Moeilijke Bijbelteksten - Wanneer leefde Job?

God 15 juli 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie 'Moeilijke Bijbelteksten' behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag wat in de Bijbel staat over de afkomst van Job.

Job is een bekend persoon uit de Bijbel. Dat wil echter niet zeggen dat de inhoud van het gelijknamige Bijbelboek ook goed bekend is. Dat boek wordt Bijbelse Wijsheidsliteratuur genoemd. Sommigen stellen echter dat Job nooit geleefd heeft, maar dat de boodschap van het boek Job belangrijker zou zijn dan de personen die erin genoemd worden. Probleem daarmee is dat de persoon Job in andere Bijbelboeken wel als historisch persoon wordt opgevat (Jak 5:11) en het boek wordt als Gods woord opgevat. Als hij geleefd heeft, wat is dan zijn afkomst?

Land Uz
Wanneer kan de persoon Job geleefd hebben? De meeste geleerden houden het erop dat hij of leefde in dezelfde tijd als Abraham of na hem. Daar zijn een aantal redenen voor, maar een belangrijke is traditie. Daarin heeft Abraham (samen met de twee andere patriarchen Izak en Jakob) een hoofdrol en daarin wordt het Bijbelboek Genesis als het oudste boek gezien. Job is daardoor naar de zijlijn verdrongen. Ook dat verklaard waarom zijn boek niet populair is.

Welke aanwijzingen staan in het boek Job voor de datering? De eerste aanwijzing is dat Job leefde in het land Uz (Hebreeuws ’Oets; Job 1:1). Deze naam komt voor in de lijst van Noachs nageslacht (Gn 10:23). In die tijd van Noach was het normaal dat als iemand die zich in een gebied vestigde hij dat zijn eigen naam gaf. Het zou dan kunnen zijn dat Uz, een zoon van de Semiet Aram, het land heeft ingenomen waar Job later leefde. Als dat zo is dan ligt het voor de hand dat het land Uz niet ver van het land van diens vader Aram lag. Misschien zelfs erin.

De naam Uz wordt echter ook nog elders in de Bijbel genoemd. In de geslachtslijst van Esau (Gn 36:28) en in verband daarmee wordt ook het land Uz genoemd (Kl 4:21). Daarom houden sommige geleerden het erop dat het land Uz in of naast Edom lag. Maar dat betekent wel dat Job na de patriarch Jakob geleefd heeft. Echter, Edom was in de Bijbel een God vijandig volk. Als Job werkelijk Edomiet was, dan is de kans erg klein dat zijn boek in de Bijbel was opgenomen.

Het land Uz wordt ook nog genoemd in een profetie van Jeremia in verband met de buurvolken van Israël (Jr 25:20). Dit bevestigt het vermoeden dat dit land vlakbij het beloofde Land lag. Net zoals het land van Aram.

Job en Abraham
Als het land Uz gegrondvest is door een zoon van Aram, dan was Job een Arameeër. Dat is heel interessant, want volgens de Bijbel was Abraham ook een Arameeër (Dt 26:5). Sterker, het verband tussen Uz, de zoon van Aram, en Abraham wordt in de Bijbel bevestigd (Gn 22:20-21). In dat geval zouden Job en Abraham in dezelfde regio hebben gewoond. Dat brengt hen heel dicht bij elkaar. Dat verklaart waarom veel geleerden stellen dat Job en Abraham in dezelfde tijd leefden.

Vroege datering
Toch zijn er redenen om te vermoeden dat Job in een andere tijd leefde dan de genoemde patriarchen. Zijn naam Job (Hebreeuwse ‘Iejov) is namelijk bijzonder. Het komt elders in de Bijbel alleen voor in Ezechiël die Jobs naam noemt (Ezech 14:14). De vermoedelijke werkwoordstam ‘ajav , dat vijandig zijn betekent, komt maar één keer voor in de Bijbel (Ex 23:22). Het zelfstandige naamwoord ‘ojev – vijand komt dan wel weer 275 keer voor. Het is toch vreemd om jezelf ‘Iejov, wat ‘vijandschap’ betekent, te noemen. Sommigen denken daarom dat het niet zijn eigen naam was, maar een bijnaam die de inhoud van het boek samenvat. Maar dat argument kan dan ook toegepast worden op andere schrijvers van Bijbelboeken. Bijvoorbeeld Maleachie – Mijn boodschapper of Jesaja – God redt, maar beiden waren toch echt historische personen die deze namen hadden.

Dan is er nog het feit dat over Job wordt gesteld dat hij volmaakt, oprecht, Godvrezend was die het kwaad (naar Gods maatstaf) verwierp (Job 1:1, 8; 2:3). Van niemand anders in de Bijbel wordt dat allemaal door God gezegd. Van Abraham wordt alleen gesteld dat hij Godvrezend was (Gn 22:12). Van Jakob wordt alleen gesteld dat hij volmaakt was (Gn 25:27). Van enkele van Israëls koningen wordt alleen gesteld dat ze oprecht waren (Bijvoorbeeld 1 K 15:5). Deze veelheid aan goede eigenschappen van Job wijzen erop dat hij eerder tot de oorspronkelijk vrome generatie behoorde (dichter bij Adam of Noach) dan Abraham. Ook Jobs zeer hoge leeftijd (ouder dan Abraham) bevestigt dat (Job 42:16).

Er zijn ook nog andere aanwijzingen. Job behoorde tot de benej Qédém (1:3). Dit is meestal vertaald als ‘de zonen van het Oosten’, maar zo’n vertaling zegt weinig. Waarschijnlijker is dat het de benaming was van de voormannen, de mannen van weleer: net als de mannen Gods uit het verleden. De handhavers van Noachs nalatenschap. Waarschijnlijk behoorden Jobs drie collega’s ook daartoe.

Het oudste Bijbelboek
Ook worden Sabeers genoemd (Job 1:15; 6:19), zonen van Joktan of van Cham. Zij leefden enkele generaties na de Watervloed. Chaldeeën worden net als de Sabeeërs beschreven als benden en nog niet als een georganiseerd leger. In de gespreken in het boek Job worden geen wereldrijken genoemd, zoals Egypte in de dagen van Abraham, of hoog ontwikkeld stadsleven. Ze gaan over een leven gedomineerd door landbouw, dat afhankelijk is van weersfenomenen (37:2, 9; 38:25). Het noemen van wilde dieren (H39), vooral leeuwen (4:11), en de levendige herinnering aan de enorme dieren uit de voortijd (Gn 6:4): Behemot (40:10), Rahab (26:12: Ps 89:11), Tannien (7:12; Gn 1:21) en Leviatan (40:20; Js 27:1), wijst naar een tijd tussen Noach en Abraham. Waarschijnlijk zo’n 200 jaar na de watervloed, dus in de 21ste eeuw v.Chr., wat het boek Job dan het oudste van de Bijbel zou maken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ursela von der Leyen
Nieuws

Europese Commissie zegt benoeming speciaal EU-gezant geloofsvrijheid toe

Ursula von der Leyen heeft toegezegd een nieuwe speciaal EU-gezant voor geloofsvrijheid te benoemen. Deze toezegging deed ze maandag in een brief aan de co-voorzitters van de intergroep geloofsvrijheid: de Slowaakse Miriam Lexmann (EVP) en Bert-Jan R

Gebedsnacht
Positief nieuws

2.000 Britse jongeren komen tijdens gebedsnacht in kerk bijeen om God te zoeken

In het Verenigd Koninkrijk (VK) lijkt iets bijzonders gaande. Steeds meer jonge mensen keren terug naar de kerk, op zoek naar genezing, vrijheid en ontmoeting met God. Afgelopen weekend kwamen ruim 2.000 jongeren samen in Londen voor een nacht van ge

Mozambique
Nieuws

Christenen in Mozambique lijden onder islamitisch geweld

Christenen in Mozambique lijden zwaar onder terroristische aanvallen van islamitische milities. Dat schrijft Kerk in Nood dat in het land actief is en probeert de lokale bevolking de helpen. De afgelopen dagen zijn er meerdere aanvallen geweest. Het

Pausmobiel
Nieuws

Pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor kinderen in Gaza

Een bijzondere wens van de vorige maand overleden paus Franciscus krijgt binnenkort vorm: zijn voormalige pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor zieke en gewonde kinderen in Gaza. Mobiele kliniek moet half mei operationeel zijnDe transfo

paus
Verdieping

6 dingen die je moet weten over de nieuwe paus Leo XIV

Donderdag kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad. Een uur later werd bekend dat de Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) de nieuwe paus is en de naam Leo XIV zal dragen. Wat weten we over deze nieuwe paus? Cv

Frank Damazio
Nieuws

Voormalig megakerkleider en auteur Frank Damazio (75) overleden

Frank Damazio, jarenlang voorganger van de City Bible Church (nu Mannahouse Church) in Portland, Oregon, is op 75-jarige leeftijd overleden. Dat maakte de kerkelijke gemeente maandagavond bekend op Facebook. 'Met een verslagen hart maken we het overl

Andries Knevel
Podcast

Waar moet de nieuwe paus aan voldoen? Andries Knevel antwoordt

Deze week vindt in Rome het conclaaf plaats. Verschillende kardinalen van de Rooms-Katholieke Kerk komen deze week samen om een nieuwe paus te kiezen. Waar moet een nieuwe paus aan voldoen? Op deze vraag geeft theoloog en journalist Andries Knevel an

Nigeria
Nieuws

Zes christenen vermoord in Nigeria: ‘We vrezen voor een nieuw bloedbad’

In Nigeria zijn afgelopen weekend opnieuw christenen het slachtoffer geworden van gewelddadige aanvallen. Islamitische Fulani-herders vielen op zaterdag 3 en zondag 4 mei twee christelijke dorpen aan in de deelstaat Plateau. Daarbij werden zes christ

Meerartikelen

Nirky en Jan
Interview

Zondag is Nirky Postema te gast in Hour of Power

Zondag is het Moederdag. In Hour of Power is Nirky Postema te gast. Ze wist dat ze geen kinderen kon krijgen. Dat ze zwanger werd, ervaart ze als een gebedsverhoring. Na 24 weken verliest ze echter haar kindje. Vervolgens gebeurt er iets wat nauwelij

Week van het Gezin
Persbericht

Week van het Gezin over verslavende werking van de smartphone

Met het thema ‘Scherm uit, gezin aan’ brengt de Week van het Gezin (11 t/m 17 mei 2025) een actueel onderwerp onder de aandacht. Uit onderzoek en enquêtes blijkt steeds duidelijker dat overmatig schermgebruik door kinderen en jongeren nadelige effect

Maarten van Rossem
Nieuws

Nieuw seizoen ‘Adieu God?’ met Maarten van Rossem, Angela Groothuizen en Rob Jetten

Vanaf zaterdag 10 mei krijgt het bekende interviewprogramma Adieu God? een prominenter uitzendtijdstip. Op de zaterdagavond om 20.05 uur gaat Tijs van den Brink wekelijks in gesprek met een bekende gast over geloof, ongeloof en alles er tussenin. In

Proponent J. P. Bredenhoff
Video

Prop. J. P. Bredenhoff wijst op listige werkwijze satan om christenen van het avondmaal te houden

"Die tegenstander wijst op de omstandigheden en zegt: 'Het wordt helemaal niks.' Maar u moet niet op de omstandigheden letten, maar op de Heere", aldus proponent J. P. Bredenhoff. In een recente preek vertelde de hervormde proponent op welke listige

Nelleke Plomp
Column

Nooit geleerd om te geloven? Wees fier op gelovige opvoeders

‘We hebben alles, behalve iets dat ons mensen samenbindt. Wij zijn geloof niet verloren, we hebben het nooit geleerd.’ Deze woorden van Freya India over jongeren liegen er niet om. Zij is zelf zo’n jongere: een succesvolle en superslimme Engelse onde

witte rook
Nieuws

Leo XIV eerste Amerikaanse paus: "De wereld heeft Christus nodig"

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus. Donderdagavond iets na 18.00 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel. Ruim een uur later werd op het balkon van de Sint Pieterbasiliek bekendgemaakt dat Prevost

Kerk
Nieuws

Protestantse gemeente Zaandam verwelkomt nieuwe dominee: ds. S. A. Blok

De protestantse gemeente te Zaandam heeft een nieuwe predikant: ds. S. A. Blok. De predikant uit Tilburg heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In Zaandam wordt Blok de opvolger van ds. Pieter van der Woel die in 2020 naar Assendelft vertr

Bijbel
Nieuws

Rijkswaterstaat vist enorme Bijbel uit de IJssel

Op Bevrijdingsdag werd er in IJssel bij Zwolle wel een heel bijzondere vondst gedaan. Rijkswaterstaat viste namelijk een enorme Statenbijbel uit het water. Dat meldt RTV Focus Zwolle. De Bijbel is mogelijk gestolen.  Het is puur toeval dat medewerker

 ANP/Alberto Pizzoli
Nieuws

Zwarte rook boven Vaticaan: dit is wat we de komende dagen kunnen verwachten

Woensdagavond kwam er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Dat betekent dat er nog geen nieuwe paus is gekozen. Vandaag wordt het conclaaf hervat en vinden er vier nieuwe stemrondes plaats. Cvandaag zet kort op een rijtje wat we de

Opperrabbijn Jacobs
Column

Hoe ik de periode rondom 4 en 5 mei beleefde

Het is allesbehalve veilig in Nederland voor Joden die zich durven uit te spreken. Maar toch voelde opperrabbijn Jacobs zich veilig welkom en zelfs bijna helemaal thuis toen hij deze week een bezoek aan Urk bracht. Hij vertelt in zijn nieuwe ondersta

EP
Nieuws

Europees Parlement: antisemitisme en geweldverheerlijking moet uit Palestijnse schoolboeken

Het Europees Parlement roept de Palestijnse Autoriteit op om haar schoolboeken zo spoedig mogelijk op te schonen: zonder antisemitisme of het verheerlijken van geweld tegen Joden. Het Europarlement wil dat de Palestijnen dit doen vóór het begin van h

Biechten
Video

Hoe gaat de biecht in z'n werk? Bekijk deze uitlegvideo

Nog nooit gebiecht of is het lang geleden? In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe biechten in zijn werk gaat. Wat zeg je precies? Hoe bereid je je voor? En wat kun je verwachten? Bekijk de video van het YouTube-kanaal Credo en klik hier voo