Ouderling J. P. van den Brink over kringgebed: Onze heilige verrichtingen kunnen door onze hoogmoed gemakkelijk besmet worden

God 16 september 2019 J. P. van den Brink
kringgebed

Bidden is een tere zaak. Daar moet je dus eerbiedig en voorzichtig mee omgaan. De voorkeursmethode die de Heere ons leert is dat wij eerst en vooral persoonlijk in het verborgen, alleen tussen God en onszelf bidden. Ga naar de binnenkamer, zegt de Heere Jezus. Bij dit persoonlijke gebed gaat het gewoon tussen de Heere en je ziel. Bij openbare, publieke gebeden kunnen er andere factoren bijkomen; naast jezelf je communicatie met God komen dan de mensen die er omheen staan bij en dan kunnen doelen nagestreefd worden die niet in het gebed thuishoren. De Heere gaf het gebed van de farizeeër in de tempel hiervoor als voorbeeld: hij wilde door de mensen gezien worden dat hij toch wel heel vroom bezig was.

Toch kent ook de Bijbel publieke en gezamenlijke gebeden. Met name wordt er veel waarde gehecht aan het bidden in de gemeente. Er wordt met achting gesproken over een gemeente die volhardt in het gebed. Er staan in de Bijbel geen voorschriften of richtlijnen over hoe dit gezamenlijke gebed moet worden vormgegeven. Een beschrijving van een 'kringgebed', zoals wij dat nu kennen vinden we in de Bijbel niet terug. Die gezamenlijke gebeden, waarvan verslag wordt gedaan in de Bijbel hebben de vorm gehad zoals wij die in de meeste erediensten zien, namelijk een voorganger, die namens de gemeente het gebed tot God richt. Andere vormen van gezamenlijk bidden worden niet expliciet in de Bijbel uitgewerkt (zie schriftbewijzen hieronder). Deze eenvoudige gegevens uit de Bijbel maken mij voorzichtig en terughoudend ten aanzien van allerlei 'nieuwere' vormen van het gezamenlijk gebed. Dat dit door sommigen wordt omschreven als 'angst' laat ik graag aan de betrokkenen, maar dit is niet mijn beleving.

Onze heilige verrichtingen kunnen door onze hoogmoed en zonden zo gemakkelijk besmet worden. Ik ben niet bang, maar wel voorzichtig, beducht voor dwalingen zoals de Heere ons heeft voorzegd. Dat is echt wat anders als: bang zijn. Hoewel ik diverse kringgebeden heb meegemaakt heeft niemand mij nog overtuigend kunnen uitleggen waarom een kringgebed Bijbels gezien een meerwaarde heeft ten opzichte van een gezamenlijk gebed waarin een van de aanwezigen voorgaat. Overigens wordt er niet alleen vanuit bevindelijk gereformeerde kring ambivalent gekeken tegen het verschijnsel van kringgebeden:

De voorkeursmethode die de Heere ons leert is dat wij eerst en vooral persoonlijk in het verborgen, alleen tussen God en onszelf bidden.

Ik citeer uit het slot van dit artikel: Kringgebed kan mooi en opbouwend zijn. Maar hoe komt het toch dat ik me er vaak zo slecht raad mee weet? Misschien omdat het soms eerder tot een religieus samenspel van maniertjes lijkt te zijn verworden. Dus bid ik in mijn hart: Heer, ontleer ons bidden, en help mij om zonder poespas en ingewikkelde groepsdynamieken oprecht te focussen op U. Amen.

Wat is constructief voor je geloofsleven? Dat ik geloven mag, dat ik weten mag, dat ik door genade alleen niet mijn, maar mijns getrouwen Zaligmaker Jezus Christus eigen ben. En in dit geloofsleven neemt het gebed een zeer belangrijke plaats in. Een christen kan niet zonder gebed. Het gebed wordt daarom wel 'de ademtocht van de ziel' genoemd. Uit heel de Bijbel leren we dat: door het gebed verootmoedigen we ons voor God (Genesis 18:27); door het gebed danken en aanbidden we God voor wie Hij is en wat Hij ons geeft; door het gebed loven en prijzen we God; door het gebed maken we onze begeerten bekend bij God (Filippenzen 4:6).

Wat is destructief voor je geloofsleven? Bij uitstek de zonde. De zonde brengt scheiding tussen God en mens. De zonde maakt alles kapot wat de Heere goed heeft gemaakt. De zonde maakt dat de Heilige Geest moet wijken. Zonden, maar ook zondig misbruik van heilige zaken, zoals het gebed. De Bijbel spreekt dan van kwalijk bidden (Jacobus 4:3) Dat kwalijk bidden kan overigens voorkomen in elke vorm van bidden, in het persoonlijke, maar ook in het gezamenlijke bidden. Kenmerk van kwalijk bidden is dat we het niet doen tot eer van God, maar tot onze eigen eer of zoals Jacobus zegt als we om iets bidden om onze wellusten te bevredigen. De gelijkenis van de farizeeër en de tollenaar die beiden bidden in de tempel is een illustratie van de Heere Jezus hoe een gebed in het openbaar op verschillende manieren gedaan kan worden: tot eer en glorie van de bidder, of een gebed wat de Heere aangenaam is en de zondaar rechtvaardigt. De tollenaar bad een 'constructief' gebed in termen van de stelling. Opmerkelijk is dat in dit gebed de schuldbelijdenis en verootmoediging een centrale plaats inneemt. In hoeveel van onze persoonlijke, openbare en kringgebeden ontbreken juist deze noties? Niet de vorm van onze gebeden, maar de inhoud en de vasthoudendheid van onze gebeden zijn van gewicht in de voorbeelden uit de Bijbel! Bid zonder ophouden!

Onze heilige verrichtingen kunnen door onze hoogmoed en zonden zo gemakkelijk besmet worden.

Kringgebed constructief of destructief? De vorm van ons bidden is mijns inziens hiervoor niet bepalend. Het gaat om het al dan niet kwalijk bidden. En ik ben persoonlijk geen pleitbezorger voor het kringgebed als gebedsvorm om redenen die ik hierboven al heb uiteengezet. Veroordeel ik daarmee mensen die helemaal vrolijk worden van een kringgebed. Nee. Maar ik wil graag het gesprek aangaan: wat beweegt je en motiveert je nu juist zo in het kringgebed? Is dat je op die manier beter met God kunt spreken? Of omdat je daarmee beter met elkaar spreekt. Die twee dingen kunnen overigens best samengaan, maar voor het laatste alleen zijn andere gespreksvormen mogelijk, daar moesten we het gebed maar niet voor willen gebruiken.

Schriftbewijzen
Gebed van Izak en Rebekka - Genesis 25:21 - En Izak bad den HEERE zeer in de tegenwoordigheid van zijn huisvrouw; want zij was onvruchtbaar; en de HEERE liet zich van hem verbidden, zodat Rebekka, zijn huisvrouw, zwanger werd.
Gebed van Salomo (1 Koningen 8) bij de opening van de tempel.
Gebed van Ezra (in aanwezigheid van allen, die voor Gods Woord beefden) (Ezra 9 en 10).
Gebed van Jezus op de berg (in aanwezigheid van de discipelen Petrus, Johannes en Jakobus) (Lukas 9:28 - En het geschiedde, omtrent acht dagen na deze woorden, dat Hij medenam Petrus, en Johannes, en Jakobus, en klom op den berg, om te bidden.)
Het hogepriesterlijk gebed van Jezus in aanwezigheid van zijn discipelen (Johannes 17).
Bij het volhardende gebed in Handelingen 1:14 - Deze allen waren eendrachtelijk volhardende in het bidden en smeken, met de vrouwen, en Maria, de moeder van Jezus, en met Zijn broederen.

Matthew Henry merkt op:
Zij deden dit eendrachtelijk. Dit toont aan, dat er ene heilige lietde onder hen heerste, dat er geen twist of tweedracht onder hen was, en zij, die aldus de enigheid des Geestes behouden door den band des vredes, zijn het best toebereid om de vertroostingen des Heiligen Geestes te ontvangen. Het geeft ook te kennen hun waardige instemming met de smekingen, die gedaan werden; hoewel er slechts één sprak, hebben toch allen gebeden, en indien er twee samenstemmen over enige zaak, die zij zouden mogen begeren, zij hun geschieden zal, hoe veel te meer dan niet, wan neer velen samenstemmen in dezelfde bede (zie Matth. 18:19).

Het is onduidelijk waarop Henri deze veronderstelling baseert, dat er slechts één sprak; deze uitleg lijkt mij een evenwel een mogelijke uitleg, die inderdaad ook aansluit bij het pleidooi van ds Labee.
Bij de verkiezing van Matthias tot apostel wordt er gezamenlijk gebeden; er is sprake van zij baden en zeiden; niet duidelijk is of dit door één of meerderen wordt verwoord. Handelingen 1:24 - En zij baden en zeiden: Gij Heere! Gij Kenner der harten van allen, wijs van deze twee een aan, dien Gij uitverkoren hebt; het lijkt echter onwaarschijnlijk dat meerderen dit gebed daadwerkelijk hebben uitgesproken.Waarschijnlijker is dat aan van hen dit gebed uitsprak en dat anderen in stilte meebaden.

Bij Handelingen 2:42 - En zij waren volhardende in de leer der apostelen, en in de gemeenschap, en in de breking des broods, en in de gebeden. Noteren de kanttekenaren van de SV: 91) gebeden. Namelijk die openlijk in de vergaderingen van de ganse gemeente geschiedden. Als deze uitleg juist is, lijkt de vorm van het hedendaagse kringgebed hier niet van toepassing.

Over de vorm van het gezamenlijk gebed van de biddende gemeente bij de gevangenneming van Petrus wordt in de Bijbel geen details gegeven; Matthew Henry suggereert dat dit bidden mogelijk zelfs gezamenlijk in stilte gebeurde, vanwege de vreze der Joden:
Handelingen 12:12 - En als hij alles overlegd had, ging hij naar het huis van Maria, de moeder van Johannes, die toegenaamd was Markus, alwaar velen samenvergaderd en biddende waren.

Bij het gebed rond de ziekenzalving wordt deze taak met name toegewezen aan de ouderlingen; dit betekent niet dat anderen dan ouderlingen niet zouden mogen bidden, maar het feit dat ouderlingen en ambtsdragers een speciale opdracht hebben om te bidden is als zodanig niet een restant van de Roomse overwaardering van de ambten, maar heeft duidelijk Bijbelse wortels (denk ook aan Handelingen 6:4 Maar wij zullen volharden in het gebed, en in de bediening des Woords.):
Jakobus 5:14 - Is iemand krank onder u? Dat hij tot zich roepe de ouderlingen der Gemeente, en dat zij over hem bidden, hem zalvende met olie in den Naam des Heeren.

J. P. van den Brink is als ouderling actief binnen de Gereformeerde Gemeenten. Hij schreef bovenstaand artikel naar aanleiding van een recente stelling in de CIP-adviesrubriek: "Is een kringgebed constructief of destructief voor je geloofsleven?"

Praatmee

Beluister onze podcast

#353 Ds. Bram & Marco Hofland over de crisis binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK)
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. A. C. Uitslag
Video

Ds. Uitslag spreekt zich uit over afnemende ledentallen in CGK en GerGem

"De Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) verloren in tien jaar tijd tien procent van haar leden. Binnen de Gereformeerde Gemeenten (GerGem) verlieten in 2023 2500 mensen de kerk", aldus ds. A. C. Uitslag. De CGK-predikant stond in een preek stil b

Drie ex-moslima's
Positief nieuws

Drie ex-moslima's vertellen hoe Jezus hun levens veranderde

De positie van islamitische vrouwen is al eeuwen onderwerp van discussie, maar kreeg wereldwijde aandacht na de tragische dood van Jina Mahsa Amini in september 2022. Omdat ze haar hoofddoek op een verkeerde wijze droeg, werd ze zwaar mishandeld. Lat

JD Vance
Nieuws

Amerikaanse vicepresident springt in de bres voor biddende man bij abortuskliniek

De Amerikaanse vicepresident JD Vance heeft zich tijdens een internationale conferentie uitgesproken over de veroordeling van de Britse legerveteraan Adam Smith-Connor. Dat meldt Christian Today. Smith-Connor werd in oktober vorig jaar veroordeeld na

Progress Pride-vlag
Nieuws

Anglicaanse predikant legt Pride-vlag op avondmaalstafel: “God houdt van iedereen"

Een anglicaanse predikante uit Engeland heeft voor opschudding gezorgd door een LHBTI-vlag op de avondmaalstafel te leggen. Dat meldt The Christian Post. Het gaat daarbij om de zogeheten 'Progress Pride-vlag'. Critici stellen dat deze actie in strijd

Ds. H. S. Mosterd
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormd Leersum: ds. H. S. Mosterd

Ds. H. S. Mosterd (foto) bereidt zich voor op een vertrek uit Amersfoort. De predikant heeft een beroep van de hervormde gemeente (PKN) in Leersum aanvaard. De gemeente was sinds vorig jaar vacant in verband met het emeritaat van ds. P. F. Goedendorp

dakloos
Opinie

Een groot probleem in Nederland: stijgende dakloosheid

De rugklachten hielden toch aan bij de veelgevraagde ZZP-schilder. En geen werk, geen inkomsten. De rugklachten hielden aan, de (onvoorziene) uitgaven stapelden zich op, en daarna lukte het betalen van huur ook niet meer. Een paar maanden later, op e

Ds. G. K. Terreehorst
Dagelijks leven

HHK-predikant: 'Gezag is door God gegeven middel om wereld te besturen'

'Ik heb moeite met gezag, maar vooral met onderwerping daar aan. Eer uw vader en uw moeder, staat in de Bijbel. Maar het gedrag van mijn vader is helemaal niet eerbaar te noemen. Hoe moet je een hogere in rang eren die jou behandelt als een voetveeg

Mannenzangavond Veen
Nieuws

Mannenzangavond in hervormde kerk te Veen

Op 21 maart wordt er weer een mannenzang georganiseerd in de hervormde kerk aan Grotestraat 19 te Veen. Ds. J. Brouwer zal deze avond leiden en naast een toedracht de diverse psalmen en liederen verbinden. Organisten Joost van Belzen en Jaap Kramer d

Meerartikelen

bidden
Levensverhaal

Victor evangeliseert in gevaarlijke regio's: "Ons kerkgebouw is aan flarden geschoten"

Ooit verbouwde Victor cocaplanten in de binnenlanden van Colombia, tot God hem riep om het Evangelie te brengen in uiterst gevaarlijke gebieden. Het leverde hem dreigbrieven, weerstand en slapeloze nachten op. “We hebben geleerd om te vertrouwen dat

Alie Hoek-van Kooten
Opinie

Kerkscheuring in CGK? Denk na over de ernstige gevolgen

Binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) klinken steeds vaker de woorden 'ontvlechting' en 'scheuring'. Ondanks het feit dat veelal het woord 'ontvlechting' wordt gebruikt, vrees ik dat mensen onvoldoende beseffen hoe ingrijpend dit is. Als

Geert Benedictus
Interview

Geert Benedictus: “Zonder kennis over Israël ben je vatbaarder voor misleidingen”

“Bijna iedereen heeft een mening over zaken omtrent Israël. Maar over de geschiedenis is vaak maar weinig bekend”, merkt Geert Benedictus op. Hij laat in zijn boek Israël/Palestina - Het lege land zien hoe het land met het opkomend zionisme weer bego

pakistan
Nieuws

Pakistan: 18-jarige christelijke meisje ontsnapt na zes helse maanden aan islamitische ontvoerder

De 18-jarige Huma Allah Ditta is na zes maanden van ontvoering, gedwongen bekering tot de islam en een gedwongen huwelijk met haar ontvoerder, eindelijk herenigd met haar katholieke familie. Morning Star News deelt haar vreselijke verhaal van het afg

Open Doors
Nieuws

Voor Boko Haram gevluchte kerkgemeenschap blijft samenkomen in Noord-Kameroen

De aanhoudende aanvallen van Boko Haram in het uiterste noorden van Kameroen ontwrichten de samenleving. Complete gemeenschappen slaan op de vlucht. Sommigen zoeken hun heil in naburige dorpen en anderen, zoals de gemeenschap van Njengui, besloten om

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp leerde van meervoudig gehandicapte vrouw om van Gods liefde te genieten

"Wij hebben mensen als Lies nodig omdat zij ons veel te geven hebben. Zij leren ons om onbevangen van Gods liefde te genieten", aldus Wilkin van de Kamp. In een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' vertelt de spreker en schrijver hoe

Oscar Lohuis
Video

Ds. Oscar Lohuis: “Geestelijke strijd in hemelse gewesten is oorzaak van antisemitisme”

Hoe kan het dat antisemitisme nog steeds bestaat na de Holocaust? Waarom blijft het aantal meldingen van antisemitisme verder toenemen? Hoe kan het dat er complottheorieën bestaan die de Holocaust ontkennen, of stellen dat de Joden de hele wereld beh

Ron van der Spoel
Video

Geheim tegen slapeloze nachten vindt Ron van der Spoel in Psalm 77

"In de psalmen komen alle emoties naar voren. Ook pijn, verdriet en teleurstelling. Daarvan is sprake in Psalm 77", zo merkt predikant Ron van der Spoel op. "Soms kom je er niet meer uit en kun je in cirkels ronddraaien. Deze psalm wijst ons op het g

ds. W.J. van den Brink
Video

HHK-predikant vertelt over meisje dat weigerde toe te geven aan de zonde

Cor ontmoette een heel aardig en knap meisje. Hij hoopte met haar naar bed te kunnen. Maar deze vrouw was een diepgelovige christen. Ze weigerde toe te geven aan zijn zondige verlangens. 'Maar ik zou het wel waarderen als je met mij meegaat naar de k

Jantine Stam
Nieuws

Terugkijken: Jantine Stam beantwoordt Refoweb-vragen

In onderstaande aflevering van 'Pastorie online', een programma van Refoweb.nl op de Reformatorische Omroep, spreekt Jantine Stam over het thema 'Geef de duivel geen plaats'. Zij bespreekt onder andere het probleem van pornoverslaving binnen de chris

Psalmen Challenge
Podcast

Psalmen Challenge: in deze podcast bespreken christenen Psalm 63

Symfonie van het hart is de psalmenchallenge die jou voorziet van alles wat je nodig hebt om het hele psalmenboek uit de Bijbel door te gaan. Teun van der Leer, Remko Ongersma en Peter Kruijt, de initiatiefnemers van de Psalmen Challenge, bespreken s

Yair Levi
Video

Israëlische zanger Yair Levi komt naar Nederland

Op 18, 19 en 20 maart 2025 geeft Christenen voor Israël drie bemoedigingsconcerten met de Israëlische zanger en liedjesschrijver Yair Levi. Een Joodse zanger, songwriter en muziekproducent uit Jaffa, Tel Aviv. Hij brengt een unieke mix van Joodse muz