Geweld, dat doet wat met je...

Gesponsord 30 juni 2023 ZOA
Kindvriendelijke plek in Irak, beeld Lieuwe Siebe de Jong

Als je moet vluchten voor geweld en terreur, dan zit de angst er diep in. Voor nog meer geweld, voor de daders, voor elkaar. Veel vluchtelingen zijn getraumatiseerd door wat ze hebben gezien: moord, verkrachting en mishandeling. Hun verhalen spreken boekdelen. Maar noodhulp- en wederopbouworganisatie ZOA is er. En helpt hen.

“We hoorden ’s nachts ineens geweerschoten. De helft van de soldaten in het nabijgelegen kamp werden gedood, en de rest werd in een truck meegenomen. Ik zag het met m’n eigen ogen. Het was verschrikkelijk”, vertelt de 32-jarige Melishew. Zij vluchtte weg uit de provincie Tigray in Ethiopië en zit nu met haar kinderen in een vluchtelingenkamp in een andere regio. Huilend zegt ze: “Ik weet echt niet hoe het verder moet.”


Melishew, beeld Jilke Tanis

“Mijn maag huilt. Als ik iets te eten krijgen, dan moet ik denken aan wat ik heb gezien.”

Aisa Modu Aisama uit Nigeria is 105 jaar oud. Zes jaar geleden overviel rebellenbeweging Boko Haram haar dorp. Iedereen zette het op een lopen, behalve Aisa. Want hard lopen zat er voor haar al lang niet meer in. Ze verborg zich en zag gruwelijke dingen. Op het dorpsplein werden armen en hoofden van militairen afgehakt. Daarna moesten de buren en vrienden van Aisa op hun buik gaan liggen en werden ze om de beurt door het hoofd geschoten. Nu zit Aisa in een vluchtelingenkamp. Nog steeds krijgt ze geen hap door haar keel. “Mijn maag huilt. Als ik iets te eten krijgen, dan moet ik denken aan wat ik heb gezien.”

Dweilen met de kraan open
Volgens cijfers van de Wereld Vluchtelingenorganisatie (UNHCR) waren er eind 2021 meer dan 89 miljoen mensen op de vlucht voor oorlog, geweld, natuurrampen, vervolging en mensenrechtenschendingen; 8 procent meer dan een jaar eerder en ruim het dubbele aantal van 10 jaar geleden. Sindsdien hebben de Russisch-Oekraïense oorlog en andere noodsituaties, zoals in Afghanistan, het cijfer omhooggeduwd naar een huiveringwekkende mijlpaal: meer dan 100 miljoen.

‘Het lijkt alsof we machteloos zijn, maar we zijn het niet’

Veel van deze vluchtelingen komen uit of bivakkeren in crisislanden waar ZOA werkt. Nu het aantal vluchtelingen alleen maar toeneemt, lijkt dit werk op dweilen met de kraan open. Corita Corbijn, ZOA-specialist op het gebied van vredesopbouw, herkent dat gevoel: “Het lijkt alsof we machteloos zijn. Maar dat is het mooie van ons werk: we zijn het niet. Droogte, armoede, het ontbreken van onderwijs, de gewoonte om met geweld problemen op te lossen: het zijn factoren die een ‘ideale’ voedingsbodem creëren voor conflicten. ZOA wil die bodem uithollen en in plaats daarvan zorgen voor een vruchtbare bodem van hoop, herstel en perspectief.”


Corita Corbijn

ZOA focust zich daartoe op vier pijlers: economische ontwikkeling, meer inspraak voor bijvoorbeeld jongeren en vrouwen, het oprichten van vredescomités - om te voorkomen dat geweld escaleert - en sociotherapie. In deze therapie leren mensen via groepsgesprekken en rollenspellen weer met elkaar praten, omgaan met hun conflicten, hun angst voor geweld, hun diepgewortelde wantrouwen en onverwerkte emoties. ZOA wil zo geweldsspiralen doorbreken. Preventie is dus het sleutelwoord bij ons werk in crisisgebieden. Irak is één van die landen.

Dagelijks leven in puin
Irak, het oude Mesopotamië, kent een rijke geschiedenis, maar helaas ook één van conflicten, strijd en terreur. De opkomst van IS in 2014 zorgde voor een afschuwelijke situatie van angst en geweld. Miljoenen mensen ontvluchtten hun huis. Inmiddels is deze terroristische groep verzwakt, maar de schade aan steden en infrastructuur is gigantisch – de Iraakse stad Mosul is vrijwel geheel verwoest. Ook het psychisch leed van mensen is enorm.

Inmiddels zijn zo’n 4 miljoen mensen teruggekeerd naar huis - hoewel huis een groot woord is, als dat in puin ligt. Zij hebben meestal geen (kans op) werk, geen inkomen, en dus geen eten. Veel winkels en scholen zijn nog verwoest. Tegelijk is er een voortdurende dreiging van milities, die hun kans proberen te grijpen in een chaotische situatie. Heel recent is de crisis in Irak weer geëscaleerd.

Gevoelig voor geweld
Op dit chaotische toneel hebben “kinderen en jongeren onze speciale aandacht”, zegt Sarah Raad Al-Heyalley, ZOA’s programmamanager in Irak. “In Irak is een hele generatie opgegroeid zonder (goed) onderwijs. Kinderen kregen bijvoorbeeld les op door IS-geleide scholen, waardoor ze ideeën uit het IS-gedachtegoed hebben meegekregen, of ze bleven thuis. Deze kinderen zijn getekend door geweld, spreken soms de taal van geweld en hebben veel stress en angst. Ze zijn daardoor kwetsbaarder voor ideologieën, die gewelddadig extremisme propageren.”

Om daar iets tegen te doen, voert ZOA in Irak, samen met UNESCO en het Nederlands Ministerie van Buitenlandse Zaken, een onderwijsproject uit met de titel Preventing Violent Extremism (PVE). Leerkrachten en schooldirecteuren worden getraind om goed met kinderen om te gaan en hun eventuele agressief gedrag. Sarah: “In de klas leren kinderen bijvoorbeeld dat ze elkaar moeten helpen, elkaar niet moeten veroordelen, maar mogen luisteren en vragen stellen als: wat bedoel je daarmee?” Ook leren docenten kritischer te denken en hun leerlingen hierin te betrekken; het is immers niet per definitie waar wat iemand roept. Sarah benadrukt dat de PVE-training de leerkrachten ook enorm helpt. “Zij hebben immers zelf ook vaak te maken met trauma’s en frustratie. Daardoor kunnen ze erg boos reageren op kinderen in de klas. Door de training reageren ze veel vriendelijker, kalmer en met meer begrip. Dat heeft een positief effect op de kinderen en hun gedrag. Ook kunnen kinderen zich hierdoor beter concentreren.”


ZOA-­ambassadeur Joël Voordewind (uiterst rechts) bezoekt in Irak een veilige ruimte voor kinderen, die via activiteiten leren om met hun trauma's om te gaan.

Het project is inmiddels een groot succes: zo’n 12.000 leerkrachten zijn al getraind. Eén van de leerkrachten is Jassem: “Ik was erg negatief naar kinderen van IS-strijders, ook al waren ze niet schuldig aan wat hun ouders deden. Maar met deze training zie ik in dat hardhandig optreden in de klas meer agressie oproept.” En Abdulaziz geeft toe dat zijn gedachten waren vervormd door die van IS. “Ik had het mis.” Mohammad zegt: “Ik veroordeelde de mensen die tijdens de bezetting van IS in de stad waren gebleven. Ik zei altijd dat ze niet het recht hadden om te spreken. Ik wil nu mijn excuses aanbieden. Ik heb niet het recht om over hen te oordelen.”

Veilige, kindvriendelijke plekken
Naast de PVE-training maakt ZOA zich sterk voor het creëren van safe places (= veilige plekken) voor kinderen na terreur. Daar zijn sociale werkers actief die er simpelweg voor kinderen zijn, zodat ze kunnen vertellen over wat ze hebben meegemaakt. Ook zijn er individuele en groepsactiviteiten, die uitgaan van een holistische, gezinsvriendelijke en inclusieve benadering: kinderen die gehandicapt zijn (geraakt), worden hierbij betrokken.
Een ZOA-medewerker in Irak vertelt: “Er is een 10-jarige jongen, die bang was om ergens heen te gaan zonder zijn moeder of zussen, sinds hij de moord op zijn broers voor zijn ogen zag gebeuren. Maar nu komt hij zelfs alleen met de bus naar het centrum! Twee broertjes van 7 en 9 jaar, beiden met een spraakgebrek, vochten veel met elkaar. Maar geleidelijk aan zijn ze meer voor elkaar gaan zorgen. Ze sluiten zelfs vriendschap met andere kinderen.”

In Irak is het nog steeds niet rustig en geweld laait telkens op. Is Sarah hoopvol over deze projecten? “Ja, toch wel. De situatie in Irak is weliswaar niet rooskleurig, maar we zien dat kinderen zich anders gaan gedragen. Ze leren dat geweld niet de oplossing is voor problemen die er zijn. Ik geloof dat we werkelijk goede zaadjes planten voor de toekomst.”

Draag je ook bij aan het werk van ZOA? Dat kan hier!

Beluister onze podcast

#374 Jeffrey & Patrick over ds. Paul Visser en vermeend grensoverschrijdend gedrag
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Johan Schep
Video

Johan Schep legt uit waarom God Kaïns offer niet maar Abels offer wél aannam

In de vierde aflevering van de serie ‘Jezus in het Oude Testament’ behandelt evangelist Johan Schep Genesis 4. Hij legt uit hoe het leven van Abel vooruitwijst naar de Heere Jezus en laat zien dat Kaïns houding veel zegt over onze huidige maatschappi

Ds. A. C. Uitslag
Video

CGK-predikant wijst op enorm verdriet van ouders die hun kinderen zien afhaken

Kerkverlating trekt diepe sporen in kerken en gezinnen. Wellicht dat je er uit eigen ervaring over mee kan praten. Misschien heb je een kind dat voorheen met grote vreugde God diende, maar inmiddels het geloof verlaten heeft. Ds. A. C. Uitslag stond

Wilkin van de Kamp
Video

Twijfel niet: Wilkin van de Kamp over de kracht van de gave van geloof

In deze overdenking legt Wilkin van de Kamp uit hoe de gave van geloof werkt in een specifiek moment of situatie. Aan de hand van Marcus 11:23 benadrukt hij dat twijfel vaak opkomt, maar dat Jezus ons uitnodigt om te vertrouwen op wat God heeft geope

Lennard Elenbaas
Video

Welvaart in verdrukking: evangelist deelt lessen uit Ecuador

In deze themalezing van Daniël Online neemt Lennard Elenbaas ons mee naar Ecuador, waar hij jarenlang als evangelist werkte. Hij laat zien hoe christenen, zelfs in moeilijke omstandigheden en onder druk, toch diepe welvaart en geestelijke rijkdom kun

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker Annette Waagemans deelt ervaringen in podcast

In deze aflevering van De Wereld Rond is Annette Waagemans te gast. Zij kwam op een bijzondere manier in aanraking met het gevangeniswerk. Tijdens haar zendingsopleiding werd ze gevraagd een preek te houden in de gevangenis, waar ze sprak over het Va

Psalmen Challenge
Podcast

Psalmen Challenge: in deze podcast bespreken christenen Psalm 75

Symfonie van het hart is de Psalmen Challenge die jou voorziet van alles wat je nodig hebt om het hele psalmenboek uit de Bijbel door te gaan. Teun van der Leer, Remko Ongersma en Peter Kruijt, de initiatiefnemers van de Psalmen Challenge, bespreken

Ring geven/Nicole Bolweg
Column

12,5 jaar getrouwd, 12,5 jaar gescheiden: dit jaar zou ik mijn huwelijksjubileum vieren

Op het moment dat ik dit schrijf, vieren collega’s hun 25-jarig huwelijk. Zelf zou ik dat ook vieren dit jaar. Maar mijn leven liep anders. Ik was 12,5 jaar getrouwd en ben nu 12,5 jaar gescheiden. Wat begon als een liefdevolle relatie, eindigde in o

Arjanne Holsappel
Opinie

Waarom de strafbaarstelling van 'homogenezing' hard nodig is

Het is alweer jaren geleden dat ik als jonge vrouw in aanraking kwam met bevrijdingspastoraat. Ik was 24 en opgegroeid in een reformatorische omgeving. Op dat moment stond ik nog best wel aan het begin van mijn zoektocht naar mijn geaardheid. Ik was

Meerartikelen

Tweede Kamer
Nieuws

SGP hekelt steun CDA en CU voor importverbod Israëlische spullen: "Buigen mee in hetze"

Demissionair minister David van Weel wil een importverbod op spullen uit de Westelijke Jordaanoever. Dat bleek uit een Kamerdebat eerder deze week. Een Kamermeerderheid, met daarbij de steun van het CDA én de ChristenUnie, wil dat het kabinet zo snel

Jan en Tijs van den Brink
Video

Tijs van den Brink aankomende zondag te gast in Hour of Power

Tijs van den Brink is aanstaande zondag te gast in Hour of Power. Bekend als journalist en presentator van onder meer Adieu God? en De tafel van Tijs, zet hij nu een verrassende stap: de politiek in. In de uitzending deelt hij zijn drijfveren en zijn

Ds. Oscar Lohuis
Video

Ds. Oscar Lohuis: "De bekering van Israël is aanstaande"

De bekering van Israël is aanstaande, zo stelde ds. Oscar Lohuis in een recente preek. De baptistenpredikant en spreker behandelde Zacharia 12 en stond stil bij de strijd om Israël en de stad Jeruzalem in de eindtijd. Lohuis stelde de contouren van I

lyon
Nieuws

Christelijke Irakees (45) in rolstoel vermoord in Lyon

In Lyon is woensdagavond 10 september een 45-jarige christen van Iraakse afkomst om het leven gebracht bij een steekpartij. De man, Ashur Sarnaya, zat in een rolstoel en werd in de hals gestoken bij de ingang van zijn woongebouw in het 9e arrondissem

Stelletje
Dagelijks leven

Refoweb-vragensteller worstelt met seksueel verleden van haar vriend en vraagt advies

Een jonge vrouw schreef in de vragenrubriek van Refoweb openhartig over haar worsteling in haar verkering. Haar vriend bekende dat hij in het verleden seksueel te ver is gegaan met meerdere meisjes en via apps naaktfoto’s heeft gevraagd en gestuurd.

Joshua
Video

Christenjongeren verkennen twee aanwijzingen voor het bestaan van God

In deze video van ChristenDOM? gaan Joël en Joshua op zoek naar antwoord op een van de grootste vragen: bestaat God? Ze bespreken twee krachtige aanwijzingen die volgens hen wijzen op Zijn bestaan. Met een mix van persoonlijke inzichten en logische r

‘Met de dominee’
Persbericht

Nieuwe EO-serie ‘Met de dominee’ duikt in het leven achter de preekstoel  

Het is zonder twijfel een van de meest bijzondere beroepen van Nederland: predikant. Een kleine groep mensen kiest nog altijd vol overtuiging voor dit eeuwenoude ambt. In de nieuwe, vierdelige EO-serie Met de dominee volgen we vijf verschillende voor

Dwingelo
Nieuws

Drentse Dwingeloo locatie The Passion 2026

The Passion vindt op Witte Donderdag 2 april 2026 voor het eerst plaats in Drenthe. Het evenement vindt plaats in het dorp Dwingeloo. Deze locatiekeuze is op meerdere vlakken uniek: het is de eerste keer dat The Passion neerstrijkt in een klein dorp

Sri Lanka
Dagelijks leven

Lokale monnik leidt een groot protest tegen huiskerk in Sri Lanka

De christelijke minderheid in Sri Lanka - ongeveer 9 procent van de bevolking - heeft al jaren te maken met tegenwerking vanuit de overwegend boeddhistische bevolking. Voorgangers worden onder druk gezet om samenkomsten te stoppen. Deze zomer kwamen

EO
Persbericht

EO lanceert 'Dit is de week': scherpe en hoopvolle journalistiek op zaterdagavond

In het nieuwe EO-programma Dit is de week blikt presentator Margje Fikse samen met sidekicks Ronit Palache en Gert-Jan Segers terug én vooruit op de actualiteit. Vanuit wie ze zijn geven ze betekenis aan het nieuws. Ze bespreken wat voor hen van waar

Dr. C. A. van der Sluijs
Opinie

Prediking als tweesnijdend zwaard: Gods verkiezing zichtbaar in de stad

Gods verkiezing tot zaligheid blijkt in de stad een uitverkoren project te zijn: een spannend gebeuren van begin tot eind. Traditionalisme of activisme zijn daar contrabande, als wezensvreemde elementen in het werk van God. Zij zuiveren zichzelf uit

Jan van den Bosch
Interview

Voor Jan van den Bosch is Henri Nouwen één van zijn grootste geloofshelden

Wat kan een katholieke priester die bijna dertig jaar geleden overleed, ons als christenen vandaag nog leren? Heel veel, zo blijkt uit de blijvende impact van Henri Nouwen. Dit weekend vindt de tiende editie van de Henri Nouwen - Hour of Power Confer