Geweld, dat doet wat met je...

Gesponsord 30 juni 2023 ZOA
Kindvriendelijke plek in Irak, beeld Lieuwe Siebe de Jong

Als je moet vluchten voor geweld en terreur, dan zit de angst er diep in. Voor nog meer geweld, voor de daders, voor elkaar. Veel vluchtelingen zijn getraumatiseerd door wat ze hebben gezien: moord, verkrachting en mishandeling. Hun verhalen spreken boekdelen. Maar noodhulp- en wederopbouworganisatie ZOA is er. En helpt hen.

“We hoorden ’s nachts ineens geweerschoten. De helft van de soldaten in het nabijgelegen kamp werden gedood, en de rest werd in een truck meegenomen. Ik zag het met m’n eigen ogen. Het was verschrikkelijk”, vertelt de 32-jarige Melishew. Zij vluchtte weg uit de provincie Tigray in Ethiopië en zit nu met haar kinderen in een vluchtelingenkamp in een andere regio. Huilend zegt ze: “Ik weet echt niet hoe het verder moet.”


Melishew, beeld Jilke Tanis

“Mijn maag huilt. Als ik iets te eten krijgen, dan moet ik denken aan wat ik heb gezien.”

Aisa Modu Aisama uit Nigeria is 105 jaar oud. Zes jaar geleden overviel rebellenbeweging Boko Haram haar dorp. Iedereen zette het op een lopen, behalve Aisa. Want hard lopen zat er voor haar al lang niet meer in. Ze verborg zich en zag gruwelijke dingen. Op het dorpsplein werden armen en hoofden van militairen afgehakt. Daarna moesten de buren en vrienden van Aisa op hun buik gaan liggen en werden ze om de beurt door het hoofd geschoten. Nu zit Aisa in een vluchtelingenkamp. Nog steeds krijgt ze geen hap door haar keel. “Mijn maag huilt. Als ik iets te eten krijgen, dan moet ik denken aan wat ik heb gezien.”

Dweilen met de kraan open
Volgens cijfers van de Wereld Vluchtelingenorganisatie (UNHCR) waren er eind 2021 meer dan 89 miljoen mensen op de vlucht voor oorlog, geweld, natuurrampen, vervolging en mensenrechtenschendingen; 8 procent meer dan een jaar eerder en ruim het dubbele aantal van 10 jaar geleden. Sindsdien hebben de Russisch-Oekraïense oorlog en andere noodsituaties, zoals in Afghanistan, het cijfer omhooggeduwd naar een huiveringwekkende mijlpaal: meer dan 100 miljoen.

‘Het lijkt alsof we machteloos zijn, maar we zijn het niet’

Veel van deze vluchtelingen komen uit of bivakkeren in crisislanden waar ZOA werkt. Nu het aantal vluchtelingen alleen maar toeneemt, lijkt dit werk op dweilen met de kraan open. Corita Corbijn, ZOA-specialist op het gebied van vredesopbouw, herkent dat gevoel: “Het lijkt alsof we machteloos zijn. Maar dat is het mooie van ons werk: we zijn het niet. Droogte, armoede, het ontbreken van onderwijs, de gewoonte om met geweld problemen op te lossen: het zijn factoren die een ‘ideale’ voedingsbodem creëren voor conflicten. ZOA wil die bodem uithollen en in plaats daarvan zorgen voor een vruchtbare bodem van hoop, herstel en perspectief.”


Corita Corbijn

ZOA focust zich daartoe op vier pijlers: economische ontwikkeling, meer inspraak voor bijvoorbeeld jongeren en vrouwen, het oprichten van vredescomités - om te voorkomen dat geweld escaleert - en sociotherapie. In deze therapie leren mensen via groepsgesprekken en rollenspellen weer met elkaar praten, omgaan met hun conflicten, hun angst voor geweld, hun diepgewortelde wantrouwen en onverwerkte emoties. ZOA wil zo geweldsspiralen doorbreken. Preventie is dus het sleutelwoord bij ons werk in crisisgebieden. Irak is één van die landen.

Dagelijks leven in puin
Irak, het oude Mesopotamië, kent een rijke geschiedenis, maar helaas ook één van conflicten, strijd en terreur. De opkomst van IS in 2014 zorgde voor een afschuwelijke situatie van angst en geweld. Miljoenen mensen ontvluchtten hun huis. Inmiddels is deze terroristische groep verzwakt, maar de schade aan steden en infrastructuur is gigantisch – de Iraakse stad Mosul is vrijwel geheel verwoest. Ook het psychisch leed van mensen is enorm.

Inmiddels zijn zo’n 4 miljoen mensen teruggekeerd naar huis - hoewel huis een groot woord is, als dat in puin ligt. Zij hebben meestal geen (kans op) werk, geen inkomen, en dus geen eten. Veel winkels en scholen zijn nog verwoest. Tegelijk is er een voortdurende dreiging van milities, die hun kans proberen te grijpen in een chaotische situatie. Heel recent is de crisis in Irak weer geëscaleerd.

Gevoelig voor geweld
Op dit chaotische toneel hebben “kinderen en jongeren onze speciale aandacht”, zegt Sarah Raad Al-Heyalley, ZOA’s programmamanager in Irak. “In Irak is een hele generatie opgegroeid zonder (goed) onderwijs. Kinderen kregen bijvoorbeeld les op door IS-geleide scholen, waardoor ze ideeën uit het IS-gedachtegoed hebben meegekregen, of ze bleven thuis. Deze kinderen zijn getekend door geweld, spreken soms de taal van geweld en hebben veel stress en angst. Ze zijn daardoor kwetsbaarder voor ideologieën, die gewelddadig extremisme propageren.”

Om daar iets tegen te doen, voert ZOA in Irak, samen met UNESCO en het Nederlands Ministerie van Buitenlandse Zaken, een onderwijsproject uit met de titel Preventing Violent Extremism (PVE). Leerkrachten en schooldirecteuren worden getraind om goed met kinderen om te gaan en hun eventuele agressief gedrag. Sarah: “In de klas leren kinderen bijvoorbeeld dat ze elkaar moeten helpen, elkaar niet moeten veroordelen, maar mogen luisteren en vragen stellen als: wat bedoel je daarmee?” Ook leren docenten kritischer te denken en hun leerlingen hierin te betrekken; het is immers niet per definitie waar wat iemand roept. Sarah benadrukt dat de PVE-training de leerkrachten ook enorm helpt. “Zij hebben immers zelf ook vaak te maken met trauma’s en frustratie. Daardoor kunnen ze erg boos reageren op kinderen in de klas. Door de training reageren ze veel vriendelijker, kalmer en met meer begrip. Dat heeft een positief effect op de kinderen en hun gedrag. Ook kunnen kinderen zich hierdoor beter concentreren.”


ZOA-­ambassadeur Joël Voordewind (uiterst rechts) bezoekt in Irak een veilige ruimte voor kinderen, die via activiteiten leren om met hun trauma's om te gaan.

Het project is inmiddels een groot succes: zo’n 12.000 leerkrachten zijn al getraind. Eén van de leerkrachten is Jassem: “Ik was erg negatief naar kinderen van IS-strijders, ook al waren ze niet schuldig aan wat hun ouders deden. Maar met deze training zie ik in dat hardhandig optreden in de klas meer agressie oproept.” En Abdulaziz geeft toe dat zijn gedachten waren vervormd door die van IS. “Ik had het mis.” Mohammad zegt: “Ik veroordeelde de mensen die tijdens de bezetting van IS in de stad waren gebleven. Ik zei altijd dat ze niet het recht hadden om te spreken. Ik wil nu mijn excuses aanbieden. Ik heb niet het recht om over hen te oordelen.”

Veilige, kindvriendelijke plekken
Naast de PVE-training maakt ZOA zich sterk voor het creëren van safe places (= veilige plekken) voor kinderen na terreur. Daar zijn sociale werkers actief die er simpelweg voor kinderen zijn, zodat ze kunnen vertellen over wat ze hebben meegemaakt. Ook zijn er individuele en groepsactiviteiten, die uitgaan van een holistische, gezinsvriendelijke en inclusieve benadering: kinderen die gehandicapt zijn (geraakt), worden hierbij betrokken.
Een ZOA-medewerker in Irak vertelt: “Er is een 10-jarige jongen, die bang was om ergens heen te gaan zonder zijn moeder of zussen, sinds hij de moord op zijn broers voor zijn ogen zag gebeuren. Maar nu komt hij zelfs alleen met de bus naar het centrum! Twee broertjes van 7 en 9 jaar, beiden met een spraakgebrek, vochten veel met elkaar. Maar geleidelijk aan zijn ze meer voor elkaar gaan zorgen. Ze sluiten zelfs vriendschap met andere kinderen.”

In Irak is het nog steeds niet rustig en geweld laait telkens op. Is Sarah hoopvol over deze projecten? “Ja, toch wel. De situatie in Irak is weliswaar niet rooskleurig, maar we zien dat kinderen zich anders gaan gedragen. Ze leren dat geweld niet de oplossing is voor problemen die er zijn. Ik geloof dat we werkelijk goede zaadjes planten voor de toekomst.”

Draag je ook bij aan het werk van ZOA? Dat kan hier!

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. Aart Veldhuizen en ds. Derk Blom
Interview

Deze predikanten steunen Rode Lijn-protest bij PKN-gebouw: "Zwijgen is geen optie"

Vandaag trekken tientallen predikanten, kerkelijk werkers en gemeenteleden bij het PKN-dienstencentrum in Utrecht een rode lijn. Zij vinden dat het kerkverband zich onvoldoende uitspreekt tegen de oorlogsvoering van Israël in Gaza en het optreden van

Ds. Arenda Haasnoot
Opinie

Deelnemers Rode lijn-protest PKN ont-Joodsen de Bijbel

Voor velen begint de geschiedenis van het zionisme pas in 1948, bij de stichting van de staat Israël. In het beste geval verwijzen ze nog naar Theodor Herzl (1860-1904), alsof hij op een ochtend wakker werd en uit het niets het idee van een autonome

euthanasie
Opinie

De dood als medisch instrument? De schrijnende praktijk van euthanasie

Discussies over euthanasie zijn nog altijd in volle gang. Euthanasiecijfers blijven stijgen, inclusief als het gaat om euthanasie bij psychisch lijden, iets wat in het bijzonder controversieel is. Op maandag 16 juni verdedigde NSC een voorstel om eut

Chris Stoffer
Persbericht

Chris Stoffer gekozen tot lijsttrekker SGP

Na een voordracht door het partijbestuur op 17 juni, is Chris Stoffer afgelopen vrijdag met een ruime meerderheid van 97 procent van de stemmen gekozen tot lijsttrekker van de SGP voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het aantal van 329 afgevaardigden va

Iran
Nieuws

Zwaardere vervolging van christenen in Iran na oorlog met Israël en VS

Het recente conflict met Israël en de Verenigde Staten heeft de situatie voor christenen en andere minderheden in Iran drastisch verslechterd. De laatste weken arresteerde het regime honderden mensen. Ten minste tien personen zijn inmiddels geëxecute

Cvandaag podcast
Podcast

Cvandaag podcast: vooruitblik op pro-Palestijns PKN-protest

Aanstaande dinsdag staan tientallen predikanten, kerkelijk werkers en leden van de Protestantse Kerk (PKN) in Utrecht op de stoep van het dienstencentrum van hun kerk. Zij roepen de PKN op zich duidelijker uit te spreken tegen het Israëlische optrede

Pride-vlaggen
Nieuws

Christenen reageren fel op Pride-vlaggen in Londen: "Eeuwige straf volgt"

De jaarlijkse regenboogvlaggen op Regent Street, een van de bekendste straten in Londen, zorgen opnieuw voor onrust. Meer dan driehonderd Progress Pride-vlaggen werden geplaatst in aanloop naar de Pride-optocht op zaterdag. Burgemeester Sadiq Khan st

Ds. A. Simons
Video

Waaraan kan je merken dat je vervuld bent met de Heilige Geest? Ds. Simons antwoordt

Het Pinksterfeest ligt alweer even achter ons. Christenen herdenken tijdens dit feest de uitstorting van de Heilige Geest. De Heilige Geest, die vaak ook als de Trooster wordt omschreven, kwam als Plaatsvervanger van de Heere Jezus op aarde. Maar waa

Meerartikelen

Overstromingen Texas
Nieuws

10 meisjes en begeleider vermist na dodelijke overstroming bij christelijk zomerkamp in Texas

De situatie rond het christelijke meisjeskamp Camp Mystic blijft ernstig. Tien meisjes en één begeleider zijn nog steeds vermist nadat hevige overstromingen afgelopen vrijdag het kamp en de omliggende gebieden in de Texas Hill Country troffen. Plotse

Aanbidden in de kerk
Verdieping

Hoe reageren we op de groeiende interesse in het christelijk geloof?

Jarenlang werden we in Nederland geconfronteerd met sombere berichten over religie en kerkbezoek. Rapporten voorspelden een gestaag uitstervende kerk, maar opeens horen we overal om ons heen kleine, hoopvolle signalen van groei. In de afgelopen jaren

Christendom.nl
Nieuws

Waar gaat Romeinen 9 écht over? Bekijk dit videofragment

Wat bedoelde Paulus écht in Romeinen 9? Gaat dit hoofdstuk over de vraag of christenen hun redding kunnen verliezen of zit er iets heel anders achter zijn woorden? In deze video duiken christenen diep in de context en boodschap van Romeinen 9 en late

ZERA worship
Persbericht

Dagtickets beschikbaar voor ZERA worship festival 2025

Deze zomer organiseert ZERA worship het ZERA worship festival. Een uniek evenement van 50 uur non-stop aanbidding, van donderdag 14 tot en met zaterdag 16 augustus 2025 in Maarsbergen (Utrecht). Ervaar de kracht van aanbidding met onder andere Martin

Aden Friedman en Cara Friedman
Getuigenis

Van breuk naar verzoening: hoe een orthodox-joodse vader Jesjoea vond

De vader van Aden Friedman hield van zijn familie, van zijn tradities en van God. Hij was een trotse Jood, toegewijd aan zijn geloof en geworteld in de geschiedenis van zijn volk. Voor hem betekende het Jood-zijn alles. Dat zijn zoon Aden op een dag

Dr. Bert Loonstra
Opinie

In de CGK spelen broeders met heilig vuur

In Rijnsburg kwamen onlangs 71 van de 181 Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) bijeen om zich te bezinnen op de toekomst van het samen kerk zijn. Een belangrijke voorbeslissing was door de uitnodigende kerkenraad van Rijnsburg al genomen. Alleen k

Jeffrey Schipper
Hoofdredactioneel commentaar

Geef pro-Palestijnse PKN-dominees voordeel van de twijfel

Wie zijn die mensen? Dit vroeg ik mij af toen vorige maand 150.000 mensen naar het Malieveld trokken. Een duidelijk signaal aan het demissionaire kabinet-Schoof om actie te ondernemen ten opzichte van de vermeende oorlogsmisdaden van Israël. Deze wee

King of Kings Community Jerusalem
Positief nieuws

Messiasbelijdende Joden komen weer bijeen in Jeruzalem: "God is de Bewaarder van Israël"

Na de twaalfdaagse oorlog tussen Israël en Iran is er een wapenstilstand. De Messiasbelijdende gemeente King of Kings Community Jerusalem (KKCJ) kwam vorige week voor het eerst weer fysiek bijeen in het hart van Jeruzalem. “Het is een wonder van God

Dominee Marloes Meijer
Interview

Ds. Marloes Meijer spreekt zich uit over Israël: "Met twee uitersten kom je nergens"

“Ik wil opstaan tegen uitsluiting en geweld, maar dan zonder te vervallen in polarisatie.” Dominee Marloes Meijer zwijgt niet langer over de oorlog in Israël en Gaza. Haar LinkedIn-post leidde tot positieve en negatieve reacties. Hoe houd je het hoof

Raouf Leeraar
Video

Christenen voor Israël genoemd in VN-rapport over verdrijving Palestijnen: Raouf Leeraar reageert

Volgens VN-rapporteur Francesca Albanese zouden bijna 50 organisaties zich schuldig maken aan de verdrijving van Palestijnen. Dat schrijft zij in een nieuw rapport. In het rapport staat onder meer dat de bezetting van de Westelijke Jordaanoever blijf

Matthijn
Opinie

Het is moeilijk om 'echt' te zijn in de christelijke muziekwereld

Onze zintuigen zijn opmerkelijk. Wat ons getoond wordt en wat we willen zien, kan soms nogal verschillen. Toch zijn er onverwacht meer overeenkomsten dan je denkt. Het oog wil wat, het oor ook. En voor je het weet, zie en hoor je meer dan je van plan

Drs. Piet Guijt
Column

Christenen moeten zich wapenen tegen dubieus piramideverhaal

Sinds maart 2025 gaat er een opmerkelijke theorie rond over verborgen structuren onder de Egyptische piramide van Chefren. De hype verspreidt zich razendsnel online, maar wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt volledig. Sterker nog: betrokken onder