Prof. dr. Huijgen tijdens 'Jansdebat': "Het kwaad uitroeien is Gods werk"

Nieuws 20 maart 2025 4 minuten Jeffrey Schipper
Arnold Huijgen

“Ons onderscheidingsvermogen schiet tekort om het kwaad definitief uit te roeien. Dat is uiteindelijk Gods werk”, zo vertelde prof. dr. Arnold Huijgen afgelopen dinsdag. Tijdens het 'Jansdebat' in Gouda gingen theoloog Arnold Huijgen en schrijver Arnon Grunberg in gesprek over de aard en de bestemming van het kwaad.

Het 'Jansdebat', vernoemd naar de Janskerk waarin het plaatsvindt, biedt een podium voor maatschappelijke en filosofische thema’s. In de editie van 2024 stond het kwaad centraal, een onderwerp waar Huijgen recent over heeft geschreven. Wat is ‘het kwaad’ en waar komt het vandaan? Wat is de invloed ervan op de huidige maatschappij en hoe raakt het persoonlijke levens? Deze vragen stonden tijdens het 'Jansdebat' centraal.

“De hel van Auschwitz gold lange tijd als dé maatstaf voor de diepte van het kwaad,” stelde Huijgen. Dit beeld paste volgens hem bij een Europa dat schuldbewust terugkeek op zijn verleden en zichzelf presenteerde als een moreel kompas voor de rest van de wereld. Echter, recente geopolitieke ontwikkelingen, zoals de oorlog in Oekraïne en het conflict tussen Israël en Hamas, laten zien dat Europa’s morele autoriteit steeds minder serieus wordt genomen. “Hoe kan Europa nog de morele maat nemen als het wegkijkt bij het lijden van het Palestijnse volk?”, vroeg Huijgen zich af.

"God heeft de mens goed geschapen, maar het kwaad is de wereld ingekomen. Dat biedt hoop."

Hij bekritiseerde daarnaast de moderne politiek waarin waarheid schaamteloos wordt verdraaid. “Goed is wat je goed noemt en kwaad is wat je afwijst”, zei hij, verwijzend naar hoe populistische leiders in zijn ogen wereldwijd het begrip waarheid manipuleren. Volgens hem past dit in een breder nihilistisch patroon waarin waarden steeds minder vaststaan.

Christelijk perspectief op het kwaad
Als theoloog richtte Huijgen zich in zijn bijdrage op de vraag hoe het kwaad zich verhoudt tot het christelijk geloof. Hij merkt op dat in de christelijke traditie vaak met twee perspectieven naar het kwaad wordt gekeken. Ten eerste wordt erkend dat de neiging tot het kwaad in ieder mens aanwezig is. “Niemand hoeft te leren om kwaad te doen”, stelde hij, “en hoewel de meeste mensen deugen, zit de neiging tot het kwade in ons allemaal.” Tegelijkertijd is het kwaad volgens het christelijk geloof niet essentieel voor het mens-zijn, maar ‘accidenteel’, iets wat erbij is gekomen.

Dit betekent volgens Huijgen dat het kwaad niet onuitroeibaar is. “God heeft de mens goed geschapen, maar het kwaad is de wereld ingekomen. Dat biedt hoop, want als het kwaad erbij gekomen is, kan het ook ooit weer verdwijnen.” In deze context refereerde hij aan het Bijbelverhaal van Jozef, die ondanks het kwaad dat zijn broers hem aandeden, kon zeggen: “Jullie hadden kwaad tegen mij bedacht, maar God heeft dat ten goede gedacht.”

“Ons onderscheidingsvermogen schiet tekort om het kwaad definitief uit te roeien. Dat is uiteindelijk Gods werk.”

Wat doen we met het kwaad?
Ook werd de vraag gesteld wat de mens moet doen met het kwaad. Moet het bestreden worden? Of juist worden getolereerd? Huijgen verwees naar de gelijkenis van het onkruid op de akker. Jezus waarschuwde ervoor om niet te snel het onkruid te willen verwijderen, omdat daarmee ook het goede graan zou kunnen worden uitgetrokken. “Ons onderscheidingsvermogen schiet tekort om het kwaad definitief uit te roeien”, stelde Huijgen. “Dat is uiteindelijk Gods werk.”

Toch betekent dit volgens de hoogleraar dogmatiek aan de Protestantse Theologische Universiteit te Amsterdam niet dat de mens zich moet neerleggen bij het kwaad. Hij benadrukte dat christenen de hoop vasthouden dat het kwaad niet het laatste woord heeft. “Christus heeft het kwaad overwonnen door de dood in te gaan en op te staan. Dat is de kern van de christelijke boodschap: het kwaad is niet te repareren, het moet sterven en plaatsmaken voor een nieuw leven.”

De hel en de bestemming van het kwaad
Huijgen heeft zich in zijn theologische werk veel beziggehouden met de vraag wat er uiteindelijk met het kwaad gebeurt. In zijn boek over de hel onderzoekt hij wat de Bijbel zegt over de uiteindelijke bestemming van het kwaad en degenen die kwaad doen. “Het laatste Bijbelboek spreekt over een vuurpoel waarin de duivel en allen die bij hem horen worden geworpen – een beeld van totale vernietiging.” Dit roept vragen op over gerechtigheid. Is één doodstraf voor een misdadiger als Eichmann bijvoorbeeld voldoende? Of vraagt het kwaad om diepere vergelding?

“Het kwaad moet worden rechtgezet, en dat is uiteindelijk Gods werk.”

Hij benadrukte dat het christelijk geloof geen middeleeuws beeld van de hel met martelingen kent, maar wel de overtuiging dat het kwaad niet zonder gevolgen kan blijven. “Het kwaad moet worden rechtgezet, en dat is uiteindelijk Gods werk.” Ondanks de donkere realiteit van het kwaad, pleitte Huijgen voor hoop. “De situatie is misschien hopeloos, maar niet ernstig”, zei hij. “Niet omdat het kwaad niet ernstig is, maar omdat we geloven dat God uiteindelijk een keer ten goede zal geven.”

Praatmee

Beluister onze podcast

#360 Gerdien Lassche en ds. M. Messemaker over LHBTI en refoscholen
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Joost als BaanBreker in Israël
Dagelijks leven

Gods leiding in zoektocht naar vrijwilligersplek: “Ik had nergens anders willen zijn!”

Rond januari 2024 begon Joost zijn zoektocht naar een plek in een Afrikaanse medische kliniek om vrijwilligerswerk te doen. Meer dan een jaar later is hij via de NEM als BaanBreker werkzaam in Israël, in een ziekenhuis in Nazareth. Hij vertelt: “Het

Anne Teunis
Persbericht

Anne Teunis gaat leiding geven Zij Lacht

‘Als hoofd van Zij Lacht ga ik werken vanuit mijn diepe verlangen: dat elke vrouw haar waarde mag ontdekken, God en zijn Woord beter mag leren kennen, en Gods goedheid mag delen met mensen om haar heen’. Aldus Anne Teunis, die deze vrouwencommunity g

Nigeria
Nieuws

Meer dan 170 christenen vermoord tijdens vastentijd en Pasen in Nigeria: "We kunnen zo niet doorgaan"

De christelijke gemeenschap in Nigeria rouwt. Tijdens de vastentijd en Pasen zijn in de Midden-Gordel van het land meer dan 170 christenen om het leven gekomen. De aanvallen, die gericht waren op dorpen in onder andere de staten Benue en Plateau, lij

Indonesie
Nieuws

Indonesië: Witte Donderdagviering verstoord door moslimdemonstranten

Tijdens de Witte Donderdagviering op 17 april werd een katholieke mis in de Indonesische stad Bandung ruw verstoord door een groep radicale moslims. De viering vond plaats in het Arcamanik Multipurpose Building, dat door de lokale parochie van St. Od

St. James’ Church
Nieuws

Engelse christenen treffen kwetsende teksten op kerkgebouw aan: 'God is een leugen'

Op Goede Vrijdag troffen gelovigen van St. James’ Church in het Engelse Leyland kwetsende teksten aan op hun kerkgebouw. Dat schrijft The Christian Post. Op de buitenmuur stond met graffiti aangebracht: 'God is een leugen'. Ook grafstenen op het kerk

pakistan
Nieuws

Christen in Pakistan ter dood veroordeeld na omstreden blasfemiezaak

Een Pakistaanse christen is op Goede Vrijdag ter dood veroordeeld op beschuldiging van godslastering. De zaak roept veel vragen op binnen en buiten de christelijke gemeenschap. De veroordeling wordt gezien als buitensporig, zeker gezien het uitblijve

Abortus
Nieuws

Onderzoek: helft van de ouders beëindigt zwangerschap bij afwijkende uitslag na 13 wekenecho

De helft van de ouders kiest bij een afwijkende uitslag na de 13 wekenecho voor abortus. Dat blijkt uit recent onderzoek. Een afwijking in de hand of een hazenlip is volgens onderzoekers voor sommige ouders zelfs al genoeg reden om een abortus uit te

ggin
Nieuws

GGiN verliezen opnieuw leden maar minder dan afgelopen jaren

De Gereformeerde Gemeenten in Nederland (GGiN) verloren in 2024 opnieuw leden, zij het minder dan de in voorgaande jaren. In totaal daalde het ledenaantal van de kerk met 169 leden en doopleden. Dat meldt het Reformatorisch Dagblad dat het jaarboek v

Meerartikelen

Bijbellezen
Dagelijks leven

Refoweb-vragensteller: 'Spreekt God via een bijbeltekst tot mij?'

Een tienerjongen deelt in de vragenrubriek van Refoweb.nl zijn worsteling met zonde en een gevoel van afstand tot God. Na vergeefs de Bijbel te hebben geopend, bad hij of God tot hem wilde spreken. Bij een tweede poging viel zijn oog op Psalm 37:5: “

Chris Verhagen
Video

Christelijke apologeet zoomt in op 95 stellingen van Maarten Luther

In het jaar 1517 publiceerde Maarten Luther, op dat moment nog een priester binnen de Rooms-Katholieke Kerk, zijn 95 stellingen in Wittenberg. Het blijkt het beginpunt te zijn van de historische Reformatie. Maar waar gingen deze stellingen eigenlijk

Kerk
Nieuws

Stichting Evangelisch Meldpunt start serie voorlichtingsavonden voor veiligere kerkelijke gemeenten

In evangelische- en pinksterkerken is te weinig structureel aandacht voor het herkennen en voorkomen van grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik. Daardoor kan het voorkomen dat incidenten niet goed worden afgehandeld. Dit is mogelijk schadelijk

Layan Abdulkafi
Nieuws

ZOA luidt noodklok voor Jemen: ‘Hongersnood dreigt door stoppen USAID’ 

Jemen staat op de rand van een grote hongersnood. Bijna de helft van de bevolking heeft te weinig eten en dat zal fors oplopen nu USAID is gestopt met hulp aan het land. Voor 2025 is pas 8,3 procent van het benodigde totale noodhulpbudget voor Jemen

Rend Collective
Nieuws

Rend Collective komt naar de EO-Jongerendag 2025

EO BEAM kondigde gisteren met trots aan dat Rend Collective komt optreden op de EO-Jongerendag 2025, hét christelijke jongerenevenement van Nederland. Op zaterdag 24 mei komen 15.000 jongeren naar Rotterdam Ahoy voor een dag vol aanbidding en ontmoet

Erik Bakker
Column

De mens zet zichzelf op een voetstuk: durf jij nederig te zijn?

Het lijkt tegenwoordig wel een verplichting om jezelf voortdurend op de borst te slaan en overal trots op te zijn. Trots op je prestaties, trots op je afkomst, trots op je levensstijl en zelfs trots op wat je toevallig hebt gekregen, alsof het allema

Raymond Warnaar op veldbezoek in Karamoja, Oeganda
Nieuws

Scheidend directeur Raymond Warnaar ziet verdeelde Nederlandse kerk: "Richt je op Jezus Christus"

Als kerk in Nederland verliezen we veel tijd met interne discussies. “Die verlammen en vermoeien. Richt je op de gekruisigde en opgestane Jezus Christus.” Het raakt Raymond Warnaar, scheidend directeur van NET Foundation. Na 18 jaar is het voor Warna

opperrabbijn
Column

Een lastig dagboek

Dit wordt een lastig dagboek, want sinds mijn vorige dagboek zijn er twaalf dagen verstreken en never a dull moment, dus een scala van onderwerpen, e-mails en telefoontjes hebben de Jacobs-revue gepasseerd. En nu moet ik dus kiezen om te voorkomen da

LHBTI-demonstranten
Nieuws

Hooggerechtshof VS bespreekt recht van ouders om kinderen af te melden voor LHBTI-lessen

Het Amerikaanse Hooggerechtshof buigt zich momenteel over een belangrijke vraag: mogen ouders hun kinderen afmelden voor LHBTI-lessen op basis van hun geloofsovertuiging? Dat vinden een groep christelijke, islamitische en joodse ouders uit Montgomery

Dominee en verdachte
Nieuws

Rechtszaak tegen verdachte van moord op voorganger van start: ‘We willen gerechtigheid’

De rechtszaak tegen Deshawn Longmire (25), die wordt verdacht van het doodschieten van pastor Ronald K. Mouton tijdens een verkeersruzie, is deze week begonnen. Dat meldt The Christian Post. De familie van de voorganger heeft lang moeten wachten op d

Ton Heemskerk
Interview

Dominee Ton Heemskerk vond zijn vrijheid in Pasen: “Ik was bang voor de dood”

Als kind werd hij badend in het zweet wakker van angst. De boodschap van de kerk – over hel en verdoemenis – maakte hem niet vrij, maar benauwd. Ton Heemskerk, tegenwoordig dominee in Katwijk, is open over zijn verleden en zijn zoektocht naar vrede.

Roelof Ham
Video

In deze video zoomt theoloog Roelof Ham in op het Bijbelboek Joël

Het Bijbelboek Joël is een profetisch boek dat oproept tot bekering en spreekt over zowel oordeel als herstel. Joël beschrijft een verwoestende sprinkhanenplaag als teken van Gods oordeel over Juda en roept het volk op tot vasten en berouw. In de ser