God schiep verschillende persoonlijkheden: deze vier evangelisten zijn het levende bewijs

“Echt?” Met grote verbaasde ogen kijkt ze me aan. “Kun je dan ook anders reageren? Hoe dan?” Voor me zit een jonge dame. Samen praten we over wat er uit haar Myers-Briggs typeindicator (MBTI) vragenlijst naar voren is gekomen en welk persoonlijkheidsprofiel het beste bij haar past. Ik merk wel vaker dat mensen verbaasd zijn over hoe verschillend mensen kunnen reageren in dezelfde situaties. Tijdens de gesprekken over persoonlijkheidsprofielen zie ik dat mensen gaan begrijpen waar deze verschillen vandaan komen. Ik maak dan ook geregeld mee dat er kwartjes vallen: “Nu begrijp ik ineens waarom mijn collega mij frustreert.” “O… en ook andersom!”
Verschillen in reactie en beleving komen net zo goed voor in het geestelijke leven als in het alledaagse leven. Gebed en geloofsbeleving zijn persoonlijk en kunnen onderling flink verschillen. Ik denk dat het goed is om jezelf te (leren) kennen op dit gebied. Een diep gebeds- en geloofsleven floreert door een goede zelfkennis. Daarnaast is het ook leerzaam om te ontdekken welke verschillen er zijn.
Hoewel MBTI uitgaat van 16 persoonlijkheden, kun je ook een grovere indeling maken. Bijvoorbeeld op basis van vier voorkeuren. Ik vind het fascinerend om deze verschillende voorkeuren te ontdekken in de Bijbel. Het Nieuwe Testament begint met vier evangeliën die alle vier hun eigen kleur, hun eigen voorkeur hebben. Je kunt vier persoonlijkheidsvoorkeuren terugvinden in de stijl van schrijven.
Mattheüs
Allereerst is er het Mattheüs-evangelie, een logisch opgebouwd boek. Het is Mattheüs die vele verwijzingen naar het Oude Testament geeft. Hij beschrijft discussies en argumenten. Met name in dit evangelie ligt er een grote nadruk op gehoorzaamheid. Zie bijvoorbeeld de verzoeking in de woestijn, de doop van Jezus en de grote opdracht in hoofdstuk 28.
Dit sluit aan bij de mensen die volgens MBTI een Thinking voorkeur hebben. Dit zijn de mensen die heel rationeel in het leven staan, het belangrijk vinden dat de waarheid wordt gevonden en een stevige discussie niet uit de weg gaan. In hun geloofsleven is het denken (hoofd) belangrijk. Emoties zijn dat minder, en net als Abraham vinden ze het fijn om met God te redeneren. Rechtvaardigheid en gehoorzaamheid zijn termen die bij hen passen. Soms vinden zij het moeilijk om hun meer verstandelijke relatie met God als volwaardig geloofs-of gebedsleven te zien.
Markus
Het eenvoudige, korte verhaal van een ooggetuige is van de hand van Markus. Opvallend is dat Markus veel details toevoegt aan zijn beschrijvingen die we in de andere evangeliën niet terugvinden. We lezen bij de spijziging van de 5000 dat het gras waarop ze zaten groen was. Ook vertelt Markus dat Jezus op een kussen lag te slapen tijdens de storm op het meer. Of dat hij zijn armen om de kinderen heensloeg toen hij ze zegende.
Deze aandacht voor details en het leven in het hier en nu (Markus gebruikt geregeld het woord terstond of onmiddellijk) is typerend voor mensen met een Sensing voorkeur. Mensen die informatie vooral via hun zintuigen opnemen. Dit zijn vaak ook de creatievere types. Zij zetten hun zintuigen in bij hun gebedsleven. Bijvoorbeeld door verschillende gebedshoudingen aan te nemen, door artistieke uitingen zoals tekenen, schilderen of gedichten. Maar je kunt hierbij ook denken aan het gebruik van voorwerpen die een diepe symbolische waarde vertegenwoordigen.
Lukas
Lukas, het derde evangelie is inclusief en empathisch. Deze inclusiviteit komt tot uiting door zijn beschrijvingen van ontmoetingen met vrouwen. Ook in de geslachtslijn van Jezus gaat hij terug tot de eerste mens, Adam. Zijn empathie en medeleven zien we in de verhalen over vele genezingen. Intimiteit en harmonie voeren de boventoon. Mensen met dezelfde voorkeur zijn natuurlijke voorbidders. Hun gebed raakt het hart of het nu vurig is of juist heel lieflijk. Zij zijn over het algemeen vriendelijke mensen en zullen vooral Gods goedheid benadrukken. Voor mensen met deze Feeling voorkeur ligt de nadruk op het relationele aspect in het geloofsleven.
Johannes
Johannes als vierde en laatste evangelie is voortdurend op zoek naar de betekenis van het leven van Jezus op aarde voor de toekomst. Dit is meteen al duidelijk bij de eerste vijf verzen waarmee Johannes zijn boek begint.
Hij gebruikt metaforen en concepten om dit aan zijn lezers uit te leggen. Mensen met een voorkeur voor iNtuition spreekt dit erg aan. Zij zijn steeds op zoek naar het verbeteren van vandaag voor de toekomst. Hun gebedsleven is vaak meer een in de aanwezigheid van God vertoeven, een dromen met God. Zij lijken meer dan de andere types ontvankelijk te zijn voor dromen en visioenen, die zij dan ook betekenis kunnen geven.
Samen
Ieder mens heeft zijn eigen voorkeur(en) en daarmee zijn eigen unieke persoonlijkheid. Om tot een volle aanbidding van God te komen die Hem toekomt hebben we elkaar hard nodig. Daarbij is de een niet meer dan de ander, wel anders.
Marjan Groenendijk is MBTI-trainer en coach. Klik hier om haar website te bezoeken.
Praatmee