"Christus gaat oordelen over ons antisemitisme"

God 29 april 2016
“Ik was mij vroeger niet bewust van de voorgeschiedenis van de Holocaust in het christelijke Europa. We zullen ons moeten verdiepen in onze kerkgeschiedenis,” vindt Wim Verwoerd. De auteur van het boek ‘Weg uit Babylon’ heeft zich verdiept in het antisemitisme dat zich in het christendom heeft afgespeeld. Hij beschouwt het als zijn taak om christenen hiervan bewust te maken en de Kerk wakker te schudden.

“Christus gaat oordelen over ons antisemitisme en al het onschuldig vergoten bloed van miljoenen Joden en getuigen van Jezus," zegt hij verwijzend naar Openbaring 17:6.

Chrysostomos was een kerkvader uit de vierde eeuw die het erg bont maakte als het gaat om Jodenhaat. Op welke manier misbruikte hij de Bijbel om Joden zwart te maken?
“Deze kerkvader stond bekend als een geweldige spreker en zachtmoedige man. Maar veel mensen weten niet dat hij acht preken heeft besteed aan het zwart maken van Joden. Zo misbruikte hij onder andere Mattheüs 21, waar het bekende gedeelte over de tempelreiniging staat. Hij schreef: ‘Als iemand hun plaats van aanbidding (de synagoge red.) tegenwoordig een bordeel, een schuilplaats voor bandieten, een woonplaats van duivels, een kuil van complete vernietiging of bij welke naam dan ook zou noemen, dan spreekt hij vriendelijker dan de plaats verdient.’ En zo heeft hij op veel meer manieren Joden en synagogen gestigmatiseerd.”

Verwoerd verwijst ook naar Cyprianus, een belangrijke bisschop uit de derde eeuw. “Hij liet de Bijbel buikspreken. Jakob ontving twee vrouwen. Lea schilderde hij af als ‘een type van de blinde synagoge’, omdat zij slechte ogen had. De prachtige Rachel beschreef hij als ‘een type van de kerk’.” Deze kerkvaders legden de basis voor de vervangingstheologie: de Joden hebben afgedaan en de kerk heeft hun plaats ingenomen. Dat zagen ze helaas helemaal fout. Als gelovigen uit de heidenen zijn we geënt op die ene olijfboom: het Verbond van God met Israël. We zijn mede-erfgenamen en geen plaatsvervangers.”
"Christus gaat oordelen over ons antisemitisme en al het onschuldig vergoten bloed van miljoenen Joden en getuigen van Jezus"

Onlangs nam de PKN afstand van de antisemitische uitlatingen van Maarten Luther. Wat vind je daarvan en zou de kerk nog meer moeten doen dan woorden uitspreken?
“Luther heeft gruwelijke uitspraken gedaan over Joden. Zijn oproep om synagogen in brand te steken was één van de vele. Het is een goede zaak dat de PKN daarvan afstand heeft genomen. Daar wil ik wel een kanttekening bij plaatsen: de kerk is 75 jaar te laat. Wat mij betreft zou de PKN nog verder kunnen gaan door afstand te nemen van wat er op antisemitische concilies is besloten. Denk bijvoorbeeld aan het vervangen van de Joodse feesten. Onlangs sprak ik een Messiaanse Jood die ons land bezocht. ‘Denk je dat wij jaloers worden op christenen die heiligen aanbidden of kerst vieren met een kerstboom?’ Het antwoord is: nee.”

Hoe zie je het antisemitisme vandaag de dag voortwoekeren in de naam van het christendom?
“We zien nu een stroming die ik beschrijf als het antizionisme. In de linkerflank van de kerk wordt opgeroepen om Israël te boycotten,” zegt Verwoerd, verwijzend naar de Kairos beweging. “Ik denk ook aan kritische reacties op de documentaire ‘Breng de Joden thuis’. Een predikant maakte in deze blog duidelijk dat de Zoon van God al Koning is over Israël. Hij legde heel sterk de nadruk op het heden in plaats van de toekomst. Met zulke theologische visies kun je het Joodse volk niet steunen, bemoedigen of tot jaloersheid wekken – zoals Paulus oproept. ‘Stil zijn waar kwaad heerst, is ook een kwaad’, zei Dietrich Bonnhoefer. Dat heeft het gros van de christenen ook gedaan tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit soort visies werkt deze houding in de hand.”
"Wat mij betreft zou de PKN nog verder kunnen gaan door afstand te nemen van wat er op antisemitische concilies is besloten"

Openbaring maakt duidelijk dat het ‘onschuldige bloed van het Joodse volk’ gewroken zal worden. Hoe duid jij dit met betrekking tot onze kerkgeschiedenis?
“In Openbaring 17 lezen we over een vrouw, een hoer die dronken is van het bloed. Onze reformatoren waren er in hun tijd al van overtuigd dat dit het beeld is van de valse kerk, die zoals vers 6 zegt; “dronken was van het bloed van de heiligen, en van het bloed van de getuigen van Jezus.” Wie die “getuigen van Jezus” zijn, is voor iedereen wel duidelijk. Maar wie die “heiligen” zijn, wiens bloed ook door die “vrouw’ vergoten is, daar staan we nog te weinig bij stil. In Daniël 7:21, 22, 25, 27 en 8:24 wordt Israël, en met name het Joodse volk, als ‘het heilige volk’ benoemd. Het Joodse volk, als afgezonderd en geheiligd volk door Gods Verbond, heeft onnoemelijk veel geleden, juist van hen die geacht werden hen barmhartigheid en liefde te bewijzen. Dit komt ook naar voren in het boekje ‘De vrouw dronken van het bloed’ wat afgelopen jaar in diverse landen in is Europa verspreid.”

“In plaats dat het Joodse volk een schuilplaats vond in kerken en kloosters, zoals pas in het RD door een schrijver werd beweerd, was het ‘christendom’ in het voetspoor van de kerkvaders juist de oorzaak van zoveel onschuldig bloedvergieten. Getto’s, het dragen van een herkenningsteken, de pogroms etc. werden niet door Hitler en consorten uitgevonden, maar zij waren al zo oud als de weg naar Rome. De Heere Jezus laat ons in het boek Openbaring zien, dat ook al dit onschuldig vergoten bloed van het Joodse volk, gewroken zal worden. De dronken vrouw met de naam Babylon op haar voorhoofd, die vele volken en naties beïnvloed heeft, wordt vooral vanwege het rechtvaardig vergoten bloed gestraft (zie onder andere Openbaring 16:6 en 17:6).”

Praatmee

Beluister onze podcast

#390 Elisabeth van Zijl en Carolien Pape over hun diepe worsteling, geloofsreis en bevrijdingsproces
Of beluister op:

Meerartikelen

Rose Docherty
Nieuws

Schotse vrouw (75) aangeklaagd: nodigde met bord bij abortuskliniek mensen uit te praten

In Glasgow is de 75-jarige Rose Docherty aangeklaagd omdat ze bij een ziekenhuis mensen uitnodigde om met haar te praten. Ze hield daarvoor een bord omhoog en schond volgens de aanklager de wet die een bufferzone in stand moet houden bij abortusklini

Handy en Mirjam Tims
Interview

Hun huwelijk viel uiteen, maar kerst bracht een nieuw begin: “God liet ons niet los”

De echtscheiding van Handy en Mirjam Tims maakte meer kapot dan lief was. Handy raakte dakloos en verslaafd, Mirjam bleef achter met de kinderen. Op eerste kerstdag vertelden zij in de kerstuitzending van Hour of Power hoe hun huwelijk vastliep en ho

Ds. M. Messemaker
Video

Ds. Messemaker: "Jezus zoekt geen bekeerde of vrome mensen maar zondaren"

"Wij denken wel eens dat Hij bekeerde mensen zoekt of mensen die heel vroom zijn en zich heel strak aan de wet houden. Maar wat denkt uzelf? Hij zoekt zondaren, want zo is mijn Jezus", aldus ds. M. Messemaker. De hervormde dominee preekte onlangs uit

Bijbel in het Komba
Nieuws

Ghana's Komba-volk heeft voor het eerst volledige Bijbel in handen

Na zestien jaar vertalen aan een volledige Bijbel is deze afgelopen maand in het noordoosten van Ghana gepresenteerd. Nadat in de jaren 50 zendelingen er de eerste gemeente stichtten, is er nu ook de Bijbel beschikbaar. De Bijbel, die werd mogelijk g

Annelies Martijn
Video

Van topsport naar theologie: Annelies raakte gefascineerd door de Bijbel

Wat heeft topsport te maken met theologie en bezieling? In deze video van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) vertelt Annelies Martijn haar bijzondere verhaal. Hoewel ze zichzelf niet religieus noemt, raakte ze via filosofie en bijbeluit

Dahlia Shaham
Video

Psalm 122: roep om vrede van rabbi uit Israël

Rabbi Dahlia Shaham zingt Psalm 122 over vrede in Gods huis. Ze zingt zowel ‘shalom’ als ‘salam’ als gebed voor vrede tussen Israëliërs en Palestijnen. Zij is betrokken bij de organisatie Rabbi's voor mensenrechten, partner van Kerk in Actie. Dat is

3xM
Persbericht

45 jaar 3xM: stichting bereikt miljoenen in het moeilijkste zendingsgebied

Zo’n 85 miljoen views in een jaar tijd. De stichting 3xM, die dit jaar 45 jaar bestaat, bereikt via sociale media vele miljoenen mensen in landen als Pakistan, Somalië, Bangladesh en Japan met het Evangelie. “Deze moderne media maken het mogelijk om

Donald Trump
Nieuws

Trump regeert met militaire aanval op geweld tegen Nigeriaanse christenen

De Verenigde Staten hebben op Eerste Kerstdag een militaire aanval uitgevoerd op islamitische extremisten in het noordwesten van Nigeria. De aanval was gericht op terroristen die gelieerd zijn aan Islamitische Staat en kwam tot stand in nauwe samenwe

Meerartikelen

Sharon Kips
Interview

De kerstboodschap van zangeres Sharon Kips: “Love came down”

“Love came down”; woorden die voor Sharon Kips (42) de kern van kerst raken. De zangeres beleeft december als een intensieve, maar betekenisvolle periode. Naast optreden, moeder-zijn en lesgeven wilt ze Gods liefde, Die met kerst naar de aarde kwam,

Baby Lieke
Interview

Rond kerst koos Lieke voor het leven: “Mijn dochter is het licht dat bleef”

Vijf jaar geleden stond Lieke, toen negentien jaar, voor de deur van een abortuscentrum. Het was vlak voor kerst. Onder zware druk van haar toenmalige partner was ze gekomen om haar zwangerschap af te breken. Maar juist op dat beslissende moment werd

Richard Toes, rechts
Column

Vrede in kleine stappen

Advent herinnert ons eraan dat hoop overal ter wereld dezelfde vorm heeft: een klein begin dat tegen de duisternis in durft te groeien. Neem nou Colombia, waar ik in oktober 2025 namens Woord en Daad een bezoek bracht aan diverse projecten, samen met

Jeruzalem
Nieuws

Kerkleiders publiceren zorgwekkend rapport: druk op christenen in Israël neemt toe

Christelijke kerkleiders in Jeruzalem waarschuwen dat het leven voor christenen in het Heilig Land steeds moeilijker wordt. In een nieuw rapport spreken zij onder meer over oorlogsschade, geweld, beperkingen van godsdienstvrijheid en financiële druk.

Erika Kirk en Nicki Minaj
Nieuws

Amerikaanse popster spreekt zich uit over terugvinden geloof én christenvervolging Nigeria

De Amerikaanse rapper Nicki Minaj zegt dat haar relatie met God opnieuw is opgebloeid. Dat vertelde zij tijdens een gesprek met Erika Kirk, de weduwe van de in september vermoorde Charlie Kirk. Het gesprek vond plaats tijdens AmericaFest, een groot e

Christen uit India
Nieuws

Indonesische moslims blokkeren christenen toegang tot gebedspost, politie kijkt toe

In Indonesië hebben moslims met geweld ervoor gezorgd dat een christelijke kerstviering geen doorgang kon vinden. Groepen moslims vormden een menselijke ketting om de toegang te blokkeren, terwijl de politie toekeek én niet ingreep. Het incident vond

Bram Hofland
Podcast

Ds. Bram Hofland: “Doop is geen visitekaartje, maar Gods hand die jou vastpakt”

De doop wordt in kerken vaak besproken alsof het een identiteitsmarker is: ben je kinderdoop of geloofsdoop? Maar predikant Bram Hofland waarschuwt dat die benadering de kern van het sacrament verduistert. In de Cvandaag podcast benadrukt hij dat de

Kerstfestival
Nieuws

Christen in Arizona door politie bedreigd met arrestatie tijdens kerstfestival

Een christelijke inwoner van Arizona is door politieagenten bedreigd met arrestatie nadat hij zijn geloof wilde delen tijdens een kerstfestival. Dat stelt de christelijke juristenorganisatie First Liberty Institute. Het gaat om David Hoffman uit Tucs

Kerstwensen
Verdieping

"Kerstgedachten: wat raakt deze mensen tijdens de feestdagen?"

In aanloop naar Kerst sprak Cvandaag met mensen over geloof, hoop en wat hen bezighoudt. Sommige verhalen zijn al te lezen, andere volgen binnenkort. Hun kerstwensen komen voort uit die gesprekken en laten zien waar Kerst voor hen raakt. “Dat Christu

Ds. K. den Boer
Video

HHK-predikant pleit voor sobere kerstviering: "Gevolg van onze val in Adam"

"Het kerstfeest is het gevolg van onze val in Adam. Daarom zou de adventstijd dus ook een tijd van grote verootmoediging, inkeer en berouw moeten zijn", aldus ds. K. den Boer. De hersteld hervormde predikant uit Goedereede pleitte onlangs in een pree

Peter van der Weerd
Video

'Moet ik mijn verstand uitschakelen om de Bijbel te geloven?' Bekijk de Upstream-podcast

In de podcast Waarom zou ik in GodsNaam geloven? worden de meest complexe levensvragen vanuit Bijbels perspectief onder de loep genomen. In elke aflevering stelt presentator Guido Roorda enkele prikkelende vragen die bij veel mensen leven: waarom bes

Yerusha
Video

Damesensemble Yerusha zingt het prachtige: 'Volheid van genade'

'Onze hoop ligt in een kribbe; deelt ons menselijk bestaan. Wij knielen en aanbidden, ‘God met ons’ is Zijn naam.' Deze woorden komen uit het lied 'Volheid van genade' en wijzen vooruit op Kerst waarbij we de geboorte van de Heere Jezus gedenken. Teg