Steeds meer mensen overlijden thuis: dit moeten we weten over palliatieve zorg

Dagelijks leven 10 januari 2019
ouderenzorg

“De trend is dat mensen langer thuis wonen en daar ook overlijden. Dat betekent dat palliatieve zorg thuis goed geregeld moet kunnen worden,” vertelt Elise van Hoek namens NPV Zorg. Volgens haar wordt het steeds belangrijker dat mensen nadenken over het levenseinde. Zij beantwoordt een aantal vragen over palliatieve zorg.

Palliatieve zorg is. Wat houdt dat eigenlijk in?
“Palliatieve zorg is zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Bijvoorbeeld als mensen te horen krijgen dat ze kanker hebben en er geen genezing mogelijk is. Maar ook mensen met een spierziekte kunnen ongeneeslijk ziek zijn. En ook ouderen met dementie kunnen niet meer beter worden. Bij palliatieve zorg is niet de genezing van de patiënt het doel, maar zo veel mogelijk het lijden verlichten, tot aan een natuurlijke dood.

Het gaat om brede zorg: er is aandacht voor lichamelijke én psychische klachten. Er is emotionele ondersteuning, ook voor naasten. En er is aandacht voor vragen over geloof en zingeving. Indien nodig, wordt vanuit een team zorgverleners gewerkt, zodat aan alle vragen en behoeften van patiënten en naasten tegemoet kan worden gekomen. Dit kan zelfs tot na het overlijden van de patiënt, dan wordt ondersteuning aan de familie gegeven bij het verwerken van het verlies. Bij palliatieve zorg wordt naar ‘heel de mens’ gekeken. Je bent immers zoveel meer dan je ziekte.”

"De trend is dat mensen langer thuis wonen en daar ook overlijden. Dat betekent dat palliatieve zorg thuis goed geregeld moet kunnen worden."

Onlangs was je op het Nationaal Congres Palliatieve Zorg. Waarom werd dit congres georganiseerd?
“Er is de afgelopen jaren hard gewerkt aan een kwaliteitskader palliatieve zorg met als doel dat palliatieve zorg van goede kwaliteit echt voor iedereen beschikbaar komt. Het is natuurlijk heel belangrijk als artsen, verpleegkundigen, geestelijk verzorgers en anderen het eens zijn wat goede palliatieve zorg is. Maar net zo belangrijk is voldoende geld en goede voorlichting. Zodat patiënten en hun familie ook weten dat deze zorg bestaat en er zelf om kunnen vragen. Er valt wat dat betreft nog een wereld te winnen, zo schreef ik ook in deze blog.”

Welk aspect is voor patiënten in hun laatste levensfase van goot belang en krijgt wat de NPV betreft te weinig aandacht?
“De trend is dat mensen langer thuis wonen en daar ook overlijden. Dat betekent dat palliatieve zorg thuis goed geregeld moet kunnen worden. Dat vraagt een goed samenspel tussen de patiënt, familie en vrienden (de mantelzorgers), vrijwilligers en professionele zorg. Patiënten krijgen te maken met allerlei vragen. Dat kunnen vragen zijn over het verloop van de ziekte. Maar ook praktische vragen, zoals: wat kan ik allemaal nog regelen en afhandelen? Daarnaast stellen mensen zich ook ‘diepe’ vragen over het leven en over de dood (levensvragen). Voorbeelden van dit soort vragen zijn: Waarom ik? Heb ik iets verkeerd gedaan? Waarom moet ik zo lijden? Maar ook: Wat is er nu eigenlijk nog belangrijk voor mij, voor mijn gezin en voor mijn dierbaren? Hoe kan ik mijn leven nog zin geven? Hoe wil ik herinnerd worden?

Het antwoord op deze vragen hangt onder andere af van de manier waarop iemand in het leven staat. Maar je hoeft zeker niet gelovig te zijn om deze zingevingsvragen te hebben, elk mens kan er mee te maken krijgen. De NPV is blij dat de aandacht voor zingeving en geestelijke verzorging steeds meer toeneemt. In oktober maakte minister Hugo de Jonge van VWS bekend dat mensen die thuis wonen en geconfronteerd worden met zingevingsvragen, vanaf 2019 een beroep doen op een geestelijk verzorger. Hij wil daarvoor jaarlijks 7 miljoen euro beschikbaar stellen. Dit betekent dat ook mensen die niet verbonden zijn met een kerk of een geloofsgemeenschap, toch hulp of begeleiding kunnen krijgen bij hun vragen.”

"Er is een schrijnend gebrek aan aandacht, aan tijd, aan deskundigheid, aan financiën en aan heldere organisatie."

Onlangs is de herziene richtlijn Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase verschenen. Waarom is deze richtlijn verschenen en hoe komt de betrokkenheid van de NPV tot uiting?
De herziene richtlijn Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase is gereed. De richtlijn geeft inzicht in de manier waarop vragen en behoeften van patiënten en hun naasten op het gebied van zingeving en spiritualiteit kunnen worden herkend en hoe een gesprek hierover aan te gaan. Ten opzichte van de vorige richtlijn is deze herziene versie praktischer in gebruik, onder meer door de heldere opmaak en de concrete handvatten. De patiëntensamenvatting van de richtlijn staat ook online. De samenvatting van de richtlijn komt spoedig beschikbaar.”

Wat moet er gebeuren om de palliatieve zorg te verbeteren?
“De bekendheid met palliatieve zorg laat nog te wensen over. Een publiekscampagne is hard nodig om de mogelijkheden van palliatieve zorg bekend te maken bij een brede groep burgers en patiënten, bij zorgverleners, maar ook bij gemeenten. En in de organisatie van de palliatieve zorg valt nog te verbeteren: Er is een schrijnend gebrek aan aandacht, aan tijd, aan deskundigheid, aan financiën en aan heldere organisatie. En laten zorgverleners hun best doen voor eerlijkheid als mensen gaan sterven. Veel artsen behandelen in de laatste fase te lang door.”

Wat doet de NPV zelf om palliatieve zorg te verbeteren?
“Wij benadrukken dat het gesprek met je arts belangrijk is. Geef zelf aan wat je wilt. Een hulpmiddel hierbij is de NPV-Levenswensverklaring. Daarnaast werken we met anderen aan voorlichtingsmateriaal, zoals de handreiking ‘oog voor naasten’ van het LUMC maar ook in onderzoek, zoals van het RadboudMC, waar een methode ontwikkeld wordt die artsen helpt bij het signaleren en tijdig spreken over beslissingen. En in het voorjaar van 2019, op 3 april, organiseren we zelf vanuit de NPV een groot symposium voor mensen die in het pastoraat te maken krijgen met oude en stervende patiënten. Zij spelen immers ook een belangrijke rol in palliatieve zorg. Maar onze grootste wens op dit moment is een campagne voor het grote publiek. Zodat iedereen tenminste weet wat palliatieve zorg is.”

Praatmee

Beluister onze podcast

#369 Ds. Bram Hofland & ds. John de Groot over de hel, eeuwige straf en het laatste oordeel
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

 Proponent L. Schouten
Nieuws

Preekbevoegdheid verleend aan PKN-proponent door Hersteld Hervormde Kerk

Het breed moderamen van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft proponent L. Schouten uit Elspeet per dinsdag preekbevoegdheid toegekend. Dat meldt het kerkverband op haar website. Schouten is al zo’n 35 jaar als proponent actief binnen de voormalige

Willem Lingeman
Video

Echtpaar noemt huwelijk "één groot drama": Willem Lingeman reageert

Bijbelleraar Willem Lingeman reageert in een videoboodschap op een pijnlijke huwelijksgeschiedenis van een echtpaar. Volgens het stel was hun huwelijk “zeker niet Gods wil” en noemt men het “één groot drama”. Inmiddels zijn ze gescheiden en beiden he

Apollinaris Darmawan
Nieuws

Indonesische christen op leeftijd vrijgelaten na jarenlange gevangenisstraf

Na meer dan vier jaar gevangenschap is de christelijke bekeerling Apollinaris Darmawan vrijgelaten uit de Kebon Waru-gevangenis in Indonesië. De man werd in november 2024 vervroegd vrijgelaten, nadat hij meerdere strafverminderingen kreeg. Darmawan z

Indonesische vlag
Nieuws

Honderden moslims protesteren tegen bouw Indonesische kerk

In het Indonesische Kalibaru, een dorp in de stad Depok (West-Java), protesteerden op 5 juli honderden moslims tegen de bouw van een christelijke kerk. Dit gebeurde ondanks dat de kerk alle benodigde vergunningen bezit. Op videobeelden is te zien hoe

Ds. P. den Ouden
Video

Waaraan kun je genade in je hart herkennen? HHK-predikant antwoordt

Waaraan kun je herkennen dat er genade in je hart gekomen is? Op die vraag gaf ds. P. den Ouden in een recente preek antwoord. De HHK-predikant uit Katwijk aan Zee gebruikte in zijn antwoord een citaat van Augustinus. De kerkvader had ooit een briefw

Ann Michelle Lee
Video

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee is aanstaande zondag te gast bij Hour of Power. Ze vertelt daar hoe ze God echt leerde kennen. Ook deelt ze haar droom en boodschap voor de jongere generatie. "Ik wil zoveel mogelijk mensen brengen naar het hart v

Mexico
Nieuws

Mexico: een jaar ontheemd en geen zicht op terugkeer

De maand juli markeert de trieste ‘verjaardag’ van de vlucht van honderden christenen uit hun gemeenschappen in de Mexicaanse deelstaat Chiapas. Ze moesten vrijwel alles achterlaten: hun land, huizen en dieren. Meer dan honderd christenen - van piepj

Arthur Alderliesten
Nieuws

Dolle Mina’s verstoren bijeenkomst Schreeuw om leven: directeur reageert

Afgelopen maandag verstoorden pro-abortus demonstranten een bijeenkomst van Schreeuw om leven in Gouda. De avond was bedoeld om mensen uit de achterban te informeren over het waken bij abortusklinieken. De circa 25 demonstranten - die zich presenteer

Meerartikelen

Syrie
Interview

Syrische christenen houden stand in vijandige omgeving: "God gebruikt de kerk"

"Voor veel mensen wordt de droom van een islamitische staat in Syrië steeds meer werkelijkheid. En daarin is geen plaats voor ongelovigen, zoals christenen." Aan het woord is Ibrahim Lahdo, tot voor kort woonachtig in Syrië. Cvandaag sprak met hem ov

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De wereld kijkt niet naar je preek, maar naar je daden

Tijdens een zendingsreis in Zuid-Afrika kreeg ik onverwacht de gelegenheid om een van de meest gevaarlijke townships in Kaapstad te bezoeken. Kolonel Bazil Vellai, lid van de kerk waar ik te gast was, had ons persoonlijk uitgenodigd om Manenberg - de

Ds. M. van Reenen
Column

Overvolle huizen: spullen verzamelen of schatten in de hemel?

Een verhuizing levert veel op: stress, chaos, drukte, dozen, helpers, een verhuiswagen die de bocht niet kan halen... Maar ook: bezinning. Al die spullen die je uit het ene huis haalt en in het andere weer neerzet, waar komt het vandaan, waar moet he

Kerk van de Heilige Familie
Nieuws

Drie doden bij aanval op katholieke kerk in Gaza: Israël start onderzoek

Bij een aanval op de Kerk van de Heilige Familie in Gaza-stad zijn donderdag drie mensen omgekomen en raakten er meerdere gewond, onder wie de priester van de parochie. De kerk, waar sinds het uitbreken van de oorlog honderden christenen schuilen, we

Jan Pool
Column

Dankbaarheid is geen luxe; het is een manier van leven

Het leven kent zowel prachtige als pijnlijke momenten. Onlangs kreeg ik de sleutel van een prachtige auto, een cadeau van een dierbare vriend voor wie ik al vijftien jaar een mentor mag zijn. Ik ontving hem met tranen van ontroering in mijn ogen. Wat

Josephat Gwajima
Nieuws

Tanzania sluit grote pinksterkerk na kritiek op mensenrechtenschendingen

De Tanzaniaanse overheid heeft de grote protestantse kerk Glory of Christ Tanzania Church gesloten. Reden: een preek waarin voorganger Josephat Gwajima sprak over mensenrechtenschendingen in het land. Zes weken na de sluiting is de kerk nog altijd di

Ds. D. J. Budding
Video

Hervormde predikant wijst op kerken waar het evangelie niet ten volle klinkt

Als je op het volmaakte offer van de Heere Jezus ziet, dan mag je weten dat je zalig wordt. Toch zijn er, met name aan de rechterflank van de reformatorische gezindte, christenen die zich afvragen of zij wel zalig kunnen worden. Die worsteling leidt

Wilkin van de Kamp
Nieuws

Wilkin van de Kamp nodigt je uit om de Plaatsvervanger van Jezus beter te leren kennen

"De Heilige Geest is de Geest van Jezus in jou Die het leven van Jezus in en door jou wil leiden", aldus Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God'. De spreker en schrijver nodigt je in deze aflevering - en in de

Päivi Räsänen
Nieuws

Finse politica overweegt om haar kerk te verlaten na jarenlange LHBTI-strijd

De Finse politica Päivi Räsänen overweegt een definitief afscheid van de Evangelisch-Lutherse Kerk van Finland. De aanleiding: de groeiende acceptatie van homorelaties binnen de kerk en het recente besluit van een bisschop om kerken open te stellen v

Naomi Oosterhof
Podcast

Wat houdt ware vriendschap in? Beluister deze podcast

In deze podcastaflevering staat Naomi Oosterhof (foto) stil bij een thema dat ons allemaal raakt: vriendschap. Wat onderscheidt een gewone vriend van een broeder of zuster voor het leven? En hoe kijkt God eigenlijk naar vriendschappen? Naomi neemt je

Groot Letter-uitgave
Persbericht

Bijbelvereniging introduceert Groot Letter Nieuwe Testament (HSV)

Sinds vorige maand is bij de Bijbelvereniging het Nieuwe Testament in Groot Letter-uitgave verkrijgbaar. Deze speciale editie is gedrukt in de Herziene Statenvertaling (HSV) en bedoeld voor mensen die gebaat zijn bij grotere letters, zoals ouderen en

Serhii Burlaka met Oekraïense militairen
Interview

Serhii werkt voor ZOA én is legerpredikant: "Er is een wonder nodig voor Oekraïne"

Als ZOA-medewerker voorziet Serhii Burlaka mensen in de ‘bevrijde gebieden’ rond Cherson (Oekraïne) van voedsel. Maar één week in de maand werkt hij als legerpredikant aan het front. “Ik preek in zo’n week soms maar twee minuten. Het is veel belangri