Dat blijkt uit een brief van minister Rijkaart van Binnenlandse Zaken, die vrijdag naar de Tweede Kamer is gestuurd. De minister heeft de afgelopen maanden onderzocht welke juridische mogelijkheden er zijn om het passief kiesrecht van vrouwen te waarborgen. De verkenning richtte zich specifiek op de SGP, omdat dit de enige partij is die bij Tweede Kamerverkiezingen geen vrouwen op de kandidatenlijst heeft staan.

Behoefte aan wettelijke maatregelen
Volgens Rijkaart moet een volgend kabinet eerst bepalen 'óf er behoefte is' aan wettelijke maatregelen. Mocht dat het geval zijn, dan kan gebruik worden gemaakt van de opties die in de verkenning zijn uitgewerkt. Daarbij moet ook rekening worden gehouden met andere grondrechten, zoals de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van vereniging.

Een van de geschetste opties is een zogenoemd 'omgekeerd quotum': een maximumpercentage kandidaten van hetzelfde geslacht op een kieslijst. Wordt dat percentage overschreden, dan is sprake van 'een onherstelbaar verzuim' en kan het centraal stembureau de lijst ongeldig verklaren. 'Zeker wanneer de maatregel voor alle bestuurslagen zou gaan gelden, kan dit politieke partijen in problemen brengen', merkt Rijkaart daarbij op.

Daarnaast noemt de minister het korten van subsidie voor partijen die niet aan het omgekeerd quotum voldoen. 'Een aandachtspunt is dat de effectiviteit van deze financiële maatregel onzeker is', schrijft Rijkaart. Partijen zouden er immers voor kunnen kiezen de financiële consequenties te accepteren zonder hun kandidatenlijst aan te passen. Vooral bij gemeenteraadsverkiezingen kan dit problematisch zijn, omdat het voor partijen lastiger is voldoende geschikte kandidaten te vinden.

Een derde mogelijkheid is subsidiekorting op basis van een rechterlijke uitspraak. 'Wanneer de rechter heeft vastgesteld dat een politieke partij discrimineert, wordt de subsidie voor die politieke partij gekort.'

Bureau Clara Wichman
Eerder dit jaar riep Bureau Clara Wichmann toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark op om maatregelen te nemen tegen de SGP vanwege het vrouwenstandpunt. Volgens de organisatie is het de vraag of 'vrouwen binnen de partij in de praktijk daadwerkelijk de kans krijgen om volksvertegenwoordiger te worden.'

Lilian Janse
Die discussie speelt ook binnen de SGP zelf. Zo drong de Vlissingse kiesvereniging ‘Wees Getrouw’ eerder dit jaar opnieuw aan op plaatsing van Lilian Janse op de landelijke kandidatenlijst voor de Tweede Kamer. Janse, sinds 2014 gemeenteraadslid in Vlissingen en de eerste vrouw die namens de SGP zitting nam in een gemeenteraad, werd al in november 2024 voorgedragen bij het partijbestuur. Volgens de kiesvereniging bestaat er juridisch geen grond om haar kandidatuur af te wijzen en kan zij ook op landelijk niveau van betekenis zijn voor de partij.

De Vlissingse afdeling benadrukte dat zij langs de ‘koninklijke weg’ heeft geprobeerd verandering te bewerkstelligen, onder meer door te pleiten voor aanpassing van het beginselprogramma. Een motie daartoe werd echter onlangs door een ruime meerderheid op het partijcongres verworpen, na ontrading door het hoofdbestuur.

De uitkomst leidde tot teleurstelling bij de Vlissingse kiesvereniging, die stelde dat de afgevaardigden op de partijdag niet de breedte van de achterban weerspiegelen. Daarbij verwees zij naar onderzoek van Ipsos I&O, waaruit zou blijken dat een meerderheid van de SGP-kiezers positief staat tegenover vrouwelijke kandidaten.