"Christus gaat oordelen over ons antisemitisme"

God 29 april 2016
“Ik was mij vroeger niet bewust van de voorgeschiedenis van de Holocaust in het christelijke Europa. We zullen ons moeten verdiepen in onze kerkgeschiedenis,” vindt Wim Verwoerd. De auteur van het boek ‘Weg uit Babylon’ heeft zich verdiept in het antisemitisme dat zich in het christendom heeft afgespeeld. Hij beschouwt het als zijn taak om christenen hiervan bewust te maken en de Kerk wakker te schudden.

“Christus gaat oordelen over ons antisemitisme en al het onschuldig vergoten bloed van miljoenen Joden en getuigen van Jezus," zegt hij verwijzend naar Openbaring 17:6.

Chrysostomos was een kerkvader uit de vierde eeuw die het erg bont maakte als het gaat om Jodenhaat. Op welke manier misbruikte hij de Bijbel om Joden zwart te maken?
“Deze kerkvader stond bekend als een geweldige spreker en zachtmoedige man. Maar veel mensen weten niet dat hij acht preken heeft besteed aan het zwart maken van Joden. Zo misbruikte hij onder andere Mattheüs 21, waar het bekende gedeelte over de tempelreiniging staat. Hij schreef: ‘Als iemand hun plaats van aanbidding (de synagoge red.) tegenwoordig een bordeel, een schuilplaats voor bandieten, een woonplaats van duivels, een kuil van complete vernietiging of bij welke naam dan ook zou noemen, dan spreekt hij vriendelijker dan de plaats verdient.’ En zo heeft hij op veel meer manieren Joden en synagogen gestigmatiseerd.”

Verwoerd verwijst ook naar Cyprianus, een belangrijke bisschop uit de derde eeuw. “Hij liet de Bijbel buikspreken. Jakob ontving twee vrouwen. Lea schilderde hij af als ‘een type van de blinde synagoge’, omdat zij slechte ogen had. De prachtige Rachel beschreef hij als ‘een type van de kerk’.” Deze kerkvaders legden de basis voor de vervangingstheologie: de Joden hebben afgedaan en de kerk heeft hun plaats ingenomen. Dat zagen ze helaas helemaal fout. Als gelovigen uit de heidenen zijn we geënt op die ene olijfboom: het Verbond van God met Israël. We zijn mede-erfgenamen en geen plaatsvervangers.”
"Christus gaat oordelen over ons antisemitisme en al het onschuldig vergoten bloed van miljoenen Joden en getuigen van Jezus"

Onlangs nam de PKN afstand van de antisemitische uitlatingen van Maarten Luther. Wat vind je daarvan en zou de kerk nog meer moeten doen dan woorden uitspreken?
“Luther heeft gruwelijke uitspraken gedaan over Joden. Zijn oproep om synagogen in brand te steken was één van de vele. Het is een goede zaak dat de PKN daarvan afstand heeft genomen. Daar wil ik wel een kanttekening bij plaatsen: de kerk is 75 jaar te laat. Wat mij betreft zou de PKN nog verder kunnen gaan door afstand te nemen van wat er op antisemitische concilies is besloten. Denk bijvoorbeeld aan het vervangen van de Joodse feesten. Onlangs sprak ik een Messiaanse Jood die ons land bezocht. ‘Denk je dat wij jaloers worden op christenen die heiligen aanbidden of kerst vieren met een kerstboom?’ Het antwoord is: nee.”

Hoe zie je het antisemitisme vandaag de dag voortwoekeren in de naam van het christendom?
“We zien nu een stroming die ik beschrijf als het antizionisme. In de linkerflank van de kerk wordt opgeroepen om Israël te boycotten,” zegt Verwoerd, verwijzend naar de Kairos beweging. “Ik denk ook aan kritische reacties op de documentaire ‘Breng de Joden thuis’. Een predikant maakte in deze blog duidelijk dat de Zoon van God al Koning is over Israël. Hij legde heel sterk de nadruk op het heden in plaats van de toekomst. Met zulke theologische visies kun je het Joodse volk niet steunen, bemoedigen of tot jaloersheid wekken – zoals Paulus oproept. ‘Stil zijn waar kwaad heerst, is ook een kwaad’, zei Dietrich Bonnhoefer. Dat heeft het gros van de christenen ook gedaan tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit soort visies werkt deze houding in de hand.”
"Wat mij betreft zou de PKN nog verder kunnen gaan door afstand te nemen van wat er op antisemitische concilies is besloten"

Openbaring maakt duidelijk dat het ‘onschuldige bloed van het Joodse volk’ gewroken zal worden. Hoe duid jij dit met betrekking tot onze kerkgeschiedenis?
“In Openbaring 17 lezen we over een vrouw, een hoer die dronken is van het bloed. Onze reformatoren waren er in hun tijd al van overtuigd dat dit het beeld is van de valse kerk, die zoals vers 6 zegt; “dronken was van het bloed van de heiligen, en van het bloed van de getuigen van Jezus.” Wie die “getuigen van Jezus” zijn, is voor iedereen wel duidelijk. Maar wie die “heiligen” zijn, wiens bloed ook door die “vrouw’ vergoten is, daar staan we nog te weinig bij stil. In Daniël 7:21, 22, 25, 27 en 8:24 wordt Israël, en met name het Joodse volk, als ‘het heilige volk’ benoemd. Het Joodse volk, als afgezonderd en geheiligd volk door Gods Verbond, heeft onnoemelijk veel geleden, juist van hen die geacht werden hen barmhartigheid en liefde te bewijzen. Dit komt ook naar voren in het boekje ‘De vrouw dronken van het bloed’ wat afgelopen jaar in diverse landen in is Europa verspreid.”

“In plaats dat het Joodse volk een schuilplaats vond in kerken en kloosters, zoals pas in het RD door een schrijver werd beweerd, was het ‘christendom’ in het voetspoor van de kerkvaders juist de oorzaak van zoveel onschuldig bloedvergieten. Getto’s, het dragen van een herkenningsteken, de pogroms etc. werden niet door Hitler en consorten uitgevonden, maar zij waren al zo oud als de weg naar Rome. De Heere Jezus laat ons in het boek Openbaring zien, dat ook al dit onschuldig vergoten bloed van het Joodse volk, gewroken zal worden. De dronken vrouw met de naam Babylon op haar voorhoofd, die vele volken en naties beïnvloed heeft, wordt vooral vanwege het rechtvaardig vergoten bloed gestraft (zie onder andere Openbaring 16:6 en 17:6).”

Praatmee

Beluister onze podcast

#388 Bram Hofland en Nico van der Voet over de Bijbelse doop: verdeeldheid of verbondenheid?
Of beluister op:

Meerartikelen

Barron Trump
Nieuws

Dromen van moslims over Jezus inspireren zoon van Donald Trump

De negentienjarige Barron Trump toont volgens een Amerikaanse predikant steeds meer interesse in het christelijk geloof. Pastor Stuart Knechtle vertelde volgens diverse media in een interview dat Barron bijzonder geboeid is door verhalen van moslims

Turkije
Nieuws

Onderzoeksrapport: patroon van intimidatie en geweld tegen christenen in Turkije

In Turkije is sprake van een patroon van voortdurende intimidatie en geweld tegen christenen. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het European Centre for Law and Justice (ECLJ), zo schrijft Christian Daily. Paus Leo IV bezocht het land juist toen he

Canada vlag
Nieuws

Canadese predikant gearresteerd na protest tegen voorleesuurtje dragqueen

In Canada is een predikant vastgezet vanwege zijn protesten tegen een dragqueen voorleesuurtje voor kinderen. Pastor Derek Reimer uit Calgary werd woensdag opgepakt. Hij weigerde een verplichte schriftelijke verontschuldiging te ondertekenen voor zij

Rubio
Nieuws

VS voert visumbeperkingen in om geweld tegen christenen in Nigeria aan te pakken

De Verenigde Staten voeren nieuwe visumbeperkingen in voor Nigerianen die verantwoordelijk zijn voor of steun bieden aan schendingen van religieuze vrijheid. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken is deze maatregel een directe reactie op het t

David de Vos
Nieuws

David de Vos gelooft nog steeds in de hel: 'Maar niet als eindeloze martelkamer'

Onlangs ontstond er veel beroering rond voormalig evangelist David de Vos. In een uitgebreide verklaring op sociale media reageert hij nu op de stelling dat hij 'niet meer in de hel zou geloven'. Volgens De Vos klopt dat beeld niet. Hij zegt nog stee

Christelijk Kamper Mannenkoor D. E. V.
Video

Mannenkoor & kinderkoor zingen het prachtige 'Grote God, wij loven U' in Dordrecht

'Stort Uw zegen over ons, neem ons op in Uw erbarmen! Eeuwig blijft Uw trouw bestaan, laat ons niet verloren gaan!', klinkt het in het prachtige lied 'Grote God, wij loven U.' Het lied werd eind september op prachtige wijze door het Christelijk Kampe

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas vroeg ambtsdragers waarom ze in de kerkenraadsbank zitten

"Broeders, waarom zitten jullie hier?", aldus ds. A. A. Egas. De christelijke gereformeerde predikant uit Damwoude stelde deze vraag onlangs aan de broeders van de kerkenraad. 'Wij zitten hier om ook naar de preek te luisteren', was een antwoord dat

LIFE Tienerevent 2026
Persbericht

Typhoon treedt op tijdens LIFE Tienerevent 2026: “Generation Jesus” centraal

Het LIFE Tienerevent keert in 2026 terug en belooft volgens de organisatie “de tofste editie ooit” te worden. De populaire artiest Typhoon, bekend van De Beste Zangers en The Streamers, zal een gastoptreden verzorgen tijdens het meerdaagse tienerweek

Meerartikelen

Dr. C. A. van der Sluijs
Column

Waarom reformatorische christenen de kerk niet kúnnen splitsen

Te midden van dreigende kerkelijke scheuringen is het goed ons te oriënteren aan de Bijbel en de Reformatie. Een leidende Bijbeltekst is dan wel Handelingen 2:46 en 47: “En dagelijks eendrachtig in de tempel volhardende, en van huis tot huis brood br

Russisch-Orthodoxe Kerk
Verdieping

Orthodoxe kerk in Zwolle groeit snel: “Mensen zoeken houvast in oude tradities”

In het Theodora-gebouw, verscholen achter seniorenflats, viert de Russisch-Orthodoxe Kerk van Zwolle haar achtste verjaardag. De Goddelijke Liturgie wordt gevierd in aanwezigheid van de aartsbisschop van de Russisch-Orthodoxe Kerk in Nederland, Elise

Marcus
Interview

Jan Achterberg: "Ik dacht dat topsport en geloof niet samen gingen"

Sport en geloof, zijn die eigenlijk wel te combineren? Als jonge topsporter in de schaatswereld worstelde Jan Achterberg (inmiddels 39 jaar) met deze vragen. "In de kerk werd mijn passie voor sport niet begrepen. Sport was best leuk, maar had niet ve

Bert en Joëlle Noteboom
Video

Diepe armoede versus grote luxe: Bert Noteboom en dochter Joëlle trekken rond door Albanië

Bert Noteboom en zijn dochter Joëlle reizen door Albanië om het werk van pastor Landi en zijn vrouw Julinda Ndreka te bezoeken. In een nieuwe mini-documentaire is te zien hoe vader en dochter onderweg de grote contrasten ontdekken die het land kent:

Bijbel voor beginners
Nieuws

Bijbel voor beginners, startpagina en webinar voor nieuwkomers

De Bijbel kan op nieuwe interesse rekenen, vooral van jongere generaties. Deze nieuwkomers zijn vaak niet met de Bijbel opgegroeid en hebben veel vragen. Voor hen is er de Bijbel voor beginners, een webinar en een startpagina. ‘Ben je of ken je zo ie

Afghanistan
Persbericht

EO Metterdaad start uitzonderlijke kerstactie: 1 miljoen voor vrouwen en meisjes in Afghanistan

Deze Kerst vraagt EO Metterdaad aandacht voor mensen die bijna onzichtbaar zijn geworden voor de rest van de wereld: vrouwen en meisjes in Afghanistan. In een land waar ruim de helft van de bevolking humanitaire hulp nodig heeft, worden vrouwen het h

Sebastiaan van Wessem
Opinie

Christenen moeten wakker worden: Israël is de toetssteen van onze tijd

De beslissing van AVROTROS-directeur Taco Zimmerman om Nederland terug te trekken uit het Eurovisie Songfestival als Israël meedoet, is geen culturele of muzikale afweging. Het is een politieke daad. Een eenzijdige boycot die niet namens het Nederlan

Jan Pool
Preekverslag

Jan Pool waarschuwt: "Postmoderne denken sijpelt de kerk binnen"

Het is inmiddels negen maanden geleden dat Jan Pool te horen kreeg dat hij lijdt aan beenmergkanker. Wie hem ziet preken, merkt dat de ziekte zijn lichaam heeft verzwakt, maar dat zijn geestelijke kracht nauwelijks is aangetast. “Soms lijkt God ver w

Jan en Imma Slot
Interview

Ze dreigden elkaar kwijt te raken. Nu begeleiden ze al veertig jaar stellen: "God greep in"

"Wij horen het zó vaak", zegt Jan Slot. "Stellen die zeggen: we zijn zo verschillend, dus we passen niet bij elkaar. God zal het wel begrijpen, dus we gaan maar uit elkaar." Al meer dan veertig jaar begeleiden Jan en Imma Slot huwelijkend. Recent ver

Peter van der Weerd
Dagelijks leven

Evangeliseren? Brrrr…. (maar niet met deze 5 tips)

Je zit met een collega aan de lunch, je buurman klaagt over z’n stress, je zus appt 'ik trek het even niet'… en jij denkt: dit is een moment om iets te delen vanuit mijn geloof. En meteen daarna: help. Want hoe vertel je iets over Jezus zonder te kli

Koning Willem-Alexander
Nieuws

SGP en VVD willen dat de koning voortaan het voortouw neemt in kabinetsformatie

Te vaak ontstaat er politieke averij aan het begin van de formatie. Sinds de Kamer zelf het initiatief neemt, is het proces te kwetsbaar. De SGP doet daarom, ook namens de VVD, dinsdag een voorstel om de koning het voortouw te geven. SGP-Kamerlid And

Ester Souza
Nieuws

8-jarig Braziliaans meisje bereikt miljoenenpubliek met eenvoudige preken

De 8-jarige Ester Souza is razendsnel aan het uitgroeien tot een van de bekendste predikers van Brazilië. Dat schrijft The Christian Post. Het meisje, dat in 2021 een niertransplantatie kreeg, spreekt wekelijks in de gemeente van haar ouders in Votup