Volgens Ingrid Plantinga mist catechisatie vaak haar doel: “Overdracht van de leer past niet bij deze leeftijdsgroep”

Dagelijks leven
overdracht

Sommige dominees en kerkleiders vinden dit dé nachtmerrie van hun werk: catechisatie geven aan een ongemotiveerde groep tieners. Dat catechisatie vaak een hoofdpijndossier, is voor Ingrid Plantinga geen verrassing. “Catechisatie in de klassieke vorm past niet bij de belevingswereld van tieners, het zou beter aansluiten bij jongere kinderen.” Ze is initiatiefnemer van de website Leren in de kerk, waar je handreiking krijgt voor geloofsleren aan verschillende doelgroepen en leeftijden.

Ingrid heeft zelf ook catechisatie gegeven op de traditionele manier zoals dit in veel kerken gebruikelijk is. Maar al snel had ze vraagtekens bij het effect ervan. “Hoe goed ik het ook had met mijn tieners, de leeropbrengst was klein. Je probeert er allemaal kennis in te proppen, die voor hen in die fase van hun leven helemaal niet relevant is. En ik begon me af te vragen waarom we alleen in de tienerleeftijd geloofsleren op een georganiseerde manier aanbieden.”

Ingrid vertelt dat het idee van catechisatie aan de jeugd in een andere tijd ontstaan is. “Toen was het fenomeen puberteit er minder en functioneerde de tienerleeftijd totaal anders in de samenleving. Nu wordt de puberteit steeds verder uitgerekt, zelfs tot in je twintiger jaren. Dat maakt dat tieners van nu een andere doelgroep zijn dan de jeugd van toen.”

Waar zie jij vooral dat catechisatie niet aansluit bij tieners?
“De klassieke vorm wil tieners kennis aanbieden, terwijl deze leeftijd misschien wel de minst efficiënte fase is voor kennisoverdracht. Pubers zijn zo gefocust op identiteitsontwikkeling; Wie ben ik? Waar hoor ik bij? Hoe doe ik er toe en wat geloof ik zelf? Alles rondom die vragen, kun je heel goed met hen behandelen. Maar veel van de kennis die we aanbieden, sluit niet aan bij waar zij mee zitten. Bijvoorbeeld als je hen de betekenis van het avondmaal wilt bijbrengen, terwijl ze daar niet eens aan deelnemen.”

“Ik ging op een gegeven moment geloofskennis zo verpakken, dat ze niet doorhebben dat ze aan het leren zijn, want dat willen ze niet. Maar ik vond dat ik hen daarmee geen recht deed”

“Ik denk dat het huidige systeem van catechisatie een verkeerde visie in de hand werkt: alsof geloofsleren iets is dat je in een bepaalde fase kunt doen en dan kunt afsluiten met een belijdenis. Volgens mij ben je nooit uitgeleerd als gelovige. Daarom denk ik dat we geloofsleren veel meer systematisch en georganiseerd een plek moeten geven in allerlei levensfasen en voor allerlei doelgroepen. Dan kan de druk van de ketel voor de catechese. Dan hoef je in de tienerjaren niet meer alles te leren wat je voor je hele christelijke leven nodig hebt. ”

Op een gegeven moment lukte het jou goed om aan te sluiten bij tieners, hoe ging dat?
“Dat lukte pas toen ik de gedachte dat ze alles in zes jaar moeten leren losliet. Toen kon ik me concentreren op wat zij in deze levensfase nodig hebben. Dat is allereerst relatie. Het is heel belangrijk om een goede band met je tieners te hebben, want dan openen ze zich en merk je snel waar hun interesses en vragen liggen. Het is ook nodig dat ze met elkaar een gemeenschap vormen waarin ze voelen ‘ik hoor erbij’.
Als de relatie goed is hoor je vanzelf waar hun vragen liggen. Vragen over andere kerken bijvoorbeeld, of praktische keuzes rond uitgaan en alcoholgebruik. Het meest essentiële dat je hen kunt meegeven in deze periode van onzekerheid is genade, de bevestiging dat ze geliefd zijn met al hun talenten en tekortkomingen, falen en hoogtepunten.”

Wat voor handvatten bieden jullie hiervoor bij Leren in de kerk?
“Op www.lerenindekerk.nl bieden we online leermaterialen aan voor verschillende leeftijden en doelgroepen in de kerk. Er is materiaal voor tieners dat minder kennis- en meer relatiegericht is: Belong. Je kunt dit zelf op maat maken voor je eigen groep en het is minder schools omdat je niet met een boekje werkt. Je kiest zelf de onderwerpen waar je mee aan de slag gaat zodat je goed kunt aansluiten bij de vragen van jouw tieners.

Het materiaal voor kinderen van 8-12 jaar (Spoorzoeken in de Bijbel) is juist weer meer kennisgericht en sluit aan bij de nieuwsgierige aard van die levensfase door inzicht te bieden in de historische en theologische lijnen van de Bijbel. Een grote tijdlijn van de Bijbel hoort bij dit materiaal.

Ook voor 18-plussers hebben we verdiepend materiaal dat geschikt is voor jongerenkringen. Op die leeftijd willen ze vaak wat dieper in de stof duiken en daar helpt de methode OPEN | Ontdekkend bijbellezen voor jongeren bij.
Daarnaast biedt de website nog een cursus geloofsopvoeding, een cursus voor denkers, openingen voor vergaderingen en artikelen over allerlei thema’s gerelateerd aan geloofsleren. We hopen dit aanbod steeds verder uit te breiden zodat het haalbaar wordt voor kerken om geloofsleren aan te bieden voor alle leeftijden en doelgroepen en niet alleen de tieners!"

Ingrid Plantinga is theologe en werkt bij het Praktijkcentrum als projectleider van de website Leren in de kerk.

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ursela von der Leyen
Nieuws

Europese Commissie zegt benoeming speciaal EU-gezant geloofsvrijheid toe

Ursula von der Leyen heeft toegezegd een nieuwe speciaal EU-gezant voor geloofsvrijheid te benoemen. Deze toezegging deed ze maandag in een brief aan de co-voorzitters van de intergroep geloofsvrijheid: de Slowaakse Miriam Lexmann (EVP) en Bert-Jan R

Gebedsnacht
Positief nieuws

2.000 Britse jongeren komen tijdens gebedsnacht in kerk bijeen om God te zoeken

In het Verenigd Koninkrijk (VK) lijkt iets bijzonders gaande. Steeds meer jonge mensen keren terug naar de kerk, op zoek naar genezing, vrijheid en ontmoeting met God. Afgelopen weekend kwamen ruim 2.000 jongeren samen in Londen voor een nacht van ge

Mozambique
Nieuws

Christenen in Mozambique lijden onder islamitisch geweld

Christenen in Mozambique lijden zwaar onder terroristische aanvallen van islamitische milities. Dat schrijft Kerk in Nood dat in het land actief is en probeert de lokale bevolking de helpen. De afgelopen dagen zijn er meerdere aanvallen geweest. Het

Pausmobiel
Nieuws

Pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor kinderen in Gaza

Een bijzondere wens van de vorige maand overleden paus Franciscus krijgt binnenkort vorm: zijn voormalige pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor zieke en gewonde kinderen in Gaza. Mobiele kliniek moet half mei operationeel zijnDe transfo

paus
Verdieping

6 dingen die je moet weten over de nieuwe paus Leo XIV

Donderdag kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad. Een uur later werd bekend dat de Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) de nieuwe paus is en de naam Leo XIV zal dragen. Wat weten we over deze nieuwe paus? Cv

Frank Damazio
Nieuws

Voormalig megakerkleider en auteur Frank Damazio (75) overleden

Frank Damazio, jarenlang voorganger van de City Bible Church (nu Mannahouse Church) in Portland, Oregon, is op 75-jarige leeftijd overleden. Dat maakte de kerkelijke gemeente maandagavond bekend op Facebook. 'Met een verslagen hart maken we het overl

Andries Knevel
Podcast

Waar moet de nieuwe paus aan voldoen? Andries Knevel antwoordt

Deze week vindt in Rome het conclaaf plaats. Verschillende kardinalen van de Rooms-Katholieke Kerk komen deze week samen om een nieuwe paus te kiezen. Waar moet een nieuwe paus aan voldoen? Op deze vraag geeft theoloog en journalist Andries Knevel an

Nigeria
Nieuws

Zes christenen vermoord in Nigeria: ‘We vrezen voor een nieuw bloedbad’

In Nigeria zijn afgelopen weekend opnieuw christenen het slachtoffer geworden van gewelddadige aanvallen. Islamitische Fulani-herders vielen op zaterdag 3 en zondag 4 mei twee christelijke dorpen aan in de deelstaat Plateau. Daarbij werden zes christ

Meerartikelen

Nirky en Jan
Interview

Zondag is Nirky Postema te gast in Hour of Power

Zondag is het Moederdag. In Hour of Power is Nirky Postema te gast. Ze wist dat ze geen kinderen kon krijgen. Dat ze zwanger werd, ervaart ze als een gebedsverhoring. Na 24 weken verliest ze echter haar kindje. Vervolgens gebeurt er iets wat nauwelij

Week van het Gezin
Persbericht

Week van het Gezin over verslavende werking van de smartphone

Met het thema ‘Scherm uit, gezin aan’ brengt de Week van het Gezin (11 t/m 17 mei 2025) een actueel onderwerp onder de aandacht. Uit onderzoek en enquêtes blijkt steeds duidelijker dat overmatig schermgebruik door kinderen en jongeren nadelige effect

Maarten van Rossem
Nieuws

Nieuw seizoen ‘Adieu God?’ met Maarten van Rossem, Angela Groothuizen en Rob Jetten

Vanaf zaterdag 10 mei krijgt het bekende interviewprogramma Adieu God? een prominenter uitzendtijdstip. Op de zaterdagavond om 20.05 uur gaat Tijs van den Brink wekelijks in gesprek met een bekende gast over geloof, ongeloof en alles er tussenin. In

Proponent J. P. Bredenhoff
Video

Prop. J. P. Bredenhoff wijst op listige werkwijze satan om christenen van het avondmaal te houden

"Die tegenstander wijst op de omstandigheden en zegt: 'Het wordt helemaal niks.' Maar u moet niet op de omstandigheden letten, maar op de Heere", aldus proponent J. P. Bredenhoff. In een recente preek vertelde de hervormde proponent op welke listige

Nelleke Plomp
Column

Nooit geleerd om te geloven? Wees fier op gelovige opvoeders

‘We hebben alles, behalve iets dat ons mensen samenbindt. Wij zijn geloof niet verloren, we hebben het nooit geleerd.’ Deze woorden van Freya India over jongeren liegen er niet om. Zij is zelf zo’n jongere: een succesvolle en superslimme Engelse onde

witte rook
Nieuws

Leo XIV eerste Amerikaanse paus: "De wereld heeft Christus nodig"

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus. Donderdagavond iets na 18.00 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel. Ruim een uur later werd op het balkon van de Sint Pieterbasiliek bekendgemaakt dat Prevost

Kerk
Nieuws

Protestantse gemeente Zaandam verwelkomt nieuwe dominee: ds. S. A. Blok

De protestantse gemeente te Zaandam heeft een nieuwe predikant: ds. S. A. Blok. De predikant uit Tilburg heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In Zaandam wordt Blok de opvolger van ds. Pieter van der Woel die in 2020 naar Assendelft vertr

Bijbel
Nieuws

Rijkswaterstaat vist enorme Bijbel uit de IJssel

Op Bevrijdingsdag werd er in IJssel bij Zwolle wel een heel bijzondere vondst gedaan. Rijkswaterstaat viste namelijk een enorme Statenbijbel uit het water. Dat meldt RTV Focus Zwolle. De Bijbel is mogelijk gestolen.  Het is puur toeval dat medewerker

 ANP/Alberto Pizzoli
Nieuws

Zwarte rook boven Vaticaan: dit is wat we de komende dagen kunnen verwachten

Woensdagavond kwam er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Dat betekent dat er nog geen nieuwe paus is gekozen. Vandaag wordt het conclaaf hervat en vinden er vier nieuwe stemrondes plaats. Cvandaag zet kort op een rijtje wat we de

Opperrabbijn Jacobs
Column

Hoe ik de periode rondom 4 en 5 mei beleefde

Het is allesbehalve veilig in Nederland voor Joden die zich durven uit te spreken. Maar toch voelde opperrabbijn Jacobs zich veilig welkom en zelfs bijna helemaal thuis toen hij deze week een bezoek aan Urk bracht. Hij vertelt in zijn nieuwe ondersta

EP
Nieuws

Europees Parlement: antisemitisme en geweldverheerlijking moet uit Palestijnse schoolboeken

Het Europees Parlement roept de Palestijnse Autoriteit op om haar schoolboeken zo spoedig mogelijk op te schonen: zonder antisemitisme of het verheerlijken van geweld tegen Joden. Het Europarlement wil dat de Palestijnen dit doen vóór het begin van h

Biechten
Video

Hoe gaat de biecht in z'n werk? Bekijk deze uitlegvideo

Nog nooit gebiecht of is het lang geleden? In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe biechten in zijn werk gaat. Wat zeg je precies? Hoe bereid je je voor? En wat kun je verwachten? Bekijk de video van het YouTube-kanaal Credo en klik hier voo