Ds. A. D. Fokkema maakt duidelijk dat hij het lastig vindt om deze vraag te beantwoorden. 'Aan die vraag gaat een uitgebreide diagnose van het probleem vooraf. Maar dat is wel een diagnose met een heel aantal aannames waarvan ik niet zonder meer durf te zeggen dat ik die deel. Je ziet en signaleert een heel aantal problemen, verbindt die aan elkaar en trekt daar behoorlijk vergaande en generaliserende conclusies uit. Ik wil je toch maar in alle eerlijkheid de wedervraag stellen: is het allemaal echt zo massief als jij in je vraag stelt?

Daarnaast wil ik je als reactie op je vraag nog twee dingen meegeven, in de hoop je daarmee recht te doen en een klein beetje op weg te helpen. Op dit punt wil ik je allereerst gelijk geven: ook ik ken binnen de breedte van de gereformeerde gezindte voorbeelden van situaties waarin mensen met hun ingenomen standpunt veel ellende veroorzaakten en anderen beschadigden. Ook al durf ik niet heel jouw diagnose voor mijn rekening te nemen, het is dus aan de andere kant ook niet zo dat ik niets daarvan herken.  

Het tweede dat ik wil noemen: achter jouw diagnose zitten bepaalde ervaringen. Ik ken die concrete ervaringen uiteraard niet, maar ik proef bij jou wel een stukje pijn over die ervaringen. Wat heb jij in jouw omgeving of kerkelijke gemeente gezien en meegemaakt waardoor je zo teleurgesteld bent? In een gesprek kan een ander daarop reageren en reflecteren. Vervolgens kan in zo’n gesprek ook de vraag aan bod komen: wat zou er in jouw kerkelijke gemeente/omgeving moeten veranderen om dergelijke negatieve ervaringen in de toekomst te voorkomen?'