Wie één (ongeboren) mens doodt, doodt een hele wereld

Opinie 1 november 2023 Chris Develing
Chris Develing

‘Wie één mens doodt, doodt een hele mensheid. En wie iemand redt, redt een hele mensheid’.  Deze prachtige uitspraak heeft u vast weleens gehoord. Het spreekt direct tot de verbeelding als het gaat om de tragedie rond een vroegtijdige dood. De anders zo moeilijk te formuleren pijn van een gewelddadig verlies wordt ineens helder. Het is alsof de wereld vergaat en alle mensen erin. Voor anderen is het een waarschuwing om niet te lichtzinnig te denken over het beëindigen van leven. Maar er is nog meer te ontrafelen, als we de aanleiding van dit eeuwenoude schrijfsel achterhalen.

 

De uitspraak won de laatste jaren aan populariteit. Moslims citeren het vaak zoals het hierboven staat, maar zo is het niet in de Koran opgenomen. Daar staat: ‘Wie een mens doodt, behalve voor moord of het zaaien van verderf op aarde, die doodt de hele mensheid. En wie iemand redt, die redt de hele wereld.’

Het eerste verschil is dat de Koran spreekt over ‘de hele mensheid’ terwijl men ook weleens spreekt van ‘een hele mensheid’. Het laatste laat meer aan de verbeelding over. Maar het meest opmerkelijke verschil betreft de twee uitzonderingen op de regel. Kennelijk doodt je niet de hele mensheid als je iemand hebt gedood om een legitieme reden.

Talmoed
De Koran is echter niet de bron van dit gezegde. Het werd 1500 tot 1800 jaar geleden opgenomen in de Babylonische Talmoed. Moslims hebben er geen moeite mee om toe te geven dat het oorspronkelijk uit het joodse boekwerk komt. In de Koran staat immers dat Allah dit al openbaarde aan de joden. Het is simpelweg opnieuw geopenbaard, maar dit keer is de exacte bewoording bewaard gebleven, aldus islamapologeten.

In de Talmoed staat het immers weer net iets anders opgeschreven: ‘Daarom was de mens gecreëerd om te laten zien dat wie een ziel van een mens vernietigt, diegene zal door de Schrift worden gezien als iemand die een hele wereld vernietigt, en wie een ziel van Israël redt, zal worden gezien als iemand die een hele wereld redt.’

Een biologische nazaat van Abel zal er nooit meer zijn. Wat heeft Kaïn de schepping onmetelijk veel schade berokkend!

Het is uitvoeriger maar daarmee niet minder schoon. Het levenslicht van elk menselijk bestaan schijnt langs de rondingen en hoeken van alle letters. Sterker nog, het ritme van de tekst voelt - zelfs in een vertaling van een vertaling - authentieker aan. Het wordt immers niet onderbroken door een wat neurotisch aandoende uitzondering op de regel.

Aan die uitzonderingsclausule in de Koran kun je eigenlijk al zien dat de passage een kopie is, los van een goddelijke overdracht. Want degene die het in de Koran zette, begreep niet wat hij in handen had. Waarschijnlijk vond men het nodig deze prachtige passage te harmoniseren met de rest van de Koran, zodat er geen tegenstrijdigheid zou ontstaan met teksten die zeggen dat je soms wel degelijk mag doden. Maar die ruimte om te doden, biedt de Talmoed ook. Toch was een dergelijke harmonisering volgens de rabbijnse schrijver niet nodig. De eerste moslimgemeenschap heeft het gezegde een wettische lezing gegeven terwijl het gaat om een verfijnde wijsheid.

Abel en Kaïn
De Talmoedische tekst betreft een rabbijnse uitleg van Genesis 4 vers 10 in het Oude Testament van de Bijbel. In dat hoofdstuk lezen we over de eerste moord, toen Kaïn zijn broer Abel doodde uit blinde jaloezie. Wanneer God bij Kaïn komt, ontkent de eerste moordenaar zijn zonde. Maar God laat zich niet voorliegen. In vers 10 lezen we dat ‘Hij zeide: Wat hebt gij gedaan? Hoor, het bloed van uw broeder roept tot Mij van de aardbodem’.

Kaïn dacht één broer te doden, maar wat God betreft doodde hij een wereld.

Bij deze Bijbelpassage schreef de rabbijn zijn beroemde tekst. Hij stopte daar echter niet en lichtte toe: ‘Kaïn vergoot het bloed van slechts één persoon, dus waarom wordt hier de meervoudsvorm [van “bloed”] gebruikt? Hieruit blijkt dat het bloed van de afstammelingen van Abel, diens kinderen en kleinkinderen, en alle afstammelingen die van hem zouden komen, allen huilden voor het oog van de Heilige…’.

Deze interpretatie maakt een hoop duidelijk. Het gaat er niet om wanneer je mag doden. Maar als je doodt, kan het weleens zijn dat je een hele wereld doodt. Voor één van de eerste mensen werkt dit door tot op de dag van vandaag. Want vanwege Abels dood werd zijn toekomstig nageslacht eigenlijk met hem van het leven beroofd. Hoe de Schepper dit verder "afhandelt" met de zielen, zullen we tijdens ons aardse bestaan waarschijnlijk niet te weten komen. Maar een biologische nazaat van Abel zal er nooit meer zijn. Wat heeft Kaïn de schepping onmetelijk veel schade berokkend!

Maar wees waakzaam. Voor Abels nageslacht is er een vrij letterlijk gevolg van die ene moord op hun stamvader, maar dat is niet automatisch te kopiëren naar onze tijd. Inmiddels sterven mensen immers ook door ziekten en ongelukken. Als een vruchtbare kankerpatiënt het leven laat, sterft er met hem evengoed een bataljon aan potentieel nageslacht. En wie is daar dan verantwoordelijk voor?

Al is het nog niet zichtbaar met het blote oog, je beëindigt altijd een toekomst.

God wilde met zijn uitspraak in Genesis 4:10 misschien duidelijk maken dat onze acties en intenties veel meer schade kunnen aanrichten dan we zelf kunnen overzien. Het is alsof de Schrift je uitdaagt: bekijk het eens door de bril van God, als je kunt - en als je durft.

Kaïn dacht één broer te doden, maar wat God betreft doodde hij een wereld. Let wel: een wereld en niet de wereld. Die laatste woordkeus in de Koran zorgt ervoor dat het niet meer klopt. Want het waren niet alle nakomelingen van Adam die stierven toen zijn zoon Abel het leven niet, maar een groot deel ervan.

Ongeboren mens
Een van de redenen waarom ik deze Talmoedische uitspraak zo mooi vind, is dat het me doet denken aan ongeboren kinderen in de baarmoeder. Het idee dat je een hele wereld doodt wanneer je één mens van het leven berooft, steunt op het gegeven dat ieder leven in het verlengde ligt van dat daarvoor. Zo is het ook met de levensfasen die één individu potentieel doorloopt. Want is het niet waar dat het feitelijke gat dat door een moord geslagen wordt, gaat over de toekomst en niet over het verleden?

Als iemand een man van 35 doodt, zou diegene op hetzelfde moment zorgen voor het 'sterven' van alle levensjaren die het slachtoffer nog zou meemaken ware dit geweld niet op zijn pad gekomen. Je zou de rabbijnse wijsheid heel letterlijk kunnen omvormen: 'Wie één embryo vernietigt, vernietigt een heel mensenleven.' Klets - of Kaïn - je daar maar eens onderuit!

De wijsheid die hierachter schuilgaat is dat het niet uitmaakt hoe pril een leven is. Al is het nog niet zichtbaar met het blote oog, je beëindigt altijd een toekomst. In potentie gaat het zelfs om veel meer toekomst dan het slachtoffer van 35 jaar. En, als we de rabbijnse tekst letterlijk nemen, beëindig je ook nog de toekomst van een hele wereld die ooit had kunnen bestaan. Laten we in plaats daarvan bij iedere ongewenste zwangerschap één ongeboren mens redden en daarmee een hele wereld.

Chris Develing is opiniemaker en podcaster. Bovenstaand verhaal schreef hij op persoonlijke titel. Klik hier om zijn website te bezoeken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israël-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Brian Newberg en Lance Coles
Nieuws

Amerikaanse megakerk vraagt pastors ontslag te nemen vanwege rol in misbruikschandaal 

De New Life Church in Colorado Springs heeft twee pastors gevraagd ontslag te nemen. De reden is hun gebrekkige omgang met informatie over het vermeende seksueel misbruik door Robert Morris, oprichter van Gateway Church in Texas. De twee pastors dien

Johan Schep
Video

Johan Schep vertelt waarom het evangelie al in Genesis 1 begint

In de serie 'Jezus in het Oude Testament' vertelt evangelist Johan Schep dat de hele Bijbel, inclusief het Oude Testament, getuigt van Jezus. In meerdere afleveringen gaat Schep dieper in op zogeheten typen en schaduwbeelden van Jezus, zoals Adam en

Tonya Anne Laville
Nieuws

Voormalig politieagent in Mississippi verduisterde geld van kerk om huur te betalen

Een voormalige politieagent in de Amerikaanse staat Mississippi is veroordeeld voor het verduisteren van duizenden dollars van een katholieke kerk. Tonya Anne Laville (48) werkte als beveiliger bij de St. James Catholic Church in Gulfport, waar ze to

Handboeien
Nieuws

Amerikaanse pastor gearresteerd voor vragen om foto’s aan 11-jarig meisje

In de Amerikaanse staat Kentucky is pastor Clarence Barry Hungerford (58) gearresteerd op verdenking van het vragen om foto's van een 11-jarig meisje uit zijn eigen kerk. De man is inmiddels op non-actief gesteld. De familie van het meisje meldde zic

Bart Visser
Video

Bart Visser blikt vooruit op Zomerconferentie van New Wine

De zomer komt er weer aan en dat betekent: tijd voor zomerconferenties. Een van de bekendste is die van New Wine. Van 19 tot en met 25 juli strijkt de vernieuwingsbeweging neer op Landgoed Velder in Liempde. New Wine-directeur Bart Visser blikt vooru

ZERA worship
Persbericht

Festival met 50 uur non-stop aanbidding: line-up bekend is bekend

De volledige line-up van het ZERA worship festival 2025 is bekend. Tijdens dit unieke driedaagse festival, dat plaatsvindt van 14 tot en met 16 augustus in Maarsbergen, komen worshipformaties uit binnen- en buitenland samen voor 50 uur non-stop aanbi

asielzoekers
Nieuws

Brandbrief aan Tweede Kamer: christenen lijnrecht tegenover elkaar in asieldebat

Donderdag stemt de Tweede Kamer over de veelbesproken asielnoodmaatregelenwet. Christenen in de politiek én daarbuiten staan lijnrecht tegenover elkaar. Zo is er flinke kritiek op de SGP en stuurt een groot aantal christenen, kerken en organisaties e

Romy Kersten
Levensverhaal

TikTok-evangeliste Romy Kersten: "Zat ik niet tegen het plafond te praten?"

Moedig vertelt Romy Kersten (20) op sociale media over haar katholieke geloof. Met haar podcasts en video’s bereikt ze honderdduizenden jongeren per jaar. Ze heeft zo’n tienduizend vaste volgers op TikTok, vijftienhonderd volgers op Instagram en een

Meerartikelen

Arie-Jan Mulder
Column

Hoe reageer je als christen op de zonde van een ander?

Zonde is in eerste instantie een zaak van tekortschieten in liefde, zo komt in deze columnreeks over de zonde naar voren. Als we dit begrijpen kan dat ons helpen met de vraag hoe we in het dagelijks leven omgaan met zonde. Laten we eens kijken hoe we

Geert Benedictus
Opinie

Is de Israël-vlag voor de kerk een steen des aanstoots?

Bij sommige kerken is de blauwwitte vlag met strepen en Davidster een vast onderdeel op het liturgisch podium. Bij andere kerken is dat beperkt tot dagen als de Israël-zondag, de eerste zondag van oktober. Hoe komt dat dit jaar? Kan een kerk het zich

cvi
Nieuws

Waarom het ND berichtgeving over Christenen voor Israël niet rectificeert

Het Nederlands Dagblad heeft besloten haar berichtgeving over het onderzoek naar Christenen voor Israël (CvI) niet te rectificeren. CvI diende daartoe een verzoek in, maar de krant ziet geen aanleiding om dat te doen. In een uitgebreid statement legt

Diederik van Dijk
Persbericht

Transgenderwet ingetrokken: "Dit is de enige juiste uitkomst"

“Dit is de enige juiste uitkomst", aldus SGP-Kamerlid Diederik van Dijk in reactie op het intrekken van de verruiming van de Transgenderwet. “Er waren twee moties én een interpellatie voor nodig, maar het resultaat is er.” “Kwetsbare jongeren zijn ju

Kamerlid Pieter Grinwis
Persbericht

Aangenomen ChristenUnie-voorstel moet einde maken aan dakloosheid

De Tweede Kamer heeft vandaag met een breed gedragen steun het amendement van Kamerlid Pieter Grinwis c.s. (ChristenUnie) aangenomen, waarmee dakloze gezinnen met minderjarige kinderen worden toegevoegd aan de groepen woningzoekenden die gemeenten ve

Don Ceder
Nieuws

Kamer stemt in met strafbaarstelling illegaliteit: CU-Kamerlid Don Ceder uit stevige kritiek

De Tweede Kamer heeft dinsdag ingestemd met twee wetsvoorstellen die onderdeel zijn van het voorgenomen asielbeleid van het kabinet. Het betreft de strafbaarstelling van illegaliteit en het strafbaar stellen van hulp aan mensen zonder verblijfsvergun

Willem Ouweneel
Video

"Omdat Christus stierf, ben ik gered" - Christenen delen grootste geloofslessen

Wat was de grootste geloofsles die u leerde? Deze vraag stelden wij onlangs aan diverse christenen. Onder anderen CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, SDOK-presentator Richard Groenenboom, theoloog Willem Ouweneel en presen

India
Nieuws

Indiase christenen in zee gedumpt: “We weten niet of ze nog leven”

De onzekerheid is ondraaglijk voor Sadeq Shalom en andere Rohingya-christenen in India. Al bijna twee maanden hebben ze niets meer gehoord van hun geliefden die begin mei door de Indiase autoriteiten gedeporteerd werden – zonder waarschuwing en onder

Ds. B. Labee
Video

GerGem-predikant heeft boodschap voor jongeren die moeite hebben met bidden

"Ik hoor het nog wel eens dat jongeren het moeilijk vinden om te bidden. Gebruik dan maar deze woorden: 'Schep mij een rein hart, delg uit mijn ongerechtigheid en vernieuw in het binnenste van mij een vaste geest'", aldus ds. B. Labee. De GerGem-pred

N.T. Wright
Nieuws

Amerikaanse theoloog N.T. Wright: "God overstijgt gender"

De bekende Amerikaanse theoloog en voormalig bisschop van Durham, N.T. Wright, stelt dat God het menselijke begrip van gender overstijgt. Toch blijft het gebruik van mannelijke aanspreekwoorden als 'Vader' en 'Hij' volgens Wright Bijbels gezien veran

Bagtowar en Elias
Video

Wat houdt profetie in? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van de ChristenDOM? podcast gaan Bagtowar en Elias in gesprek over de aard en actualiteit van profetie. De Bijbel staat vol profetieën: boodschappen van God, vaak uitgesproken door profeten, die richting geven, waarschuwen of hoop

Hardstyle-dj Sefa
Video

Terugkijken: hardstyle-dj Sefa in gesprek met ds. Bart de Bruin

Hardstyle-dj Sefa ging onlangs met vijf predikanten in gesprek over grote levensvragen en zijn levensstijl. Sefa Jeroen Vlaarkamp (24) treedt op bij grote dancefestivals als Defqon.1 en begeeft zich daarmee in een omgeving die haaks lijkt te staan op