Ds. Schenau strijdt voor behoud eenheid CGK: "Kerken die eigen opvattingen volgen, zorgen voor spanningen"

“Paulus schrijft dat een scheuring soms onvermijdelijk is. Als het bij ons zover zou komen, zou ik dat ontzettend verdrietig vinden. Het is onze roeping om dat zo lang mogelijk te voorkomen.” Ds. J. G. Schenau is synodevoorzitter van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). De generale synode van deze kerk komt in 2019 en 2020 verschillende keren bijeen om een aantal belangrijke kwesties te bespreken. “Kerken die eigen opvattingen volgen, zorgen voor spanningen”, merkt de predikant uit Nunspeet op.

Dit artikel is je cadeau gedaan door cvandaag Premium lid Jeffrey Schipper.

Word ook lid

In de media verschijnen regelmatig verschillende commentaren van voor- en tegenstanders van vrouwelijke ambtsdragers. Hoe heeft u dat beleefd?
“Ik vind het jammer dat vooral daarop gefocust wordt, en dan ook nog sterk verengd – voor of tegen de vrouw in het ambt - maar het valt niet te ontkennen dat het wel of niet toelaten van vrouwelijke ambtsdragers een beeldbepalend agendapunt is en voor spanning zorgt. Een aantal CGK-gemeenten werkt lokaal samen met gemeenten uit een kerkverband waar wél vrouwelijke ambtsdragers functioneren. Sommige CGK-gemeenten zeggen nu: dat willen wij ook, omdat ze er vanuit de Bijbel geen bezwaar tegen hebben en het de opbouw van hun gemeenteleven dient. De spanning wordt vooral veroorzaakt door gemeenten die daar maar vast toe over gaan.” Eerder dit jaar zijn in IJmuiden en Nieuwegein voor het eerst CGK-vrouwen als ouderlingen bevestigd.

Schenau benadrukt dat de CGK zich al in 1998 met deze kwestie bezighield. “Onze generale synode heeft toen na een intensieve studie aangegeven dat we de plaats van vrouwen in de kerk heel belangrijk vinden. Zonder hun functioneren stort het kerkleven in. Maar het ambtelijk leidinggeven is volgens ons aan mannen voorbehouden. Vandaar dat kerkenraadsfuncties door mannen worden bekleed. Wij willen ons niet laten beheersen door maatschappelijke ontwikkelingen en de cultuur, maar door het Woord van God. De Bijbel en de cultuur staan niet altijd haaks op elkaar, maar soms wel. Dan kun je tot een impopulair standpunt komen. Als dat niet wordt begrepen of niet leuk wordt gevonden, moet dat maar. We hopen dat buitenstaanders desondanks zien dat er in de CGK hele mooie dingen gebeuren, door mannen én vrouwen.”

Een CGK-predikant riep op tot handelend optreden nadat in CGK-gemeenten vrouwelijke ambtsdragers werden bevestigd. U verwees net naar een besluit uit 1998. Is handelend optreden dan niet nodig?
“Er zijn afspraken gemaakt. CGK-gemeenten die samenwerken met gemeenten waar wél vrouwelijke ambtsdragers actief zijn, waren daarvan ook op de hoogte. Ik kan mij voorstellen dat na verloop van tijd regels knellen. Ik geloof ook niet dat kerkenraden roekeloos te werk gaan. Maar het is wel een feit dat het hier en daar nu anders gaat dan we met elkaar hebben afgesproken. Niet om vast te houden aan een regel, maar omdat die regel gaat over hoe we de Bijbel lezen. Als je dan als plaatselijke kerk een andere gedragslijn wilt volgen, moet je het er eerst samen over eens zijn dat de Bijbel die ruimte geeft.”

De kerkenraden in IJmuiden en Nieuwegein hadden ook kunnen zeggen: ‘We wachten eerst de synodevergaderingen af.’
“Dat was mooi geweest. Ik denk ook dat je dat doet als je graag deel uitmaakt van een kerkverband en de waarde daarvan inziet. Plaatselijke kerken hebben bovendien de mogelijkheid om punten op de agenda te zetten. Bijvoorbeeld om het besluit uit 1998 opnieuw tegen het licht te houden (de particuliere synode van het oosten heeft dit verzoek gedaan, red.). Dit kan inzichten opleveren waardoor wij onze besluitvorming mogelijk moeten heroverwegen of herzien. Dan mag je verwachten dat kerken die een volgende stap willen zetten eerst afwachten wat daaruit komt.”

Volgens CGK-dominee A. A. Egas is de ontwikkeling dat vrouwelijke ambtsdragers in CGK-gemeenten worden toegelaten niet meer te stoppen en zal de synode wel moeten volgen.
“Als collega Egas dat zo heeft gezegd, zou ik van hem wat meer vertrouwen verwachten.” Schenau verwijst naar de kwestie homoseksualiteit. In 2013 besloot de CGK-synode dat een homoseksuele relatie niet kan worden toegelaten tot het doen van openbare geloofsbelijdenis, de heilige doop en de viering van het heilig avondmaal. “Vóór dat besluit namen broeders en zusters met een homoseksuele relatie in sommige kerken al deel aan het heilig avondmaal. De synode heeft toen niet gezegd: ‘Dit gebeurt nu eenmaal dus die ruimte moeten we ook geven.’ Op basis van de Bijbel werd de uitspraak gedaan dat er in onze kerken geen ruimte is voor het toestaan van homoseksuele relaties. Ik zie dus niet in waarom de generale synode gemeenten die vrouwelijke ambtsdragers toestaan, enkel om die reden zou moeten sanctioneren. De synode doet er verstandig aan om de Bijbel opnieuw intensief te bestuderen, een zelfstandige afweging te maken om vervolgens tot een uitspraak te komen. Dan is het aan de kerken om daar uiting aan te geven.”

‘Sommigen willen een synode die weet van wanten. Anderen willen een synode die van wenden weet. Hoe dan ook zullen we eerst moeten weten van wachten’, zei u eerder. Wat bedoelt u hiermee?
“Degenen die de voorkeur geven aan een synode die van wanten weet, willen dat de synode zegt: dit kan in ons kerkverband wel en dit kan niet. Wie pleit voor een synode die van wenden weet, wil dat de synode terugkomt op het besluit uit 1998 en meer ruimte geeft. Ik heb gepleit voor een synode die van wachten weet. Dat is door sommigen opgevat als een pleidooi voor pappen en nathouden. Dat heb ik nooit bedoeld en gezegd. Ik sluit helemaal niet uit dat de synode op sommige momenten van wanten moet weten en op andere momenten van wenden moet willen weten.
Waar ik wél voor pleit is dat we wachten op God en het niet van tevoren invullen. En ook dat we wachten op elkaar door te luisteren. Waarom willen sommige kerkenraden vrouwelijke ambtsdragers? Hebben we ze kerkelijk te lang met een kluitje in het riet gestuurd? Dat gesprek zou gevoerd moeten worden, vanuit het vertrouwen dat God helder maakt welke weg hij ons wijst. Met betrekking tot ‘wanten’ en ‘wenden’ is wachten geen tegenstelling. Wachten stijgt daarboven uit.”

Sommigen vragen zich af: waarom stappen gemeenten die vrouwelijke ambtsdragers willen niet over naar de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) of Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKv). Zij gaan de komende jaren fuseren. Is dit niet een ideaal moment om de CGK te verlaten?
“Die houding vind ik niet getuigen van liefde richting deze gemeenten. Als je deel uitmaakt van één kerkverband houd je van elkaar, wil je elkaar vasthouden en proberen om samen verder te komen. Het is niet zo dat de CGK alle wijsheid in pacht heeft. Vanaf het begin is gezegd dat als het mogelijk is, we terugkeren naar onze moederkerk (de kerk die met de Reformatie in Nederland ontstond, red.). Maar wat daar nu in de weg staat is de vrijzinnigheid. Dus vooralsnog doen we het als CGK met elkaar en zouden we alles op alles moeten zetten om samen verder te gaan. Dan vind ik een houding als ‘dan sluiten ze zich maar aan bij een andere kerk’ niet van veel verbondenheid getuigen.

Tegelijk kun je niet stellen dat ‘als wij het maar goed hebben, het niet uitmaakt hoe andere kerken hiermee omgaan’. Daarvoor zie ik onze kerk te veel als deel van Gods wereldwijde kerk, die als geheel is geroepen om naar het Woord van God te leven. Bovendien zeg je tegen kerkleden die overwegen om naar een andere kerk te stappen omdat ze in onze kerk iets missen ook niet: ‘Dan ga je toch?’ Je bent toch overtuigd van de mooie manier waarop wij kerk proberen te zijn? Wij zijn niet dé ware kerk maar het is ook weer niet zo dat de keuze om lid te zijn van de CGK er helemaal niet toe doet."

Wat zegt u tegen predikanten die vrezen dat het zoeken van eenheid ten koste gaat van de ‘Bijbelse waarheid’?
“Als blijkt dat er in de CGK keuzes worden gemaakt waarvan we als kerkverband zeggen dat er een Bijbelse grens wordt overgegaan, kan het zover komen dat we niet meer één kunnen blijven.

In de eerste Korinthebrief waarschuwt Paulus tegen partijschappen. We mogen ons niet laten opdelen, omdat het lichaam van Christus niet verdeeld is. Maar in 1 Korinthe 11 zegt hij tegelijkertijd dat er wel scheuringen plaats moeten vinden om duidelijk te maken wie zich aan de waarheid houdt. Paulus wil scheuring, breuk en afsplitsingen voorkomen, maar weet dat het op sommige punten onvermijdelijk is. Als het bij ons zover zou komen, zou ik dat ontzettend verdrietig vinden.

Als synodevoorzitter probeer ik het mijne bij te dragen aan het voorkomen van een breuk. Daar wil ik wel aan toevoegen dat ik als voorzitter vooral een technische rol heb. Waar het straks op aan zal komen is liefde. Liefde tot God, Zijn Woord, tot elkaar en voor de wereld waarin we kerk mogen zijn.”

Sommigen stellen dat die breuk al heeft plaatsgevonden omdat er vrouwelijke ambtsdragers zijn bevestigd in een aantal kerken.
“In onze kerkorde staat een regeltje over mensen die zich laten overdopen. Kortgezegd staat er dat er bij overdoop feitelijk sprake is van een breuk met de kerk omdat we belijden dat de Bijbel het op een andere manier leert. Maar door leden die zich als volwassene hebben laten dopen is dat niet zo bedoeld, omdat ze meestal deel willen blijven uitmaken van de gemeente. Zo kijk ik ook naar de handelwijze van kerken die zusters bevestigen als ouderling of diaken. Feitelijk is dat een breuk met het kerkverband, maar zij willen dat zelf niet. Ik vind dat we de roeping hebben om met elkaar te bekijken óf en op welke manier het mogelijk is dat zij bij ons blijven.”

Christenen die meer diepgang willen kiezen voor cvandaag Premium

Je las net een gratis cvandaag Premium artikel. Meld je aan en start je gratis maand.

Start je gratis maand