Raad van Kerken vliegt uit de bocht: durven we het beest in de bek te kijken?

Hoofdschuddend las ik het opiniestuk van Johan van den Berg en Theo Brand in het Nederlands Dagblad. Een reactie op de rel rondom de Raad van Kerken en de Holocaust, waarin Brand en Van den Berg zeiden de Palestijnse kwestie niet met de Holocaust te willen vergelijken, maar dat stiekem toch nog steeds deden door hun betoog in een ‘echo’ van ‘historische en geografische lotsverbondenheid’ te gieten.

Daar moest nog even op vileine toon aan worden toegevoegd, dat Joodse organisaties ‘uiteraard’ niets over het leed van de Palestijnen zeggen. Een nutteloze opmerking, gezien het feit dat de betreffende Joodse organisaties enkel een oproep deden om gebeurtenissen niet te vergelijken met de Holocaust. Dat roept vanzelfsprekend de vraag op, of de heren Brand en Van den Berg ook bij Palestijnse belangenorganisaties staan te vingerwapperen dat er geen oog is voor de Israelische kant van het verhaal. Ik vrees dat ik het antwoord wel weet.

Het is de laatste jaren in Nederland een ware epidemie, de oneindige stroom vergelijkingen met de Holocaust. Debat wordt tegenwoordig niet meer gevoerd op inhoud en feiten, maar op gevoel en emotie. Dat zien we terug in het eindeloze gesmijt met superlatieven, waarbij vooral dankbaar gebruik wordt gemaakt van de Holocaust en alle daaraan gelieerde zaken. Gaza is ‘het getto van Warschau’ of ‘het grootste openlucht-concentratiekamp ter wereld’. Israël is een ‘apartheidsstaat’ die ‘genocide’ pleegt. Iedereen met wie ik het niet eens ben is een ‘nazi’ of een ‘fascist’. De vergelijkingen van politici met Hitler zijn niet van de lucht. En elke groep die zich op wat voor manier dan ook benadeelt voelt bombardeert zichzelf stante pede tot ‘de nieuwe Joden’. Kunnen we gebreken en onrechtvaardigheden in deze wereld dan werkelijk niet meer op een normale manier benoemen? Zijn we zó egocentrisch geworden dat we oprecht van mening zijn dat elk leed kan worden gelijkgesteld aan een systematische, industriële genocide die in de gehele geschiedenis zijn gelijke niet kent?

Wie oog heeft voor het leed van de Palestijnen is uiteraard volkomen vrij om daarbij de conclusie te trekken dat Israël zich als een onderdrukker gedraagt. Toegegeven, het is een nogal eenzijdige weergave van de situatie, maar soit, dat is niet verboden. Maar daar heeft onze prachtige Nederlandse taal dan dus (jawel!) gewoon een woord voor: onderdrukking. Of oppressie. Onrechtvaardigheid, kan ook nog. Overheersing, zo je wilt. Tirannie zelfs, als je de zaken graag een beetje fermer wilt aanzetten. U ziet, keuze te over. Waarom voldoet dat niet meer? Er valt in zo’n geval tenminste nog een inhoudelijk gesprek over de situatie te voeren. Maar wat moet je nog bediscussiëren wanneer iemand met termen begint te smijten als ‘Holocaust’ en ‘genocide’? Het doet ook wat hysterisch aan: alsof je over amputatie praat bij een ontstoken teen.

Wie echter dieper graaft bij dit soort uitspraken, komt uiteindelijk altijd weer ons eigen nationale trauma tegen: het verpletterende besef dat wij als natie, gezegende uitzonderingen daargelaten, maar bitter weinig hebben ondernomen om onze Joodse landgenoten van de vernietigingsmachine te redden. Het gelijkstellen van de Palestijnse kwestie aan de Holocaust vrijwaart ons een beetje van dat schuldgevoel. Als die Joden zelf eigenlijk geen haar beter zijn, wel, dan was het misschien niet zo erg dat we ze niet hebben gered. Durven we dat beest in de bek te kijken?

Laat de Holocaust met rust als het op hedendaagse politieke kwesties aankomt. Er zijn meer dan genoeg andere woorden om je punt mee te maken en de discussie mee aan te zwengelen, woorden die veel constructiever zijn voor de dialoog en het toewerken naar een oplossing. Want wie werkelijk denkt dat de Palestijnse kwestie en de Holocaust op één lijn kunnen worden gezet, laat daarmee vooral twee dingen zien: dat hij geen idee heeft wat de Holocaust was én dat hij geen flauw benul heeft wat er nu eigenlijk in het Midden-Oosten gebeurt.

Aline Pennewaard is voorlichter namens Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), Holocaust-historica, schrijfster en onderzoekster.

Lees ook: Raad van Kerken verwijdert associatie Holocaust en situatie Palestina: 'Beslist niet zo bedoeld'.

Deel dit artikel op: