"In het pastoraat kun je van ieder mensenleven een film maken"

Dagelijks leven 19 mei 2017

“Vroeger had de dominee in het pastoraat een verkondigende functie. Het levensverhaal van mensen staat nu veel meer op de voorgrond,” constateert Willem van der Horst. Voor Weetwatjegelooft.nl geeft hij samen met Peter van de Kamp een basiscursus pastoraat in 4 videolessen en een tweedaagse training in narratief-hermeneutisch pastoraat. “In het pastoraat komt een dominee het oordeel nooit toe,” vertelt de psychosociaal therapeut over de cursus ‘De pastor als tolk en gids’ van Weetwatjegelooft.nl.

Wat houdt narratief-hermeneutisch pastoraat in?
“Als mens kun je verstrikt raken in een bepaalde situatie, of in een hardnekkig patroon. Als dominee of pastoraal werker wil je iemand daar maar wat graag in verder helpen. Narratief pastoraat is dan een goede tool. Deze vorm van pastoraat houdt in dat de pastorant alle ruimte krijgt om zijn of haar verhaal te vertellen. Vervolgens is het de uitdaging om dat levensverhaal te verbinden met het verhaal van God. In dat proces functioneert de pastor als een tolk en gids.”

"In het pastoraat komt het aan op onbevooroordeeld luisteren. Overigens is oordelen iets anders dan een mening geven"

Heb je daar een voorbeeld bij?
“Ik herinner mij een jongeman die naar zijn pastor ging omdat hij worstelde met zijn werk- en thuissituatie. De aandacht die hij gaf aan zijn vrouw en kinderen hinderde hem in zijn carrière. Hij kwam niet vooruit. Welk probleem zit hierachter? Die vraag is nodig om te ontdekken hoe dit levenspatroon is ontstaan. Nadat de jongeman zijn verhaal deelde kreeg hij bijvoorbeeld de vraag waarom werk zo belangrijk voor hem is. Toen kwam zijn vader aan de orde. Die vader deed er alles aan om zijn zoon aan te sporen om zoveel mogelijk punten te scoren en diploma’s te halen, omdat hij daar zelf nooit in was geslaagd. Dit toont aan dat iedere pastorale vraag een geschiedenis heeft. In het pastoraat is het de uitdaging om daarnaar op zoek te gaan.

De zoektocht naar dat verhaal maakt het pastoraat zo spannend. Voor de pastor én de pastorant is dat een soort ontdekkingsreis. Het doel van deze vorm van pastoraat is dat iemand tools krijgt aangereikt om verder te kunnen. Deze persoon weet nu: ‘Ik hoef niet te wachten op een compliment van pa en mag gewoon mijn eigen boontjes doppen.’ Zijn ogen zijn opengegaan voor het feit dat hij wilde voldoen aan verwachtingen van anderen. Nu heeft hij meer ruimte gekregen om op een gezonde manier met zijn vrouw en kinderen om te gaan. In totaal zijn zo’n 4 à 5 gesprekken gevoerd met deze man.”

Wat is er zo lastig aan narratief-hermeneutisch pastoraat?
“Als pastor ben je op zoek naar de rode draad in iemands leven. Het helpt om te realiseren dat van ieder mensenleven een film te maken valt. Als je maar de juiste thema’s vindt. Ieder levensverhaal heeft een eigen genre of kleur. Je zoekt een plot die is verbonden met het karakter van mensen.”

Wat zeg je tegen iemand die nog niet zoveel ervaring heeft met pastoraat of het moeilijk vindt om de juiste houding aan te nemen?
“Ik zou zeggen: verdiep je eerst in je eigen leven. Kun je ervaringen benoemen die bepalend zijn geweest voor de manier waarop je nu in het leven staat? Wat is de invloed geweest van gebeurtenissen in je leven, je ouders en je onderwijzers? Dit is een kwestie van achterom leren kijken. Wanneer je oog krijgt voor je eigen ontstaansgeschiedenis, ga je weer nieuwe dingen ontdekken. Het voorkomt dat je pastoraat op de automatische piloot bedrijft.”

"Vroeger had de dominee in het pastoraat een verkondigende functie. Het levensverhaal van mensen staat nu veel meer op de voorgrond"

Onlangs hoorde ik over een bijzonder pastoraal gesprek. Een gescheiden pastorant hoorde van haar dominee deze opmerking: ‘Weet één ding: een volgende keer trouw ik je niet meer.’ Wat gaat er fout op zo’n moment?
“Als je als dominee zo snel al denkt te weten hoe het zit, ben ik geneigd om te zeggen: ‘Die persoon ging op de stoel van de Heere God zitten.’ In het pastoraat komt het aan op onbevooroordeeld luisteren. Overigens is oordelen iets anders dan een mening geven. Het is altijd goed om duidelijk te maken hoe je er als predikant over denkt als je het abc (aanmoedigen, bemoedigen en corrigeren, red.) van het pastoraat maar in het oog houdt. Dan is het juist goed om je mening en bijbehorende tips te geven. Maar het oordeel komt een dominee nooit toe!”

Je bent alweer 35 jaar bezig met pastoraat. Is er in die tijd veel veranderd?
“Het pastoraat had vroeger een ambtelijk karakter. De pastor had vooral een verkondigende functie. Op basis van wat hij hoorde bracht hij naar voren wat de Bijbel te zeggen heeft. In de loop der jaren heeft er een correctie op deze vorm van pastoraat plaatsgevonden. Dat heeft ook met de tijdgeest te maken. Mensen ontlenen hun identiteit nu veel meer aan hun levensverhaal. De Bijbel wordt in het pastoraat meer met ons eigen verhaal verweven.”

Welke les heb je door de vele pastorale gesprekken geleerd?
“Ik ben gestopt om te denken voor een ander. Door niet voor een ander te denken ontstaat er een grote mate van veiligheid en komt het gesprek veel beter op gang. Als dat het geval is vertelt een pastorant vaak dingen waarvan hij of zij zelf niet eens wist dat het zo’n centrale rol inneemt. Ik denk dat in 80 % van de gevallen de oplossing hierin zit: iemand voelt zich gehoord. Dat voorkomt een krampachtige zoektocht.”

Welke vaardigheden heb je nodig om deze benadering te kunnen toepassen? En waarom past deze vorm van pastoraat zo goed in onze tijd en cultuur én bij het Bijbelse verhaal over God en mensen? Lees hier meer over de videolessen basiscursus pastoraat van Weetwatjegelooft.nl en bekijk de eerste les ‘Wat is pastoraat?’ gratis.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Tom
Nieuws

Zeeuwse politieke partij tegen komst Frontrunners: "We komen toch lekker naar Zeeland"

Frontrunners Ministries breidt uit. De kerk maakte afgelopen periode bekend in zowel Zeeland als Eindhoven een nieuwe kerk te starten. In Zeeland is daar de nodige commotie over ontstaan. De Zeeuwse afdeling van GroenLinks/PvdA wil de provincie zich

syrie
Nieuws

VS schrapt terreurstatus HTS in Syrië; grote zorgen christenen

De Verenigde Staten hebben de terreurstatus van de islamistische militie Hayat Tahrir al-Sham (HTS) ingetrokken. Die beslissing komt zeven maanden nadat de groep het Syrische regime van Bashar al-Assad omverwierp en de macht greep in Damascus. Christ

prof. dr. Wim Verboom
Nieuws

Prof. dr. Wim Verboom (82) overleden

Op maandag 7 juli 2025 is prof. dr. Wim Verboom op 82-jarige leeftijd overleden. Met zijn heengaan verliest de kerk in Nederland een theoloog die decennialang stem gaf aan het hart van de gereformeerde traditie: de troost van het evangelie in de Heid

Eucharistie
Nieuws

Episcopaalse priester in gelijk gesteld na communievasten uit protest tegen racisme

Een kerkelijke rechtbank van de Episcopaalse Kerk in de Verenigde Staten heeft priester B. Cayce Ramey in het gelijkgesteld. Hij werd eerder door zijn bisdom in Virginia berispt omdat hij bewust geen heilige communie meer uitdeelde — uit protest tege

Baylor University
Nieuws

Christelijke universiteit ontvangt ruim vijf ton om LHBTI-acceptatie in kerken te bevorderen

De christelijke Baylor University in Texas ligt onder vuur nadat de school bekendmaakte een subsidie van bijna 650.000 dollar (circa 554.500 euro) heeft ontvangen van de progressieve Baugh Foundation. Het geld is bedoeld voor een onderzoek dat moet b

Archeoloog
Nieuws

Nieuwe vondsten versterken bewijs voor Bijbelse locatie van Kana

Een team van archeologen heeft nieuwe bewijzen gevonden die erop wijzen dat Jezus Zijn eerste wonder verrichtte in het dorp Khirbet Qana, en niet op de traditionele plek Kafr Kanna. Het gaat om de bekende gebeurtenis waarbij Jezus water in wijn veran

Ds. J. R. van Vugt
Video

HHK-predikant over omstreden motie Kati Piri: "Wat gebeurt er in ons land?"

GroenLinks-PvdA Kamerlid Kati Piri riep onlangs het kabinet via een motie op om een volledig wapenembargo tegen Israël in te stellen. Piri stelde in haar motie - die het overigens lang niet haalde - ook voor om te stoppen met het leveren van onderdel

Kinderen in Zuid-Soedan
Nieuws

Grote Kerk Elst: Rustpunt én Zegenplek tijdens de Nijmeegse Vierdaagse

Op dinsdag 15 juli vormt de Grote Kerk in Elst opnieuw een geliefd rustpunt op de route van de Nijmeegse Vierdaagse. Wandelaars en toeschouwers zijn van harte welkom voor koffie, thee, koek en fruit, een vriendelijk woord én, dit jaar voor het eerst,

Meerartikelen

Debby van Galen
Boekfragment

Profetie is geen show: wat leert de Bijbel écht hierover?

Lang niet alle profeten werden als zodanig bekend. Dat komt omdat een profeet niet noodzakelijkerwijs op een specifieke missie werd gestuurd. Ook ontving de profeet niet altijd een opdracht om een boodschap voor de eeuwigheid, of zelfs voor zijn eige

Bert Put en Leendert van den Heuvel
Nieuws

GerGem Dordrecht waarschuwt tegen evangelisten: ‘Ga het gesprek niet aan’

‘Ga niet in gesprek of discussie met deze mensen, dat is vruchteloos en kan hooguit leiden tot escalatie.’ Met deze oproep waarschuwt de kerkenraad van de gereformeerde gemeente in Dordrecht tegen twee evangelisten die de confrontatie niet schuwen. B

Avi Mizrachi
Positief nieuws

Mensen in Israël ontdekken: "Jezus is ook de Messias voor Joden"

Terwijl de raketten vanuit Iran neerregenden en haar twee jonge kinderen op straat stonden, gooide D’vora M.B. zich over hen heen als menselijk schild. “We lagen op de grond, in de open lucht, zonder bescherming. Mijn dochter raakte lichtgewond door

Utrecht
Nieuws

PKN spreekt zich uit tegen asielplannen: "Hulp bieden is geen misdaad"

Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer toonde zich afgelopen week voorstander van de Asielnoodmaatregelenwet. Daarin staat onder meer dat illegaliteit én hulp aan illegaal in Nederland verblijvende mensen strafbaar wordt. De SGP stemde voor de wet

Soedan
Verdieping

Soedanese kerkleider over christenen in oorlog en chaos: "Ze zijn bijzonder kwetsbaar"

De oorlog in Soedan is geen hoofdonderwerp in het nieuws. Los van korte updates of een keer een achtergrondverhaal lijkt de strijd en humanitaire crisis zich af te spelen buiten het zicht van de rest van de wereld. Met zeker 11,6 miljoen mensen die i

Spanje
Nieuws

Pastorale hulp mogelijk strafbaar door wetsvoorstel met verbod op conversietherapie in Spanje

De Spaanse Evangelische Alliantie (AEE) slaat alarm over een wetsvoorstel waarin conversietherapieën verboden worden. Volgens de AEE zorgt de nieuwe wet ervoor dat pastorale hulp aan mensen die worstelen met hun seksuele geaardheid of genderidentitei

Forrest Frank
Nieuws

Christelijke muziek aan opvallende opmars bezig in Amerikaanse hitlijsten

In de Verenigde Staten maken christelijke en traditionele popsongs een opvallende opmars in de hitlijsten. Verschillende artiesten met een geloofsachtergrond breken door naar het grote publiek. Volgens het muziekplatform Billboard is er sprake van ee

Overstromingen Texas
Nieuws

Dodental christelijk zomerkamp Texas stijgt naar 27: ‘Onze harten zijn gebroken’

Het dodental na de overstromingen in Texas is maandag opgelopen tot 90. Onder de slachtoffers zijn inmiddels 27 meisjes en begeleiders van het christelijke zomerkamp Camp Mystic bevestigd. Tien meisjes en één begeleider zijn nog vermist. De situatie

Ds. W. van Klinken
Video

HHK-predikant merkt op dat dominees het steeds moeilijker vinden om voor Israël te bidden

De oorlog tussen Israël en Hamas zorgt voor verdeeldheid binnen de kerk. Waar veel christenen zich vanwege de Joodse wortels van de Bijbel met Israël verbonden voelen, zijn er ook christenen die zich achter de Palestijnen scharen. HHK-predikant W. va

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over de Heilige Geest: "Hij wil een intieme relatie met jou"

"Toen jij opnieuw geboren werd, kwam de Heilige Geest ook in jou wonen. De Heilige Geest verlangt ernaar om een intieme relatie met jou te hebben. Neem dus de tijd om de stem van de Goede Herder te leren kennen", aldus Wilkin van de Kamp. In een nieu

Elvis E
Levensverhaal

Topmuzikant Elvis E groeide op als prins in Nigeria: "God betekent alles voor mij"

Elvis E heeft een bijzonder levensverhaal en vertelde daar afgelopen zondag uitgebreid over bij Hour of Power.  De musicus groeide op in Nigeria en werd als prins geboren. Hij kende daar rijkdom en armoede. God betekent alles in zijn leven. "Waar ik

Jacobs
Column

Ik wil geen tijd meer besteden aan kwaadwillende en suggestieve vragenstellers

Wat hij ervan vindt dat er in Gaza concentratiekampen zijn gevonden. Die vraag kreeg opperrabbijn Jacobs voorgelegd door een journalist. Het leidt in zijn nieuwe onderstaande dagboek tot de conclusie dat het beter is om geen tijd te besteden aan kwaa