Wie één (ongeboren) mens doodt, doodt een hele wereld

Opinie 1 november 2023 Chris Develing
Chris Develing

‘Wie één mens doodt, doodt een hele mensheid. En wie iemand redt, redt een hele mensheid’.  Deze prachtige uitspraak heeft u vast weleens gehoord. Het spreekt direct tot de verbeelding als het gaat om de tragedie rond een vroegtijdige dood. De anders zo moeilijk te formuleren pijn van een gewelddadig verlies wordt ineens helder. Het is alsof de wereld vergaat en alle mensen erin. Voor anderen is het een waarschuwing om niet te lichtzinnig te denken over het beëindigen van leven. Maar er is nog meer te ontrafelen, als we de aanleiding van dit eeuwenoude schrijfsel achterhalen.

 

De uitspraak won de laatste jaren aan populariteit. Moslims citeren het vaak zoals het hierboven staat, maar zo is het niet in de Koran opgenomen. Daar staat: ‘Wie een mens doodt, behalve voor moord of het zaaien van verderf op aarde, die doodt de hele mensheid. En wie iemand redt, die redt de hele wereld.’

Het eerste verschil is dat de Koran spreekt over ‘de hele mensheid’ terwijl men ook weleens spreekt van ‘een hele mensheid’. Het laatste laat meer aan de verbeelding over. Maar het meest opmerkelijke verschil betreft de twee uitzonderingen op de regel. Kennelijk doodt je niet de hele mensheid als je iemand hebt gedood om een legitieme reden.

Talmoed
De Koran is echter niet de bron van dit gezegde. Het werd 1500 tot 1800 jaar geleden opgenomen in de Babylonische Talmoed. Moslims hebben er geen moeite mee om toe te geven dat het oorspronkelijk uit het joodse boekwerk komt. In de Koran staat immers dat Allah dit al openbaarde aan de joden. Het is simpelweg opnieuw geopenbaard, maar dit keer is de exacte bewoording bewaard gebleven, aldus islamapologeten.

In de Talmoed staat het immers weer net iets anders opgeschreven: ‘Daarom was de mens gecreëerd om te laten zien dat wie een ziel van een mens vernietigt, diegene zal door de Schrift worden gezien als iemand die een hele wereld vernietigt, en wie een ziel van Israël redt, zal worden gezien als iemand die een hele wereld redt.’

Een biologische nazaat van Abel zal er nooit meer zijn. Wat heeft Kaïn de schepping onmetelijk veel schade berokkend!

Het is uitvoeriger maar daarmee niet minder schoon. Het levenslicht van elk menselijk bestaan schijnt langs de rondingen en hoeken van alle letters. Sterker nog, het ritme van de tekst voelt - zelfs in een vertaling van een vertaling - authentieker aan. Het wordt immers niet onderbroken door een wat neurotisch aandoende uitzondering op de regel.

Aan die uitzonderingsclausule in de Koran kun je eigenlijk al zien dat de passage een kopie is, los van een goddelijke overdracht. Want degene die het in de Koran zette, begreep niet wat hij in handen had. Waarschijnlijk vond men het nodig deze prachtige passage te harmoniseren met de rest van de Koran, zodat er geen tegenstrijdigheid zou ontstaan met teksten die zeggen dat je soms wel degelijk mag doden. Maar die ruimte om te doden, biedt de Talmoed ook. Toch was een dergelijke harmonisering volgens de rabbijnse schrijver niet nodig. De eerste moslimgemeenschap heeft het gezegde een wettische lezing gegeven terwijl het gaat om een verfijnde wijsheid.

Abel en Kaïn
De Talmoedische tekst betreft een rabbijnse uitleg van Genesis 4 vers 10 in het Oude Testament van de Bijbel. In dat hoofdstuk lezen we over de eerste moord, toen Kaïn zijn broer Abel doodde uit blinde jaloezie. Wanneer God bij Kaïn komt, ontkent de eerste moordenaar zijn zonde. Maar God laat zich niet voorliegen. In vers 10 lezen we dat ‘Hij zeide: Wat hebt gij gedaan? Hoor, het bloed van uw broeder roept tot Mij van de aardbodem’.

Kaïn dacht één broer te doden, maar wat God betreft doodde hij een wereld.

Bij deze Bijbelpassage schreef de rabbijn zijn beroemde tekst. Hij stopte daar echter niet en lichtte toe: ‘Kaïn vergoot het bloed van slechts één persoon, dus waarom wordt hier de meervoudsvorm [van “bloed”] gebruikt? Hieruit blijkt dat het bloed van de afstammelingen van Abel, diens kinderen en kleinkinderen, en alle afstammelingen die van hem zouden komen, allen huilden voor het oog van de Heilige…’.

Deze interpretatie maakt een hoop duidelijk. Het gaat er niet om wanneer je mag doden. Maar als je doodt, kan het weleens zijn dat je een hele wereld doodt. Voor één van de eerste mensen werkt dit door tot op de dag van vandaag. Want vanwege Abels dood werd zijn toekomstig nageslacht eigenlijk met hem van het leven beroofd. Hoe de Schepper dit verder "afhandelt" met de zielen, zullen we tijdens ons aardse bestaan waarschijnlijk niet te weten komen. Maar een biologische nazaat van Abel zal er nooit meer zijn. Wat heeft Kaïn de schepping onmetelijk veel schade berokkend!

Maar wees waakzaam. Voor Abels nageslacht is er een vrij letterlijk gevolg van die ene moord op hun stamvader, maar dat is niet automatisch te kopiëren naar onze tijd. Inmiddels sterven mensen immers ook door ziekten en ongelukken. Als een vruchtbare kankerpatiënt het leven laat, sterft er met hem evengoed een bataljon aan potentieel nageslacht. En wie is daar dan verantwoordelijk voor?

Al is het nog niet zichtbaar met het blote oog, je beëindigt altijd een toekomst.

God wilde met zijn uitspraak in Genesis 4:10 misschien duidelijk maken dat onze acties en intenties veel meer schade kunnen aanrichten dan we zelf kunnen overzien. Het is alsof de Schrift je uitdaagt: bekijk het eens door de bril van God, als je kunt - en als je durft.

Kaïn dacht één broer te doden, maar wat God betreft doodde hij een wereld. Let wel: een wereld en niet de wereld. Die laatste woordkeus in de Koran zorgt ervoor dat het niet meer klopt. Want het waren niet alle nakomelingen van Adam die stierven toen zijn zoon Abel het leven niet, maar een groot deel ervan.

Ongeboren mens
Een van de redenen waarom ik deze Talmoedische uitspraak zo mooi vind, is dat het me doet denken aan ongeboren kinderen in de baarmoeder. Het idee dat je een hele wereld doodt wanneer je één mens van het leven berooft, steunt op het gegeven dat ieder leven in het verlengde ligt van dat daarvoor. Zo is het ook met de levensfasen die één individu potentieel doorloopt. Want is het niet waar dat het feitelijke gat dat door een moord geslagen wordt, gaat over de toekomst en niet over het verleden?

Als iemand een man van 35 doodt, zou diegene op hetzelfde moment zorgen voor het 'sterven' van alle levensjaren die het slachtoffer nog zou meemaken ware dit geweld niet op zijn pad gekomen. Je zou de rabbijnse wijsheid heel letterlijk kunnen omvormen: 'Wie één embryo vernietigt, vernietigt een heel mensenleven.' Klets - of Kaïn - je daar maar eens onderuit!

De wijsheid die hierachter schuilgaat is dat het niet uitmaakt hoe pril een leven is. Al is het nog niet zichtbaar met het blote oog, je beëindigt altijd een toekomst. In potentie gaat het zelfs om veel meer toekomst dan het slachtoffer van 35 jaar. En, als we de rabbijnse tekst letterlijk nemen, beëindig je ook nog de toekomst van een hele wereld die ooit had kunnen bestaan. Laten we in plaats daarvan bij iedere ongewenste zwangerschap één ongeboren mens redden en daarmee een hele wereld.

Chris Develing is opiniemaker en podcaster. Bovenstaand verhaal schreef hij op persoonlijke titel. Klik hier om zijn website te bezoeken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Don Ceder en Mirjam Bikker
Nieuws

ChristenUnie stelt Kamervragen over onveiligheid Joodse leerlingen op scholen

De ChristenUnie maakt zich grote zorgen over het toenemende antisemitisme binnen het Nederlandse onderwijs. Kamerleden Mirjam Bikker en Don Ceder hebben daarom schriftelijke vragen gesteld aan de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en

Billy Graham
Nieuws

Excuses voor gebruiken van Graham-preken in anti-Trump-campagne

De politieke organisatie Evangelicals for Harris, inmiddels omgedoopt tot Evangelicals for America, heeft excuses aangeboden. De groep gebruikte preekfragmenten van de in 2018 overleden evangelist Billy Graham in een campagne tegen president Donald T

Ds. W. A. Zondag
Video

Volgens ds. Zondag kun je weten of je wel of niet uitverkoren bent

'Ben ik wel of niet uitverkoren?' Het is een vraag die met name christenen uit de rechterflank van de refogezindte bezighoudt. Volgens ds. W. A. Zondag kun je echter wél weten of je wel of niet uitverkoren bent. In onderstaand preekfragment noemt de

Henk Willem Laan
Video

Henk-Willem Laan aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Henk-Willem Laan is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power. De directeur van Stichting Het Gehandicapte Kind heeft zelf een zoon die meervoudig gehandicapt is. "Joas is mijn geliefde zoon en inspiratiebron, waardoor ik dit werk ben gaan doen. Er

Uitgezet
Nieuws

Amerika zet vader én voorganger na twintig jaar uit: "We zijn uit elkaar gerukt"

Pastor Maurilio Ambrocio is na een verblijf van meer dan twintig jaar in Amerika uitgezet naar Guatemala. De 42-jarige vader van vijf kinderen leidde jarenlang de Iglesia de Santidad Vida Nueva in Florida. In april werd hij tijdens een routinematige

LHBTI
Video

Wat zegt de Bijbel over het LHBTI-denken? Documentaire op komst

In een tijd waarin liefde vooral wordt verbonden aan gevoel, zelfexpressie en identiteit, rijst de vraag: is er nog ruimte voor een andere stem? Wat zegt de Bijbel over liefde, identiteit en waarheid - en hoe verhouden die zich tot thema’s als homose

Syrie
Nieuws

Raad van Kerken vraagt in brief aan ministers steun voor Syrische christenen

De Raad van Kerken heeft in een brief aan het demissionaire kabinet om steun gevraagd voor christelijke minderheden in Syrië. Dat meldt de organisatie zelf op haar website. Reden daarvoor is dat de positie van christenen in het land steeds benarder l

pakistan
Nieuws

Twee christelijke jongens in Pakistan vrijgesproken van blasfemie na jarenlange rechtszaak

Twee jonge christenen uit Pakistan zijn deze week vrijgesproken van blasfemie. Ze zaten bijna twee jaar vast op basis van valse beschuldigingen. De katholieke jongens Adil Babar en Simon Nadeem waren nog maar 18 en 14 jaar oud toen ze in mei 2023 wer

Meerartikelen

Jacobs
Column

Voor het bouwen van een brug zijn twee kades nodig

Opperrabbijn Jacobs was in Friesland bij een bijeenkomst als onderdeel van zijn opdracht om bruggen te bouwen. Maar dat bouwen van bruggen gaat vaak erg moeizaam, zo zet hij uiteen in zijn nieuwe onderstaande dagboek. 'Om een verbinding te maken tuss

Jan Pieter Verweij
Opinie

Tegen de stroom in: op zoek naar profetische politiek

Het kabinet is gevallen, de eerste congressen zijn geweest en de eerste lijsttrekkers benoemd. De race is begonnen. Het regent al verkiezingsbeloften: “deze keer niet met de PVV”, “deze keer maken we “het strengste asielbeleid wel waar”, “deze keer r

Vladimir Tsapar
Interview

Vladimir Tsapar over geloven in oorlogstijd: "God komt niet binnen in een opgeruimd leven"

Hij werkte jarenlang in een Israëlische afkickkliniek, dient als pastor in een Messiaanse geloofsgemeenschap op de Karmelberg. Verder reist hij de wereld over om te spreken over eenheid en herstel. Vladimir Tsapar, messiaans voorganger uit Israël en

Anne Borkent
Column

Geen woorden maar daden: wij stopten met wekelijkse kerkdiensten

Als kleine jongen groeide ik op naast een groot grasveld waar we elke dag na schooltijd naartoe gingen om te voetballen. Daarnaast lag een asfaltveld met doelen en ook daar speelden we vaak tot laat in de avond ‘het spelletje’. Hoewel ik nooit op voe

Bert-Jan Ruissen
Persbericht

Europees Parlement roept op tot betere bescherming christenen in Syrië

Het Europees Parlement heeft donderdag met grote meerderheid ingestemd met een gezamenlijke resolutie van vijf fracties waarmee de overgangsregering van Syrië wordt opgeroepen christenen en andere (religieuze) minderheden beter te beschermen. SGP-Eur

Pakistan
Nieuws

Ter dood veroordeelde christen in Pakistan na 23 jaar vrijgesproken

Na meer dan twee decennia gevangenschap is de Pakistaanse katholiek Anwar Kenneth onlangs vrijgesproken van blasfemie door het Hooggerechtshof van Pakistan. De man, die kampt met mentale problemen, zat sinds 2001 vast op beschuldiging van godslasteri

Kerk
Nieuws

Grote Duitse kerken verliezen enorme aantallen leden

Het aantal Duitsers dat lid is van de twee grote kerken in het land daalt drastisch. Dat blijkt uit nieuwe cijfers die dinsdag door de Duitse nieuwsdienst Idea werden gepubliceerd. Vooral in het oosten daalt het aantal mensen dat lid is van een kerk

Israe
Nieuws

SGP Staphorst spreekt steun uit aan Israël: "Woord 'genocide' is misplaatst en ongepast"

De SGP in Staphorst heeft in de gemeenteraad een statement afgegeven waarin men morele steun uitspreekt aan Israël, de inwoners van Israël en Joodse Nederlanders. “Het gebruik van het woord genocide en de eenzijdige veroordeling van Israël door Neder

Regenboogzebrapad
Nieuws

Engelse christen spant rechtszaak tegen gemeente aan vanwege regenboogzebrapad

Een christelijke vrouw uit het Engelse Camden, Blessing Olubanjo, spant een rechtszaak aan tegen haar gemeente. Aanleiding daarvoor is een zebrapad in de kleuren van de regenboogvlag. Volgens Olubanjo is het zebrapad een politiek statement dat haar r

Ds. D. Breure
Nieuws

Hervormde gemeente Kesteren brengt beroep uit op ds. D. Breure

De hervormde gemeente te Kesteren heeft een beroep uitgebracht op ds. D. Breure. De predikant moet in het Gelderse dorp de opvolger worden van ds. A. Snoek die in 2024 naar het Friese Driesum vertrok. Ds. Breure is sinds november 2020 verbonden aan d

Ds. K. Hoefnagel
Video

CGK-predikant over mensen die zelfmoord plegen: "Laat het oordeel aan God over"

Als iemand zelfmoord pleegt, hebben we als christenen soms al heel snel ons oordeel klaar. Maar volgens ds. K. Hoefnagel is het helemaal niet aan ons om in zo'n geval te oordelen, dat stelde hij onlangs in een preek. De christelijke gereformeerde eme

Amir Tsarfati
Column

Israël tart elke logica: God is geen mythe

Er is ‘iets’ met Israël wat politici en opiniemakers ongemakkelijk maakt. En het is niet wat ze zeggen dat het is. Zij wijzen naar politiek, nederzettingen, grenzen en oorlogen. Maar graaf onder die uitgesproken verontwaardiging en je zult iets diepe