Agnes Kombrink is op ‘rouwreis’: "Ik wilde niet bitter, maar beter worden"

Interview 5 februari 2025 4 minuten Inge-Mirjam Bosveld Ester
Agnes met haar man Teun, beeld Henrieke van Assen
Agnes met haar man Teun, beeld Henrieke van Assen

Agnes Kombrink heeft het geloof in Jezus door de diepte heen gevonden en hervonden. Twaalf jaar is ze mantelzorger geweest voor haar man voordat ze in 2021 afscheid van hem moest nemen. Nu is Agnes (71) actief als coach en rouwbegeleider. "Omdat ik zelf zo diep gezeten heb, heb ik hoop voor mensen.”

"Als oudste dochter in een rooms-katholiek gezin in Amsterdam. Ik had een onveilige jeugd. Mijn ouders kwamen getraumatiseerd uit de oorlog. Ze praatten er niet over om mij te sparen. Al vrij snel kwamen er kreukels in hun huwelijk. Op mijn elfde zijn ze gescheiden en kwam er een nieuwe meneer in huis. Ik vond het een engerd en moest al snel papa zeggen. Hij misbruikte mij een jaar lang. Mijn moeder ontdekte dat misbruik en zei: ‘Het stopt nu.’ Het stopte, maar het ging direct in de doofpot. Ik kreeg geen vragen of hulp. Het maakte dat ik enorm aan het twijfelen sloeg over wat liefde is. Ondertussen deed ik alles om maar niet thuis te hoeven zijn. Ik was een eenzame tiener.”

Kreeg je het geloof van huis uit mee?
"Nee, mijn moeder ondervond afwijzing vanwege haar scheiding. Ze raakte verbitterd over het geloof en over de kerk. Maar – humor van God – de dochter van mijn stiefvader kwam tot geloof en zei tegen mij: ‘Agnes, Jezus houdt van jou!’ Het maakte me boos en opstandig, maar zij bleef getuigen over Gods liefde voor mij. Was God er dan voor mij? Was Hij écht liefde? Ik zocht en was wanhopig! Uiteindelijk kwam ik op zaterdag 23 oktober 1971 tot geloof. Dat was het grootste kantelpunt in mijn leven. En dat ik met mijn man Teun mocht trouwen.”

Ging het daarna beter?
"Teun was een grote lieverd. We zijn getrouwd op 18 juli 1975 en kregen vier kinderen. We waren actief in de kerk. Vijftien jaar lang stonden we elke zaterdag op de Dam in Amsterdam te evangeliseren. Het was een mooie tijd. Ik was gelukkig en tevreden, maar op het moment dat mijn dochter de leeftijd kreeg van mijn misbruik, sloegen alle stoppen door. Ik kreeg een burn-out. Daarna ben ik in therapie gegaan om de onveiligheid en het misbruik van mijn jeugd te verwerken. Ik vond dat ik mijn stiefvader moest vergeven, maar mijn psycholoog zei: ‘Jij gaat nog niks vergeven. Ga eerst maar eens boos worden.’ Mijn stiefvader betoonde geen spijt en zei: ‘Ik dacht dat jij het ook fijn vond.’ Met mijn verstand heb ik hem vergeven, maar vertrouwen: nee, en dat hoefde ook niet meer. Mijn hart is losgekomen uit zijn manipulatie. Ik was vrij!”

Na gelukkige jaren werd je in 2010 weer getroffen door groot verdriet.
"Teun bleek progressieve parkinson te hebben. Als mantelzorger kon ik hem niet meer alleen laten. Daardoor stopte ik met werken. Hij werd rolstoelafhankelijk en ook zijn spraak viel weg. Ik raakte hem kwijt in de mist, zo leek het. In Psalm 69 staat zoiets als: ‘Red mij, want ik verdrink.’ Nou, zo voelde het een beetje. Hoe ga je om met lijden? Dat is heel lastig. Mijn kinderen hebben veel gedaan, maar ze zeiden ook: ‘Mam, wij kunnen niet dragen wat jij moet dragen.’ De laatste vier jaar zat Teun in een verpleeghuis. Het voelde als verraad dat ik hem daar achterliet. Ik schreeuwde het uit naar de hemel, maar die leek wel van koper. Ik was in die tijd veel aan het mopperen. Op 18 maart 2021 is Teun overleden. Weet je wat ik de mooiste tekst in de Bijbel vind? ‘Jezus weende.’ En: ‘Gelukkig de treurenden. Zij zullen getroost worden.’ Door de hele situatie heen ben ik toch God gaan zoeken.”

Midden in die moeilijke tijd ben je gaan studeren. Waar haalde je de moed vandaan?
"Door de coronapandemie had ik meer tijd en ik realiseerde me dat ik na Teuns overlijden iets wilde betekenen voor anderen. Dus deed ik de coach-opleiding van Total Balance en daarna de Masterclass Rouw & Verlies. Ik wilde niet bitter, maar beter worden. Wat ik leerde, was zo mooi: dat wilde ik doorgeven. Nu bevraag ik mensen en luister zonder oordeel, in individuele gesprekken en in rouwgroepen. Omdat ik zelf zo diep gezeten heb, heb ik hoop voor mensen. Er is geen put zo diep of Jezus ziet je!

Dansen
Gods woord speelt een grote rol: ik eet van Gods Woord. Ook geef ik lessen door uit onder andere de boeken van C.S. Lewis, Manu Keirse en Henri Nouwen. Zo kwam ik De Keuze van Edith Eva Eger tegen. Zij maakte de keuze om te dansen toen ze voor Mengele stond. Zij zei: ‘We kunnen de pijn niet uitwissen. Maar we zijn vrij om te accepteren wie we zijn en wat ons is overkomen, én om verder te gaan!’ Ondertussen zet ik mijn rouwreis voort. Soms ga ik gewoon een dag met Teun aan de gang. Dan bekijk ik de foto’s en stroomt de liefde. Ik ben rijk gezegend.”

Lees het gedicht dat Agnes schreef kort na het overlijden van haar man.

Ik heb ervan gedroomd.
Jij en ik, ik en jij. Samen wij, samen sterk.
En nu dan? Geen wij, maar ik.
Ik alleen, anders geen.

Geen antwoord, geen tegenspraak.
Geen voelen of goed bedoelen.
Help, mijn hoofd is te klein. Klein ben ik in mijn zijn.
Op en neer, heen en weer en dan weer terug.
Het verlangen naar jou.
Jouw ogen die zeggen: ik houd alleen van jou.
En nu? Rust – stilte – geen klankbord meer.
Heen en weer – door de wind bewogen
beweegt het brein. En snakt ernaar te ‘zijn’.
Hoofd en handen, kom doe es lief
Ik mis je zo, zo intens mijn lief.
Ga terug naar de pijn. In de mist van mijn brein
en adem groot en adem klein. Het gemis zal er altijd zijn.
Het hoort bij mij – en ik, ik omarm jou – bedank jou
dat jij er wilde zijn voor mij, voor mij alleen.

Dit artikel is met toestemming overgenomen uit het Elisabeth magazine. Wil jij meer van deze interviews? Ontvang nu het boek 'Houvast' bij een jaarabonnement.

Praatmee

Beluister onze podcast

#366 Jeffrey & Martin Koornstra over een zieke kerk, herleving in de kerk en opwekking
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. D. M. Heikoop
Boekfragment

Hoe kun je als christen gelukkig zijn terwijl je gesmaad wordt?

Je mag juist verheugd zijn dat dit lijden op je weg komt. Het verbindt je met Christus. Hoe zwaarder het lijden dat je meemaakt je valt, des te sterker kun je die verbinding ervaren. Petrus heeft deze blijdschap ook ervaren. Toen hij samen met andere apos

Jeffrey
Getuigenis

Ik hield God altijd een beetje op afstand (maar nu niet meer)

Jeffrey (47) groeide op met het geloof, maar raakte door jeugdtrauma’s, agressie en verslaving steeds verder van God verwijderd. Eenzaamheid, verlies en onmacht stapelden zich op, tot hij brak onder het gewicht van zijn leven. Maar juist in die diept

Tweede Kamer
Nieuws

SGP juicht: wet om 'zondagsschoolpolitie' mogelijk te maken opgeschort

Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft woensdag ingestemd met een voorstel van de SGP om de behandeling van de Wet toezicht informeel onderwijs voorlopig op te schorten. De Kamer wil eerst wachten tot er een nieuw kabinet is aangetreden. Het verzoe

PKN - rode lijn
Nieuws

Tientallen pro-Palestijnse christenen trekken rode lijn voor PKN-gebouw

Op dinsdag 8 juli trekken tientallen predikanten, kerkelijk werkers en gemeenteleden van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) een rode lijn voor het landelijk dienstencentrum van de kerk in Utrecht. Met deze symbolische actie roepen zij hun eigen

Noord-Korea
Getuigenis

Noord-Koreaan sloeg Bijbel open: "Ik wist niet wat ik moest doen"

De Noord-Koreaanse Lee Young-sil groeide op in een land waar de overheid alles controleert en waar kinderen leren hun dankbaarheid uit te spreken aan "Grote Leider Kim Il Sung". In dat land kan zelfs het bezit van een Bijbel levensgevaarlijk zijn. Ma

Nathan Rostampour
Nieuws

Kerkplanter hoopvol ondanks oorlog: "Iraniërs willen vriendschap met Israël"

"Het Iraanse volk is niet in conflict met Israël, maar het regime van de Islamitische Republiek." Dit stelt Nathan Rostampour (foto), kerkplanter en directeur van het Midden-Oostenwerk bij The Summit Church in North Carolina. “Het is belangrijk dat c

Opperrabbijn
Column

Ik hoop en bid dat er sjalom zal zijn (en niet alleen voor Israël)

In zijn nieuwe dagboek neemt opperrabbijn Jacobs ons opnieuw mee in zijn drukke leven. Hij vertelt hoe hij bij verschillende bijeenkomsten aanwezig was die hem hoop gaven na de 'onwaardige anti-Israël bijeenkomst' van GroenLinks/PvdA. Ook legt hij ui

Ds. C. H. Oechies
Nieuws

Nieuwe dominee voor protestantse gemeente Leiderdorp: ds. C. H. Oechies

De protestantse gemeente te Leiderdorp mag binnenkort een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. C. H. Oechies uit Bilthoven heeft het op hem uitgebrachte beroep aanvaard. In Leiderdorp volgt Oechies ds. P. H. van Wijk op die vorig jaar mei met emeritaat gi

Meerartikelen

Notre Dame
Nieuws

Drie op de vier Franse protestantse jongeren zien Bijbel als belangrijkste bron van geloof

Voor drie op de vier protestantse jongeren in Frankrijk vormt de Bijbel de belangrijkste bron van hun geloof. Dat blijkt uit een landelijke enquête van de Protestantse Federatie van Frankrijk (FPF) en haar jeugdcommissie die in maart afgenomen werd.

Ds. P. den Ouden
Video

Ds. Den Ouden: "Hoe zouden wij reageren als een groep moslims de kerk binnenloopt?"

Stel je eens voor dat er tijdens de dienst plots een groep moslims de kerk binnenloopt. Hoe zouden wij reageren? Zouden we blij zijn met deze onverwachte gasten en hen gastvrij en vriendelijk onthalen? Ds. P. den Ouden, hersteld hervormd predikant in

Manuel
Video

Waarom is armoede de wereld nog niet uit? Tearfund legt het je uit in deze explainer 

Waarom is armoede de wereld nog niet uit? Om op die op het oog simpele vraag antwoord te geven, moeten we eerst ontrafelen wat armoede is. Bij armoede wordt vaak gedacht dat mensen een gebrek aan spullen of geld hebben, maar dat is lang niet het hele

pakistan
Nieuws

Pakistaanse christelijke moeder verkracht door man die bekering tot islam eiste

In Pakistan is een 36-jarige christelijke moeder van vijf kinderen op brute wijze verkracht door een moslimman die haar al lange tijd lastigviel. Hij probeerde haar te dwingen zich tot de islam te bekeren en met hem te trouwen. De aanval vond plaats

Philip North
Nieuws

Anglicaanse bisschop zweeg over misbruik: "Ik was bang om relaties te beschadigen"

De Anglicaanse bisschop van Blackburn, Philip North, heeft publiekelijk schuld bekend omdat hij jarenlang zweeg over het misbruik van jonge meisjes door zogenoemde grooming gangs in Engeland. Hij zegt nu dat zijn zwijgen verkeerd was en dat hij meer

Qustodio
Persbericht

Ouderlijk toezicht app Qustodio van Kliksafe nu in het Nederlands

Vanaf deze maand is de ouderlijk toezicht app Qustodio via Kliksafe volledig in het Nederlands beschikbaar. Hiermee is er voor ouders een hulpmiddel om het online gedrag van hun kinderen in te zien en bij te sturen, zonder taalbarrière. Voordelen van

Matthijn
Opinie

De val van christelijke artiesten: we missen nederigheid

Terwijl de schandalen met voorgangers en kerkleiders nog dooretteren, is er nu ook een opening ontstaan om te praten over misstanden met christelijke artiesten, zo schrijft Matthijn Doekes in zijn nieuwe onderstaande column. Hij reflecteert daarin op

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

Onze jongste zoon vroeg me: "Gaat mama nu dood?"

De dag dat Aukje me toevertrouwde dat ze een knobbeltje in haar borst had, zal ik nooit vergeten. Na een bezoek aan onze huisarts kregen we te horen dat we een week moesten wachten voordat er onderzoek plaatsvond. Deze week leek oneindig te duren. We

Herman Geertsma
Column

ChatGPT concludeert: Jezus' opstanding is meest logische verklaring

Als christenen en kerken roepen we best wel eens weerstand op in de wereld om ons heen. Niet in de laatste plaats omdat we weleens (onbedoeld) teleurgesteld hebben, pijn hebben gedaan en er zelfs mensen onder ons zijn geweest die in Zijn naam macht h

Martin Koornstra
Interview

Martin Koornstra heeft een droom: “Kerken hebben nieuwe wijnzakken nodig”

Na een zware tropenziekte die hem wekenlang verzwakte, kreeg Martin Koornstra een indringend geestelijk inzicht: de Kerk in Nederland is als een lichaam dat zijn kracht is kwijtgeraakt. Met Royal Mission wil hij kerkteams helpen om los te komen van t

Ds. B. Visser
Nieuws

Hervormde gemeente Nunspeet verwelkomt nieuwe predikant: ds. B. Visser

De hervormde gemeente te Nunspeet (Opstandingskerk) mag in de persoon van ds. B. Visser een nieuwe predikant verwelkomen. De hervormde wijkgemeente was sinds het vertrek van ds. J. D. J. ten Voorde in 2022 vacant. Visser was sinds 2020 verbonden aan

Hans Bügel
Nieuws

Jurist haalt uit naar Christelijk Gereformeerd Beraad: 'Kerkelijk vandalisme'

Binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) is verschil van mening over de kerkelijke structuur en bevoegdheden van meerdere vergaderingen zoals de synode. Hans Bügel, CGK-lid en jurist, uit felle kritiek op het standpunt van het Christelijk Ge