De overheid als schild voor de kwetsbaren: hoever moeten we gaan?

Gesponsord28 oktober 2022 WI/SGP
Senator Peter Schalk (SGP)

Juist de overheid is geroepen een schild voor de kwetsbaren te zijn. Een gesprek met senator Peter Schalk over noodzaak en grenzen van het overheidsoptreden. "Juist in een tijd van toenemende armoede, onder andere vanwege de hoge inflatie, komt de opdracht voor de overheid meer in het zicht."

Is er Bijbels gezien reden om te streven naar een overheid als ‘Schild der zwakken’?
“Voorzitter, vanmorgen rond een uur of 7 had ik een stil moment, waarin ik Psalm 82 las. Ik bleef haken bij het derde vers, waar staat: ‘Doet recht aan de arme en de wees’. Dat bleef even hangen (...) nu minister Kaag gisteren de realistische opmerking maakte dat we collectief armer zouden worden.” Zo begon ik op de laatste avond voor het zomerreces mijn bijdrage aan het debat over koopkracht en de voorjaarsnota. Juist in een tijd van toenemende armoede, onder andere vanwege de hoge inflatie, komt de opdracht voor de overheid meer in het zicht. Bijna aan het eind van mijn betoog heb ik dan ook gezegd: “Maar als gezinnen echt niet meer rond kunnen komen, moet de overheid zich opstellen als een schild van de zwakken”.

Welk appel gaat er uit van zo’n Psalmtekst en je verdere optreden in de Eerste Kamer?
Op zo’n moment, als we spreken over de toenemende zorgen rond de situatie in gezinnen, is er een dringende noodzaak om de verbinding met de Bijbelse oproep te leggen. Of dat altijd landt is moeilijk te zeggen. Wel weet ik dat juist het citeren van een Bijbelwoord van belang is. Ons spreken staat niet op zichzelf. Natuurlijk, niet elk onderwerp leent zich voor een tekst uit de Bijbel, maar met name als het over de positie van de burgers gaat, dan plaats ik het toch graag in het Bijbelse kader.

Een concreet voorbeeld. Is de verplichting om je als ZZP’er te verzekeren gerechtvaardigd in het licht van de roeping van de overheid een ‘schild der zwakken’ te zijn?
Het beginselprogramma van de SGP wijst het dwangmatig karakter van verplichte verzekeringen af. Toch zijn er op verschillende terreinen in ons land verplichtingen om je te verzekeren. Neem bijvoorbeeld de koop van een huis, en het nemen van een hypotheek. Of denk aan de verplichting van een zorgverzekering. De overheid doet dat niet voor niets, en ziet de verplichte verzekering misschien wel als een bescherming tegen roekeloos gedrag van de burgers. Desalniettemin heeft de overheid wel oog voor de gemoedsbezwaarden. Burgers van Nederland kunnen besluiten zich niet te verzekeren, maar dan moet het wel op een consequente en consistente wijze een gemoedsbezwaar zijn. Je kunt dan dus niet shoppen door de ene verzekering wel te nemen, maar bij een andere verzekering je te beroepen op gewetensbezwaar.

Zijn er groepen in de samenleving voor wie een beschermend schild extra noodzakelijk is?
Met name voor de kwetsbaren moet de overheid het schild voor de zwakken zijn. De ‘rijken’ regelen het zelf wel, zou je kunnen zeggen. Een recent voorbeeld hiervan is de tandartszorg. Momenteel wordt er weer meer gewerkt met de schooltandarts, en wel met name omdat blijkt dat gezinnen die het niet breed hebben weinig of geen tandartscontroles ondergaan. Daar gaat de overheid dus zorg dragen voor betere zorg.

Zie je een tendens waarbij de overheid steeds meer groepen in de samenleving als ‘zwak’ aanduidt?
De overheid heeft soms de neiging om heel veel naar zich toe te trekken. Nog maar een voorbeeld uit de gezondheidszorg: uit zorg voor de toenemende obesitas onder kinderen gaat de overheid ingrijpen op verschillende manieren. Te denken valt aan reclamespotjes om te waarschuwen tegen verkeerde eetgewoontes, maar ook dit onderwerp wordt vaak weer richting onderwijs geschoven. Daar moet goede voorlichting gegeven worden. De overheid gebruikt dan het onderwijs als ‘schild’. Dat gaat soms wel heel ver.

Hoe beoordeel je in dat verband de impact die lockdownmaatregelen hebben gehad, ook op bijvoorbeeld het MKB? Corona heeft veel losgemaakt, zeker ook in het bedrijfsleven. De lockdowns hebben mensen tot wanhoop gebracht, zeker als de bedrijfsvoering ernstig belemmerd werd.
De overheid nam toen ook de rol als ‘schild voor de zwakken’ serieus, met name door de financiële steunmaatregelen. Oftewel, de lockdownmaatregelen waren hard en zwaar, met name ook voor het MKB, maar er stond iets tegenover. Overigens moesten de MKB’ers wel goed opletten, want er zijn ook terugbetalingen vereist onder bepaalde omstandigheden.

En de boeren: is het terecht hen aan te duiden als ‘zwakken’ in de strijd om het huidige stikstofbeleid? Welk ‘schild’ moet de overheid hen bieden?
De boeren zijn op zich geen zwakken, maar ze worden wel zwak gemaakt. De overheid heeft daarin een kwalijke rol gespeeld, met name door de wijze waarop het stikstofbeleid in de agrarische sector is aangekondigd. Vandaar dat ik in het al eerder genoemde debat over de koopkracht en de voorjaarsnota de volgende opmerking heb gemaakt: “Het gedram op het stikstofdossier levert een enorme sociale onrust op, en die vertaalt zich onmiddellijk in een afnemend vertrouwen in de regering en in het economisch bestel. Stop daarmee, zorg dat zo snel mogelijk reële voorstellen op tafel komen, en laten we vooral voorkomen dat de schuldenlast verder oploopt”.

Vind je het nodig dat de SGP zich speciaal profileert als partij ‘voor de zwakken’? En zo ja, hoe zou dat kunnen?
Het is niet alleen nodig, maar ook werkelijkheid, dat de SGP zich profileert als partij voor de zwakken. Het verkiezingsprogramma van de SGP is duidelijk. Wel spreken we ook met twee woorden. Ik citeer: “Burgers, kerken en maatschappelijke organisaties zijn geroepen om naar elkaar om te zien. De SGP is vanouds kritisch op een te grote overheid die de verantwoordelijkheid van de samenleving te veel overneemt. Dan worden mensen in knelsituaties te veel afhankelijk van een anonieme, bureaucratische overheidsinstantie. Maar, zonder regulering en ingrijpen van de overheid zou op onze arbeidsmarkt en in onze economie en samenleving het recht van de sterkste heersen.”

Daarom: voluit steun voor de oproep aan de overheid om ‘schild voor de zwakken’ te zijn. Naar mijn mening is dat een dure plicht. De Bijbel spreekt niet alleen in Psalm 82 over het recht doen aan armen. Het is een Bijbelse opdracht die steeds opnieuw klinkt! Dat is een opdracht waaraan de SGP zich niet mag onttrekken. Het beginselprogramma stelt niet voor niets: “De christelijke naastenliefde gebiedt de hulp aan de behoeftige medemens.” Waarvan akte!

Dit artikel is eerder verschenen in Zicht, een uitgave van het Wetenschappelijk Instituut van de SGP en is geschreven door Henri Krooneman. Wil jij het hele nummer lezen? Kijk dan op de website.

Beluister onze podcast

#305 Patrick & Jeffrey over christelijke PVV-stemmers, winkelen op zondag en de genderkloof
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Kerkdienst Bijlmer
Nieuws

EO-uitzending van feestelijke kerkdienst vanuit de Bijlmer

In hun mooiste kleding, met het lekkerste eten en met hun beste humeur – voorganger Moses Alagbe vraagt zijn kerkgangers om deze zondag tiptop naar de kerkdienst te komen. Niet per se omdat de dienst op televisie komt, maar omdat de dienst in het tek

Willem Lingeman
Opinie

Christelijke feestdagen?

Met de opening van het kerkelijk jaar is ook het seizoen van de ‘christelijke’ feestdagen weer aangebroken. Kerstfeest, Goede Vrijdag, Pasen, Hemelvaartsdag, Pinksteren; ze komen er weer aan. Er zijn christenen die van mening zijn dat je je aan deze

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp stelt confronterende vraag: "Wie ben je als je ziek wordt?

"Te lang hebben we ons heil in aardse bronnen gezocht, als het gaat om ons uiterlijk, onze prestaties en sociale status. Maar wie ben je als je je werk of gezondheid verliest?", die confronterende vraag stelde Wilkin van de Kamp onlangs in de twaalfd

Ds. K. den Boer
Video

HHK-dominee wilde legerpredikant worden maar God stuurde hem naar Goedereede

Als ds. K. den Boer in september dit jaar een beroep uit Goedereede ontvangt, wil hij eigenlijk legerpredikant worden. Gods Geest zendt Den Boer echter niet het leger in, maar stuurt hem vanuit Sirjansland naar Goedereede. Daar hoopt hij begin 2024 t

Ds. Chris Bernard
Nieuws

Ook dominee Bernard stemde PVV: “Nederland raakt gewoon vol”

Vorige week woensdag kwam de PVV als winnaar uit de stembus. De partij van Geert Wilders behaalde liefst 37 zetels. De christelijke partijen, op de SGP na, leverden een flink aantal zetels in. Ook veel christenen hebben naar verluidt op Wilders geste

Algerijnse kerk
Nieuws

Algerijnse dominee belegt 'ongeoorloofde eredienst' en verdwijnt achter de tralies

De Algerijnse dominee Youssef Ourahmane moet een jaar de gevangenis in. Dat meldt Evangelical Focus. De predikant zou in maart vorig jaar een eredienst gehouden hebben in een gebouw dat niet daarvoor bestemd is. Naast de gevangenisstraf, moet de pred

Cvandaag podcast
Podcast

Christenen in Middelburg bezorgd over gebrek aan zondagsrust: terecht?

De Gereformeerde Gemeente in Middelburg wil niet dat de winkels in de Zeeuwse hoofdstad voortaan op zondag opengaan. Welke beweegredenen liggen hieraan ten grondslag? En zijn christenen geroepen om de zondagsrust in de rest van de samenleving te impl

Johan Schep
Video

Johan Schep: "Wie twijfelt aan betrouwbaarheid Jona, twijfelt aan dood en opstanding Jezus"

"Als je twijfelt aan de geschiedenis van Jona, dan twijfel je ook aan de geschiedenis van de Heere Jezus. Zo duidelijk maakt Hij het", vertelt evangelist en Bijbelleraar Johan Schep in een video van Bijbelcursussen Nederland. In de eerste aflevering

Meerartikelen

ChristenDOM?
Video

Is Jezus te vroeg opgestaan uit de dood? Bekijk de video

"Is Jezus te vroeg uit de dood opgestaan?" Die vraag staat centraal in een video van het christelijke YouTube-kanaal ChristenDOM?, een kanaal waar middels uitlegvideo's wordt ingegaan op kwesties die met de Bijbel en het christelijk geloof te maken h

zie ik kom spoedig
Video

Openbaring 11: feest vanwege Jezus' terugkeer naar de aarde

Er wordt in de hemel vooruitgekeken naar het moment dat Jezus terugkeert naar de aarde om zijn koningschap op zich te nemen. Het feest barst los en vol aanbidding wordt beleden dat de Heer regeert! Maak in onderstaande video tijd voor aflevering 23 v

Andries Knevel
Podcast

Andries Knevel in gesprek met markante katholiek: Hugo Beuker

Het cliché wil dat protestanten de Bijbel uit hun hoofd kennen, terwijl katholieken het ‘boek der boeken’ nooit openslaan. Maar wat is daar van waar? Die vraag is het uitgangspunt van de podcast Het Gedeelde Woord. Andries Knevel voert daarin iedere

BYU Noteworthy
Nieuws

Luister naar deze schitterende versie van 'O Come Let Us Adore Him' door BYU Noteworthy!

Het is december en daarom worden de mooiste Kerstliederen weer van stal gehaald en (soms) in een nieuw jasje gestoken. Zo ook deze enthousiaste versie van het bekende 'O Come Let Us Adore Him' door BYU Noteworthy. Kijk je ook zo uit naar Kerstmis? Ko

Familie Blom
Positief nieuws

Familie Blom aanstaande zondag te gast bij Hour of Power

De dynamische familie Blom is aanstaande zondag te gast bij Hour of Power. Eerder dit jaar was het gezin te zien bij 'Een huis vol' van de KRO-NCRV. Gerdien Blom heeft maar liefst acht kinderen op de wereld mogen zetten en samen met haar man Maarten

Eleos Ahinoam
Nieuws

Wilma woont in een beschermde woonvorm van Eleos: "Ik ervaar hier een rust die ik nooit gekend heb"

We bidden hier veel. Van dat bidden word ik heel rustig, daar voel ik mij echt geweldig door. ” Wilma is bewoonster van Ahinoam, een zorginstelling van Eleos in Schalkhaar. Ze is negen maanden geleden in de woongroep komen wonen en ervaart haar nieuw

Ds. Paul Visser
Nieuws

Ds. Paul Visser vertelt wat hij leerde van het moeilijkste moment in zijn leven

Dominee Paul Visser legt in onderstaande video uit wat hij leerde van het moeilijkste moment in zijn leven. "Je hebt God niet in de vingers, het kan heel anders gaan. Het Woord van God brak af en God verdween. Tegelijkertijd heb ik ontdekt dat ik dan

Jan-Willem Grievink
Column

Een pastoraal medewerker moet niet dingen willen fiksen

Ik weet uit eigen ervaring hoe gemakkelijk je in het pastoraat in de actie-stand gaat. In de kern is pastoraat niets anders dan een confident (weer) in hartscontact brengen met zijn (haar) Verlosser en Heer. Je hoeft als pastoraal medewerker niets te

Ds. M. Baan
Video

Ds. Baan verbaast zich over mensen die eerst een teken van God willen voordat ze geloven

"Veel mensen blijven God om een teken vragen. Zoeken ze dan geen onrechtvaardige dingen? Wat stellen wij mensen toch eigenlijk vreemde eisen aan de Heere", merkte ds. M. Baan onlangs op in een preek. De hervormde predikant verbaast zich over het gege

Randall
Nieuws

Ontslagen aalmoezenier spant rechtszaak aan na opmerkingen over 'LHBTI-ideologie'

Schoolaalmoezenier dr. Bernard Randall werd in 2019 door zijn werkgever op straat gezet. Dit omdat hij zijn leerlingen vertelde dat ze het niet eens hoeven te zijn met 'de LHBTI-ideologie'. Nu spant hij een rechtszaak tegen zijn voormalige werkgever

Kerstboom
Nieuws

‘Satanische’ kerstboom op kerstfestival wekt verontwaardiging: ‘Het is absurd’

Het stadje Aschwaubenon in de Amerikaanse staat Wisconsin vormt het decor van een slepende rel. In het stadje waar jaarlijks een kerstboomfestival plaatsvindt, is veel te doen om twee bomen die tentoongesteld worden. Dat meldt CBN News. Eén boom zou

Delafé
Levensverhaal

Vrouw die haar kind in satanische tempel liet dopen deelt haar getuigenis

De Amerikaanse Yamisbel Garcia heeft op YouTube-kanaal Delafé Testimonies afgelopen week haar bijzondere verhaal gedeeld. Ze groeide op in een rooms-katholiek gezin maar werd daar fysiek en verbaal mishandeld door haar vader. Tijdens een reis naar Pu