Het initiatief komt voort uit de diepe crisis die de CGK al jaren teistert. Kern van het conflict is de omgang met progressieve besluiten in lokale kerken, zoals het toelaten van vrouwen tot het ambt of het openstellen van ruimte voor homorelaties. Diverse gemeenten handelen in strijd met officiële synode-uitspraken, wat heeft geleid tot een vertrouwensbreuk en het vastlopen van het landelijke kerkbestuur.

De CGK Rijnsburg, zelf jarenlang actief in het landelijke kerkelijk bestuur, riep de bijeenkomst bijeen als reactie op het vastlopen van de generale synode. Op vrijdag 28 juni kwamen 163 ambtsdragers uit 71 kerken samen om na te denken over hoe het kerkelijk leven geordend kan worden in deze impasse.

Predikant ds. L. A. (Laurens) den Butter benadrukte tijdens en na de bijeenkomst dat het niet gaat om het oprichten van een nieuw kerkverband of het forceren van een breuk. "We willen blijven op de grondslag waarop de CGK altijd heeft gestaan", zei hij. Tegelijkertijd was de bijeenkomst alleen toegankelijk voor kerken die trouw willen blijven aan de genomen besluiten van de landelijke synode. Daarmee zijn kerken met vrouwelijke ambtsdragers of andere afwijkende praktijken uitgesloten van deelname.

Om het proces in goede banen te leiden zijn drie voorbereidingsgroepen gevormd. De eerste gaat het convent inhoudelijk en organisatorisch voorbereiden. De tweede groep biedt praktische ondersteuning en advies aan plaatselijke kerkenraden, bijvoorbeeld waar spanningen ontstaan over wel of niet aansluiten bij het initiatief. De derde groep houdt zich bezig met juridische, organisatorische en financiële vraagstukken.

Op de bijeenkomst werd ook uitgesproken dat de deelnemende kerken hun gezamenlijke financiële bijdragen aan onder andere het Dienstenbureau, de zending en de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA) in elk geval tot en met 2027 voortzetten. Dit onderstreept de wens om zoveel mogelijk continuïteit te behouden, ondanks de bestuurlijke onzekerheid.

Kritiek op bijeenkomst
"Te verwachten is dat op deze manier een alternatieve of voortzette CGK gevormd wordt, en de kerken die zich niet aan de besluiten houden, zelf maar hun weg moeten vinden", stelde prof. dr. Arnold Huijgen. De christelijke gereformeerde hoogleraar bekritiseerde de bijeenkomst in Rijnsburg. Huijgen pleit daarom voor drie dingen: Kerken moeten elkaar blijven vasthouden en blijven samenwerken, bijvoorbeeld in de classis (1). Kerkenraden moeten zich niet aansluiten bij bijeenkomsten waar op voorhand andere CGK-gemeenten worden uitgesloten (2).
In plaats van te focussen op strategische keuzes, moeten kerken biddend en vertrouwend op de Geest de toekomst tegemoetzien (3).

Tegelijkertijd riep dit initiatief vragen op bij zogeheten middengemeenten: kerken die zich houden aan de synodale besluiten, maar ook de onderlinge band met gemeenten die dat niet doen niet zomaar willen loslaten. Theoloog Koert van Bekkum waarschuwde op het sociale medium X voor een mogelijke radicalisering. "Alle 181 CGK-kerken worden voor het blok gezet. Wat moeten kerkenraden nu die óók willen dat iedereen zich aan de synodebesluiten houdt, maar tegelijk de band met kerken die dat niet doen níet willen verloochenen?" Hij vreest dat dit proces velen buiten de kring zal plaatsen "die Christus aan je gaf om mee samen te leven".

Ds. J. G. Schenau stelde dat zijn gemeente in Goes - een zogeheten 'middengemeente' - diep geraakt is door het abrupte einde van de synode. 'Dat het kerkverband, zoals het was, ten einde is, is ieder duidelijk. In onze gemeente rouwen we daarom', aldus de predikant onlangs in het Nederlands Dagblad. Met gefronste wenkbrauwen nam hij kennis van de bijeenkomst in Rijnsburg. In plaats van haastige nieuwe bijeenkomsten, pleit hij voor pas op de plaats. 'Er is een tijd om te rouwen', schrijft hij met een verwijzing naar Prediker. 'Gun ons die tijd alstublieft.'

Huidige situatie in CGK
De situatie binnen de CGK is al jaren gespannen. De kwestie rond vrouwelijke ambtsdragers vormde het breekpunt, maar onderliggend spelen diepere verschillen in kerkvisie, hermeneutiek en omgang met gezag. De synode besloot eind maart om de zitting conditioneel te sluiten, zonder perspectief op een gezamenlijke voortzetting. Daarmee kwam het kerkverband formeel niet tot een breuk, maar wel tot een stilstand.

Onlangs besloot de generale synode om alleen nog de meest dringende onderwerpen te behandelen. Op deze manier erkent men dat de synode er niet in is geslaagd om richting te bieden aan het kerkverband. Er werd ook geen roepende kerk aangewezen. De verantwoordelijkheid wordt daarom teruggelegd bij de plaatselijke kerken. Het lijkt uitgesloten dat er een vorm wordt gevonden waardoor alle 181 gemeenten binnen één kerkverband samen blijven werken.