Je kan de profeet wel wegsturen, maar de profetie niet

Preekverslag 15 augustus 2024 9 minuten Jan-Jaap van Peperstraten
Jan-Jaap van Peperstraten

Amos bevat héle pittige oordeelsteksten! Het land van Israël en het huis van koning Jerobeam worden de wacht aangezegd. Als ze niet tot bekering komen, niet willen doen wat God zegt dan loopt het erg verkeerd af. Hoe verkeerd? Laat ik het zo zeggen, zelfs in de vertaling kwebbelt de weggelaten tekst er een beetje omheen. Het Hebreeuws is daarentegen heel direct. Dat zijn wij niet gewend.  

Zoals wel vaker op zondagen volgen de Evangelieverhalen elkaar ook op. Ze horen bij elkaar. Jezus is net in Nazareth geweest, daar hebben we vorige over gehoord, wat voor akelige, disfunctionele plek Nazareth was. Jezus kon daar niks doen, want hij was er niet welkom. Toen ging hij maar naar de andere plekken.

Een profeet is niet welkom in zijn vadersstad. Zo zei Jezus het de laatste keer. Maar de waarheid is zoals wel vaker nog wat scherper. Profeten zijn op véél plekken niet zo welkom.

Vandaag horen we over Amos die naar Betel gaat om te profeteren. Want Betel daar gaat het niet volgens plan. De koning aldaar, het heiligdom. Dat zit op het verkeerde pad. Betel is óók een akelige disfunctionele plek.

Het is een arrogante religieuze hoofdstad waar macht en geloof samenvallen. De koningen van het Noordrijk Israël hebben de religieuze banden met de Tempel in Jeruzalem doorgesneden. Nu bepaalt de Koning wat het échte geloof is en wat niet. God mag zich er niet teveel mee bemoeien. En Amos ook niet, want dat is een buitenlander, althans volgens de priester van Betel.

Je kan wel steeds ruimte geven aan wat verkeerd is, maar het loopt altijd verkeerd af. Daarom stuurt God door heel de Bijbel heen profeten.

Betel is een beetje zoals Moskou. Daar bepaalt de dictator wie de Patriarch mag zijn, en de Patriarch preekt over dat je moet vechten voor de dictator. En als je je wilt voleten met dikbelegd kerkenbrood, moet je het lied van de dictator zingen. En wie een ander lied zingt, valt uit een glas-in-lood-raam.

Betel is een boze plek. En kwade wegen inslaan, dat gaat altijd verkeerd. Het kwaad draagt de zaden van de eigen vernietiging in zich. Je kan wel steeds ruimte geven aan wat verkeerd is, maar het loopt altijd verkeerd af. Daarom stuurt God door heel de Bijbel heen profeten. Dat is niet om mensen te pesten, maar om mensen te waarschuwen. Als je dít blijft doen in je eentje, met je groepje, met je dorp of stad of zelfs met je hele land, dan komt dat bij je terug! Het kan niet anders! Je kan de werkelijkheid lang negeren, maar de consequenties van dat negeren komen écht op je bord.

Als je verdeeldheid zaait uit eigenbelang, de zonde van koning Jerobeam, dan krijg je ook niet datgene wat je uit eigenbelang dacht te redden. Je gezin, je familie, je eigendom en zelfs je hele land gaan dan door het putje. Een profeet komt dus niet om je te bestraffen! Hij hoopt juist de slechte uitkomst te voorkomen, voordat het te laat is! Maar dan moet je wel luisteren. Want als je dat niet doet gebeurt het alsnog! Je kan de profeet wel wegsturen, maar de profetie niet!

Een profeet spreekt nu eenmaal niet vanuit zichzelf. Hij schrijft geen column met alleen maar zijn eigen mening erin, waar je dan voor of tegen kan zijn! Hij brengt het woord van iemand anders. En wat zegt dat woord: je kan geen welzijn en welvaart vinden als je blijft volharden op een doodlopende weg. Dan raak je álles kwijt, zelfs je band met God, want in het Oude Testament zit God vast aan het land. Raak je je land kwijt en je gemeenschap kwijt, dan ben je ook God kwijt.

Je kan de profeet wel wegsturen, maar de profetie niet!

In het Evangelie horen we van Jezus. Hij is zojuist onverrichter zake vertrokken uit Nazareth, daarna de dorpen daaromheen ingegaan en nu breidt Hij de missie uit. Maar wat is die missie? Die missie lijkt een beetje op die van de profeten. Ja, Hij doet wonderen, maar die doet Hij om mensen op te roepen tot bekering!

Ze moeten het kwaad loslaten! Niet zoals bij Amos om hun welzijn, welvaart en land te redden, en via die dingen hun band met God, maar om de nieuwe toekomst met Jezus aan te gaan.

Het Oude Testament zegt met zoveel woorden: om het goed te hebben moet je ook goed doen. Het Evangelie zet het wat scherper. Je moet de oude mens afleggen, zonde neerleggen om de nieuwe werkelijkheid van God aan te gaan. Je mag komen zoals je bent, maar je kan niet blijven wie je bent!

Bekeer je: keer je om naar wie je wèl moet zijn door Jezus de Messias, want het nieuwe Koninkrijk komt er aan!

Bij het brengen van die boodschap komt wel wat kijken. De leerlingen worden niet onvoorbereid op pad gestuurd.

Allereerst: ze gaan twee aan twee.

Er wordt wel eens gezegd, met deze tekst in de hand, dat priesters altijd met hun tweeën moeten zijn of bij elkaar in huis moeten wonen. Los van of dat een goed idee is of niet, daar gaat deze tekst helemaal niet over. Dit woord van Jezus gaat aan de kerk vooraf. Het gaat om het uitzenden van leerlingen met één hele specifieke taak: oproepen tot bekering in naam van Jezus de Messias. De leerlingen gaan niet als Paulus of de andere apostelen op reis om gemeenschappen te stichten. Ze zitten in een andere rol.  

De kerk kan, wil en moet lang blijven op plekken waar zo op het oog weinig te halen valt. Maar deze leerlingen moeten het op dit moment anders doen.

Ze worden verder met hun tweeën gestuurd omdat ze getuigen zijn. In het Joodse recht geldt het getuigenis van twee getuigen. Ze getuigen van Jezus, hun getuigenis wordt met kracht onderstreept door wonderen en zij kunnen getuigen of er wel of geen bekering in de gemeenschap plaatsvindt.

Ze reizen met zo min mogelijk ballast, zonder zaken die je kunnen afleiden. We moeten hier geen oproep tot bezitsloosheid in teruglezen. Daar gaat het niet in de eerste plaats om. Maar je moet ook niet kromgebogen gaan onder de welvaart. Dat geeft het verkeerde voorbeeld en is verder onpraktisch: profeten liggen onder een vergrootglas, en niet geheel ten onrechte. Amos wordt er al (vals) van beschuldigd door de profiteur Amasja dat dat hij (ook!) goed verdient aan zijn prediking.

En er waren ook in de tijd van Jezus nogal wat rondreizende predikers en wonderdoeners die een renderend handeltje hadden! Maar dan ben je ook een rijke buit voor rovers! Beter is het om weinig mee te hebben en te leven van gastvrijheid. Dat was heel normaal voor reizigers in die tijd.

Zelfs dan nog mochten ze een stok mee, om je mee te kunnen verdedigen. Je moet wel goed zijn, maar niet gek! Uit alles spreekt dat ze haast hebben. Ze mogen geen onnodige tijd verliezen. Ook niet op het politiebureau, of in het ziekenhuis.

God vergeeft, zijn deur staat open. Maar jij moet wel door die deur heen!

Ze mogen óók geen tijd verliezen op plekken waar niks te halen valt! Ook dat is anders dan wat de kerk later zal (en moet) doen. De kerk kan, wil en moet lang blijven op plekken waar zo op het oog weinig te halen valt. Eeuwenlang als het moet, als er maar twee of drie bijeen komen in Zijn naam is het goed. Maar deze leerlingen moeten het op dit moment anders doen. Blijven plakken tussen de verharde harten doet niets goeds. Beter dan om verder te gaan.  

Maar de leerlingen laten weggaan is niet zonder gevolgen. Want de leerlingen niet opvangen betekent maar één ding: dat je verhard bent in het kwaad. Dan moeten de leerlingen ook het stof van hun schoenen schudden, als getuigenis tegen hen. Weer een getuigenis, ze zijn met hun tweeën!

Het stof van je schoenen schudden deed je in de Bijbelse tijd als je op onreine plekken was geweest, of bij de ongelovigen – die waren ook onrein. Als iemand het stof van zijn schoenen schud nadat die bij jou in de buurt geweest is, dan is dat geen fijne boodschap. Dat is een hard oordeel dat over je uitgesproken wordt! Dat betekent dat je jezelf buiten het Verbond geplaatst hebt, onrein geworden bent! Dat je je rol als Verbondskind niet waarmaakte! En het Verbond gaat wel verder, maar als je niet uitkijkt zonder jou. Als je in het kwaad blijft hangen kom je niet bij Jezus uit. God vergeeft, zijn deur staat open. Maar jij moet wel door die deur heen! Vergeving, als liefde, kan niet afgedwongen worden. Er moet iets van twee kanten komen. En elke stap heeft consequenties.

Gelukkig lezen we ook aan het einde dat ze veel zieken genezen, dat betekent dus dat ze veel geloof vinden. Ze hebben dus hopelijk niet teveel moeten stofkloppen!

Wij zijn niet per se ok. Waren wij altijd ok, hadden we de Bijbel niet nodig, hadden we Jezus ook niet nodig.

Hoe het ook gaat: als we worden aangesproken moeten we ook veranderen. Niet alles kan hetzelfde blijven. En het harde feit is dat we niet eindeloos veel tijd hebben om het anders te doen, om het beter te doen. Daar praten we niet altijd graag over in de Kerk, zelfs in de manier waarop we onze Bijbel vertalen en ons Leesrooster samenstellen voel je die ongemakkelijkheid. De boodschap van de samenleving is al gauw “ik ben ok, jij bent ok”. Maar wij zijn niet per se ok. Waren wij altijd ok, hadden we de Bijbel niet nodig, hadden we Jezus ook niet nodig. Wij zijn niet ok. Maar het kan anders! We hoeven niet te blijven wie we zijn! Met God kan er veel veranderen!

Verhalen over Nazareth, over Bethel, over de profeet Amos en de priester Amasja. Het verhaal over de leerlingen die twee aan twee worden uitgezonden, willen ons iets belangrijks vertellen. Al die mensen en al die plekken, zijn geen mensen en plekken van ver weg. Het zijn ook geestelijke realiteiten. Nazareth en Betel bestaan ook in ons. Het dorp waar twee leerlingen van Jezus tegenkomen bestaat ook in ons. Wij zijn dat dorp. Wij moeten antwoord geven.  

Er zal altijd iets in ons zijn dat de deur dicht wil houden. Dat nee wil zeggen …  Nee… niet daar het licht op werpen. Dat komt te dichtbij. Iets in ons wil wel van de Bijbel horen of een opwekkende boodschap krijgen. Maar we zetten soms ook te makkelijk de schaar er in als het confronterend dreigt te worden.  

Elke dag dat we optrekken met God moet, nee, zál het ons wat veranderen, zál er iets van ons afgeschaafd worden, hoe onmerkbaar klein het ook is.

Mijn docent exegese, dr. Gouw, waarschuwde daar ook altijd voor. "Kijk uit", zei hij, "dat je altijd preekt uit de Bijbel, en dat je niet preekt uit de vertaling" (want wie zegt dat die altijd klopt) "of uit het leesrooster" (die altijd selecties maakt, dingen weglaat soms), "of uit het commentaar" (wat ook altijd maar een interpretatie is). Je moet niet preken uit die dingen, je moet preken uit de Bijbel. En in die Bijbel zit zuur en zoet. We kunnen niet zeggen: ik eet het zoet lekker op en het zuur laat ik liggen.

Het één kan echt niet zonder het ander. We mogen naar heel veel uitzien: genade, vergeving, een nieuwe toekomst bij God – niet alleen later maar ook nu al. Maar dat vraagt ook dingen. Oude zekerheden achterlaten als ze geen doel meer dienen, en zeker als ze zelfs uitgesproken slecht voor je zijn. Elke dag dat we optrekken met God moet, nee, zál het ons wat veranderen, zál er iets van ons afgeschaafd worden, hoe onmerkbaar klein het ook is.

Willen we ons laten raken, willen we het anders doen, laten we dan vooral de deur van ons hart gastvrij openstellen voor God. Hij heeft geen haast. Hij loopt niet voorbij. Hij wil alle tijd voor ons nemen. Hou die deur dan open. 

Bovenstaande boodschap is afkomstig van priester Jan-Jaap van Peperstraten en is met toestemming overgenomen door Cvandaag. Klik hier om de website van Jan-Jaap van Peperstraten te bezoeken.

Praatmee

Beluister onze podcast

#366 Jeffrey & Martin Koornstra over een zieke kerk, herleving in de kerk en opwekking
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. B. Visser
Nieuws

Hervormde gemeente Nunspeet verwelkomt nieuwe predikant: ds. B. Visser

De hervormde gemeente te Nunspeet (Opstandingskerk) mag in de persoon van ds. B. Visser een nieuwe predikant verwelkomen. De hervormde wijkgemeente was sinds het vertrek van ds. J. D. J. ten Voorde in 2022 vacant. Visser was sinds 2020 verbonden aan

Hans Bügel
Nieuws

Jurist haalt uit naar Christelijk Gereformeerd Beraad: 'Kerkelijk vandalisme'

Binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) is verschil van mening over de kerkelijke structuur en bevoegdheden van meerdere vergaderingen zoals de synode. Hans Bügel, CGK-lid en jurist, uit felle kritiek op het standpunt van het Christelijk Ge

Jacques Brunt
Video

Videoboodschap Jacques Brunt over Israël-Iran en omstreden motie GroenLinks-PvdA

"Heel de wereld zal weten dat Israël een God heeft", deze woorden uit 1 Samuel 17 vormen het uitgangspunt van een nieuwe aflevering uit de serie 'Levenslicht'. In deze serie bespreekt Jacques Brunt - aan de hand van Bijbelteksten - de laatste actuali

Nicaragua
Nieuws

Wereldwijde gebedsdag voor kerk in Nicaragua: “Regering voert oorlog tegen eigen volk”

De Amerikaanse Bisschoppenconferentie (USCCB) heeft woensdag 25 juni uitgeroepen tot een Dag van Gebed voor de Kerk in Nicaragua. De oproep komt op een moment dat de vervolging van christenen in het Centraal-Amerikaanse land een dieptepunt bereikt he

Engelsen demonstreren tegen hulp bij zelfdoding
Nieuws

Christenen reageren geschokt op nieuwe Engelse wet hulp bij zelfdoding

Britse christenen reageren geschokt op de goedkeuring van een wetsvoorstel dat hulp bij zelfdoding legaliseert voor terminaal zieke mensen. Het Lagerhuis stemde op vrijdag 20 juni met een nipte meerderheid vóór het voorstel. De wet gaat nu naar het H

Kees Brouwer
Interview

Kees Brouwer heeft een ongeneeslijke spierziekte: "Elke dag is genade - zelfs nu."

Wat doe je als je lichaam je langzaam in de steek laat, terwijl je geest nog helder is? Kees Brouwer (72) kreeg na het verlies van zijn vrouw te horen dat hij PSMA heeft, een progressieve spierziekte die lijkt op ALS. Toch zit hij vol levenslust en h

Ds. A. C. Borsje
Video

Ds. Borsje vertelt over vijfjarig meisje dat sprak op opa’s begrafenis

"Aan zijn stem hoorde je altijd dat hij serieus was en daarom vind ik het zo mooi dat opa nu met zijn handen gevouwen in de kist ligt", aldus ds. A. C. Borsje. De hervormde predikant vertelde in een preek dat hij een begrafenis bijwoonde van een zeve

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe hij ooit in de verkeerde trein stapte

"Heel even dacht ik nog dat het een grap was, maar al snel besefte ik dat in de verkeerde trein was gestapt", aldus Wilkin van de Kamp. In een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' vertelt de spreker en schrijver hoe hij ooit in een v

Meerartikelen

Elishba
Nieuws

Christelijk meisje (14) ontvoerd en gedwongen bekeerd tot islam in Pakistan

In Pakistan is opnieuw een minderjarig christelijk meisje het slachtoffer geworden van ontvoering en gedwongen bekering tot de islam. Elishba Adnan (14), een katholiek meisje uit de regio Burewala in de provincie Punjab, werd op 11 juni uit haar oude

Palestijnse activisten
Verdieping

Oudste haat in nieuw jasje: de wereldwijde opleving van antisemitisme

De afgelopen jaren zien we een zorgwekkende ontwikkeling: antisemitisme groeit wereldwijd. Deze haat, die eigenlijk een heropleving is van de ‘oudste haat’, komt nu vaker en heftiger voor dan we lange tijd hebben gezien. Vooral na de terroristische a

Damascus
Nieuws

Christenen in Syrië protesteren tegen geweld na aanslag op kerk; terreurgroep opgerold

Het aantal dodelijke slachtoffers van de islamitische zelfmoordaanslag op een kerk in Damascus is gestegen naar minstens 25. Christenen in Syrië zijn uit protest de straat opgegaan en het verantwoordelijke terreurnetwerk van Islamitische Staat is doo

Pieter
Video

Pieter ergerde zich aan kerkregels: "Ik werd gegrepen door God"

Jarenlang had hij niets met geloof, ergerde zich aan kerkelijke regels en hield geloofsgesprekken af. Maar tijdens een wandeling in het Rotterdamse Prinsenpark veranderde alles. Een gebed om hulp voor zijn zieke vader werd verhoord, en dat betekende

Dr. Steven Paas
Opinie

Christendom en jodendom onlosmakelijk verbonden? Talmoed verzwijgt Jezus

Met een rookgordijn van moeilijk herkenbare verwijten ontwijkt Bjorn Lous helaas de kern van mijn betoog. Als je een christen bent, wie is Jezus dan voor je? Is Jezus voor Lous alleen degene door wie heidenen bij Gods verbond met Israël mogen horen?

Ds. Bram Beute
Column

‘Iedereen is welkom’: geen oppervlakkige boodschap

‘Iedereen is welkom!’ Dat staat in grote letters voor iedereen te lezen op het nieuwe spandoek aan ons kerkgebouw. Ik ben er best een beetje trots op. We hebben er lang over gepraat. Dit leek ons het belangrijkste om te zeggen tegen iedereen die voor

CrossPointe Community Church
Nieuws

Heldhaftig optreden voorkomt bloedbad bij kerkaanval in Michigan

Gemeenteleden verijdelden op het nippertje een aanslag op een kerk in de Amerikaanse staat Michigan. Tijdens de zondagochtenddienst op 22 juni opende een gewapende man het vuur buiten de CrossPointe Community Church in Wayne, een voorstad van Detroit

Engelse agente spreekt straatprediker aan
Nieuws

Londense politieagent spreekt straatpredikers aan: "Ik vind het gewoon verkeerd"

Twee christelijke straatpredikers zijn aangesproken door een Londense politieagent terwijl ze evangeliseerden vlak bij het treinstation King’s Cross. Het voorval verscheen als een filmpje op sociale media en veroorzaakte veel ophef. Het gaat om Mon B

India
Nieuws

Grote zorgen om toenemend geweld tegen christenen in India

Christenen in India worden steeds vaker het slachtoffer van geweld en discriminatie. In de eerste vijf maanden van 2025 zijn er al 313 meldingen van aanvallen op christenen geregistreerd, gemiddeld meer dan twee per dag. Dat blijkt uit gegevens van d

Amerikaans klaslokaal
Nieuws

Texas verplicht openbare scholen om tien geboden in klaslokalen op te hangen

De gouverneur van Texas, Greg Abbott, heeft een nieuwe wet ondertekend. Deze wet verplicht openbare scholen om de tien geboden zichtbaar in de klas op te hangen. Tegelijkertijd verklaarde een federale rechtbank een vergelijkbare wet in Louisiana onge

Ds. W. Visscher
Video

Wat moet je als ouders doen als je kind niet meer naar de kerk wil? GerGem-predikant antwoordt

Als christelijke ouders willen we niets liever dan dat onze kinderen de Heere en Zijn dienst lief krijgen. Maar wat nu als je als ouders op een dag te horen krijgt dat een van je kinderen niet meer naar de kerk wil? Hoe moet je daar dan op reageren?

Kerk Damascus
Nieuws

Zelfmoordaanslag op kerk in Damascus eist tientallen levens: "Alles is opnieuw weggevaagd"

Bij een zelfmoordaanslag in de Grieks-Orthodoxe Sint-Elia kerk in Damascus zijn zondag tientallen christenen om het leven gekomen. Daarnaast raakten veel mensen gewond. Vermoedelijk zit de islamitische terreurgroep Islamitische Staat (IS) achter de a