Technologische ontwikkelingen gaan razendsnel: een bedreiging of een kans?

Dagelijks leven4 december 2020
Rick Bouter

“Het is naïef om te denken dat je jezelf kunt verschuilen voor technologie of te denken dat het zo’n vaart niet loopt. Ook in de offline wereld heb je geen dak boven je hoofd zonder de toepassing van techniek”, zegt Rick Bouter, co-founder en voorzitter van Stichting Techthics. Dit is een platform voor bezinning op technologische ontwikkelingen vanuit een christelijk perspectief. CIP.nl stelt Rick een aantal vragen hierover.

Technologische ontwikkelingen gaan razendsnel. Sommige christenen ervaren het als een kans, anderen als een bedreiging. Aan welke kant staan jullie? Kans of bedreiging?
“Techthics ziet technologie zeker als kans en significante drijver om bijvoorbeeld welvaart en welzijn te verhogen en een meer duurzame wereld te realiseren. Daarentegen, kansen en bedreigingen komen vaak hand in hand. Hierin zijn ook de motieven en intentie van de bedenker, ontwerper, producent bepalend. Wat willen zij bereiken en bewerkstelligen met hun toepassingen? Maar denk niet dat het hier stopt, ook als consument en gebruiker maken we ook iedere dag hele bewuste en onbewuste keuzes (en acceptatie) in het gebruik van technologie.

"Het is naïef om te denken dat je jezelf kunt verschuilen voor technologie of te denken dat het zo’n vaart niet loopt."

Wij (h)erkennen de dualiteit van technologie omdat we in eerste instantie geloven dat techniek een geschenk en opdracht van God aan de mensheid is. Ten tweede erkennen wij ook dat de intentie van de mens inzake techniek niet altijd tot eer van God is of, zelfs gebruikt wordt om Zijn gezag te ondermijnen. Hierin zie je een continue Bijbelse parallel terug in de ambitie van de mens om zelf een god te worden en niet afhankelijk te zijn van Hem.”

Wat is het doel van Techthics als platform en waarom is het juist voor christenen relevant om bewust te zijn van technologische ontwikkelingen?
“Techthics is een samenstelling van de woorden ‘technology & ethics’. Ons doel is om bewustwording te creëren in het wel of niet gebruiken van een techniek. Het is naïef om te denken dat je jezelf kunt verschuilen voor technologie of te denken dat het zo’n vaart niet loopt. Ook al denk je dat je weinig techniek gebruikt, het tegendeel bewijst zich eigenlijk iedere dag. Denk daarbij niet alleen aan digitale technieken. Ook in de offline wereld heb je geen dak boven je hoofd zonder de toepassing van techniek. Voorgaande zaken schetsen dat we onbewust (of bewust) al heel veel keuzes gemaakt hebben in het gebruik van techniek of deze in ieder geval tolereren en of accepteren.

Weglopen en de kop in het zand steken is niet de juiste benadering van techniek. Geen keuze maken om maar geen negatieve uitkomst te hebben op de leefregels en geboden welke wij proberen te volgen, is een eenzijdige benadering. Al gaan we er vanuit dat techniek een gave van God is, zouden we bij uitstek moeten kijken hoe we het kunnen gebruiken om God hiermee centraal te stellen. ‘Onderzoekt alle dingen en behoud het goede. Hier wordt een beroep gedaan op de christelijke vrijheid én verantwoordelijkheid.’
Dit betekent niet dat het gemakkelijk is om een specifieke technologie het stempel goed of fout te geven. Gelukkig hebben we wel een Bijbels kader waarin we deze keuzes kunnen maken en welke voor ongegronde angst bewaart. Zeg nooit van een bepaalde ontwikkeling dat deze er niet zal komen. Het verleden heeft veelal het tegendeel bewezen. In dit kader is Genesis 11:6 ook een interessante tekst waarin staat dat God zegt niets van wat de mens zal voornemen om te maken voor hen onmogelijk zal zijn.”

Ontwikkelingen met betrekking tot de ‘surveillance state’, of bewakingsstaat zijn een big brother-achtige ontwikkeling die ook in Nederland grote impact kan gaan geven op zaken als het recht op privacy.

Kun je ter illustratie één technologische ontwikkeling noemen die meer aandacht verdient en uitleggen waarom?
“Technologische ontwikkelingen die direct een mens aangaan verdienen wat ons betreft meer aandacht. Recent is de Nobelprijs voor de scheikunde gegaan naar dna-schaar CRISPR-Cas. Dit betekent dat we in staat zijn om aanpassingen te doen in het menselijk DNA en bijvoorbeeld genen te verwijderen welke ziektes veroorzaken. De EU houdt het gebruik daarvan tegen maar wie weet wat de gevolgen in de toekomst zijn. Waarom houdt de EU dit tegen en wat als dit in de EU wel toegelaten gaat worden? Hoe gaan we daar als christenen mee om? Al geloven we dat we naar het beeld van God geschapen zijn, wat geeft ons dan het recht om dit beeld actief aan te passen naar eigen wensen? Hoever mogen we gaan in de maakbaarheid van de mens?

Verder krijgt Kunstmatige Intelligentie, terecht, veel aandacht. Kunstmatige Intelligentie is bijvoorbeeld één van de drijvende krachten achter het Chinese Social Credit Systeem. Een puntensysteem waarbij een overtreding als door rood lopen minpunten oplevert, en een laag saldo resulteert in allerhande beperkingen op het gebied van bijvoorbeeld reizen of andere voorzieningen. Ontwikkelingen met betrekking tot de ‘surveillance state’, of bewakingsstaat zijn een big brother-achtige ontwikkeling die ook in Nederland grote impact kan gaan geven op zaken als het recht op privacy. Denk hierbij aan de recente discussies over het gebruik van mobiele data in combinatie met het coronavirus en breder, om grote technologiebedrijven (big tech) op te knippen.”

Jullie platform bestaat uit twee pijlers. Kun je deze pijlers kort toelichten?
“Techthics wil een platform voor bezinning zijn gebaseerd op twee pijlers. Pijler 1: Techthics denkt na en werkt samen met een netwerk van experts uit een brede christelijke achterban. Deze experts hebben kennis in gebieden als technologie en innovatie, ethiek en ook religie. Naast het continue eigen onderzoek van Techthics is deze steeds groter wordende achterban van experts een cruciaal element om te bezinnen op technologie vanuit een ethisch en christelijk religieus standpunt met de Bijbel als vertrek punt.

"Op het moment dat we bewuster zijn van de ethische en religeuze implicaties van nieuwe technologie kunnen we ze ook beter plaatsen als kans of bedreiging."

De tweede pijler gaat over het delen van de opgedane kennis en inzichten via een specifieke doelgroep benadering. Hierbij richt Techthics zich op het informeren en toerusten van politici, bestuurders, beleidsmakers, docenten, studenten en geïnteresseerden binnen de christelijke achterban en daarbuiten. Hierbij kun je concreet denken aan het faciliteren van vragen uit de politiek door een werkbezoek, lunchlezing of het meedenken aan een verkiezingsprogramma. Hierbij kun je ook denken aan masterclasses voor docenten en gastlessen voor studenten. Zo proberen we per doelgroep na te denken over wat passende concepten zijn om deze kennis effectief over te brengen.”

Op sommige technische zaken kan iedereen zélf invloed uitoefenen. Stel: je zou op een grote christelijke conferentie voor duizenden mensen spreken. Wat moeten je toehoorders dan écht mee willen geven?
“Een utopie gaan we door middel van technologie niet creëren hier op aarde. In ons leven zal de rol van technologie zijn beperkingen kennen. Het ware geluk kan niet voortkomen uit een bepaalde technologie of haar toepassing. Wanneer wij dat uit het oog verliezen wordt techniek pas echt een bedreiging. Techniek kan slechts de gevolgen van de zonde en een gebroken wereld enigszins helpen bestrijden.

Bedenk dus welke (menselijke) verlangens achter een technologische ontwikkeling schuilgaan. Het creëren van bewustzijn over technologische ontwikkelingen en het durven stellen van kritische vragen geeft vaak al veel inzicht, maar we doen het te weinig. Op het moment dat we bewuster zijn van de ethische en religeuze implicaties van nieuwe technologie kunnen we ze ook beter plaatsen als kans of bedreiging.

Om hiermee concreet aan de slag te gaan kun je eens nadenken over: Wat is de motivatie achter de ontwikkeling van 5G connectiviteit? Levert het werkelijk een grote bijdrage aan de verbetering van het menselijk welzijn of zijn het vooral grote Tech bedrijven die profiteren bij de uitrol van 5G? Als dit laatste het geval is, wat zijn de intenties van deze Tech bedrijven? Een andere vraag kan zijn omtrent technologische ontwikkelingen op het gebied van de biomedische wetenschappen, bijvoorbeeld de huidige ontwikkelingen op het gebied van DNA-modificatie. Wie profiteert hiervan en welk gedachtengoed gaat erachter schuil? Het uitroeien van ziektes? Wat is hier vervolgens de drijver van, maatschappelijke winstmaximalisatie en maakbaarheid of menselijk welzijn en naastenliefde?”

Praatmee

Beluister onze podcast

#292 Jeffrey & ds. Messemaker over klimaatactivisten, afgodsbeeldjes en Temptation Island
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Prof. dr. De Reuver
God

Prof. dr. De Reuver deelt prachtige anekdote na overlijden buurman: "Opa, hoe weet u dat hij boven is?"

"'Opa, hoe weet u dat hij boven is? Opa antwoordde: 'Die man kon God niet missen en zulke mensen kan God ook niet missen.'" Prof. dr. De Reuver deelde onlangs in een preek een indrukwekkende anekdote tussen zijn opa en een neefje nadat een man in de

Ds. J. van Walsem
Nieuws

"Pijnlijk besluit": CGK-predikant losgemaakt in Leerdam

De christelijke gereformeerde kerk in Leerdam mag op zoek naar een nieuwe gemeentepredikant. Ds. J. van Walsem is op 11 september door de classis Utrecht van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) losgemaakt van de gemeente in Leerdam, laat het R

Auburn University
Nieuws

Atheïstische organisatie wil coaches van Auburn University verbieden deel te nemen aan 'Revival events'

Een atheïstische organisatie die pleit voor een strikte scheiding van kerk en staat wil coaches van de Auburn University verbieden deel te nemen aan religieuze evenementen. Onlangs vond er op de Auburn University een spontane doopdienst plaats in een

There is More
Nieuws

LIVE: There is More 2023

Deze week (donderdag tot en met zaterdag) komen honderden christenen samen in het gebouw van evangelische gemeente ‘De Schuilplaats’ in Ede om de Heilige Geest méér ruimte te geven in hun leven. “De conferentie is niet bedoeld voor een geestelijke pr

Griekse rechtbank: Geen vrijstelling van godsdienstlessen voor Grieks-orthodoxe studenten
Nieuws

Grieks-orthodoxe studenten moeten verplicht godsdienstlessen volgen

In een voortdurende strijd tussen de Atheïstische Unie van Griekenland en het Griekse Ministerie van Onderwijs, oordeelde de Griekse Raad van State deze maand dat Grieks-orthodoxe studenten verplicht godsdienstonderwijs moeten volgen. Dat meldt Chris

Kerk in Nood
Nieuws

Tsjaad: Een "kleine kudde" christenen in de woestijn

Bisschop Philippe Abbo Chen is het eerste inheemse hoofd van het apostolisch vicariaat van Mongo, in het oosten van Tsjaad. Tijdens een recent bezoek aan het internationale hoofdkwartier van Kerk in Nood (ACN) sprak hij met Sylvain Dorient. Hij besch

Jacques Brunt
Nieuws

Hoe kan je als christen leven uit de eerste hand? Jacques Brunt deelt vijf principes

Toen de bekende spreker Jacques Brunt tot geloof en bekering kwam, ontmoette hij een man die tegen hem zei: 'Het is belangrijk dat je leert leven uit de eerste hand, dat je je Gods principes eigen maakt en dat je je dagelijks voedt met het Woord van

Ds. M.M. van Campen
God

Ds. Van Campen: "Wie bij Jezus vandaan loopt, voelt zich knap ongelukkig"

'Als je eenmaal door de Deur naar binnen bent gegaan, kun je dan weer naar buiten? Of is binnen, binnen?' Die vraag werd onlangs gesteld aan ds. M.M. van Campen tijdens een avond van Geloofstoerusting. De hervormde predikant merkt op dat als je eenma

Meerartikelen

Russische christen krijgt gevangenisstraf omdat hij weigerde te vechten in Oekraïne
Nieuws

Russische christen krijgt gevangenisstraf omdat hij weigert te vechten in Oekraïne

Vyacheslav Reznichenko, een evangelische christen uit Rusland, moet twee jaar en zes maanden de gevangenis in omdat hij niet wil vechten in Oekraïne. Dat meldt CNE News.  Vanwege religieuze redenen weigert Reznichenko om met het Russische leger in Oe

Ds. M. Messemaker
Nieuws

ChristenUnie windt zich op over Temptation Island: terecht?

ChristenUnie-Kamerlid Don Ceder uitte onlangs stevige kritiek op het tv-programma Temptation Island. Maar liefst negen oud-deelnemers hebben tijdens de tv-opnames (mentale) schade hebben opgelopen. Dominee M. Messemaker besprak het tv-programma in de

Emmanuel (42)
Dagelijks leven

Emmanuel (42) werd als eerste geopereerd na terugkeer Mercy Ships in Sierra Leone

Na meer dan tien jaar is Mercy Ships weer terug in Sierra Leone om ook daar mensen te helpen die vaak geen toegang hebben tot medische zorg maar dit wel dringend nodig hebben.  De eerste patiënt die aan boord van het imposante ziekenhuisschip onder h

Klooster
Nieuws

Armeense christenen slaan op de vlucht: "In elke buurt doden gevallen"

“In elke buurt zijn doden gevallen, ook onder onze familieleden.” Het conflict in de enclave Nagorno-Karabach, die deze week in handen van Azerbeidzjan is gevallen, raakt christenen in de regio hard. Twee kerkleiders in Azerbeidzjan roepen op tot geb

smartphone
Nieuws

Refoweb-vragensteller worstelt met smartphonegebruik puberkinderen

'Ik heb een huis vol pubers, een wifi-beperking (telefoon niet mee naar boven, tijdens eten uit, tijdens huiswerk weg) én een vast tijdstip waarop ze boven moeten zijn. Dit gaat steeds meer botsen. Hoe houd ik het gezellig en tegelijk tijd voor mezel

Gerben Heldoorn en Narine Ghazaryan
Nieuws

Terugkijken: Narine Ghazaryan & Gerben Heldoorn over situatie Nagorno-Karabach

In Nagorno-Karabach zijn Armeniërs massaal op de vlucht geslagen. Sinds vorige week is het weer erg onrustig nadat Azerbeidzjan de controle weer heeft opgeëist. Aan tafel Gerben Heldoorn van Kom over en Help en Narine Ghazaryan, haar familie woont in

Elbert Pogosjan, Hour of Power
Nieuws

Elbert Pogosjan wijst op religieuze strijd Nagorno-Karabach: "Volgens islam moet Armenië bestreden worden"

Sinds donderdag is het duidelijk: de overwegend christelijke Armeense enclave Nagorno-Karabach houdt per 1 januari op te bestaan. Wat ligt aan dit conflict ten grondslag en hoe zien Armeniërs dat zelf? De christen Elbert Pogosjan, zelf 25 jaar gelede

Prof. dr. H. van den Belt
Nieuws

Het nieuwe avontuur van prof. dr. H. van den Belt: een terug- en vooruitblik

Na ruim zeventien jaar nadert nu – in verband met mijn benoeming als hoogleraar Dogmatiek aan de Theologische Universiteit Apeldoorn – mijn afscheid van de Gereformeerde Bond, uiteraard alleen voor zover het de financiële ondersteuning van mijn leers

Mina
Nieuws

Mina zit in Iraanse gevangenis vanwege haar geloof in Jezus

Mina Khajavi (59) uit Iran zit al een jaar gevangen. Mina was moslim maar kwam tot geloof in Jezus als haar Redder en leidde hierna een huiskerk. Zij en de andere christenen werden opgepakt. Ze zouden “handelden met de intentie om de nationale veilig

Ds. Arie van der Veer
Nieuws

Israël is Gods oogappel: wat betekent dit?

Mijn kleinkinderen zullen het volgende liedje niet kennen. Het was al meer 50 jaar geleden heel populair. ‘Kijk eens in de poppetjes van mijn ogen Kijk eens naar het kuiltje in mijn kin.’ Nou vandaag is dat poppetje in mijn linkeroog niet te zien. Ik

Wilco de Vries
Nieuws

Dr. Wilco de Vries aanstaande zondag te gast bij Hour of Power

Dr. Wilco de Vries is assistent hoogleraar en vertelt aanstaande zondag over zijn studie ethiek en in het bijzonder kerkvader Augustinus. Hij haalt aanstaande zondag een paar bijzondere citaten aan waar we allemaal vast iets van kunnen opsteken! Je z

John Lapre
Nieuws

Met God op pad: Het onmogelijke gebeurt

In het dagboek ‘Met God op pad’ neemt John Lapré de lezer mee op een ontdekkingstocht van 365 dagen door de Bijbel. Ontdek de rode lijnen van ieder Bijbelboek, met toepassingen op het leven van vandaag! Cvandaag deelt 12 weken lang een fragment uit d