In zak en as zitten: wat is de Bijbelse betekenis van deze uitdrukking?

God 15 september 2023 Ds. Arie van der Veer
Ds. Arie van der Veer

Waar komt de uitdrukking in zak en as zitten vandaan en wat betekent het?
In zak en as zitten betekent 'in de put zitten', 'het helemaal niet meer zien zitten'.

In de Nieuwe Bijbelvertaling komt deze uitdrukking niet meer voor, maar de uitdrukking in zak en as zitten is, volgens mij nog tamelijk gebruikelijk.

Het is oorspronkelijk een rouwritueel. Je leest bijvoorbeeld in het boek Esther dat als Mordechai gehoord heeft van de verschrikkelijke plannen van Haman om zijn volk uit te roeien dat hij ‘zijn klederen verscheurde, zich in zak en as hulde en door het midden van de stad ging, terwijl hij luid en bitter jammerde’ (Esther 4:1).

As is in de Bijbel een symbool van de nietigheid van de mens.

As is in de Bijbel een symbool van de nietigheid van de mens. Om die reden bestrooiden de Joden, als ze om een overledene rouwden, hun hoofd met as. Bovendien trokken ze een ‘saq’ aan, een zwart haren gewaad zonder mouwen, met alleen armsgaten, en ook die zak bestrooiden ze soms met as.

Je leest het ook van Job en zijn vrienden: ‘Toen ze Job vanuit de verte zagen herkenden ze hem niet, en ze barstten uit in luid geweeklaag, ze scheurden hun kleren en wierpen stof omhoog over hun hoofd’ (Job 2:12).

Van de heftige rouwbetuigingen en het diepe verdriet dat de Israëlieten met dit ritueel tot uitdrukking brachten, is in onze Nederlandse uitdrukking niet veel overgebleven. In het Nederlands taalgebruik heeft het de betekenis gekregen van 'in de put zitten', 'het helemaal niet meer zien zitten'.

Wanneer wij in onze zeggen dat iemand in zak en as zit, bedoelen we het vaak ironisch. ‘Hij zit in zak en as’.

Wanneer wij in onze zeggen dat iemand in zak en as zit, bedoelen we het vaak ironisch. ‘Hij zit in zak en as’.

Woorden en uitdrukkingen die verdwijnen.
Tradities verdwijnen ook.
Zeker als het om sterven en begraven gaat.

Wat zijn we kwijt?
Wat willen we in onze tijd toch doorgeven?

We hangen geen witte lakens meer voor de ramen. In donkere kleding naar een begrafenis gaan, doen we dat nog? Na de begrafenis rouwkleding dragen. Rouw in de kerk brengen.

Het zou best kunnen zijn dat ook meerdere van jullie vele rouwgebruiken niet meer kennen.

We gaan niet klagen over wat er niet meer is.
Maar vind jij het waardevol om de jongere generatie, die al die gewoonten en uitdrukkingen niet kent, ook in onze tijd mee te geven?

Op z’n beloop laten? Kwamen er nieuwe gebruiken voor in de plaats?
Of toch tradities in ere houden?

Deze overdenking verscheen eerder op de Facebookpagina van ds. Arie van der Veer.

Praatmee

Beluister onze podcast

#374 Jeffrey & Patrick over ds. Paul Visser en vermeend grensoverschrijdend gedrag
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

China
Nieuws

Chinese voorganger overlijdt na jarenlange zware vervolging

De Chinese voorganger Zhao Huaiguo is overleden na een leven dat getekend werd door geloofsmoed en zware vervolging. Zhao was de oprichter van de Bethel Church in de provincie Hunan en liet een gemeente achter die hij jarenlang diende ondanks voortdu

Congo
Nieuws

Slachtpartij in Oost-Congo: moslims doden meer dan 70 christenen tijdens rouwdienst

In de nacht van dinsdag 9 september is in het oosten van de Democratische Republiek Congo een bloedige aanval uitgevoerd op christenen die bijeen waren voor een rouwdienst. Terroristen van de islamitische rebellengroep Allied Democratic Forces (ADF)

Nigeria
Nieuws

Negen doden bij aanval op christelijk dorp in Nigeria

In het Nigeriaanse Zuid-Kaduna zijn zondag 7 september negen christenen omgekomen bij een aanval van islamitische Fulani-militanten. Vroeg in de ochtend drongen gewapende mannen het dorp Wakeh binnen en schoten op bewoners. Ook werden huizen in brand

Jan Figel
Nieuws

Voormalig EU-gezant godsdienstvrijheid ziet klacht over eredienstverbod afgewezen worden

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft een klacht van Jan Figel, voormalig EU-gezant voor godsdienstvrijheid, afgewezen. Figel vocht het verbod op gezamenlijke erediensten in Slowakije tijdens de coronapandemie aan. Het Hof in Stra

Ds. W. P. Emaus
Video

Ds. Emaus vertelt over predikant die een gesprekje aanknoopte met stratenmakers

"Door achteruit te kruipen, komt de straat af en zo is het in geestelijk opzicht ook. Als wij kleiner worden, groeien we in de genade", aldus ds. W. P. Emaus. De hervormde predikant vertelde in een recente dienst over een collegapredikant die de vrij

Ruissen
Nieuws

EU wil sancties tegen Israël: 'Schandalig en verdrietig'

De Europese Commissie gaat aan de EU-lidstaten voorstellen om sancties tegen Israël in te stellen. Dat maakte voorzitter Ursula von der Leyen woensdag bekend in haar jaarlijkse toespraak als voorzitter van de Europese Commissie. ‘Schandalig en verdri

Theodoor Meedendorp
Interview

Theodoor Meedendorp: “God is al aan het werk vóór christenen in actie komen”

In Amsterdam-Noord leeft buurtpastor Theodoor Meedendorp ‘met beide benen in de buurt’. In gesprek met Cvandaag vertelt hij hoe het gelijknamige programma hem hielp anders te kijken naar kerk-zijn: minder gericht op snelle actie en oog krijgen voor w

Cvandaag podcast
Podcast

Cvandaag podcast: wat kunnen christenen leren van kwestie-Paul Visser?

Na diverse ingediende klachten nam dominee Paul Visser eind vorig jaar op pijnlijke wijze afscheid van de Maranathakerk in Rotterdam. Wat begon met een klacht over een pastoraal gesprek, eindigde in een volledige losmaking en een publieke discussie o

Meerartikelen

Drs. Jelte Alma
Opinie

Kwestie-Paul Visser legt pijnlijk patroon bloot: predikanten zijn geen managers

De gebeurtenissen rondom ds. Paul Visser in de Rotterdamse Maranathakerk zijn pijnlijk, maar helaas niet uniek. Een predikant die met toewijding en ernst zijn gemeente diende, wordt door een web van klachten en protocollen monddood gemaakt. Hij vertr

Remmelt Mastebroek
Levensverhaal

Hoe Remmelt gehoor gaf aan Gods stem: “Liefde is het allerbelangrijkste”

Remmelt Mastebroek werkte jarenlang in de auto-industrie en maakte carrière bij grote merken. Alles leek op orde, totdat hij op zijn veertigste een zwaar hartinfarct kreeg. “Ik werd in een ziekenauto gelegd en een kwartier later lag ik op de hartbewa

Kirk
Nieuws

Politieke moord op christelijke activist schokt VS: 'Jezus versloeg de dood zodat jij kunt leven'

De Amerikaanse influencer, mediapersoonlijkheid en politieke activist Charlie Kirk is woensdag bij een evenement op de Utah Valley University doodgeschoten. De dader is nog voortvluchtig. Kirk was een uitgesproken en praktiserend christen die zich ve

Ds. W.P. van der Aa
Nieuws

Ds. W. P. van der Aa op 59-jarige leeftijd overleden

Ds. W. P. van der Aa is vorige week donderdag op 59-jarige leeftijd overleden. De predikant leed aan longkanker. Het predikantschap van Van der Aa - die in 1966 geboren werd - werd gedurende ruim dertig jaar overschaduwd door controverses rond grenso

India
Nieuws

Indiase voorganger en zijn vrouw vrijgelaten na valse aanklacht

In de Indiase deelstaat Uttar Pradesh zijn voorganger Vinod Pal Singh en zijn vrouw Jyoti Devi eind augustus vrijgelaten na drie weken gevangenschap. Het echtpaar zat vast op beschuldiging van “gedwongen bekeringen”, een aanklacht die volgens hen vol

Tweede Kamer
Nieuws

Meerderheid Tweede Kamer stemt voor strafbaar maken 'homogenezing'

Het ‘genezen’ van homoseksualiteit door middel van conversietherapie wordt verboden. Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde dinsdag voor een wetsvoorstel van D66 en VVD waarmee ‘homogenezing’ wordt verboden. CDA en NSC stemden voor het wetsvoorst

Don Ceder
Persbericht

Opvallende coalitie lanceert manifest voor sterkere relaties en gezinnen: “Herwaardering relaties nodig”

Een unieke coalitie van organisaties, bestaande uit de ChristenUnie, De christelijke zorgverzekeraar, Leger des Heils en GIDS Netwerk, heeft de handen ineengeslagen en lanceert vandaag een manifest met zeven concrete voorstellen, gericht op het bevor

Donald Trump
Nieuws

Trump wil gebed op openbare scholen beschermen: “We zijn één natie onder God”

President Donald Trump heeft aangekondigd dat hij het recht op gebed op Amerikaanse openbare scholen wil beschermen. Dat deed hij maandag tijdens een toespraak in het Museum of the Bible in Washington. “Wanneer het geloof zwakker wordt, lijkt ons lan

Gebed
Nieuws

Australische deelstaat verbiedt gebed voor mensen die worstelen met hun seksualiteit

In de Australische deelstaat New South Wales (NSW) is bidden voor mensen die worstelen met hun seksualiteit verboden. Dat bevestigde minister van Justitie Michael Daley vorige week in het parlement. Lyle Shelton, leider van de christelijke partij Fam

Ds. J. C. den Ouden
Nieuws

Hersteld hervormde gemeente Boven-Hardinxveld beroept ds. J. C. den Ouden

De hersteld hervormde gemeente te Boven-Hardinxveld heeft een beroep uitgebracht op ds. J. C. den Ouden. De predikant moet in de Zuid-Hollandse gemeente de opvolger worden van ds. J. L. Schreuders. Laatstgenoemde predikant ging eerder dit jaar met em

Ds. G. van Zanden
Video

Ds. G. van Zanden blikt in preekfragment vooruit op de komende verkiezingen

"Iemand die gelooft, denkt misschien van twee walletjes te kunnen eten. Maar het kan echt niet", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stond in een recente preek stil bij Jozua 24 en benadrukte meermaals dat een christen

Jonathan van der Vlist
Interview

Jonathan van der Vlist: “Mijn homoseksuele gevoelens waren weg”

Hij worstelde jarenlang in stilte met homoseksuele gevoelens, schaamte en verslaving. Als tiener voelde Jonathan van der Vlist* zich eenzaam en onbegrepen, ook in de kerk. Maar een diepgaande ontmoeting met Gods liefde bracht verandering. Cvandaag be