Geweld, dat doet wat met je...

Gesponsord 30 juni 2023 ZOA
Kindvriendelijke plek in Irak, beeld Lieuwe Siebe de Jong

Als je moet vluchten voor geweld en terreur, dan zit de angst er diep in. Voor nog meer geweld, voor de daders, voor elkaar. Veel vluchtelingen zijn getraumatiseerd door wat ze hebben gezien: moord, verkrachting en mishandeling. Hun verhalen spreken boekdelen. Maar noodhulp- en wederopbouworganisatie ZOA is er. En helpt hen.

“We hoorden ’s nachts ineens geweerschoten. De helft van de soldaten in het nabijgelegen kamp werden gedood, en de rest werd in een truck meegenomen. Ik zag het met m’n eigen ogen. Het was verschrikkelijk”, vertelt de 32-jarige Melishew. Zij vluchtte weg uit de provincie Tigray in Ethiopië en zit nu met haar kinderen in een vluchtelingenkamp in een andere regio. Huilend zegt ze: “Ik weet echt niet hoe het verder moet.”


Melishew, beeld Jilke Tanis

“Mijn maag huilt. Als ik iets te eten krijgen, dan moet ik denken aan wat ik heb gezien.”

Aisa Modu Aisama uit Nigeria is 105 jaar oud. Zes jaar geleden overviel rebellenbeweging Boko Haram haar dorp. Iedereen zette het op een lopen, behalve Aisa. Want hard lopen zat er voor haar al lang niet meer in. Ze verborg zich en zag gruwelijke dingen. Op het dorpsplein werden armen en hoofden van militairen afgehakt. Daarna moesten de buren en vrienden van Aisa op hun buik gaan liggen en werden ze om de beurt door het hoofd geschoten. Nu zit Aisa in een vluchtelingenkamp. Nog steeds krijgt ze geen hap door haar keel. “Mijn maag huilt. Als ik iets te eten krijgen, dan moet ik denken aan wat ik heb gezien.”

Dweilen met de kraan open
Volgens cijfers van de Wereld Vluchtelingenorganisatie (UNHCR) waren er eind 2021 meer dan 89 miljoen mensen op de vlucht voor oorlog, geweld, natuurrampen, vervolging en mensenrechtenschendingen; 8 procent meer dan een jaar eerder en ruim het dubbele aantal van 10 jaar geleden. Sindsdien hebben de Russisch-Oekraïense oorlog en andere noodsituaties, zoals in Afghanistan, het cijfer omhooggeduwd naar een huiveringwekkende mijlpaal: meer dan 100 miljoen.

‘Het lijkt alsof we machteloos zijn, maar we zijn het niet’

Veel van deze vluchtelingen komen uit of bivakkeren in crisislanden waar ZOA werkt. Nu het aantal vluchtelingen alleen maar toeneemt, lijkt dit werk op dweilen met de kraan open. Corita Corbijn, ZOA-specialist op het gebied van vredesopbouw, herkent dat gevoel: “Het lijkt alsof we machteloos zijn. Maar dat is het mooie van ons werk: we zijn het niet. Droogte, armoede, het ontbreken van onderwijs, de gewoonte om met geweld problemen op te lossen: het zijn factoren die een ‘ideale’ voedingsbodem creëren voor conflicten. ZOA wil die bodem uithollen en in plaats daarvan zorgen voor een vruchtbare bodem van hoop, herstel en perspectief.”


Corita Corbijn

ZOA focust zich daartoe op vier pijlers: economische ontwikkeling, meer inspraak voor bijvoorbeeld jongeren en vrouwen, het oprichten van vredescomités - om te voorkomen dat geweld escaleert - en sociotherapie. In deze therapie leren mensen via groepsgesprekken en rollenspellen weer met elkaar praten, omgaan met hun conflicten, hun angst voor geweld, hun diepgewortelde wantrouwen en onverwerkte emoties. ZOA wil zo geweldsspiralen doorbreken. Preventie is dus het sleutelwoord bij ons werk in crisisgebieden. Irak is één van die landen.

Dagelijks leven in puin
Irak, het oude Mesopotamië, kent een rijke geschiedenis, maar helaas ook één van conflicten, strijd en terreur. De opkomst van IS in 2014 zorgde voor een afschuwelijke situatie van angst en geweld. Miljoenen mensen ontvluchtten hun huis. Inmiddels is deze terroristische groep verzwakt, maar de schade aan steden en infrastructuur is gigantisch – de Iraakse stad Mosul is vrijwel geheel verwoest. Ook het psychisch leed van mensen is enorm.

Inmiddels zijn zo’n 4 miljoen mensen teruggekeerd naar huis - hoewel huis een groot woord is, als dat in puin ligt. Zij hebben meestal geen (kans op) werk, geen inkomen, en dus geen eten. Veel winkels en scholen zijn nog verwoest. Tegelijk is er een voortdurende dreiging van milities, die hun kans proberen te grijpen in een chaotische situatie. Heel recent is de crisis in Irak weer geëscaleerd.

Gevoelig voor geweld
Op dit chaotische toneel hebben “kinderen en jongeren onze speciale aandacht”, zegt Sarah Raad Al-Heyalley, ZOA’s programmamanager in Irak. “In Irak is een hele generatie opgegroeid zonder (goed) onderwijs. Kinderen kregen bijvoorbeeld les op door IS-geleide scholen, waardoor ze ideeën uit het IS-gedachtegoed hebben meegekregen, of ze bleven thuis. Deze kinderen zijn getekend door geweld, spreken soms de taal van geweld en hebben veel stress en angst. Ze zijn daardoor kwetsbaarder voor ideologieën, die gewelddadig extremisme propageren.”

Om daar iets tegen te doen, voert ZOA in Irak, samen met UNESCO en het Nederlands Ministerie van Buitenlandse Zaken, een onderwijsproject uit met de titel Preventing Violent Extremism (PVE). Leerkrachten en schooldirecteuren worden getraind om goed met kinderen om te gaan en hun eventuele agressief gedrag. Sarah: “In de klas leren kinderen bijvoorbeeld dat ze elkaar moeten helpen, elkaar niet moeten veroordelen, maar mogen luisteren en vragen stellen als: wat bedoel je daarmee?” Ook leren docenten kritischer te denken en hun leerlingen hierin te betrekken; het is immers niet per definitie waar wat iemand roept. Sarah benadrukt dat de PVE-training de leerkrachten ook enorm helpt. “Zij hebben immers zelf ook vaak te maken met trauma’s en frustratie. Daardoor kunnen ze erg boos reageren op kinderen in de klas. Door de training reageren ze veel vriendelijker, kalmer en met meer begrip. Dat heeft een positief effect op de kinderen en hun gedrag. Ook kunnen kinderen zich hierdoor beter concentreren.”


ZOA-­ambassadeur Joël Voordewind (uiterst rechts) bezoekt in Irak een veilige ruimte voor kinderen, die via activiteiten leren om met hun trauma's om te gaan.

Het project is inmiddels een groot succes: zo’n 12.000 leerkrachten zijn al getraind. Eén van de leerkrachten is Jassem: “Ik was erg negatief naar kinderen van IS-strijders, ook al waren ze niet schuldig aan wat hun ouders deden. Maar met deze training zie ik in dat hardhandig optreden in de klas meer agressie oproept.” En Abdulaziz geeft toe dat zijn gedachten waren vervormd door die van IS. “Ik had het mis.” Mohammad zegt: “Ik veroordeelde de mensen die tijdens de bezetting van IS in de stad waren gebleven. Ik zei altijd dat ze niet het recht hadden om te spreken. Ik wil nu mijn excuses aanbieden. Ik heb niet het recht om over hen te oordelen.”

Veilige, kindvriendelijke plekken
Naast de PVE-training maakt ZOA zich sterk voor het creëren van safe places (= veilige plekken) voor kinderen na terreur. Daar zijn sociale werkers actief die er simpelweg voor kinderen zijn, zodat ze kunnen vertellen over wat ze hebben meegemaakt. Ook zijn er individuele en groepsactiviteiten, die uitgaan van een holistische, gezinsvriendelijke en inclusieve benadering: kinderen die gehandicapt zijn (geraakt), worden hierbij betrokken.
Een ZOA-medewerker in Irak vertelt: “Er is een 10-jarige jongen, die bang was om ergens heen te gaan zonder zijn moeder of zussen, sinds hij de moord op zijn broers voor zijn ogen zag gebeuren. Maar nu komt hij zelfs alleen met de bus naar het centrum! Twee broertjes van 7 en 9 jaar, beiden met een spraakgebrek, vochten veel met elkaar. Maar geleidelijk aan zijn ze meer voor elkaar gaan zorgen. Ze sluiten zelfs vriendschap met andere kinderen.”

In Irak is het nog steeds niet rustig en geweld laait telkens op. Is Sarah hoopvol over deze projecten? “Ja, toch wel. De situatie in Irak is weliswaar niet rooskleurig, maar we zien dat kinderen zich anders gaan gedragen. Ze leren dat geweld niet de oplossing is voor problemen die er zijn. Ik geloof dat we werkelijk goede zaadjes planten voor de toekomst.”

Draag je ook bij aan het werk van ZOA? Dat kan hier!

Beluister onze podcast

#369 Ds. Bram Hofland & ds. John de Groot over de hel, eeuwige straf en het laatste oordeel
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

 Proponent L. Schouten
Nieuws

Preekbevoegdheid verleend aan PKN-proponent door Hersteld Hervormde Kerk

Het breed moderamen van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft proponent L. Schouten uit Elspeet per dinsdag preekbevoegdheid toegekend. Dat meldt het kerkverband op haar website. Schouten is al zo’n 35 jaar als proponent actief binnen de voormalige

Willem Lingeman
Video

Echtpaar noemt huwelijk "één groot drama": Willem Lingeman reageert

Bijbelleraar Willem Lingeman reageert in een videoboodschap op een pijnlijke huwelijksgeschiedenis van een echtpaar. Volgens het stel was hun huwelijk “zeker niet Gods wil” en noemt men het “één groot drama”. Inmiddels zijn ze gescheiden en beiden he

Apollinaris Darmawan
Nieuws

Indonesische christen op leeftijd vrijgelaten na jarenlange gevangenisstraf

Na meer dan vier jaar gevangenschap is de christelijke bekeerling Apollinaris Darmawan vrijgelaten uit de Kebon Waru-gevangenis in Indonesië. De man werd in november 2024 vervroegd vrijgelaten, nadat hij meerdere strafverminderingen kreeg. Darmawan z

Indonesische vlag
Nieuws

Honderden moslims protesteren tegen bouw Indonesische kerk

In het Indonesische Kalibaru, een dorp in de stad Depok (West-Java), protesteerden op 5 juli honderden moslims tegen de bouw van een christelijke kerk. Dit gebeurde ondanks dat de kerk alle benodigde vergunningen bezit. Op videobeelden is te zien hoe

Ds. P. den Ouden
Video

Waaraan kun je genade in je hart herkennen? HHK-predikant antwoordt

Waaraan kun je herkennen dat er genade in je hart gekomen is? Op die vraag gaf ds. P. den Ouden in een recente preek antwoord. De HHK-predikant uit Katwijk aan Zee gebruikte in zijn antwoord een citaat van Augustinus. De kerkvader had ooit een briefw

Ann Michelle Lee
Video

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee is aanstaande zondag te gast bij Hour of Power. Ze vertelt daar hoe ze God echt leerde kennen. Ook deelt ze haar droom en boodschap voor de jongere generatie. "Ik wil zoveel mogelijk mensen brengen naar het hart v

Mexico
Nieuws

Mexico: een jaar ontheemd en geen zicht op terugkeer

De maand juli markeert de trieste ‘verjaardag’ van de vlucht van honderden christenen uit hun gemeenschappen in de Mexicaanse deelstaat Chiapas. Ze moesten vrijwel alles achterlaten: hun land, huizen en dieren. Meer dan honderd christenen - van piepj

Arthur Alderliesten
Nieuws

Dolle Mina’s verstoren bijeenkomst Schreeuw om leven: directeur reageert

Afgelopen maandag verstoorden pro-abortus demonstranten een bijeenkomst van Schreeuw om leven in Gouda. De avond was bedoeld om mensen uit de achterban te informeren over het waken bij abortusklinieken. De circa 25 demonstranten - die zich presenteer

Meerartikelen

Syrie
Interview

Syrische christenen houden stand in vijandige omgeving: "God gebruikt de kerk"

"Voor veel mensen wordt de droom van een islamitische staat in Syrië steeds meer werkelijkheid. En daarin is geen plaats voor ongelovigen, zoals christenen." Aan het woord is Ibrahim Lahdo, tot voor kort woonachtig in Syrië. Cvandaag sprak met hem ov

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De wereld kijkt niet naar je preek, maar naar je daden

Tijdens een zendingsreis in Zuid-Afrika kreeg ik onverwacht de gelegenheid om een van de meest gevaarlijke townships in Kaapstad te bezoeken. Kolonel Bazil Vellai, lid van de kerk waar ik te gast was, had ons persoonlijk uitgenodigd om Manenberg - de

Ds. M. van Reenen
Column

Overvolle huizen: spullen verzamelen of schatten in de hemel?

Een verhuizing levert veel op: stress, chaos, drukte, dozen, helpers, een verhuiswagen die de bocht niet kan halen... Maar ook: bezinning. Al die spullen die je uit het ene huis haalt en in het andere weer neerzet, waar komt het vandaan, waar moet he

Kerk van de Heilige Familie
Nieuws

Drie doden bij aanval op katholieke kerk in Gaza: Israël start onderzoek

Bij een aanval op de Kerk van de Heilige Familie in Gaza-stad zijn donderdag drie mensen omgekomen en raakten er meerdere gewond, onder wie de priester van de parochie. De kerk, waar sinds het uitbreken van de oorlog honderden christenen schuilen, we

Jan Pool
Column

Dankbaarheid is geen luxe; het is een manier van leven

Het leven kent zowel prachtige als pijnlijke momenten. Onlangs kreeg ik de sleutel van een prachtige auto, een cadeau van een dierbare vriend voor wie ik al vijftien jaar een mentor mag zijn. Ik ontving hem met tranen van ontroering in mijn ogen. Wat

Josephat Gwajima
Nieuws

Tanzania sluit grote pinksterkerk na kritiek op mensenrechtenschendingen

De Tanzaniaanse overheid heeft de grote protestantse kerk Glory of Christ Tanzania Church gesloten. Reden: een preek waarin voorganger Josephat Gwajima sprak over mensenrechtenschendingen in het land. Zes weken na de sluiting is de kerk nog altijd di

Ds. D. J. Budding
Video

Hervormde predikant wijst op kerken waar het evangelie niet ten volle klinkt

Als je op het volmaakte offer van de Heere Jezus ziet, dan mag je weten dat je zalig wordt. Toch zijn er, met name aan de rechterflank van de reformatorische gezindte, christenen die zich afvragen of zij wel zalig kunnen worden. Die worsteling leidt

Wilkin van de Kamp
Nieuws

Wilkin van de Kamp nodigt je uit om de Plaatsvervanger van Jezus beter te leren kennen

"De Heilige Geest is de Geest van Jezus in jou Die het leven van Jezus in en door jou wil leiden", aldus Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God'. De spreker en schrijver nodigt je in deze aflevering - en in de

Päivi Räsänen
Nieuws

Finse politica overweegt om haar kerk te verlaten na jarenlange LHBTI-strijd

De Finse politica Päivi Räsänen overweegt een definitief afscheid van de Evangelisch-Lutherse Kerk van Finland. De aanleiding: de groeiende acceptatie van homorelaties binnen de kerk en het recente besluit van een bisschop om kerken open te stellen v

Naomi Oosterhof
Podcast

Wat houdt ware vriendschap in? Beluister deze podcast

In deze podcastaflevering staat Naomi Oosterhof (foto) stil bij een thema dat ons allemaal raakt: vriendschap. Wat onderscheidt een gewone vriend van een broeder of zuster voor het leven? En hoe kijkt God eigenlijk naar vriendschappen? Naomi neemt je

Groot Letter-uitgave
Persbericht

Bijbelvereniging introduceert Groot Letter Nieuwe Testament (HSV)

Sinds vorige maand is bij de Bijbelvereniging het Nieuwe Testament in Groot Letter-uitgave verkrijgbaar. Deze speciale editie is gedrukt in de Herziene Statenvertaling (HSV) en bedoeld voor mensen die gebaat zijn bij grotere letters, zoals ouderen en

Serhii Burlaka met Oekraïense militairen
Interview

Serhii werkt voor ZOA én is legerpredikant: "Er is een wonder nodig voor Oekraïne"

Als ZOA-medewerker voorziet Serhii Burlaka mensen in de ‘bevrijde gebieden’ rond Cherson (Oekraïne) van voedsel. Maar één week in de maand werkt hij als legerpredikant aan het front. “Ik preek in zo’n week soms maar twee minuten. Het is veel belangri