Moeilijke Bijbelteksten: Hoe effectief waren de Richters uit het Oude Testament?

God 24 januari 2022 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel is een evaluatie van het optreden van de Richters.

Als de Bijbelgegevens over de Richtertijd worden opgeteld dan zou die zo’n 400 jaar hebben geduurd. Daar komt nog de tijd van de geschiedenissen van Richteren 13-21 bij. De tijdsduur daarvan is echter onbekend. Deze ruim 400 jaar is onaannemelijk.

Uitgaande van de Bijbelgegevens over de rust die Richters zouden hebben verkregen voor Israƫl, dan zouden de Israƫlieten daardoor hele lange perioden hebben gekend van vrede en welvaart. Het lijkt dan een uitzonderlijk godsvruchtige en gezegende periode te zijn geweest, terwijl de rest van de wereld te maken had met onrust, geweld en chaos.

Richters heroverwogen
Het is echter aannemelijker dat de Richterentijd ruim 100 jaar korter duurde (circa 1355-1043). Dat is altijd nog zo’n 180 jaar langer dan wat traditioneel daarvoor wordt gerekend. Tweederde van die tijd kan ā€˜rust’ hebben bestaan, doordat Richters buitenlandse vijanden en nationaal optreden van de IsraĆ«lieten binnenlandse vijanden hebben bestreden.

Om dit te onderbouwen wordt de Bijbel zo geĆÆnterpreteerd dat de Richters niet in heel IsraĆ«l (onder alle 12 stammen), maar slechts tegen regionale problemen optraden. Onder bepaalde stammen van IsraĆ«l en vooral en op de eerste plaats ten behoeve van de eigen stam van de Richter. De herhaalde onderdrukking van ā€˜IsraĆ«l’ zoals dat in de Bijbel wordt genoemd betrof dan niet steeds het hele volk IsraĆ«l. Zo’n regionale onderdrukking werd wellicht toen wel collectief ervaren. Het was immers duidelijk dat die van Godswege kwam of dat Hij het toeliet.

Ook wordt er in dit artikel van uitgegaan dat de tijdsperioden waarin bepaalde Richters actief waren overlappingen hadden met andere Richters. Dat blijkt bijvoorbeeld als Samgar, die waarschijnlijk optrad in het stamgebied van Naftalie, wordt genoemd tijdens het optreden van Ehud (3:31-4:1). Verder is het de vraag of in de Bijbel niet alleen de belangrijkste Richters zijn genoemd. Er zijn namelijk aanwijzingen dat er meer waren.

Overzicht Richters
De bovenstaande interpretatieve uitgangspunten en aannames leiden tot het volgende overzicht van het optreden van de in de Bijbel genoemde Richters.

Uiteindelijk riep Israƫl tot God voor uitredding en deed alle afgoden weg. Dit wijst misschien op een ernstige eredienst in de tent van samenkomst.

De eerste Richter na het terugtreden van Jozua als algehele leider over de Israƫlieten is Otniƫl uit de stam Judah (Jz 15:17; Rich 1:13). Hij was 40 jaar Richter (3:11) in zijn regio. Daarna kwamen de Israƫlieten (waarschijnlijk zijn hier hoofdzakelijk de Judeeƫrs bedoeld) door hun zonden 18 jaar onder invloed van de Moabieten (vers 14). Moab grensde immers aan het stamgebied van Juda.

Daarna zond God Ehud uit de stam Benjamin als Richter die hun (de Judeeƫrs en Benjaminieten) van de Moabieten verloste, zodat zij 80 jaar rust hadden (vers 30). Samgar, waarschijnlijk van de stam Naftalie, trad in diezelfde tijd op tegen de Filistijnen die de noordelijke stammen onderdrukte (vers 31).

Daarna kwamen de (noordelijk wonende) Israƫlieten, zoals de stam Naftalie, door (hun terugval in) zonden 20 jaar onder invloed van de KanaƤnitische koning van Hazor (4:3). Maar God zond door de dienst van de profetes Deborah de Richter Baraq, van de stam Naftalie, en die versloeg de koning van Hazor, zodat Israƫl (vooral de stam Naftalie) 40 jaar rust had (5:31).

Aan het einde van de 80 jaar rust bewerkt door Ehud zondigde de Israƫlieten (de Judeeƫrs) weer en daardoor kwamen ze zeven jaar onder de macht van Midjanieten (6:1). Toen riep God Gideon uit de aan Judah grenzende stam Manasse zodat hij hen bevrijdde en 40 jaar rust bewerkte (8:28).

Israƫl (de stam Manasse) verviel in afgoderij en een lid uit de familie van Gideon, Abimelech, riep zich na Gideons dood uit tot koning van de stad Sichem en doodde al zijn broers. EƩn wist er echter te ontkomen. Dat was Jotam. Hij profeteerde over hem en vluchtte naar het zuiden van het beloofde Land.

Tijdens hun leven brachten ze rust voor hun eigen stam en vaak ook voor andere aangrenzende stammen. Maar al kort na hun dood keerde alles weer terug naar het oude.

Abimelech regeerde drie jaar in Sichem en bracht ellende aan Israël (vooral voor de stam Manasse), zoals Jotam had geprofeteerd. Na hem kwam Tola uit de aangrenzende stam Issakar (10:1) en daarna Jaïr uit de stam Manasse (Overjordaanse Gilead) die God als Richters liet optreden in Israël (de stam Manasse; 10:3). Ze gaven het 45 jaar rust (door hun gecombineerde optreden).

Maar daarna verviel (een deel van) Israƫl weer in afgoderij en toen gaf God hen 18 jaar lang over aan onderdrukking van Filistijnen en de Ammonieten. Uiteindelijk riep Israƫl tot God voor uitredding en deed alle afgoden weg. Dit wijst misschien op een ernstige eredienst in de tent van samenkomst (vss 10-16).

Toen dreef Gods Geest Jefta uit de stam Manasse (Gilead) aan tegen de Ammonieten (11:29) en liet Hem hen overwinnen. Hij was zes jaar Richter. Daarna trad Ibsan uit de stam Judah zeven jaar op, Elon uit de stam Zebulon 10 jaar en Abdon uit de stam EfraĆÆm acht jaar (12:8, 11, 13).

Daarna deden de (westelijke stammen van de) Israƫlieten weer kwaad en gaf God hen 40 jaar over aan de Filistijnen (13:1). In die periode liet God Simson uit de stam Dan 20 jaar als Richter tegen de Filistijnen optreden.

Evaluatie Richteren
De Richters blijken effectief te zijn, maar minder efficiƫnt. Tijdens hun leven brachten ze rust voor hun eigen stam en vaak ook voor andere aangrenzende stammen. Maar al kort na hun dood keerde alles weer terug naar het oude. Blijkbaar lieten ze geen of amper een godsdienstig nalatenschap ter verbetering na of wisten dat niet te borgen. Het waren dan ook niet zozeer godsdienstige leraren, maar leiders om (regionale) problemen op te lossen.

Het was echter niet in de aard van de godsdienst van de Israƫlieten om hun hoop te vestigen op leidende personen, zoals de Richters. Israƫl vestigde hun hoop op Gods handelen.

Het was echter niet in de aard van de godsdienst van de Israƫlieten om hun hoop te vestigen op leidende personen, zoals de Richters. Dat was iets wat juist gebruikelijk was bij heidense volken. Israƫl vestigde hun hoop op Gods handelen. Ook gaat het Bijbelboek niet zozeer over de Richters, maar over de godsdienstige geschiedenis van Israƫls stammen na de inname van het beloofde land.

Tijdens het grootste deel van de Richterentijd kwam Israƫl niet verder dan te vertrouwen op Zijn ingrijpen tegen verdrukking van heidense buurvolken, terwijl zijzelf naar eigen inzicht bleven leven met een grote kans op zondigen. De kohaniem (Israƫlitische priesters) en de oudsten valt dus meer te verwijten. Zij lieten blijkbaar na om Israƫl op te voeden, zodat God steeds weer een Richter moest roepen.

Als de Richters inderdaad slechts tegen regionale problemen optraden, dan wijst dat er op dat het godsdienstige verval van heel IsraĆ«l in de Richtertijd veel minder groot was, dan wat een oppervlakkige Bijbellezing verondersteld. Dat sluit ook aan bij de gedachte dat de Richters hoofdzakelijk regionaal tot zegen waren. De ā€˜rust’ die verkregen werd slaat dus in Bijbelse zin op godsdienstig welvaren; vrijheid om het Verbondsleven te handhaven.

Opvallend is wel dat het boek Richteren eindigt met het nationale optreden tegen een ernstige misdaad van de Benjaminieten in Gibea. Hiertegen trad geen Richter of leider op, maar de volksraad in Mizpah (Rich 11:11; 20:1). Het ging immers om een misstand binnen Israƫl zelf.

Het boek Samuƫl, wat aanvankelijk ook nog de Richterenperiode beschrijft, opent met de rol van het centrale heiligdom in Silo; de tent van samenkomst (1 S 1:3, 21). Ook dat wijst op een groeiend besef van nationale eenheid. Dit besef zal ook het gevolg zijn geweest van de natuurlijke groei van het aantal Israƫlieten.

Opmerkelijk is dat kohaniem en Levieten, de godsdienstige leidslieden, toen zo’n kwaadaardig gedrag blijken te hebben gehad. Dat verklaart dan waarom er geen goed godsdienstig onderricht bestond onder de IsraĆ«lieten zodat dit het hun naar eigen inzicht leven zou corrigeren. Er traden toen ook weinig profeten op (3:1).

Toen de Richter Samuel (7:15) als profeet werd erkend (3:20) wist hij tijdens een periode van onderdrukking door Filistijnen opnieuw de nationale volksraad in Mizpah bijeen te brengen (7:5). Maar toen Samuƫls zonen Joƫl en Aviejah, die hij als Richters had aangesteld om hem op te volgen, zich misdroegen begonnen de oudsten van Israƫl te vragen om een koning over hen aan te stellen als Richter (8:5).

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: ā€œOnmenselijkā€

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is ƩƩn van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

kerk
Nieuws

Christelijke gezinnen aangevallen in India: ā€œKeer terug naar het hindoeĆÆsmeā€

Een lunchbijeenkomst van twintig christelijke gezinnen in het oosten van India is op brute wijze verstoord door een gewelddadige aanval van honderden hindoe-nationalisten. De aanval vond plaats op 21 juni in de afgelegen regio Malkangiri, in de deels

GroenGelovig
Persbericht

GroenGelovig 2025 op zaterdag 18 oktober in De Basiliek in Veenendaal

Op zaterdag 18 oktober vindt in De Basiliek in Veenendaal GroenGelovig 2025 plaats. Het evenement is een initiatief van Tearfund en wil mensen motiveren en handelingsperspectief geven om hun leven en hun omgeving eerlijker en rechtvaardiger te maken.

Syrie
Nieuws

Kerkleider haalt uit naar Syrische president tijdens begrafenis slachtoffers bomaanslag

De Grieks-orthodoxe patriarch van Antiochiƫ, Johannes (X) Yazigi, heeft zich fel uitgesproken tegen de Syrische regering na de dodelijke aanslag op een kerk in Damascus. Tijdens een emotionele uitvaartdienst in de Kerk van het Heilig Kruis legde hij

Meerartikelen

Jacobs
Column

Hoe steeds meer Joodse activiteiten geen doorgang meer vinden in Nederland

Opperrabbijn Jacobs verbaasde zich tijdens zijn bezoek aan Belgrado over de vrijheid voor Joden. De synagoge aldaar hoefde niet beveiligd te worden. Dat is in Nederland weer anders. Sterker nog, hij vertelt in zijn nieuwe dagboek hoe steeds meer Jood

Dr. Steven Paas
Opinie

Theologische verheffing van Israƫl is en blijft riskant

In tegenstelling tot wat Bjorn Lous beweert, bevatten mijn artikelen (zie o.a. mijn eerdere reactie op Bjorn) geen persoonlijke aanvallen, geen verdediging van een superieure ā€˜religie’, geen karikaturale of onredelijke eisen aan Joden en geen uitwerk

Tyler Blevins
Getuigenis

Bekende Amerikaanse gamer: "Mijn band met Jezus wordt steeds sterker"

De bekende Amerikaanse gamer en livestreamer Tyler Blevins, wereldwijd bekend onder zijn online naam Ninja, laat zich steeds openlijker uit over zijn christelijk geloof. Tijdens een recente livestream op Twitch vertelde hij dat hij en zijn vrouw Jess

Babette van Drunen
Interview

Babette verloor haar vader, maar vond de Vader terug: ā€œIk geloof dat ik lang heimwee hadā€

We leerden haar kennen als de vrije geest uit B&B Vol Liefde, een jonge vrouw op zoek naar heling en liefde. Maar achter die ogenschijnlijke vrijheid ging diepe gebrokenheid schuil. Babette van Drunen zocht haar herstel jarenlang in de New Age, tot z

Mordechai Klimer
Interview

Joodse Messiasbelijder over grenzen aan naastenliefde: "Bidden we soms ook voor de duivel?"

Mordechai Klimer is een Messiasbelijdende Jood, geboren in Israƫl als zoon van Holocaustoverlevenden. Hij draagt een boodschap met zich mee die even ongemakkelijk als hoopvol is: over herstel, over verzoening, en over de rol van Israƫl in Gods plan.

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo MƩndez PƩrez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. MƩndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ā€˜Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de ƩƩn zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat

china
Nieuws

Chinese huiskerk maakt bijzonder statement na veroordeling drie kerkleiders

De Linfen Covenant Home Church, een ongeregistreerde huiskerk in de Chinese provincie Shanxi, heeft een krachtig statement afgegeven na de veroordeling van drie van haar leiders. De autoriteiten arresteerden de voorgangers op 19 augustus 2022. Dit ge