Wie één (ongeboren) mens doodt, doodt een hele wereld

Opinie 1 november 2023 Chris Develing
Chris Develing

‘Wie één mens doodt, doodt een hele mensheid. En wie iemand redt, redt een hele mensheid’.  Deze prachtige uitspraak heeft u vast weleens gehoord. Het spreekt direct tot de verbeelding als het gaat om de tragedie rond een vroegtijdige dood. De anders zo moeilijk te formuleren pijn van een gewelddadig verlies wordt ineens helder. Het is alsof de wereld vergaat en alle mensen erin. Voor anderen is het een waarschuwing om niet te lichtzinnig te denken over het beëindigen van leven. Maar er is nog meer te ontrafelen, als we de aanleiding van dit eeuwenoude schrijfsel achterhalen.

 

De uitspraak won de laatste jaren aan populariteit. Moslims citeren het vaak zoals het hierboven staat, maar zo is het niet in de Koran opgenomen. Daar staat: ‘Wie een mens doodt, behalve voor moord of het zaaien van verderf op aarde, die doodt de hele mensheid. En wie iemand redt, die redt de hele wereld.’

Het eerste verschil is dat de Koran spreekt over ‘de hele mensheid’ terwijl men ook weleens spreekt van ‘een hele mensheid’. Het laatste laat meer aan de verbeelding over. Maar het meest opmerkelijke verschil betreft de twee uitzonderingen op de regel. Kennelijk doodt je niet de hele mensheid als je iemand hebt gedood om een legitieme reden.

Talmoed
De Koran is echter niet de bron van dit gezegde. Het werd 1500 tot 1800 jaar geleden opgenomen in de Babylonische Talmoed. Moslims hebben er geen moeite mee om toe te geven dat het oorspronkelijk uit het joodse boekwerk komt. In de Koran staat immers dat Allah dit al openbaarde aan de joden. Het is simpelweg opnieuw geopenbaard, maar dit keer is de exacte bewoording bewaard gebleven, aldus islamapologeten.

In de Talmoed staat het immers weer net iets anders opgeschreven: ‘Daarom was de mens gecreëerd om te laten zien dat wie een ziel van een mens vernietigt, diegene zal door de Schrift worden gezien als iemand die een hele wereld vernietigt, en wie een ziel van Israël redt, zal worden gezien als iemand die een hele wereld redt.’

Een biologische nazaat van Abel zal er nooit meer zijn. Wat heeft Kaïn de schepping onmetelijk veel schade berokkend!

Het is uitvoeriger maar daarmee niet minder schoon. Het levenslicht van elk menselijk bestaan schijnt langs de rondingen en hoeken van alle letters. Sterker nog, het ritme van de tekst voelt - zelfs in een vertaling van een vertaling - authentieker aan. Het wordt immers niet onderbroken door een wat neurotisch aandoende uitzondering op de regel.

Aan die uitzonderingsclausule in de Koran kun je eigenlijk al zien dat de passage een kopie is, los van een goddelijke overdracht. Want degene die het in de Koran zette, begreep niet wat hij in handen had. Waarschijnlijk vond men het nodig deze prachtige passage te harmoniseren met de rest van de Koran, zodat er geen tegenstrijdigheid zou ontstaan met teksten die zeggen dat je soms wel degelijk mag doden. Maar die ruimte om te doden, biedt de Talmoed ook. Toch was een dergelijke harmonisering volgens de rabbijnse schrijver niet nodig. De eerste moslimgemeenschap heeft het gezegde een wettische lezing gegeven terwijl het gaat om een verfijnde wijsheid.

Abel en Kaïn
De Talmoedische tekst betreft een rabbijnse uitleg van Genesis 4 vers 10 in het Oude Testament van de Bijbel. In dat hoofdstuk lezen we over de eerste moord, toen Kaïn zijn broer Abel doodde uit blinde jaloezie. Wanneer God bij Kaïn komt, ontkent de eerste moordenaar zijn zonde. Maar God laat zich niet voorliegen. In vers 10 lezen we dat ‘Hij zeide: Wat hebt gij gedaan? Hoor, het bloed van uw broeder roept tot Mij van de aardbodem’.

Kaïn dacht één broer te doden, maar wat God betreft doodde hij een wereld.

Bij deze Bijbelpassage schreef de rabbijn zijn beroemde tekst. Hij stopte daar echter niet en lichtte toe: ‘Kaïn vergoot het bloed van slechts één persoon, dus waarom wordt hier de meervoudsvorm [van “bloed”] gebruikt? Hieruit blijkt dat het bloed van de afstammelingen van Abel, diens kinderen en kleinkinderen, en alle afstammelingen die van hem zouden komen, allen huilden voor het oog van de Heilige…’.

Deze interpretatie maakt een hoop duidelijk. Het gaat er niet om wanneer je mag doden. Maar als je doodt, kan het weleens zijn dat je een hele wereld doodt. Voor één van de eerste mensen werkt dit door tot op de dag van vandaag. Want vanwege Abels dood werd zijn toekomstig nageslacht eigenlijk met hem van het leven beroofd. Hoe de Schepper dit verder "afhandelt" met de zielen, zullen we tijdens ons aardse bestaan waarschijnlijk niet te weten komen. Maar een biologische nazaat van Abel zal er nooit meer zijn. Wat heeft Kaïn de schepping onmetelijk veel schade berokkend!

Maar wees waakzaam. Voor Abels nageslacht is er een vrij letterlijk gevolg van die ene moord op hun stamvader, maar dat is niet automatisch te kopiëren naar onze tijd. Inmiddels sterven mensen immers ook door ziekten en ongelukken. Als een vruchtbare kankerpatiënt het leven laat, sterft er met hem evengoed een bataljon aan potentieel nageslacht. En wie is daar dan verantwoordelijk voor?

Al is het nog niet zichtbaar met het blote oog, je beëindigt altijd een toekomst.

God wilde met zijn uitspraak in Genesis 4:10 misschien duidelijk maken dat onze acties en intenties veel meer schade kunnen aanrichten dan we zelf kunnen overzien. Het is alsof de Schrift je uitdaagt: bekijk het eens door de bril van God, als je kunt - en als je durft.

Kaïn dacht één broer te doden, maar wat God betreft doodde hij een wereld. Let wel: een wereld en niet de wereld. Die laatste woordkeus in de Koran zorgt ervoor dat het niet meer klopt. Want het waren niet alle nakomelingen van Adam die stierven toen zijn zoon Abel het leven niet, maar een groot deel ervan.

Ongeboren mens
Een van de redenen waarom ik deze Talmoedische uitspraak zo mooi vind, is dat het me doet denken aan ongeboren kinderen in de baarmoeder. Het idee dat je een hele wereld doodt wanneer je één mens van het leven berooft, steunt op het gegeven dat ieder leven in het verlengde ligt van dat daarvoor. Zo is het ook met de levensfasen die één individu potentieel doorloopt. Want is het niet waar dat het feitelijke gat dat door een moord geslagen wordt, gaat over de toekomst en niet over het verleden?

Als iemand een man van 35 doodt, zou diegene op hetzelfde moment zorgen voor het 'sterven' van alle levensjaren die het slachtoffer nog zou meemaken ware dit geweld niet op zijn pad gekomen. Je zou de rabbijnse wijsheid heel letterlijk kunnen omvormen: 'Wie één embryo vernietigt, vernietigt een heel mensenleven.' Klets - of Kaïn - je daar maar eens onderuit!

De wijsheid die hierachter schuilgaat is dat het niet uitmaakt hoe pril een leven is. Al is het nog niet zichtbaar met het blote oog, je beëindigt altijd een toekomst. In potentie gaat het zelfs om veel meer toekomst dan het slachtoffer van 35 jaar. En, als we de rabbijnse tekst letterlijk nemen, beëindig je ook nog de toekomst van een hele wereld die ooit had kunnen bestaan. Laten we in plaats daarvan bij iedere ongewenste zwangerschap één ongeboren mens redden en daarmee een hele wereld.

Chris Develing is opiniemaker en podcaster. Bovenstaand verhaal schreef hij op persoonlijke titel. Klik hier om zijn website te bezoeken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#356 Jeffrey & dr. Wim Dekker over iftar-maaltijden, de NGK-synode en de 40-dagentijd
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Engeland
Nieuws

Britse straatprediker vrijgesproken na kritiek op de Koran

De Britse straatprediker Karandeep Mamman is op 12 maart door de rechter vrijgesproken van haatzaaien. De rechtszaak volgde op een incident in januari 2023, waarbij Mamman tijdens een openluchtprediking kritiek uitte op de Koran en werd omringd door

Nigeria
Nieuws

Opnieuw christenen in Nigeria slachtoffer van dodelijke aanval door Fulani-herders

Een gewelddadige aanval door Fulani-herders heeft het leven gekost aan zeven christenen in Nigeria. De aanval begon met een dodelijke steekpartij en escaleerde tot een grootschalige aanslag op een christelijk dorp. Op zondag 9 maart werd een christel

Halsema
Nieuws

Tientallen Amsterdamse kerken sturen brandbrief naar burgemeester Halsema

Tientallen kerken in Amsterdam hebben een brandbrief gestuurd aan burgemeester Femke Halsema. Ze maken zich grote zorgen over hun toekomst omdat ze geen gebouwen hebben. Volgens de kerken moeten ze om ruimte concurreren met commerciële partijen en is

Ds. J. M. J. Kieviet
Video

CGK-predikant vertelt over Syrisch meisje dat haar vader verloor: "Alleen omdat hij christen was"

"Nu heeft Gara geen vader meer, en dat alleen omdat hij christen was", aldus ds. J. M. J. Kieviet. De CGK-predikant deelde in een preek een aangrijpend verhaal over de zevenjarige Gara uit Syrië die haar vader verloor. Haar vader, die buschauffeur wa

SDOK podcast
Podcast

SDOK podcast: Genezingswonder leidt hindoepriester tot Jezus

Binod uit Nepal is hindoepriester en geneest van een dodelijke ziekte nadat Jezus aan hem verschijnt in een droom. Als hij vervolgens besluit om Jezus te gaan volgen, wordt Binod door zijn familie op straat gezet en verliest hij ook zijn baan. Zijn b

Otto Grevink
Video

Ds. Otto Grevink over het tweede gebod: "Jouw godsbeeld kan in de weg staan"

Het tweede gebod houdt in dat je geen beelden of voorwerpen mag maken om die als god te vereren, omdat alleen God zelf mag worden aanbeden. Ds. Otto Grevink merkt op dat sommigen "met een heel massief beeld van God zijn opgevoed: zo is God, en niet a

Joël, Bagtowar en Mandy
Podcast

Hoe betrek je God in je werk of studie? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van ChristenDOM? gaan Joël, Bagtowar en Mandy in gesprek over hoe je God kunt betrekken in je werk en je studie. Hoe doe je dat, welke struikelblokken kom je tegen en waarom zou je dat eigenlijk doen? Dit en meer kun je in deze afl

Stieneke Hagens
Nieuws

Stieneke schrikt van sociale uitsluiting: "God heeft iedereen talenten gegeven"

“Romagemeenschappen hebben te maken met sociale uitsluiting. Maar ik geloof dat God ook aan hen talenten heeft gegeven die zij mogen inzetten ter opbouw van Zijn Koninkrijk.” Stieneke Hagens verhuisde eerder dit jaar naar Roemenië. Met haar project ‘

Meerartikelen

Jan Willem Slager
Nieuws

Jan Willem Slager spreekt over historisch bewijsmateriaal Nieuwe Testament

Hoe kunnen we weten dat het Nieuwe Testament van de Bijbel nauwkeurig en betrouwbaar is? Op dinsdag 18 maart organiseert Logos Deventer een avond met ing. drs. Jan Willem Slager over dit onderwerp. Samen met Jan Willem wordt gekeken naar manuscripten

Stichting IRS
Nieuws

Stichting IRS organiseert ontmoetingsdag vanwege 65-jarig jubileum

'Stichting IRS 65 jaar'. Dat is het thema van de Ontmoetingsdag die op D.V. zaterdag 22 maart 2025 in Gorinchem gehouden zal worden. Het evangelisatiewerk in Zuid-Nederland zal op deze dag onder de aandacht worden gebracht. In een lezing zal directeu

Willem Lingeman
Column

Waarom ik met blijdschap iedere zondag naar de kerk ga

Soms lees je van die berichten waarbij je, ik althans, bijna van verbazing van je stoel valt. Zo ook vorig jaar in het Nederlands Dagblad. Daar las ik de kop: ‘Hoe krijg je weer zin in de kerk na de vakantie?’ En verderop krijgt de lezer de kop ‘Deze

Ds. G. van Zanden
Video

Geëmotioneerde predikant vertelt over aangrijpend sterfgeval tijdens coronaperiode

"Ik kon er niet bij en zo is ze ook gestorven. Toch was het wel een makkelijke begrafenis, omdat ik wist dat er wel Iemand bij kon", aldus een geëmotioneerde ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee vertelde onlangs in een preek

Johan Schep
Video

Johan Schep over de ontmoeting tussen Jozef en zijn broers in Egypte

In de serie 'Jozef' van Growing Faith Nederland behandelt Johan Schep het levensverhaal van Jozef. Zijn broers verkochten Jozef op jonge leeftijd als slaaf. Uiteindelijk zou Jozef terechtkomen in Egypte, waar hij zou dienen onder Potifar. Hoewel Joze

The Chosen
Nieuws

Jezus bereidt zich voor op kruisiging in vijfde seizoen The Chosen

De laatste dagen van Jezus en intieme momenten met Zijn discipelen. Daarop ligt de focus in het vijfde seizoen van de populaire serie The Chosen. "We werken toe naar de kruisiging van Jezus. Ook zien we hoe Hij de religieuze leiders confronteert met

Franklin Graham en Trump
Nieuws

Franklin Graham stelt grof taalgebruik Trump opnieuw aan de kaak

De Amerikaanse evangelist Franklin Graham vindt het belangrijk dat leiders zorgvuldig met hun woorden omgaan. In een interview met Deseret News verwees Graham in een eerder door hem verstuurde brief aan president Donald Trump. Daarin vroeg hij hem mi

De Waarheidsvriend
Nieuws

Hoofdredacteur De Waarheidsvriend treedt terug

De Waarheidsvriend, het officiële orgaan van de Gereformeerde Bond (GB) binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), moet op zoek naar een nieuwe hoofdredacteur. Dr. Henk Dijkgraaf volgde vorig jaar drs. Piet Vergunst op, maar stopt per 1 mei.  Na

Wilma van der Meij
Nieuws

Christenen brengen zending dichtbij huis: vooruitblik op GZB-dag

Zendingsorganisatie GZB organiseert komende zaterdag de jaarlijkse ontmoetingsdag. Naast veel workshops zijn er ook bijzondere sprekers uit Latijns-Amerika. In het Family7-programma Uitgelicht! blikt Wilma van der Meij namens de GZB vooruit op dit ev

Tiemen van Dijk
Video

Tiemen van Dijk deelt oudtestamentische principes voor een gezond bedrijf

Als CEO van een bedrijf dat jaarlijks ruim 10 miljoen automatten produceert, kan hij nogal wat Bijbelse wijsheid gebruiken. Het bedrijf heeft meer dan 2000 medewerkers in dienst. Leergierig als hij is, heeft Tiemen van Dijk zich verdiept in Bijbelse

ds. J.J. (Jan) Mulder
Video

Hoe om te gaan met huiver voor het heilig avondmaal? Ds. Mulder reageert

"Je mag de tijd nemen." Dat is de kern van het antwoord van ds. J.J. (Jan) Mulder op de vraag over de huiver die vaak bestaat rond het deelnemen aan het heilig avondmaal. Er is wat hem betreft niets mis met een vrijmoedige houding. Het geloof mag vol

Akash
Levensverhaal

Tien jaar na zijn dood blijft Akash Bashir inspiratie voor velen

Op 15 maart is het tien jaar geleden dat Akash Bashir overleed. De 20-jarige Pakistaanse katholiek offerde zijn leven op om honderden mensen te redden toen hij een zelfmoordterrorist tegenhield die probeerde de St. Johanneskerk in Youhanabad in het b