Moeilijke Bijbelteksten: wat was de achtergrond van Abraham?

God 12 mei 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie 'Moeilijke Bijbelteksten' behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag wat in de Bijbel staat over de achtergrond van Abraham.

De patriarch Abraham heette van geboorte Abram (Hebreeuws Avram; Gn 11:26). God gaf hem op 75 jarige leeftijd de opdracht zijn land en familie te verlaten en naar een Land te gaan dat Hij hem zou wijzen (12:1, 4). Hij woonde in een gebied dat toen Sinear werd genoemd (11:2). Wie was deze Abram?

Abrams voorgeslacht
Sommigen stellen dat Abram God niet of niet goed kende: een afgodendienaar. Net zoals zijn generatie genoten. Dat veronderstelt dat alle mensen toen goddeloos waren. Zo komt er grote nadruk op Gods genade om hem tot Zich te roepen, uit het heidendom weg te halen en het leven te leren dat Hem behaagde. Maar dit is echter een ernstige vergissing. Het geeft niet alleen een te naïef beeld van God, maar ook een te negatief beeld van de Bijbelse geschiedenis sinds Noach.

Uit Noachs geslachtslijnen (Gn 10; 11:10-32) blijkt dat Abram afstamde van Sem, de patriarch en voortzetter van Noachs nalatenschap. Abram behoorde dus tot de vrome nakomelingen van Noach. Dat blijkt uit hun namen, zoals Assur (Gezegend prijzen), Aram ((Door God) verhoogd), Selah (Spruit (van God)), Rehu (vriend (van God)), Abimael (Mijn Vader is God) en Abram (Vader (God) is verhoogd).

Sommigen stellen dat Abram God niet of niet goed kende: een afgodendienaar. Maar dit is echter een ernstige vergissing.

Het derde geslacht na Sem kreeg de naam Heber, de stamvader van de Hebreeën. Abram behoorde tot de tiende generatie sinds Noach. Hij en zijn familie waren dus geen afgodendienaars, maar Godvrezende mensen. De mensen op aarde in Abrams generatie waren zeker niet allemaal goddeloos. Jafet, een andere zoon van Noach, sloot zich aan bij (de godsdienst van) Sem. Alleen waren de Godvrezende mensen wel verstrooid onder de goddeloze mensen. Abrams voorgeslacht en zijn naaste verwanten tijdens de voorgeschiedenis van zijn leven richten zich op Gods wil. Abram was een vroom man.

Abrams geboorteplaats
Volgens de Bijbel was Abram geboren in “Ur van de Chaldeeën”. Traditioneel wordt die stad in het zuiden van Mesopotamië gelokaliseerd. Dat Abram uit een de stad in Mesopotamië (Grieks voor Tweestromenland: het land tussen de twee rivieren Eufraat en Tigris) kwam blijkt uit het feit dat Abram de benaming Hebreeër droeg (Gn 14:13). Die naam betekent niet alleen afstammeling van Heber, de opvolger van Sem (10:21), maar letterlijk ‘een door (de Eufraat) getrokkene’. Het lijkt erop dat Abrams familie geen stedelingen waren, maar trekkers. Dit laatste is een derde betekenis van de benaming ‘Hebreeën’. Dit was ook omdat deze Godvrezende Hebreeën zagen dat de mensen in de steden toen vaak heel kwaadaardig (tegen Gods wil gericht) waren. Om hun vroomheid te bewaren hielden ze afstand van zulke mensen en dus ook van grote steden.

De traditioneel gekozen stad Ur ligt dus niet voor de hand. Daar komt bij dat de vermelding “van de Chaldeeën”, dat als argument voor die traditionele keuze wordt gebruikt, op zich weinig zegt. Het bevestigt dat de Chaldeeën de leidende positie hadden in Ur. Maar de Chaldeeën hadden dat in de hele zogenoemde ‘vruchtbare halve maan’: de regio van de oostkust van de Middellandse, over Syrië naar het zuiden van Iraq. Maar ze kregen pas vanaf de 10de eeuw v.Chr. er de macht in handen door eigen koninkrijken te stichten. Abram leefde echter tussen ergens tussen 1900 en 1700 v.Chr. Het is natuurlijk heel spectaculair om zijn afkomst bij een van de grootste steden van Mesopotamië te plaatsen. Echter, ook dit historische feit maakt die stad niet aannemelijk.

Abrams roeping om naar het beloofde Land te gaan was dus precies volgens Gods Plan. Ook dat getuigt van Abrams vroomheid.

De benaming Ur van plaatsen in Mesopotamië kwam toen vaker voor. Die benaming lijkt in verband te staan met het toen schaarse vuur dat in zo’n plaats te krijgen was. De naam ‘Ur’ betekent waarschijnlijk vuurlicht. Op oude Mesopotamische kleitabletten wordt ook een plaats Ur genoemd in noord Syrië. In tegenstelling tot de stad Ur die traditioneel wordt verondersteld lag deze noord-Syrische stad wel aan de oostkant van de Eufraat. Dit past bij de letterlijke betekenis van de benaming Hebreeër. Deze plaats lag in het 2de millennium ook in het gebied waar de Chaldeeën zich lieten gelden, maar deze noord-Syrische plaats was toen klein en onbeduidend. Het lag niet erg ver van de plaats Haran vandaan: de plaats waar Abrams familie zich vestigt na hun vertrek uit Ur (11:31). Ook Haran lag aan de oostkant van de Eufraat. Als deze noord-Syrische Ur de vertrekplaats is in Abrams levensverhaal, dan was de reisafstand naar het land Kanaän aanzienlijk korter in vergelijk met een Ur in het verre zuiden van Mesopotamië. Minder spectaculair, maar wel aannemelijker.

Abrams roeping
Er bestaat onduidelijkheid over waar Abram door God werd geroepen. In de Bijbel staat namelijk dat God hem zowel uit Ur (15:7) als uit Haran (12:5) leidde. Het verschil zit in de woorden uitleiden en roepen. Het is in elk geval merkwaardig dat zijn vader Terach Ur al verliet en zich in Haran vestigde (11:31). Het doel van die verhuizing was hetzelfde als Abrams roeping: op weg naar het land Kanaän. Het land waar hun God wilde dat ze heen zouden gaan. Terach en Abram blijken dus op dezelfde lijn te zitten. Dat wijst er ook op dat Abram Noachs geestelijke nalatenschap van zijn vader overneemt, terwijl zijn broer Nachor de patriarch van de familie (erfgenaam van de materiële nalatenschap) werd.

Omdat Abram de tiende generatie was sinds Noach is het passend dat juist hij het beloofde Land zou gaan betreden. In de Bijbel staat het getal 10 voor de aardse volheid. Abrams roeping om naar het beloofde Land te gaan was dus precies volgens Gods Plan. Ook dat getuigt van Abrams vroomheid.

Praatmee

Beluister onze podcast

#360 Gerdien Lassche en ds. M. Messemaker over LHBTI en refoscholen
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. M. J. Tekelenburg
Nieuws

Hervormde gemeente Woerden verwelkomt nieuwe dominee: ds. M. J. Tekelenburg

De hervormde gemeente van Woerden (Centrum-Oost) mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. J. Tekelenburg (foto) uit Monster heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In Woerden wordt Tekelenburg de opvolger van de in 2023 vertrokken ds. C. J

Jan en Ton
Video

Dominee Ton Heemskerk te gast in Hour of Power

Zondag is het is Pasen! In Hour of Power spreekt Jan van den Bosch met de enthousiaste dominee Ton Heemskerk. Hij legt uit wat Pasen inhoudt en wat dat voor hem persoonlijk betekent. Jarenlang was hij zoekende: "Ik heb Zijn opstandingskracht ervaren,

Ds. W. P. Emaus
Video

Ds. Emaus vertelt waargebeurd verhaal over Luther en een brandende boerderij

In het doopformulier staat dat als we in de naam van de Vader gedoopt zijn, Hij ons met al het goede wil verzorgen en al het kwade van ons zal weren of dat ten goede wil gebruiken. De hervormde predikant ds. W. P. Emaus vertelde op basis daarvan in e

Johan Schep
Video

Johan Schep vertelt hoe Juda vrijwillig slaaf wilde worden in plaats van Benjamin

In de serie 'Jozef' van Growing Faith Nederland behandelt evangelist en Bijbelleraar Johan Schep het levensverhaal van Jozef. Zijn broers verkochten Jozef op jonge leeftijd als slaaf. Uiteindelijk zou Jozef terechtkomen in Egypte, waar hij zou dienen

Engelse kerk
Nieuws

Church of England ziet belangstelling voor kerkdiensten via social media sterk toenemen

De Church of England kijkt met hoop naar de toekomst en dat is niet zonder reden. Het aantal mensen dat via sociale media belangstelling toont voor kerkdiensten is de afgelopen tijd met maar liefst 268 procent gestegen. Dat meldt de kerk op basis van

Yair Strijker
Video

Yair Strijker vertelt over Pesach en hoe Israëli’s deze tijd beleven

Deze week viert het Joodse volk Pesach. Een feest van bevrijding, maar ook met dubbele gevoelens. Waar het feest samen gevierd wordt en zo de mensen verbindt, gebeurt dat dit jaar opnieuw tegen een achtergrond van de doorgaande oorlog. Yair Strijker

De Wereld Rond
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Ellen Wilson-De Pagter

In deze podcastaflevering van 'De Wereld Rond' is deze keer Ellen Wilson-De Pagter te gast. Zij biedt hulp aan minderbedeelde Togolezen. In dit gesprek hoor je hoe Ellen haar man Adjeté leerde kennen. Ze vertelt ook hoe ze haar talenten als zendeling

Matthijn Buwalda
Video

Matthijn Buwalda raakt de kern van Goede Vrijdag met dit eerlijke lied

Goede Vrijdag. De dag die het lot van de mensheid voorgoed veranderde. Matthijn Buwalda brengt de betekenis van Gods offer dichterbij. Hij doet dit op een kwetsbare en eerlijke manier. "Kom me tegemoet, Heer, in mijn denken. En kom me tegemoet, in al

Meerartikelen

Delft
Nieuws

CBS: ontkerkelijking in Nederland zet niet door

De ontkerkelijking in Nederland zet niet verder door. Dat is althans de conclusie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in het vrijdag verschenen rapport Religie 2024. Het aantal mensen dat aangeeft bij een kerk, moskee of synagoge te hore

GlobalRize ontmoetingsdag
Video

Hoe ging het eraan toe op de ontmoetingsdag van GlobalRize? Bekijk de video

Elkaar aanvuren om overal ter wereld de hoopvolle boodschap van het evangelie te verspreiden. Dat was het doel van de jaarlijkse GlobalRize ontmoetingsdag. Een dag vol inspirerende getuigenissen, lofprijzing, gebed en ontmoeting. De aanwezigen werden

China
Nieuws

Negen Chinese christenen krijgen celstraffen en hoge boetes voor verspreiden van Bijbels

Negen Chinese christenen zijn veroordeeld tot gevangenisstraffen en forse geldboetes vanwege het doorverkopen en verspreiden van Bijbels. De straffen variëren van enkele maanden tot vier jaar cel, en de boetes lopen op tot meer dan 1 miljoen yuan (on

Hans Reinders
Column

Op Goede Vrijdag werd dit danklied dé Psalm van Jezus

Psalm 22 is een Psalm van David zelf. Het is volgens de kerkvader Diodorus van Tarsus (leefde einde vierde eeuw) daarom aannemelijk dat deze psalm vooral over David zelf gaat. Diodorus meende dat alleen vers 2a, waar staat “Mijn God, mijn God, waarom

De Reuver
Preekverslag

Volgens prof. dr. De Reuver voldeed Jezus niet aan Petrus' verwachtingspatroon

Dat Petrus Jezus verloochende was geen daad van angst of lafheid, maar van ergernis. Jezus voldeed niet aan het beeld dat Petrus van Hem had. Dat stelde prof. dr. A. de Reuver in een preek over de verloochening van Petrus. Hij beschreef op indrukwekk

Ceder
Opinie

Situatie in Gaza verslechtert drastisch: hoe nu verder?

Het aanhoudende conflict tussen Israël en de terroristische organisatie Hamas snijdt dwars door harten, ook hier in Nederland. Het geweld, de angst en het intense menselijke leed roepen wereldwijd emoties op. Velen leven mee met Israëlische families

Hugo Bos
Nieuws

Civitas Christiana verliest kort geding tegen Rutgers en moet uitlatingen rectificeren

De christelijke stichting Civitas Christiana moet direct stoppen met het verspreiden van haar ‘Zwartboek Lentekriebels’. Dit heeft de rechtbank bepaald in een kort geding dat was aangespannen door kenniscentrum Rutgers. Volgens de rechter zijn bepaal

Nigeria
Nieuws

Christelijke partijen stellen Kamervragen over oplaaiend geweld Nigeria

SGP en ChristenUnie gaan schriftelijke Kamervragen stellen over het wederom oplaaiende geweld tegen christenen in Nigeria.  Dat maken beide partijen bekend via sociale media. Directe aanleiding zijn islamitische aanvallen op christelijke dorpen in he

Livia Tossici-Bolt
Nieuws

Christen krijgt hoge boete voor aanbieden van gesprek bij Engelse abortuskliniek

De Britse pro-life activiste Livia Tossici-Bolt is veroordeeld tot het betalen van een boete van meer dan 22.000 euro. Dit vanwege het vasthouden van een bord met de tekst “Hier om te praten als je wilt” in de nabijheid van een abortuskliniek in Bour

Transgenders
Nieuws

Brits Hooggerechtshof oordeelt dat transvrouwen niet onder wettelijke definitie van vrouw vallen

Het Britse Hooggerechtshof heeft uitgesproken dat de wettelijke definitie van een vrouw gebaseerd is op biologisch geslacht. Hierdoor worden transvrouwen juridisch niet als vrouwen erkend. De uitspraak is met enthousiasme ontvangen door christelijke

Paula White-Cain en Benjamin Netanyahu
Nieuws

Premier Netanyahu heeft boodschap voor christenen: "Bijbel wordt werkelijkheid in Israël"

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft zich in een interview met de Amerikaanse tv-dominee Paula White uitgesproken over het profetische belang van Israël en de unieke band tussen Israël en christenen wereldwijd. Ook besprak hij de rol van p

nigeria
Nieuws

Hoge rechtbank wijst blasfemiewetten Nigeria af: 'Schending van mensenrechten'

De hoogste rechtbank van de West-Afrikaanse statenorganisatie Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten(ECOWAS) heeft een baanbrekend oordeel geveld over blasfemiewetten in Nigeria. De rechters oordeelden dat bepalingen in de strafwet van de