Aad Kamsteeg is inmiddels tachtig jaar, maar zijn journalistieke analyse en visie op wereldgebeurtenissen zijn nog altijd van grote waarde. Aad begon in de jaren zestig als schrijvend journalist van het Nederlands Dagblad en was daar redacteur buitenland. Vanaf de jaren 90 vervulde hij een functie als buitenlandcommentator bij de EO voor radio en televisie. In het boek ‘Ooggetuige’ vertelt Kamsteeg over de vele avonturen die hij vanwege zijn werk beleefde.

“Ik heb vrijwel de hele wereld over gereisd”, vertelt Kamsteeg aan CIP. De stem aan de andere kant van de lijn doet Aad niet ouder overkomen dan een jaar of vijftig. “Ik heb altijd al journalist willen worden. Dat zat niet in de familie maar je zou kunnen zeggen dat het toch in de genen zit, dat het een gave is die God je geeft, om te schrijven. Ik studeerde internationale betrekkingen en mijn droom is wat dat betreft uitgekomen. Ik wilde daar altijd al over schrijven en commentaar op leveren.”

Onderschatten
De wereld is ingewikkelder geworden volgens de columnist van het ND. “Het is moeilijker te doorgronden. Ik heb altijd al liever geanalyseerd dan dat ik commentaar gaf. Als je vijftig jaar journalist bent raken mensen uitgekeken op je commentaar. Want die komt vaak op hetzelfde neer als je er een bepaalde overtuiging op nahoudt. Ik probeer er nu in het nieuws dat ik tot mij neem vooral achter te komen waarom iets gebeurt. Mijn politicologische hoogleraar aan de Vrije Universiteit leerde dat we vaak geneigd zijn om naar oorzaken te kijken als er iets in de wereld gebeurt. Dat is nuttig maar je moet ook kijken naar wat mensen met iets willen bereiken, welk doel ze voor ogen hebben. Een voorbeeld daarvan: toen Ayatollah Khomeini in 1979 aan de macht kwam in Iran, hebben veel mensen de betekenis daarvan onderschat. Veel van zijn radicale uitspraken over het invoeren van een Sjiitische Staat werden niet serieus genomen en uitgelegd als een manier om stemmen te winnen. De neiging van het Westen is om de fanatieke ideologie die achter dit soort acties schuilgaat, overigens net als bij de aanslagen van 11 september, te onderschatten. Wij kunnen ons in het Westen nauwelijks meer voorstellen dat religie zo’n belangrijke rol speelt in iemands gedragspatroon.”

Hitler
Volgens Kamsteeg gaat het hier om een terugkerend fenomeen in de wereldgeschiedenis. “Hitler is ook zwaar onderschat. Hij had heel duidelijk in ‘Mein Kampf’ beschreven wat hij wilde. Heel duidelijk. Men dacht dat hij, door een beetje toe te geven, geen kwaad kon. Maar hij was duidelijk bezield door een bepaald ideaal, datzelfde geldt voor Lenin en hetzelfde zie je nu bij de Islamitische Staat.”

Israël
Een interessant stukje geschiedenisles. Kan hetzelfde gezegd worden van het conflict tussen Israël en de Palestijnen? “Zeker. In 1977 kwam de Likoed daar aan de macht met een Zionistisch gedachtegoed, waarbij men zich onder meer op Bijbelse gegevens beriep. Tegelijk is het in de leer van de islam niet denkbaar dat eens door Allah gegeven land wordt opgegeven aan een andere religie, in dit geval het jodendom. Dat is onbestaanbaar. Juist vanwege die hevige botsing van op religie gebaseerde doelstellingen (idealen) vraag ik mij af of er ooit vrede zal komen tussen deze landen. Tenzij er wonderen gebeuren.”

Werd dit beeld ook bevestigd tijdens de vele reizen van Aad zelf naar het Heilige Land? “Nou wat mij daar opviel is dat je er Messiasbelijdende Joden en Palestijnse christenen hebt die samen optrekken. Paulus zegt ergens: ‘In Christus is geen conflict tussen Joden en Grieken, slaven en vrijen et cetera. Eén van mijn ontdekkingen tijdens deze reizen is dat het inderdaad zo functioneert. Palestijnse christenen en Messiasbelijdende Joden vinden elkaar. Ze zoeken elkaar op, bidden voor elkaar en haten elkaar niet. Ik hoop dat uit deze verzoening eens iets als een politiek manifest komt. Israël heeft alle recht op bestaan, dat staat buiten kijf. Maar als er iets in de Joodse geschriften naar voren komt dan is dat het doen van recht. Er wonen nu eenmaal miljoenen Palestijnen in dat gebied. Je kunt niet zeggen dat dat vreemdelingen zijn. Die wonen daar. Dus Israël moet ook recht doen aan de Palestijnen. Je kunt daar alleen maar uitkomen door te onderhandelen, door compromissen te sluiten. Beide partijen zullen pijn moeten lijden.”

Maar hoe zit het met de profetieën uit de Bijbel die er zijn over Israël, zijn die niet leidend? “Ik denk daarbij altijd aan de geschiedenis van Jakob en Esau. God had de profetie aan Jakob gegeven van het eerstgeboorterecht. Denken we nou echt dat God mensen nodig heeft om slimme trucjes uit te halen om aan zijn profetie in vervulling te laten gaan ? Nee natuurlijk niet. Maar Jakob en zijn moeder menen bedrog te moeten plegen, onrecht. Nee, God zal er echt zelf wel voor zorgen dat de profetieën rond Israël, Samaria en Jeruzalem in vervulling gaan. Waarbij het overigens ook altijd de vraag is of de betekenis van die oudtestamentische profetieën wel goed wordt gezien. Maar ik wil nu vooral benadrukken dat de profetieën in de Bijbel altijd verbonden zijn met de oproep recht doen aan de ander. Ik denk dus dat uitgaan van profetie en recht doen niet in tegenspraak met elkaar hoeft te komen. Je zorgt dat je recht doet aan de Palestijnen en dan zal God er wel voor zorgen dat die profetie uitkomt. Je kunt niet voorbijgaan aan het recht doen van de Palestijnen.”

Nederland
Dichterbij huis heeft Kamsteeg zo zijn eigen ideeën over de christelijke gemeente. “De gereformeerde wereld waar ik uitkom was nogal rationeel. Tijdens mijn reizen naar de ondergrondse kerk in China en hedendaagse puriteinen in de VS in de jaren 90 – ik ontdekte er onder meer Tim Keller – vond ik wat ik gezonde bevinding noem. Het is niet een kwestie van het verstand alleen. Het kwartje moet wel vallen in je hart, een combinatie van die twee dus. De Heilige Geest speelt ook een enorm belangrijke rol bij het lezen van de Bijbel. Je kunt het boek van achteren naar voren hebben gelezen maar het toch niet hebben begrepen. Je mag ook bidden tot de Heilige Geest. Zelf zie ik het liefst dat de nadruk wordt gelegd op de de vruchten van de Heilige Geest, zonder die sterk eenzijdige nadruk op de gaven van de Geest.

Ik zie dat Nederlanders seculariseren. Ik zie ook dat de christenen die vanuit het buitenland naar ons land komen meer charismatisch en uitbundiger zijn in hun geloofsbeleving. De Nederlandse kerken zijn hierdoor ook geleidelijk aan het veranderen. Dat spreekt mij wel aan moet ik zeggen, al die verschillende vormen. Ik vind in Efeze 3 één van de mooiste teksten uit de Bijbel: ‘Samen met alle heiligen zul je God beter leren kennen’. Niet alleen dus in je eigen gemeente, kijk ook buiten je eigen kring en neem het goede over alsjeblieft”, aldus Kamsteeg met een prachtig samenbindend advies tot besluit.