Geen dans om het gouden kalf van de psychologie

God 24 november 2022 Dr. C. A. van der Sluijs
Dr. C. A. van der Sluijs

Het boek van dr. Kees van Ekris, Dialoog, dans en duel – preken voor tijdgenoten, spreekt mij aan ten aanzien van de gedrevenheid en de vervoering. Maar daar blijft het dan ook grotendeels bij. Want deze gedrevenheid en vervoering voltrekken zich, naar mijn perceptie, grotendeels rondom het gouden kalf van de psychologie. De theologie, met name de gereformeerde, spreekt nauwelijks mee, wellicht impliciet, maar zeker niet expliciet. Daardoor dreigt het hele (nogal ingewikkelde) exposé terecht te komen in het klimaat van de psychologische revalidatie in plaats van de theologische dan wel Bijbelse recreatie (herschepping).

Betrokkenheid op God en de mensen van deze tijd impliceert inderdaad een grondige kennis van het huidige levensgevoel. Dit betekent tegelijkertijd een wezenlijk staan en gaan voor het aangezicht van God, waarbij we in de eerste plaats voortdurend en niet aflatend zélf zullen worden gerechtvaardigd als goddeloze. Dit chronisch genadebehoeftig zijn van de prediker peilt het goddeloos zijn tot in de dieptebeelden van het godloos zijn van vandaag, waarbij de maat van de goddeloosheid wordt vervuld tot in de empirisch opzicht kennelijke en kenbare afwezigheid van God.

Deze gedrevenheid en vervoering voltrekken zich, naar mijn perceptie, grotendeels rondom het gouden kalf van de psychologie.

Ook de prediker is opgenomen in de los-van-God-beweging sinds de Verlichting. Ook hij kan daar niet om heen. Integendeel, hij gaat daar dwars dóór heen. Juist hij draagt de witte plekken en de schaduwen van deze overbelichting van de Verlichting in en op zijn ziel. Maar hij is daar door heen gegaan tot op God! Als een wonder van genade van de een-en-twintigste eeuw.

En dit laatste garandeert een hernieuwde omgang met God. De vroomheid van alle tijden krijgt opnieuw zijn beslag in een postmodern mens, te weten de voorganger. En zodoende is hij zijn gemeenteleden een slag voor. Blijkbaar is hij van het zelfde slag en kennelijk toch een volle Bijbelse slag anders! En gaandeweg betrekt hij zijn gemeente in de gang van het evangelie bij God en Jezus Christus, Die gisteren, vandaag en tot in eeuwigheid dezelfde is.

Het gaat er ten diepste om dat we vandaag de NAAM Jahwe spellen met de letters van het alfabet van deze tijd waarbij het vocabulair van een voorbije tijd voor ons transparant wordt tot op heden. Ondertussen een nieuwe taal formulerend, waarin de oude taal van de voorgeslachten is opgenomen en meegenomen. Want betrokkenheid op God en mensen vraagt en geeft ook betrokkenheid op de kerk der eeuwen. Continuïteit is hier van wezenlijk belang. Maar deze continuïteit ten aanzien van de spiritualiteit vereist wel de nodige flexibiliteit in de voorhanden context van deze tijd. Een tijd waarin het auditieve (hoorbare) kennelijk in mindering wordt gebracht op het visuele (zichtbare).

Dit noopt ons als predikers een omslag te maken van het auditieve naar het visuele in die zin dat we in zekere zin weer ‘zieners’ zullen worden gelijk de profeten van weleer en Johannes op Padmos. En daarbij was hun ‘zien’ toch eigenlijk de diepste verwoording van het Woord van God. Het zien van de heerlijkheid Gods in het aangezicht van Jezus Christus doorzag en doorziet de tijd en de mens van deze tijd. Deze weet zich doorzien en kijkt onwillekeurig mee in de richting van God.

Niet de psychologie, maar de theologie van het kruis is bepalend voor bekering en vernieuwing in de verzoening door voldoening ook van de hedendaagse mens.

‘Abholung’ (Helmut Thielicke) in beeldrijke taal, die de beelden van vandaag kruisen, neerhalen en weghalen om het beeld Gods in mensen van vandaag te herstellen, ziende op Jezus. Aan de verzadigde cultuurbeelden voorbij, geeft de bediening der verzoening perspectief tot op God in een onverzadigbaar verlangen om ten diepste en ten laatste verzadigd te worden met Zijn beeld.

Niet de psychologie, maar de theologie van het kruis (theologia crucis, Luther) is dan ten diepste en tenslotte bepalend voor bekering en vernieuwing in de verzoening door voldoening ook van de hedendaagse mens. Dat is dan geen kwestie van kunst(ig verdichte fabelen) maar van gunst, die eeuwig God bewoog.

Mijn sympathie voor Van Ekris berust in empathie ten aanzien van zijn beweegredenen, en die van Areopagus (de denktank om hem heen), maar graag hoorde ik meer over Gods bewogenheid met een wereld verloren in schuld in de context van de calvinistische particuliere verzoening. Dan gaat de vervoering vanuit de algemene verzoening over in de persoonlijke en zó algemene verwondering tot voor de troon van God en van het Lam. Dan is de bruidsgemeente waar ze wezen moet en mag. Dan is het immanente overstegen in het transcendente. Dan is ook de hedendaagse mens er bovenop, voor eeuwig. En daar gaat het om in de Bijbel.

Dr. C. A. van der Sluijs is emerituspredikant binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Klik hier om zijn weblog te bezoeken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Tom
Nieuws

Zeeuwse politieke partij tegen komst Frontrunners: "We komen toch lekker naar Zeeland"

Frontrunners Ministries breidt uit. De kerk maakte afgelopen periode bekend in zowel Zeeland als Eindhoven een nieuwe kerk te starten. In Zeeland is daar de nodige commotie over ontstaan. De Zeeuwse afdeling van GroenLinks/PvdA wil de provincie zich

syrie
Nieuws

VS schrapt terreurstatus HTS in Syrië; grote zorgen christenen

De Verenigde Staten hebben de terreurstatus van de islamistische militie Hayat Tahrir al-Sham (HTS) ingetrokken. Die beslissing komt zeven maanden nadat de groep het Syrische regime van Bashar al-Assad omverwierp en de macht greep in Damascus. Christ

prof. dr. Wim Verboom
Nieuws

Prof. dr. Wim Verboom (82) overleden

Op maandag 7 juli 2025 is prof. dr. Wim Verboom op 82-jarige leeftijd overleden. Met zijn heengaan verliest de kerk in Nederland een theoloog die decennialang stem gaf aan het hart van de gereformeerde traditie: de troost van het evangelie in de Heid

Eucharistie
Nieuws

Episcopaalse priester in gelijk gesteld na communievasten uit protest tegen racisme

Een kerkelijke rechtbank van de Episcopaalse Kerk in de Verenigde Staten heeft priester B. Cayce Ramey in het gelijkgesteld. Hij werd eerder door zijn bisdom in Virginia berispt omdat hij bewust geen heilige communie meer uitdeelde — uit protest tege

Baylor University
Nieuws

Christelijke universiteit ontvangt ruim vijf ton om LHBTI-acceptatie in kerken te bevorderen

De christelijke Baylor University in Texas ligt onder vuur nadat de school bekendmaakte een subsidie van bijna 650.000 dollar (circa 554.500 euro) heeft ontvangen van de progressieve Baugh Foundation. Het geld is bedoeld voor een onderzoek dat moet b

Archeoloog
Nieuws

Nieuwe vondsten versterken bewijs voor Bijbelse locatie van Kana

Een team van archeologen heeft nieuwe bewijzen gevonden die erop wijzen dat Jezus Zijn eerste wonder verrichtte in het dorp Khirbet Qana, en niet op de traditionele plek Kafr Kanna. Het gaat om de bekende gebeurtenis waarbij Jezus water in wijn veran

Ds. J. R. van Vugt
Video

HHK-predikant over omstreden motie Kati Piri: "Wat gebeurt er in ons land?"

GroenLinks-PvdA Kamerlid Kati Piri riep onlangs het kabinet via een motie op om een volledig wapenembargo tegen Israël in te stellen. Piri stelde in haar motie - die het overigens lang niet haalde - ook voor om te stoppen met het leveren van onderdel

Kinderen in Zuid-Soedan
Nieuws

Grote Kerk Elst: Rustpunt én Zegenplek tijdens de Nijmeegse Vierdaagse

Op dinsdag 15 juli vormt de Grote Kerk in Elst opnieuw een geliefd rustpunt op de route van de Nijmeegse Vierdaagse. Wandelaars en toeschouwers zijn van harte welkom voor koffie, thee, koek en fruit, een vriendelijk woord én, dit jaar voor het eerst,

Meerartikelen

Debby van Galen
Boekfragment

Profetie is geen show: wat leert de Bijbel écht hierover?

Lang niet alle profeten werden als zodanig bekend. Dat komt omdat een profeet niet noodzakelijkerwijs op een specifieke missie werd gestuurd. Ook ontving de profeet niet altijd een opdracht om een boodschap voor de eeuwigheid, of zelfs voor zijn eige

Bert Put en Leendert van den Heuvel
Nieuws

GerGem Dordrecht waarschuwt tegen evangelisten: ‘Ga het gesprek niet aan’

‘Ga niet in gesprek of discussie met deze mensen, dat is vruchteloos en kan hooguit leiden tot escalatie.’ Met deze oproep waarschuwt de kerkenraad van de gereformeerde gemeente in Dordrecht tegen twee evangelisten die de confrontatie niet schuwen. B

Avi Mizrachi
Positief nieuws

Mensen in Israël ontdekken: "Jezus is ook de Messias voor Joden"

Terwijl de raketten vanuit Iran neerregenden en haar twee jonge kinderen op straat stonden, gooide D’vora M.B. zich over hen heen als menselijk schild. “We lagen op de grond, in de open lucht, zonder bescherming. Mijn dochter raakte lichtgewond door

Utrecht
Nieuws

PKN spreekt zich uit tegen asielplannen: "Hulp bieden is geen misdaad"

Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer toonde zich afgelopen week voorstander van de Asielnoodmaatregelenwet. Daarin staat onder meer dat illegaliteit én hulp aan illegaal in Nederland verblijvende mensen strafbaar wordt. De SGP stemde voor de wet

Soedan
Verdieping

Soedanese kerkleider over christenen in oorlog en chaos: "Ze zijn bijzonder kwetsbaar"

De oorlog in Soedan is geen hoofdonderwerp in het nieuws. Los van korte updates of een keer een achtergrondverhaal lijkt de strijd en humanitaire crisis zich af te spelen buiten het zicht van de rest van de wereld. Met zeker 11,6 miljoen mensen die i

Spanje
Nieuws

Pastorale hulp mogelijk strafbaar door wetsvoorstel met verbod op conversietherapie in Spanje

De Spaanse Evangelische Alliantie (AEE) slaat alarm over een wetsvoorstel waarin conversietherapieën verboden worden. Volgens de AEE zorgt de nieuwe wet ervoor dat pastorale hulp aan mensen die worstelen met hun seksuele geaardheid of genderidentitei

Forrest Frank
Nieuws

Christelijke muziek aan opvallende opmars bezig in Amerikaanse hitlijsten

In de Verenigde Staten maken christelijke en traditionele popsongs een opvallende opmars in de hitlijsten. Verschillende artiesten met een geloofsachtergrond breken door naar het grote publiek. Volgens het muziekplatform Billboard is er sprake van ee

Overstromingen Texas
Nieuws

Dodental christelijk zomerkamp Texas stijgt naar 27: ‘Onze harten zijn gebroken’

Het dodental na de overstromingen in Texas is maandag opgelopen tot 90. Onder de slachtoffers zijn inmiddels 27 meisjes en begeleiders van het christelijke zomerkamp Camp Mystic bevestigd. Tien meisjes en één begeleider zijn nog vermist. De situatie

Ds. W. van Klinken
Video

HHK-predikant merkt op dat dominees het steeds moeilijker vinden om voor Israël te bidden

De oorlog tussen Israël en Hamas zorgt voor verdeeldheid binnen de kerk. Waar veel christenen zich vanwege de Joodse wortels van de Bijbel met Israël verbonden voelen, zijn er ook christenen die zich achter de Palestijnen scharen. HHK-predikant W. va

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over de Heilige Geest: "Hij wil een intieme relatie met jou"

"Toen jij opnieuw geboren werd, kwam de Heilige Geest ook in jou wonen. De Heilige Geest verlangt ernaar om een intieme relatie met jou te hebben. Neem dus de tijd om de stem van de Goede Herder te leren kennen", aldus Wilkin van de Kamp. In een nieu

Elvis E
Levensverhaal

Topmuzikant Elvis E groeide op als prins in Nigeria: "God betekent alles voor mij"

Elvis E heeft een bijzonder levensverhaal en vertelde daar afgelopen zondag uitgebreid over bij Hour of Power.  De musicus groeide op in Nigeria en werd als prins geboren. Hij kende daar rijkdom en armoede. God betekent alles in zijn leven. "Waar ik

Jacobs
Column

Ik wil geen tijd meer besteden aan kwaadwillende en suggestieve vragenstellers

Wat hij ervan vindt dat er in Gaza concentratiekampen zijn gevonden. Die vraag kreeg opperrabbijn Jacobs voorgelegd door een journalist. Het leidt in zijn nieuwe onderstaande dagboek tot de conclusie dat het beter is om geen tijd te besteden aan kwaa