De overheid als schild voor de kwetsbaren: hoever moeten we gaan?

Gesponsord 28 oktober 2022 WI/SGP
Senator Peter Schalk (SGP)

Juist de overheid is geroepen een schild voor de kwetsbaren te zijn. Een gesprek met senator Peter Schalk over noodzaak en grenzen van het overheidsoptreden. "Juist in een tijd van toenemende armoede, onder andere vanwege de hoge inflatie, komt de opdracht voor de overheid meer in het zicht."

Is er Bijbels gezien reden om te streven naar een overheid als ‘Schild der zwakken’?
“Voorzitter, vanmorgen rond een uur of 7 had ik een stil moment, waarin ik Psalm 82 las. Ik bleef haken bij het derde vers, waar staat: ‘Doet recht aan de arme en de wees’. Dat bleef even hangen (...) nu minister Kaag gisteren de realistische opmerking maakte dat we collectief armer zouden worden.” Zo begon ik op de laatste avond voor het zomerreces mijn bijdrage aan het debat over koopkracht en de voorjaarsnota. Juist in een tijd van toenemende armoede, onder andere vanwege de hoge inflatie, komt de opdracht voor de overheid meer in het zicht. Bijna aan het eind van mijn betoog heb ik dan ook gezegd: “Maar als gezinnen echt niet meer rond kunnen komen, moet de overheid zich opstellen als een schild van de zwakken”.

Welk appel gaat er uit van zo’n Psalmtekst en je verdere optreden in de Eerste Kamer?
Op zo’n moment, als we spreken over de toenemende zorgen rond de situatie in gezinnen, is er een dringende noodzaak om de verbinding met de Bijbelse oproep te leggen. Of dat altijd landt is moeilijk te zeggen. Wel weet ik dat juist het citeren van een Bijbelwoord van belang is. Ons spreken staat niet op zichzelf. Natuurlijk, niet elk onderwerp leent zich voor een tekst uit de Bijbel, maar met name als het over de positie van de burgers gaat, dan plaats ik het toch graag in het Bijbelse kader.

Een concreet voorbeeld. Is de verplichting om je als ZZP’er te verzekeren gerechtvaardigd in het licht van de roeping van de overheid een ‘schild der zwakken’ te zijn?
Het beginselprogramma van de SGP wijst het dwangmatig karakter van verplichte verzekeringen af. Toch zijn er op verschillende terreinen in ons land verplichtingen om je te verzekeren. Neem bijvoorbeeld de koop van een huis, en het nemen van een hypotheek. Of denk aan de verplichting van een zorgverzekering. De overheid doet dat niet voor niets, en ziet de verplichte verzekering misschien wel als een bescherming tegen roekeloos gedrag van de burgers. Desalniettemin heeft de overheid wel oog voor de gemoedsbezwaarden. Burgers van Nederland kunnen besluiten zich niet te verzekeren, maar dan moet het wel op een consequente en consistente wijze een gemoedsbezwaar zijn. Je kunt dan dus niet shoppen door de ene verzekering wel te nemen, maar bij een andere verzekering je te beroepen op gewetensbezwaar.

Zijn er groepen in de samenleving voor wie een beschermend schild extra noodzakelijk is?
Met name voor de kwetsbaren moet de overheid het schild voor de zwakken zijn. De ‘rijken’ regelen het zelf wel, zou je kunnen zeggen. Een recent voorbeeld hiervan is de tandartszorg. Momenteel wordt er weer meer gewerkt met de schooltandarts, en wel met name omdat blijkt dat gezinnen die het niet breed hebben weinig of geen tandartscontroles ondergaan. Daar gaat de overheid dus zorg dragen voor betere zorg.

Zie je een tendens waarbij de overheid steeds meer groepen in de samenleving als ‘zwak’ aanduidt?
De overheid heeft soms de neiging om heel veel naar zich toe te trekken. Nog maar een voorbeeld uit de gezondheidszorg: uit zorg voor de toenemende obesitas onder kinderen gaat de overheid ingrijpen op verschillende manieren. Te denken valt aan reclamespotjes om te waarschuwen tegen verkeerde eetgewoontes, maar ook dit onderwerp wordt vaak weer richting onderwijs geschoven. Daar moet goede voorlichting gegeven worden. De overheid gebruikt dan het onderwijs als ‘schild’. Dat gaat soms wel heel ver.

Hoe beoordeel je in dat verband de impact die lockdownmaatregelen hebben gehad, ook op bijvoorbeeld het MKB? Corona heeft veel losgemaakt, zeker ook in het bedrijfsleven. De lockdowns hebben mensen tot wanhoop gebracht, zeker als de bedrijfsvoering ernstig belemmerd werd.
De overheid nam toen ook de rol als ‘schild voor de zwakken’ serieus, met name door de financiële steunmaatregelen. Oftewel, de lockdownmaatregelen waren hard en zwaar, met name ook voor het MKB, maar er stond iets tegenover. Overigens moesten de MKB’ers wel goed opletten, want er zijn ook terugbetalingen vereist onder bepaalde omstandigheden.

En de boeren: is het terecht hen aan te duiden als ‘zwakken’ in de strijd om het huidige stikstofbeleid? Welk ‘schild’ moet de overheid hen bieden?
De boeren zijn op zich geen zwakken, maar ze worden wel zwak gemaakt. De overheid heeft daarin een kwalijke rol gespeeld, met name door de wijze waarop het stikstofbeleid in de agrarische sector is aangekondigd. Vandaar dat ik in het al eerder genoemde debat over de koopkracht en de voorjaarsnota de volgende opmerking heb gemaakt: “Het gedram op het stikstofdossier levert een enorme sociale onrust op, en die vertaalt zich onmiddellijk in een afnemend vertrouwen in de regering en in het economisch bestel. Stop daarmee, zorg dat zo snel mogelijk reële voorstellen op tafel komen, en laten we vooral voorkomen dat de schuldenlast verder oploopt”.

Vind je het nodig dat de SGP zich speciaal profileert als partij ‘voor de zwakken’? En zo ja, hoe zou dat kunnen?
Het is niet alleen nodig, maar ook werkelijkheid, dat de SGP zich profileert als partij voor de zwakken. Het verkiezingsprogramma van de SGP is duidelijk. Wel spreken we ook met twee woorden. Ik citeer: “Burgers, kerken en maatschappelijke organisaties zijn geroepen om naar elkaar om te zien. De SGP is vanouds kritisch op een te grote overheid die de verantwoordelijkheid van de samenleving te veel overneemt. Dan worden mensen in knelsituaties te veel afhankelijk van een anonieme, bureaucratische overheidsinstantie. Maar, zonder regulering en ingrijpen van de overheid zou op onze arbeidsmarkt en in onze economie en samenleving het recht van de sterkste heersen.”

Daarom: voluit steun voor de oproep aan de overheid om ‘schild voor de zwakken’ te zijn. Naar mijn mening is dat een dure plicht. De Bijbel spreekt niet alleen in Psalm 82 over het recht doen aan armen. Het is een Bijbelse opdracht die steeds opnieuw klinkt! Dat is een opdracht waaraan de SGP zich niet mag onttrekken. Het beginselprogramma stelt niet voor niets: “De christelijke naastenliefde gebiedt de hulp aan de behoeftige medemens.” Waarvan akte!

Dit artikel is eerder verschenen in Zicht, een uitgave van het Wetenschappelijk Instituut van de SGP en is geschreven door Henri Krooneman. Wil jij het hele nummer lezen? Kijk dan op de website.

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Britse Lagerhuis
Nieuws

Ochtendgebeden in Brits parlement worden niet afgeschaft

In het Britse Lagerhuis wordt al eeuwenlang elke werkdag begonnen met gebed. Deze gewoonte ligt echter opnieuw onder vuur. Humanists UK noemt de praktijk “oneerlijk” voor parlementsleden die geen christen zijn en pleit voor afschaffing. Toch gaf de h

Nigeria geweld
Nieuws

Nigeriaanse christenen gedood na nieuwe aanvallen Fulani-herders

In Nigeria zijn christenen opnieuw slachtoffer geworden van geweld. Fulani-herders vielen maandagavond twee dorpen aan in de staat Kaduna, waarbij twee christenen werden gedood en drie anderen gewond raakten. Dit melden lokale bewoners aan Christian

Ursula von der Leyen
Nieuws

Haat tegen christenen neemt toe: Spaanse organisatie roept EU op tot actie

De Spaanse organisatie Observatorium voor Godsdienstvrijheid (OLRC) heeft deze week een dringende oproep gedaan aan Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Ze vragen om de aanstelling van een speciale EU-coördinator die haatmisdri

Europese Unie
Nieuws

Hongaarse politica slaat alarm na ‘antichristelijk’ rapport

"Binnen de Europese Unie (EU) wordt goddeloosheid steeds meer zichtbaar", waarschuwt de Hongaarse regeringscommissaris Bernadett Petri. Aanleiding is een rapport van het European Parliamentary Forum for Sexual and Reproductive Rights (EPF), dat volge

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Kenneth Moales Jr
Nieuws

Amerikaanse voorganger overleeft gewelddadige carjacking: "Een wonder dat ik nog leef"

Voorganger Kenneth Moales Jr. uit de Amerikaanse staat Connecticut overleefde eind juni een gewelddadige carjacking in Baltimore. Tijdens de carjacking werd hij door een 16-jarige jongen met een vuurwapen bedreigd. Moales, verbonden aan de Pentecosta

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee, hé? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep m

Ds. D. M. Heikoop
Boekfragment

Wees nuchter en waakzaam: Petrus’ alarm tegen de duivel

Achter alle weerstand die christenen in hun omgeving ontmoeten en achter alle kwaadsprekerij over hen, ziet Petrus één vijand bezig: de duivel (Grieks: diabolos) (vs. 8), de grote tegenstander van God en Zijn gemeente. En daarom roept hij met een tweevou

Meerartikelen

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Het is essentieel om Gods Geest alle ruimte te geven"

Als je wil dat Gods Geest werkzaam wordt in je leven, moet je Hem wel de ruimte geven. Dat stelt spreker en schrijver Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Levenslicht'. Van de Kamp behandelt in deze video Handelingen 19 waar Paul

Lineke Blijdorp
Opinie

Oproep aan Kees van der Staaij: keer terug naar de SGP

Advocaat Lineke Blijdorp doet in een open brief een indringend beroep op Kees van der Staaij: keer terug naar de Tweede Kamer. In scherpe bewoordingen uit ze haar zorgen over de huidige politieke koers van de SGP, met name rond de strafbaarstelling v

Gerdien Lassche - Nelleke Plomp
Interview

Steeds minder mensen krijgen kinderen: slecht nieuws? Christenen reageren

Wereldwijd daalt het geboortecijfer en dat baart de Verenigde Naties (VN) zorgen. In veel landen besluiten mensen minder of zelfs helemaal geen kinderen te willen krijgen. Oorlogen, de klimaatcrisis én financiële onzekerheid spelen daarin een grote r

Don Ceder en Mirjam Bikker
Nieuws

ChristenUnie stelt Kamervragen over onveiligheid Joodse leerlingen op scholen

De ChristenUnie maakt zich grote zorgen over het toenemende antisemitisme binnen het Nederlandse onderwijs. Kamerleden Mirjam Bikker en Don Ceder hebben daarom schriftelijke vragen gesteld aan de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en

Billy Graham
Nieuws

Excuses voor gebruiken van Graham-preken in anti-Trump-campagne

De politieke organisatie Evangelicals for Harris, inmiddels omgedoopt tot Evangelicals for America, heeft excuses aangeboden. De groep gebruikte preekfragmenten van de in 2018 overleden evangelist Billy Graham in een campagne tegen president Donald T

Ds. W. A. Zondag
Video

Volgens ds. Zondag kun je weten of je wel of niet uitverkoren bent

'Ben ik wel of niet uitverkoren?' Het is een vraag die met name christenen uit de rechterflank van de refogezindte bezighoudt. Volgens ds. W. A. Zondag kun je echter wél weten of je wel of niet uitverkoren bent. In onderstaand preekfragment noemt de

Henk Willem Laan
Video

Henk-Willem Laan aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Henk-Willem Laan is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power. De directeur van Stichting Het Gehandicapte Kind heeft zelf een zoon die meervoudig gehandicapt is. "Joas is mijn geliefde zoon en inspiratiebron, waardoor ik dit werk ben gaan doen. Er

Uitgezet
Nieuws

Amerika zet vader én voorganger na twintig jaar uit: "We zijn uit elkaar gerukt"

Pastor Maurilio Ambrocio is na een verblijf van meer dan twintig jaar in Amerika uitgezet naar Guatemala. De 42-jarige vader van vijf kinderen leidde jarenlang de Iglesia de Santidad Vida Nueva in Florida. In april werd hij tijdens een routinematige

LHBTI
Video

Wat zegt de Bijbel over het LHBTI-denken? Documentaire op komst

In een tijd waarin liefde vooral wordt verbonden aan gevoel, zelfexpressie en identiteit, rijst de vraag: is er nog ruimte voor een andere stem? Wat zegt de Bijbel over liefde, identiteit en waarheid - en hoe verhouden die zich tot thema’s als homose

Syrie
Nieuws

Raad van Kerken vraagt in brief aan ministers steun voor Syrische christenen

De Raad van Kerken heeft in een brief aan het demissionaire kabinet om steun gevraagd voor christelijke minderheden in Syrië. Dat meldt de organisatie zelf op haar website. Reden daarvoor is dat de positie van christenen in het land steeds benarder l

pastor
Nieuws

Baptistenpredikant en gemeentelid vermoord tijdens kerkdienst in Nigeria

Tijdens een kerkelijke bijeenkomst zijn deze week een predikant en een gemeentelid van de Bege Baptistenkerk in Yaribori (Katsina, Noordwest-Nigeria) doodgeschoten. De aanval werd vermoedelijk door islamitische extremisten uitgevoerd. Een vrouwelijke

pakistan
Nieuws

Twee christelijke jongens in Pakistan vrijgesproken van blasfemie na jarenlange rechtszaak

Twee jonge christenen uit Pakistan zijn deze week vrijgesproken van blasfemie. Ze zaten bijna twee jaar vast op basis van valse beschuldigingen. De katholieke jongens Adil Babar en Simon Nadeem waren nog maar 18 en 14 jaar oud toen ze in mei 2023 wer