Land Uz
Wanneer kan de persoon Job geleefd hebben? De meeste geleerden houden het erop dat hij of leefde in dezelfde tijd als Abraham of na hem. Daar zijn een aantal redenen voor, maar een belangrijke is traditie. Daarin heeft Abraham (samen met de twee andere patriarchen Izak en Jakob) een hoofdrol en daarin wordt het Bijbelboek Genesis als het oudste boek gezien. Job is daardoor naar de zijlijn verdrongen. Ook dat verklaard waarom zijn boek niet populair is.

Welke aanwijzingen staan in het boek Job voor de datering? De eerste aanwijzing is dat Job leefde in het land Uz (Hebreeuws ’Oets; Job 1:1). Deze naam komt voor in de lijst van Noachs nageslacht (Gn 10:23). In die tijd van Noach was het normaal dat als iemand die zich in een gebied vestigde hij dat zijn eigen naam gaf. Het zou dan kunnen zijn dat Uz, een zoon van de Semiet Aram, het land heeft ingenomen waar Job later leefde. Als dat zo is dan ligt het voor de hand dat het land Uz niet ver van het land van diens vader Aram lag. Misschien zelfs erin.

De naam Uz wordt echter ook nog elders in de Bijbel genoemd. In de geslachtslijst van Esau (Gn 36:28) en in verband daarmee wordt ook het land Uz genoemd (Kl 4:21). Daarom houden sommige geleerden het erop dat het land Uz in of naast Edom lag. Maar dat betekent wel dat Job na de patriarch Jakob geleefd heeft. Echter, Edom was in de Bijbel een God vijandig volk. Als Job werkelijk Edomiet was, dan is de kans erg klein dat zijn boek in de Bijbel was opgenomen.

Het land Uz wordt ook nog genoemd in een profetie van Jeremia in verband met de buurvolken van Israël (Jr 25:20). Dit bevestigt het vermoeden dat dit land vlakbij het beloofde Land lag. Net zoals het land van Aram.

Job en Abraham
Als het land Uz gegrondvest is door een zoon van Aram, dan was Job een Arameeër. Dat is heel interessant, want volgens de Bijbel was Abraham ook een Arameeër (Dt 26:5). Sterker, het verband tussen Uz, de zoon van Aram, en Abraham wordt in de Bijbel bevestigd (Gn 22:20-21). In dat geval zouden Job en Abraham in dezelfde regio hebben gewoond. Dat brengt hen heel dicht bij elkaar. Dat verklaart waarom veel geleerden stellen dat Job en Abraham in dezelfde tijd leefden.

Vroege datering
Toch zijn er redenen om te vermoeden dat Job in een andere tijd leefde dan de genoemde patriarchen. Zijn naam Job (Hebreeuwse ‘Iejov) is namelijk bijzonder. Het komt elders in de Bijbel alleen voor in Ezechiël die Jobs naam noemt (Ezech 14:14). De vermoedelijke werkwoordstam ‘ajav , dat vijandig zijn betekent, komt maar één keer voor in de Bijbel (Ex 23:22). Het zelfstandige naamwoord ‘ojev – vijand komt dan wel weer 275 keer voor. Het is toch vreemd om jezelf ‘Iejov, wat ‘vijandschap’ betekent, te noemen. Sommigen denken daarom dat het niet zijn eigen naam was, maar een bijnaam die de inhoud van het boek samenvat. Maar dat argument kan dan ook toegepast worden op andere schrijvers van Bijbelboeken. Bijvoorbeeld Maleachie – Mijn boodschapper of Jesaja – God redt, maar beiden waren toch echt historische personen die deze namen hadden.

Dan is er nog het feit dat over Job wordt gesteld dat hij volmaakt, oprecht, Godvrezend was die het kwaad (naar Gods maatstaf) verwierp (Job 1:1, 8; 2:3). Van niemand anders in de Bijbel wordt dat allemaal door God gezegd. Van Abraham wordt alleen gesteld dat hij Godvrezend was (Gn 22:12). Van Jakob wordt alleen gesteld dat hij volmaakt was (Gn 25:27). Van enkele van Israëls koningen wordt alleen gesteld dat ze oprecht waren (Bijvoorbeeld 1 K 15:5). Deze veelheid aan goede eigenschappen van Job wijzen erop dat hij eerder tot de oorspronkelijk vrome generatie behoorde (dichter bij Adam of Noach) dan Abraham. Ook Jobs zeer hoge leeftijd (ouder dan Abraham) bevestigt dat (Job 42:16).

Er zijn ook nog andere aanwijzingen. Job behoorde tot de benej Qédém (1:3). Dit is meestal vertaald als ‘de zonen van het Oosten’, maar zo’n vertaling zegt weinig. Waarschijnlijker is dat het de benaming was van de voormannen, de mannen van weleer: net als de mannen Gods uit het verleden. De handhavers van Noachs nalatenschap. Waarschijnlijk behoorden Jobs drie collega’s ook daartoe.

Het oudste Bijbelboek
Ook worden Sabeers genoemd (Job 1:15; 6:19), zonen van Joktan of van Cham. Zij leefden enkele generaties na de Watervloed. Chaldeeën worden net als de Sabeeërs beschreven als benden en nog niet als een georganiseerd leger. In de gespreken in het boek Job worden geen wereldrijken genoemd, zoals Egypte in de dagen van Abraham, of hoog ontwikkeld stadsleven. Ze gaan over een leven gedomineerd door landbouw, dat afhankelijk is van weersfenomenen (37:2, 9; 38:25). Het noemen van wilde dieren (H39), vooral leeuwen (4:11), en de levendige herinnering aan de enorme dieren uit de voortijd (Gn 6:4): Behemot (40:10), Rahab (26:12: Ps 89:11), Tannien (7:12; Gn 1:21) en Leviatan (40:20; Js 27:1), wijst naar een tijd tussen Noach en Abraham. Waarschijnlijk zo’n 200 jaar na de watervloed, dus in de 21ste eeuw v.Chr., wat het boek Job dan het oudste van de Bijbel zou maken.

Deel dit artikel op: