Moeilijke Bijbelteksten: wat was de achtergrond van Abraham?

God 12 mei 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie 'Moeilijke Bijbelteksten' behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag wat in de Bijbel staat over de achtergrond van Abraham.

De patriarch Abraham heette van geboorte Abram (Hebreeuws Avram; Gn 11:26). God gaf hem op 75 jarige leeftijd de opdracht zijn land en familie te verlaten en naar een Land te gaan dat Hij hem zou wijzen (12:1, 4). Hij woonde in een gebied dat toen Sinear werd genoemd (11:2). Wie was deze Abram?

Abrams voorgeslacht
Sommigen stellen dat Abram God niet of niet goed kende: een afgodendienaar. Net zoals zijn generatie genoten. Dat veronderstelt dat alle mensen toen goddeloos waren. Zo komt er grote nadruk op Gods genade om hem tot Zich te roepen, uit het heidendom weg te halen en het leven te leren dat Hem behaagde. Maar dit is echter een ernstige vergissing. Het geeft niet alleen een te naïef beeld van God, maar ook een te negatief beeld van de Bijbelse geschiedenis sinds Noach.

Uit Noachs geslachtslijnen (Gn 10; 11:10-32) blijkt dat Abram afstamde van Sem, de patriarch en voortzetter van Noachs nalatenschap. Abram behoorde dus tot de vrome nakomelingen van Noach. Dat blijkt uit hun namen, zoals Assur (Gezegend prijzen), Aram ((Door God) verhoogd), Selah (Spruit (van God)), Rehu (vriend (van God)), Abimael (Mijn Vader is God) en Abram (Vader (God) is verhoogd).

Sommigen stellen dat Abram God niet of niet goed kende: een afgodendienaar. Maar dit is echter een ernstige vergissing.

Het derde geslacht na Sem kreeg de naam Heber, de stamvader van de Hebreeën. Abram behoorde tot de tiende generatie sinds Noach. Hij en zijn familie waren dus geen afgodendienaars, maar Godvrezende mensen. De mensen op aarde in Abrams generatie waren zeker niet allemaal goddeloos. Jafet, een andere zoon van Noach, sloot zich aan bij (de godsdienst van) Sem. Alleen waren de Godvrezende mensen wel verstrooid onder de goddeloze mensen. Abrams voorgeslacht en zijn naaste verwanten tijdens de voorgeschiedenis van zijn leven richten zich op Gods wil. Abram was een vroom man.

Abrams geboorteplaats
Volgens de Bijbel was Abram geboren in “Ur van de Chaldeeën”. Traditioneel wordt die stad in het zuiden van Mesopotamië gelokaliseerd. Dat Abram uit een de stad in Mesopotamië (Grieks voor Tweestromenland: het land tussen de twee rivieren Eufraat en Tigris) kwam blijkt uit het feit dat Abram de benaming Hebreeër droeg (Gn 14:13). Die naam betekent niet alleen afstammeling van Heber, de opvolger van Sem (10:21), maar letterlijk ‘een door (de Eufraat) getrokkene’. Het lijkt erop dat Abrams familie geen stedelingen waren, maar trekkers. Dit laatste is een derde betekenis van de benaming ‘Hebreeën’. Dit was ook omdat deze Godvrezende Hebreeën zagen dat de mensen in de steden toen vaak heel kwaadaardig (tegen Gods wil gericht) waren. Om hun vroomheid te bewaren hielden ze afstand van zulke mensen en dus ook van grote steden.

De traditioneel gekozen stad Ur ligt dus niet voor de hand. Daar komt bij dat de vermelding “van de Chaldeeën”, dat als argument voor die traditionele keuze wordt gebruikt, op zich weinig zegt. Het bevestigt dat de Chaldeeën de leidende positie hadden in Ur. Maar de Chaldeeën hadden dat in de hele zogenoemde ‘vruchtbare halve maan’: de regio van de oostkust van de Middellandse, over Syrië naar het zuiden van Iraq. Maar ze kregen pas vanaf de 10de eeuw v.Chr. er de macht in handen door eigen koninkrijken te stichten. Abram leefde echter tussen ergens tussen 1900 en 1700 v.Chr. Het is natuurlijk heel spectaculair om zijn afkomst bij een van de grootste steden van Mesopotamië te plaatsen. Echter, ook dit historische feit maakt die stad niet aannemelijk.

Abrams roeping om naar het beloofde Land te gaan was dus precies volgens Gods Plan. Ook dat getuigt van Abrams vroomheid.

De benaming Ur van plaatsen in Mesopotamië kwam toen vaker voor. Die benaming lijkt in verband te staan met het toen schaarse vuur dat in zo’n plaats te krijgen was. De naam ‘Ur’ betekent waarschijnlijk vuurlicht. Op oude Mesopotamische kleitabletten wordt ook een plaats Ur genoemd in noord Syrië. In tegenstelling tot de stad Ur die traditioneel wordt verondersteld lag deze noord-Syrische stad wel aan de oostkant van de Eufraat. Dit past bij de letterlijke betekenis van de benaming Hebreeër. Deze plaats lag in het 2de millennium ook in het gebied waar de Chaldeeën zich lieten gelden, maar deze noord-Syrische plaats was toen klein en onbeduidend. Het lag niet erg ver van de plaats Haran vandaan: de plaats waar Abrams familie zich vestigt na hun vertrek uit Ur (11:31). Ook Haran lag aan de oostkant van de Eufraat. Als deze noord-Syrische Ur de vertrekplaats is in Abrams levensverhaal, dan was de reisafstand naar het land Kanaän aanzienlijk korter in vergelijk met een Ur in het verre zuiden van Mesopotamië. Minder spectaculair, maar wel aannemelijker.

Abrams roeping
Er bestaat onduidelijkheid over waar Abram door God werd geroepen. In de Bijbel staat namelijk dat God hem zowel uit Ur (15:7) als uit Haran (12:5) leidde. Het verschil zit in de woorden uitleiden en roepen. Het is in elk geval merkwaardig dat zijn vader Terach Ur al verliet en zich in Haran vestigde (11:31). Het doel van die verhuizing was hetzelfde als Abrams roeping: op weg naar het land Kanaän. Het land waar hun God wilde dat ze heen zouden gaan. Terach en Abram blijken dus op dezelfde lijn te zitten. Dat wijst er ook op dat Abram Noachs geestelijke nalatenschap van zijn vader overneemt, terwijl zijn broer Nachor de patriarch van de familie (erfgenaam van de materiële nalatenschap) werd.

Omdat Abram de tiende generatie was sinds Noach is het passend dat juist hij het beloofde Land zou gaan betreden. In de Bijbel staat het getal 10 voor de aardse volheid. Abrams roeping om naar het beloofde Land te gaan was dus precies volgens Gods Plan. Ook dat getuigt van Abrams vroomheid.

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Week van het Gezin
Persbericht

Week van het Gezin over verslavende werking van de smartphone

Met het thema ‘Scherm uit, gezin aan’ brengt de Week van het Gezin (11 t/m 17 mei 2025) een actueel onderwerp onder de aandacht. Uit onderzoek en enquêtes blijkt steeds duidelijker dat overmatig schermgebruik door kinderen en jongeren nadelige effect

Maarten van Rossem
Nieuws

Nieuw seizoen ‘Adieu God?’ met Maarten van Rossem, Angela Groothuizen en Rob Jetten

Vanaf zaterdag 10 mei krijgt het bekende interviewprogramma Adieu God? een prominenter uitzendtijdstip. Op de zaterdagavond om 20.05 uur gaat Tijs van den Brink wekelijks in gesprek met een bekende gast over geloof, ongeloof en alles er tussenin. In

Proponent J. P. Bredenhoff
Video

Prop. J. P. Bredenhoff wijst op listige werkwijze satan om christenen van het avondmaal te houden

"Die tegenstander wijst op de omstandigheden en zegt: 'Het wordt helemaal niks.' Maar u moet niet op de omstandigheden letten, maar op de Heere", aldus proponent J. P. Bredenhoff. In een recente preek vertelde de hervormde proponent op welke listige

Nelleke Plomp
Nieuws

Nooit geleerd om te geloven? Wees fier op gelovige opvoeders

‘We hebben alles, behalve iets dat ons mensen samenbindt. Wij zijn geloof niet verloren, we hebben het nooit geleerd.’ Deze woorden van Freya India over jongeren liegen er niet om. Zij is zelf zo’n jongere: een succesvolle en superslimme Engelse onde

witte rook
Nieuws

Leo XIV eerste Amerikaanse paus: "De wereld heeft Christus nodig"

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus. Donderdagavond iets na 18.00 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel. Ruim een uur later werd op het balkon van de Sint Pieterbasiliek bekendgemaakt dat Prevost

Kerk
Nieuws

Protestantse gemeente Zaandam verwelkomt nieuwe dominee: ds. S. A. Blok

De protestantse gemeente te Zaandam heeft een nieuwe predikant: ds. S. A. Blok. De predikant uit Tilburg heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In Zaandam wordt Blok de opvolger van ds. Pieter van der Woel die in 2020 naar Assendelft vertr

Bijbel
Nieuws

Rijkswaterstaat vist enorme Bijbel uit de IJssel

Op Bevrijdingsdag werd er in IJssel bij Zwolle wel een heel bijzondere vondst gedaan. Rijkswaterstaat viste namelijk een enorme Statenbijbel uit het water. Dat meldt RTV Focus Zwolle. De Bijbel is mogelijk gestolen.  Het is puur toeval dat medewerker

 ANP/Alberto Pizzoli
Nieuws

Zwarte rook boven Vaticaan: dit is wat we de komende dagen kunnen verwachten

Woensdagavond kwam er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Dat betekent dat er nog geen nieuwe paus is gekozen. Vandaag wordt het conclaaf hervat en vinden er vier nieuwe stemrondes plaats. Cvandaag zet kort op een rijtje wat we de

Meerartikelen

Opperrabbijn Jacobs
Column

Hoe ik de periode rondom 4 en 5 mei beleefde

Het is allesbehalve veilig in Nederland voor Joden die zich durven uit te spreken. Maar toch voelde opperrabbijn Jacobs zich veilig welkom en zelfs bijna helemaal thuis toen hij deze week een bezoek aan Urk bracht. Hij vertelt in zijn nieuwe ondersta

EP
Nieuws

Europees Parlement: antisemitisme en geweldverheerlijking moet uit Palestijnse schoolboeken

Het Europees Parlement roept de Palestijnse Autoriteit op om haar schoolboeken zo spoedig mogelijk op te schonen: zonder antisemitisme of het verheerlijken van geweld tegen Joden. Het Europarlement wil dat de Palestijnen dit doen vóór het begin van h

Biechten
Video

Hoe gaat de biecht in z'n werk? Bekijk deze uitlegvideo

Nog nooit gebiecht of is het lang geleden? In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe biechten in zijn werk gaat. Wat zeg je precies? Hoe bereid je je voor? En wat kun je verwachten? Bekijk de video van het YouTube-kanaal Credo en klik hier voo

Baptize California
Nieuws

Bijna 8.000 mensen gedoopt op strand in Californië: "Grootste doopdienst ooit"

Dit weekend zijn meer dan 7.750 mensen gedoopt in de Stille Oceaan bij Huntington Beach (Californië). Dat meldt The Christian Post. Het zou volgens de organisatoren de grootste eendaagse doopdienst zijn die ooit in de geschiedenis van de Verenigde St

Corina Nagel
Video

Video: Corina Nagel over nieuw expertisecentrum voor geloofsopvoeding

Veel dominees, jongerenwerkers en kinderwerkers worstelen met de vraag hoe je jongeren betrokken houdt bij de kerk. Om hen tegemoet te komen bundelen drie experts op het gebied van kinderen, jongeren en geloof de krachten in een nieuw expertisecentru

Stichting Israël en de Bijbel
Podcast

Voor veel Joden is Jesaja 53 een onbekend hoofdstuk

Jesaja 53 komt niet voor in het leesrooster van de synagoge en is voor veel Joden een onbekend hoofdstuk. Terwijl juist dit hoofdstuk verwijst naar de Heere Jezus en Zijn verlossingswerk! Jesaja wordt ook wel de evangelist van het Oude Testament geno

Susan Durber
Persbericht

Dr. Susan Durber verzorgt oecumenelezing over eenheid in woelige wereld

Hoe helpt een kerkelijke vergadering van 1700 jaar geleden ons nu in de strijd voor rechtvaardigheid en tegen vrouwenonderdrukking? Tijdens de oecumenelezing van de Raad van Kerken in Nederland op 16 mei neemt dr. Susan Durber, regio-president van de

Ds. J. Koppelaar
Video

HHK-predikant blikt vooruit op verkiezing nieuwe paus: "Moeten we voor hem bidden?"

Momenteel zijn 1,4 miljard rooms-katholieken in afwachting van een nieuwe paus. De witte rook bleef gisteren uit en dat betekent dat er nog geen opvolger is van de vorige maand overleden paus Franciscus (88). In aanloop naar deze voor katholieken bij

Johan en Mathilde de Vries
Video

Dit christelijke gezin vertrekt later dit jaar naar zendingsveld Malawi

Johan en Mathilde de Vries en hun vier kinderen worden in het najaar van 2025 vanuit de hervormde gemeente Papendrecht door de GZB uitgezonden naar Malawi. Zij gaan wonen in Blantyre, een grote stad in het zuiden van het land. Vanuit deze stad zullen

De Hoop
Persbericht

De Hoop viert 50-jarig bestaan met 'Festival van Hoop'

Dit jaar viert De Hoop haar 50-jarig bestaan, een bijzondere mijlpaal die de zorgorganisatie met dankbaarheid wil vieren. Daarom nodigen we iedereen die zich betrokken voelt bij De Hoop van harte uit voor het Festival van Hoop op zaterdag 28 juni in

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Vrijheid is geen vrijbrief om te doen en te laten wat je wilt"

'Broeders en zusters, u bent geroepen om vrij te zijn. Misbruik die vrijheid niet om uw eigen verlangens te bevredigen, maar dien elkaar in liefde.' In 2023 was dit Bijbelvers uit Galaten 5 de meest gelezen Bijbeltekst op de site van het Nederlands B

Ds. R. J. F. Lock
Interview

Ds. Lock was katholiek maar staat nu op protestantse kansel: “Ik wilde zelfs priester worden”

Sinds oktober 2024 is ds. R. J. F. Lock predikant van de hervormde gemeente te Harmelen. Daarvoor werkte hij als geestelijk verzorger in zorginstelling Careyn. Dat Lock op een protestantse kansel staat is bijzonder. De predikant groeide namelijk kath