welkom in de kerk (en dat is maar goed ook)

‘Iedereen is welkom!’ Deze tekst staat sinds kort op de plek waar dominee Bram Beute voorgaat. 'Ik ben er best een beetje trots op', schreef hij vorige week. Met respect voor Beutes intenties stelt collegapredikant Tim Schakel een scherpe tegenvraag:

Olaf ten Napel
Opinie

Onvoorwaardelijke steun aan Israël? Ik zit met een dilemma

Ik zit met een dilemma. En dat zeg ik als christen. Mijn geloof in Jezus Christus vindt zijn oorsprong in het oude Israël. Jezus leefde als Jood, kende de Thora, zag zichzelf als nakomeling van Abraham, de stamvader van het volk Israël. Abraham werd

CGK-synode
Nieuws

Uitkomst besloten crisisbijeenkomst CGK: landelijke vergadering op komst

Na het abrupt afgebroken synodale proces binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) hebben 71 gemeenten de handschoen opgepakt. Tijdens een besloten bijeenkomst in Rijnsburg is afgesproken om nog vóór de herfstvakantie een zogeheten convent te

Annica
Video

Dankzij een operatie aan boord van Mercy Ships kan de 9-jarige Annica weer écht kind zijn

Door een ongeluk in haar jeugd, kon de 9-jarige Annica haar armen niet meer optillen. Dingen die voor andere kinderen vanzelfsprekend zijn - zoals een potje basketbal spelen of je haren kammen - waren voor haar bijna onmogelijk. Maar dankzij een kost

Ron van der Spoel
Video

Ron van der Spoel behandelt Psalm 79 in gebedsvlog: "Keuzes hebben consequenties"

Het gebed is onlosmakelijk verbonden aan het christelijk geloof, maar hoe dat je dat nu precies? In de Gebedsvlogs van IZB deelt Ron van der Spoel waardevolle inzichten en praktische handvatten om gebed en stilte een plek te geven in je dagelijks lev

Ds. G. van Zanden
Video

Ds. Van Zanden illustreert het werk van de Heilige Geest aan de hand van zijn open haard

"Misschien vraagt u zich af als u langs de pastorie loopt of fietst waar al die rook vandaan komt. Ik kan u zeggen: die rook komt uit onze open haard", aldus ds. G. van Zanden. In een recente preek vertelde de hervormde predikant te beschikken over e

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp legt uit waarom hij veel christenen op schoolkinderen vindt lijken

"Veel christenen doen mij denken aan een groep schoolkinderen die te horen hebben gekregen dat de meester vanwege een cursus een dag weg zou zijn." Dat stelt Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' waarin hij i

damascus
Verdieping

Terreuraanslag kerk keiharde klap voor Syrische christenen

Met minstens 22 doden en meer dan 50 gewonden, waarvan 13 in kritieke toestand, kreeg de christelijke gemeenschap in Syrië op zondag 22 juni een zware klap te verduren toen een terrorist de Sint-Eliaskerk in Dweilaa, Damascus, aanviel en zich daarna

Jacob Keegstra
Video

Wat heeft het Bijbelboek Numeri vandaag nog te zeggen? Jacob Keegstra legt uit

In deze videoboodschap duikt Jacob Keegstra, namens ICEJ Nederland, diep in de rijke en vaak verrassende betekenis van het boek Numeri. Ontdek hoe Gods leiding, orde en belofte door dit Bijbelboek heen klinken – en wat dat betekent voor ons leven nu.

Julienne
Video

Het trauma van de genocide: hoe kerken in Rwanda verschil maken

Het trauma van de genocide in 1994 in Rwanda drukt nog steeds op overlevenden, daders, jong en oud. Veel daders zijn berecht. Sommigen zijn teruggekeerd naar hun dorp. Maar hoe kunnen buren en kerkleden elkaar ooit weer vertrouwen? Rwandese kerken tr