De overheid als schild voor de kwetsbaren: hoever moeten we gaan?

Gesponsord 28 oktober 2022 WI/SGP
Senator Peter Schalk (SGP)

Juist de overheid is geroepen een schild voor de kwetsbaren te zijn. Een gesprek met senator Peter Schalk over noodzaak en grenzen van het overheidsoptreden. "Juist in een tijd van toenemende armoede, onder andere vanwege de hoge inflatie, komt de opdracht voor de overheid meer in het zicht."

Is er Bijbels gezien reden om te streven naar een overheid als ā€˜Schild der zwakken’?
ā€œVoorzitter, vanmorgen rond een uur of 7 had ik een stil moment, waarin ik Psalm 82 las. Ik bleef haken bij het derde vers, waar staat: ā€˜Doet recht aan de arme en de wees’. Dat bleef even hangen (...) nu minister Kaag gisteren de realistische opmerking maakte dat we collectief armer zouden worden.ā€ Zo begon ik op de laatste avond voor het zomerreces mijn bijdrage aan het debat over koopkracht en de voorjaarsnota. Juist in een tijd van toenemende armoede, onder andere vanwege de hoge inflatie, komt de opdracht voor de overheid meer in het zicht. Bijna aan het eind van mijn betoog heb ik dan ook gezegd: ā€œMaar als gezinnen echt niet meer rond kunnen komen, moet de overheid zich opstellen als een schild van de zwakkenā€.

Welk appel gaat er uit van zo’n Psalmtekst en je verdere optreden in de Eerste Kamer?
Op zo’n moment, als we spreken over de toenemende zorgen rond de situatie in gezinnen, is er een dringende noodzaak om de verbinding met de Bijbelse oproep te leggen. Of dat altijd landt is moeilijk te zeggen. Wel weet ik dat juist het citeren van een Bijbelwoord van belang is. Ons spreken staat niet op zichzelf. Natuurlijk, niet elk onderwerp leent zich voor een tekst uit de Bijbel, maar met name als het over de positie van de burgers gaat, dan plaats ik het toch graag in het Bijbelse kader.

Een concreet voorbeeld. Is de verplichting om je als ZZP’er te verzekeren gerechtvaardigd in het licht van de roeping van de overheid een ā€˜schild der zwakken’ te zijn?
Het beginselprogramma van de SGP wijst het dwangmatig karakter van verplichte verzekeringen af. Toch zijn er op verschillende terreinen in ons land verplichtingen om je te verzekeren. Neem bijvoorbeeld de koop van een huis, en het nemen van een hypotheek. Of denk aan de verplichting van een zorgverzekering. De overheid doet dat niet voor niets, en ziet de verplichte verzekering misschien wel als een bescherming tegen roekeloos gedrag van de burgers. Desalniettemin heeft de overheid wel oog voor de gemoedsbezwaarden. Burgers van Nederland kunnen besluiten zich niet te verzekeren, maar dan moet het wel op een consequente en consistente wijze een gemoedsbezwaar zijn. Je kunt dan dus niet shoppen door de ene verzekering wel te nemen, maar bij een andere verzekering je te beroepen op gewetensbezwaar.

Zijn er groepen in de samenleving voor wie een beschermend schild extra noodzakelijk is?
Met name voor de kwetsbaren moet de overheid het schild voor de zwakken zijn. De ā€˜rijken’ regelen het zelf wel, zou je kunnen zeggen. Een recent voorbeeld hiervan is de tandartszorg. Momenteel wordt er weer meer gewerkt met de schooltandarts, en wel met name omdat blijkt dat gezinnen die het niet breed hebben weinig of geen tandartscontroles ondergaan. Daar gaat de overheid dus zorg dragen voor betere zorg.

Zie je een tendens waarbij de overheid steeds meer groepen in de samenleving als ā€˜zwak’ aanduidt?
De overheid heeft soms de neiging om heel veel naar zich toe te trekken. Nog maar een voorbeeld uit de gezondheidszorg: uit zorg voor de toenemende obesitas onder kinderen gaat de overheid ingrijpen op verschillende manieren. Te denken valt aan reclamespotjes om te waarschuwen tegen verkeerde eetgewoontes, maar ook dit onderwerp wordt vaak weer richting onderwijs geschoven. Daar moet goede voorlichting gegeven worden. De overheid gebruikt dan het onderwijs als ā€˜schild’. Dat gaat soms wel heel ver.

Hoe beoordeel je in dat verband de impact die lockdownmaatregelen hebben gehad, ook op bijvoorbeeld het MKB? Corona heeft veel losgemaakt, zeker ook in het bedrijfsleven. De lockdowns hebben mensen tot wanhoop gebracht, zeker als de bedrijfsvoering ernstig belemmerd werd.
De overheid nam toen ook de rol als ā€˜schild voor de zwakken’ serieus, met name door de financieĆŒĖ†le steunmaatregelen. Oftewel, de lockdownmaatregelen waren hard en zwaar, met name ook voor het MKB, maar er stond iets tegenover. Overigens moesten de MKB’ers wel goed opletten, want er zijn ook terugbetalingen vereist onder bepaalde omstandigheden.

En de boeren: is het terecht hen aan te duiden als ā€˜zwakken’ in de strijd om het huidige stikstofbeleid? Welk ā€˜schild’ moet de overheid hen bieden?
De boeren zijn op zich geen zwakken, maar ze worden wel zwak gemaakt. De overheid heeft daarin een kwalijke rol gespeeld, met name door de wijze waarop het stikstofbeleid in de agrarische sector is aangekondigd. Vandaar dat ik in het al eerder genoemde debat over de koopkracht en de voorjaarsnota de volgende opmerking heb gemaakt: ā€œHet gedram op het stikstofdossier levert een enorme sociale onrust op, en die vertaalt zich onmiddellijk in een afnemend vertrouwen in de regering en in het economisch bestel. Stop daarmee, zorg dat zo snel mogelijk reeĆŒĖ†le voorstellen op tafel komen, en laten we vooral voorkomen dat de schuldenlast verder oplooptā€.

Vind je het nodig dat de SGP zich speciaal profileert als partij ā€˜voor de zwakken’? En zo ja, hoe zou dat kunnen?
Het is niet alleen nodig, maar ook werkelijkheid, dat de SGP zich profileert als partij voor de zwakken. Het verkiezingsprogramma van de SGP is duidelijk. Wel spreken we ook met twee woorden. Ik citeer: ā€œBurgers, kerken en maatschappelijke organisaties zijn geroepen om naar elkaar om te zien. De SGP is vanouds kritisch op een te grote overheid die de verantwoordelijkheid van de samenleving te veel overneemt. Dan worden mensen in knelsituaties te veel afhankelijk van een anonieme, bureaucratische overheidsinstantie. Maar, zonder regulering en ingrijpen van de overheid zou op onze arbeidsmarkt en in onze economie en samenleving het recht van de sterkste heersen.ā€

Daarom: voluit steun voor de oproep aan de overheid om ā€˜schild voor de zwakken’ te zijn. Naar mijn mening is dat een dure plicht. De Bijbel spreekt niet alleen in Psalm 82 over het recht doen aan armen. Het is een Bijbelse opdracht die steeds opnieuw klinkt! Dat is een opdracht waaraan de SGP zich niet mag onttrekken. Het beginselprogramma stelt niet voor niets: ā€œDe christelijke naastenliefde gebiedt de hulp aan de behoeftige medemens.ā€ Waarvan akte!

Dit artikel is eerder verschenen in Zicht, een uitgave van het Wetenschappelijk Instituut van de SGP en is geschreven door Henri Krooneman. Wil jij het hele nummer lezen? Kijk dan op de website.

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Arie-Jan Mulder
Column

Hoe reageer je als christen op de zonde van een ander?

Zonde is in eerste instantie een zaak van tekortschieten in liefde, zo komt in deze columnreeks over de zonde naar voren. Als we dit begrijpen kan dat ons helpen met de vraag hoe we in het dagelijks leven omgaan met zonde. Laten we eens kijken hoe we

Geert Benedictus
Opinie

Is de Israƫl-vlag voor de kerk een steen des aanstoots?

Bij sommige kerken is de blauwwitte vlag met strepen en Davidster een vast onderdeel op het liturgisch podium. Bij andere kerken is dat beperkt tot dagen als de Israƫl-zondag, de eerste zondag van oktober. Hoe komt dat dit jaar? Kan een kerk het zich

Diederik van Dijk
Persbericht

Na lang aandringen SGP wordt Transgenderwet eindelijk ingetrokken

ā€œDit is de enige juiste uitkomst", aldus SGP-Kamerlid Diederik van Dijk in reactie op het intrekken van de verruiming van de Transgenderwet. ā€œEr waren twee moties Ć©n een interpellatie voor nodig, maar het resultaat is er.ā€ ā€œKwetsbare jongeren zijn ju

Kamerlid Pieter Grinwis
Persbericht

Aangenomen ChristenUnie-voorstel moet einde maken aan dakloosheid

De Tweede Kamer heeft vandaag met een breed gedragen steun het amendement van Kamerlid Pieter Grinwis c.s. (ChristenUnie) aangenomen, waarmee dakloze gezinnen met minderjarige kinderen worden toegevoegd aan de groepen woningzoekenden die gemeenten ve

Don Ceder
Nieuws

Kamer stemt in met strafbaarstelling illegaliteit: CU-Kamerlid Don Ceder uit stevige kritiek

De Tweede Kamer heeft dinsdag ingestemd met twee wetsvoorstellen die onderdeel zijn van het voorgenomen asielbeleid van het kabinet. Het betreft de strafbaarstelling van illegaliteit en het strafbaar stellen van hulp aan mensen zonder verblijfsvergun

Willem Ouweneel
Video

"Omdat Christus stierf, ben ik gered" - Christenen delen grootste geloofslessen

Wat was de grootste geloofsles die u leerde? Deze vraag stelden wij onlangs aan diverse christenen. Onder anderen CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, SDOK-presentator Richard Groenenboom, theoloog Willem Ouweneel en presen

India
Nieuws

Indiase christenen in zee gedumpt: ā€œWe weten niet of ze nog levenā€

De onzekerheid is ondraaglijk voor Sadeq Shalom en andere Rohingya-christenen in India. Al bijna twee maanden hebben ze niets meer gehoord van hun geliefden die begin mei door de Indiase autoriteiten gedeporteerd werden – zonder waarschuwing en onder

Ds. B. Labee
Video

GerGem-predikant heeft boodschap voor jongeren die moeite hebben met bidden

"Ik hoor het nog wel eens dat jongeren het moeilijk vinden om te bidden. Gebruik dan maar deze woorden: 'Schep mij een rein hart, delg uit mijn ongerechtigheid en vernieuw in het binnenste van mij een vaste geest'", aldus ds. B. Labee. De GerGem-pred

Meerartikelen

N.T. Wright
Nieuws

Amerikaanse theoloog N.T. Wright: "God overstijgt gender"

De bekende Amerikaanse theoloog en voormalig bisschop van Durham, N.T. Wright, stelt dat God het menselijke begrip van gender overstijgt. Toch blijft het gebruik van mannelijke aanspreekwoorden als 'Vader' en 'Hij' volgens Wright Bijbels gezien veran

Bagtowar en Elias
Video

Wat houdt profetie in? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van de ChristenDOM? podcast gaan Bagtowar en Elias in gesprek over de aard en actualiteit van profetie. De Bijbel staat vol profetieƫn: boodschappen van God, vaak uitgesproken door profeten, die richting geven, waarschuwen of hoop

Hardstyle-dj Sefa
Video

Terugkijken: hardstyle-dj Sefa in gesprek met ds. Bart de Bruin

Hardstyle-dj Sefa ging onlangs met vijf predikanten in gesprek over grote levensvragen en zijn levensstijl. Sefa Jeroen Vlaarkamp (24) treedt op bij grote dancefestivals als Defqon.1 en begeeft zich daarmee in een omgeving die haaks lijkt te staan op

MissieNederland logo
Persbericht

Alliantiedag MissieNederland: ā€˜Vrede in tijden van onrust’

In een tijd waarin conflicten, spanningen en verdeeldheid toenemen, klinkt de stem van Jezus verrassend actueel: ā€œMijn vrede geef Ik uā€ (Johannes 14). Op zaterdag 5 juli 2025 organiseert MissieNederland een Alliantiedag in het VEZ-centrum in Zwolle,

Superbook
Getuigenis

Japanse kinderen leren Jezus kennen door Bijbelse animatieserie: ā€œHet raakte mijn hartā€

In Japan, waar religieuze programma’s op nationale televisie nauwelijks ruimte krijgen, is het uitzenden van een animatieserie over de Bijbel al op zich een wonder. Toch gebeurde het: Superbook, een animatieserie met Bijbelse verhalen, was in de jare

Ds. A. J. van den Herik
Interview

Is Israƫl-Iran oorlog te koppelen aan Ezechiƫl 38? Ds. A. J. van den Herik antwoordt

De oorlog tussen Israƫl en Iran hield de wereld twaalf dagen lang in haar greep. Ook christenen volgen de ontwikkelingen nauwlettend. Sommigen leggen een directe link tussen de oorlog en Ezechiƫl 38 waarin beschreven wordt hoe 'Gog uit het land Magog

operatiekamer
Column

Overgave in de operatiekamer: wat als je je kind moet loslaten?

Overgave op hoog niveau, dat is wat God van ons vraagt. Niet omdat Hij dat van ons eist, maar omdat Hij weet wat het beste voor ons is. Toen mijn zoontje op 3-jarige leeftijd met een geperforeerde blindedarmontsteking met spoed de operatiekamer in mo

Leo Smits
Opinie

Ziekte als teken van een zwak geloof? Tijd voor een tegengeluid

Er is de laatste tijd veel discussie binnen christelijk Nederland over een leer die stelt dat gelovigen gevrijwaard zouden zijn van ziekte en armoede. Deze zogenoemde gerealiseerde theologie legt sterk de nadruk op wat nu al zichtbaar is van Gods Kon

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: ā€œOnmenselijkā€

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka