De relatie Kerk-Jodendom is door de eeuwen heen niet bepaald door liefde gekenmerkt geweest. Integendeel. De Joden viel doorgaans van christelijke zijde minachting of erger ten deel. In het licht van Jezus’ niet mis te verstane uitspraak in Mattheus 22:28-30 is dat eigenlijk bijzonder vreemd. Jezus noemt daar de naastenliefde het grootste gebod dat God ons geeft. En Paulus noemt de naastenliefde in Romeinen 13:8-10 nota bene de vervulling van de Wet, de Thora. In Mattheus 5:44 draagt Jezus ons op om zelfs onze vijanden lief te hebben. Je zou denken dat dit alles bij elkaar geen enkele ruimte laat voor dit soort gitzwarte uitspraken over de Joden. Helaas heeft de kerk eeuwenlang een ander beeld laten zien.

Liefde en respect hebben Joden van christelijke zijde eeuwenlang vaak pijnlijk moeten missen. De liefde tot de naaste is er in de kerk vreemd genoeg zo ie zo vaak nogal bekaaid af gekomen. De liefde kreeg vaak weinig aandacht in de prediking en de kerkelijke leer. Dit had niet alleen zijn weerslag op de relatie met de Joden. Ook in de kerk is er vaak sprake geweest van hete hoofden en koude harten. De vele kerkscheuringen door de eeuwen heen hebben veel verdriet gebracht. En het heeft ook het christelijke getuigenis geen goed gedaan.

Paulus windt er in 1 Korinthe 13 geen doekjes om: de liefde is uiteindelijk het belangrijkst van alles. Wat je ook doet, als het niet in liefde gebeurt stelt het in Gods ogen uiteindelijk niets voor. De kerk is bedoeld als een toonbeeld van Gods liefde, waargemaakt in onvervalste naastenliefde. De toestand in de wereld overziend is een dergelijk getuigenis meer dan welkom. Want niet alleen de kerk kan wel wat meer liefde gebruiken… In Marcus 12:29-31 zien we hoe Jezus de Joodse geloofsbelijdenis, het Sjema, onverbrekelijk verbindt met het gebod van de naastenliefde. Samen vormen ze volgens Jezus het ene grootste gebod. Het Sjema en de liefde tot de medemens, leer en leven. Laat de kerk dan niet scheiden wat Jezus samengevoegd heeft.

Voor de Jules Isaac Stichting alles bij elkaar reden genoeg om een themadag te wijden aan wat Jezus en Paulus zo na aan het hart ligt. Want waar de liefde wint, daar wint God en komt de mens tot zijn of haar bestemming. Er worden deze themadag drie lezingen gehouden. Een van de sprekers is dr. Dineke Houtman, hoogleraar Judaïca met bijzondere aandacht voor de verhouding jodendom christendom. Dr. Houtman is verbonden aan de Protestantse Theologische Universiteit te Amsterdam. Zij zal spreken over de plaats van het dubbele liefdesgebod in het jodendom ten tijde van Jezus en wat Jezus zelf hierover leerde.

“Zonder de liefde wordt het niets; Jood en niet-Jood in de Efezebrief” is de titel van de tweede lezing door René Maathuis, PKN predikant te Werkendam en bestuurslid van de Jules Isaac Stichting. Er is geen bijbelboek waarin de woorden liefde en liefhebben zo vaak vallen als juist in deze brief van Paulus. In de derde lezing zal ik zelf stil staan bij de centrale plaats van het liefdesgebod bij Jezus en Paulus en bij de magere plaats die de liefde kreeg toebedeeld in de christelijke traditie.

De themadag wordt 11 november gehouden in de Poortkerk in Veenendaal. Klik hier voor meer informatie en opgave voor deelname.