Acht miljard wereldbewoners: Zegt de Bijbel op enige plaats iets over overbevolking?

Dagelijks leven 30 september 2022 Piet Vergunst, De Waarheidsvriend
Piet Vergunst

Een mijlpaal voor de mensheid, zo wordt de dag in november aanstaande genoemd waarop de grens van acht miljard wereldbewoners gepasseerd wordt. Ook het inwonertal in ons eigen land is dit jaar fors gestegen.

Waar velen bijeen zijn, ontstaat een vrolijke stemming, zo zegt het spreekwoord over de vele zielen die voor veel vreugde zorgen. In het geval van de groeiende wereldbevolking lijkt dit echter niet per definitie op te gaan. Toen het bevolkingsfonds van de Verenigde Naties deze zomer bekendmaakte dat de aarde acht miljard mensen herbergen gaat, sprak het vooral over blijvende problemen en diepgaande zorgen: achthonderd miljoen mensen hebben met honger te maken, terwijl (ook dat is een mijlpaal) we sinds de maand mei wereldwijd meer dan honderd miljoen vluchtelingen kennen. Abstracte cijfers voor wie hierover nadenkt, en toch: om medemensen gaat het, naasten in nood, wanhopige ouders die hun kinderen niet voeden kunnen, ouderen die gezondheid en kracht missen om aan te sluiten bij de stroom vluchtelingen. Het zijn beelden die je zo kunnen raken dat je geen weg vooruit ziet. Niks doen is echter geen optie.

Koningschap
Het eerste wat in de voortgaande ontwikkelingen in de wereld gezegd mag worden, is dat de aarde van de HEERE is. In Psalm 24 belijdt David het allesomvattende hiervan; Hij gaat niet alleen over de aarde, maar ook over ā€˜al wat zij bevat, de wereld en wie er wonen’. Hij heeft haar immers ā€˜gegrondvest op de zeeĆ«n en haar vastgezet op de rivieren’. Het is een belijdenis die Paulus in zijn brief aan de gemeente van Korinthe (1 Kor.10:26) overneemt: ā€˜Van de Heere is immers de aarde en haar volheid.’

Het is (of was?) een bekend lied dat de troost van het koningschap van God verwoordt:

Rust mijn ziel, uw God is Koning,
heel de wereld Zijn gebied.
Alles wisselt op Zijn wenken,
maar Hijzelf verandert niet.

De Bijbel leert ons bij de groei van de wereldbevolking dat onze Schepper betrokken is op het leven van elk mens.

Gods ogen
Ondertussen blijft Gods almacht en alomvattende bereik een duizelingwekkende gedachte. Het woord uit 2 Kronieken 16 geldt niettemin ook terwijl er bijna acht miljard mensen op de aarde zijn: ā€˜Want de ogen van de HEERE trekken over de hele aarde, om Zich sterk te bewijzen aan hen van wie het hart volkomen is met Hem.’ Beslissend is dat, voor al deze miljarden, dat Zijn hart ieder kent en Zijn oog hen zoekt, dat de Geest van God over de hele aarde naar een bepaald soort mens speurt – naar iemand wiens hart volkomen uitgaat naar Hem. Zodra de Heilige Geest zo iemand vindt, laat God Zich in Zijn sterkte zien ten behoeve van die mens.

De Bijbel leert ons bij de groei van de wereldbevolking dat onze Schepper betrokken is op het leven van elk mens. ā€˜De ogen van de HEERE zijn op elke plaats; ze slaan slechte en goede mensen gade.’ (Spr.15:3)

EƩn miljard rond 1800
Het is ruim twee eeuwen geleden dat onze planeet ƩƩn miljard mensen herbergde. In 1927 waren dat er twee miljard. Rond 1950 groeide de wereldbevolking tot drie miljard personen, terwijl begin jaren zeventig er vier miljard mensen waren. In 1987 werd een Kroatisch jongetje symbolisch uitgeroepen tot vijf miljardste wereldburger, terwijl er twaalf jaar later opnieuw de grens van een miljard overschreden werd. In 2011 waren er zeven miljard mensen en nu naderen we de grens van acht miljard.

Mij valt op dat ā€˜overbevolking’ geen thema is waarover veel discussie is. Het klinkt ook raar, in plaats van over mestoverschot of melkoverschot te spreken over ā€˜mensenoverschot’, mensen die door God geschapen en gewild zijn. Over de gevólgen van de overbevolking gaat het gesprek wel. De groei van de mensheid heeft immers veel problemen met zich meegebracht. Zonder miljarden mensen op deze wereld spreken we minder snel over een tekort aan voedsel, aan drinkwater, aan energie.

Dat de aarde overvol kan worden, valt buiten het perspectief van de Bijbel. Wel leren we de Heere kennen als een God van overvloed, van vruchtbaarheid en zegen.

China
Het verlangen naar en je open stellen voor het krijgen (seculiere landgenoten spreken over het nemen) van kinderen is een persoonlijke afweging, in formele zin een mensenrecht. Maatregelen van de overheid passen hierbij niet, al dacht de Chinese overheid daar in 1979 bij de invoering van de ā€˜eenkindpolitiek’ anders over. Sinds 2015 is in dit immense land een tweede kindje geoorloofd, om verdere vergrijzing en een tekort aan arbeidskrachten te voorkomen. Sinds 2021 is zelfs een derde kind toegestaan.

Dit alles maakte dat in veertig jaar tijd in China rond de 336 miljoen abortussen uitgevoerd werden, met name op vrouwelijke foetussen, een huiveringwekkend aantal doden. Een ander verschrikkelijk gevolg was het te vondeling leggen van Chinese meisjes, terwijl het eenkindbeleid ook leidde tot mensenhandel. Naar verwachting zal India komend jaar China passeren als land met de meeste inwoners, 1,4 miljard.

Terzijde: in het rapport ā€˜Euthanasie. Zin en begrenzing van medisch handelen’ uit 1972 van de Hervormde Kerk kwam euthanasie (actief of passief) als mogelijkheid in beeld ā€˜als er niet genoeg ziekenhuisbedden zijn en met het oog op overbevolking’.

Bijbel en mensheid
Zegt de Bijbel op enige plaats iets over overbevolking? Nee, en ik vermoed dat de gereformeerd-vrijgemaakte ethicus dr. J. Douma daarom ooit (in de tijd van het rapport van de Club van Rome, met name wetenschappers die vijftig jaar geleden zorg uitten over de toekomst van de aarde) in een boekje over klimaat en milieu schreef dat de gezinsvorming dan ook ā€˜geen zaak is die ondergeschikt moet worden gemaakt aan een wereldbevolkingsplanning’. Het stichten van een groot gezin brengt hij in verband met het Koninkrijk van God. Die laatste lijn houden we vandaag vast: kinderen ontvangen we met het oog op Gods Koninkrijk.

Tot de geschiedenis van de schepping (Gen.1) behoort de opdracht van God, Die de mens mannelijk en vrouwelijk schiep, hen zegende en zei: ā€˜Wees vruchtbaar, wees talrijk, vervul de aarde…’ Met het oog op de leefbaarheid voor die mens gaf de Heere eerder een vrijwel gelijke opdracht (Gen.1:22) aan de vogels en de vissen: ā€˜Wees vruchtbaar, word talrijk, en vervul het water van de zeeĆ«n; en laten de vogels talrijk worden op de aarde.’

De zorg voor de aarde is aan de mens toevertrouwd, waarbij elke gelovige leren mag om te delen van wat wij in bruikleen hebben.

Zegen en vloek
Dat de aarde overvol kan worden, valt buiten het perspectief van de Bijbel. Wel leren we de Heere kennen als een God van overvloed, van vruchtbaarheid en zegen. In Deuteronomium 28 lezen we over de zegen die volgt op het horen naar de stem van de HEERE, op het nauwlettend in acht nemen van Zijn geboden: ā€˜Gezegend zult u zijn in de stad, en gezegend zult u zijn op het veld. Gezegend zal zijn de vrucht van uw schoot, de vrucht van uw land en de vrucht van uw vee…’ Ja, bij dat leven voor Hem hoort dat de HEERE ā€˜Zijn rijke schatkamer, de hemel, openen zal, door uw land regen te geven op zijn tijd en door al het werk van uw handen te zegenen.’ Dit hoofdstuk zegt zelfs iets over de balans in de export: ā€˜U zult aan vele volken uitlenen, maar u zult zelf niet hoeven te lenen.’

Hetzelfde hoofdstuk verhaalt echter over de vloek die komen zal als de stem van de HEERE niet gehoord wordt. Hitte en droogte, oorlog en vluchtelingen – dat zijn de woorden die dan klinken. Je kunt het niet lezen zonder te denken aan de immense problemen die vandaag op aarde actueel zijn.

Om regen vragen
Christenpolitici zijn vandaag geroepen de weg te wijzen. Het zijn immers de bijbelse noties die een weg wijzen in de grote vragen. Oordelen die over de aarde gaan, zien we niet los van het negeren van de stem van onze Schepper. Noodzakelijke regen om het gewas te doen groeien, om miljarden monden te voeden – de profeet Zacharia laat zien dat de keuze tussen God en de afgoden in het geding is: ā€˜Vraag de HEERE om regen ten tijde van de late regen. De HEERE maakt de onweerswolken, en Hij zal hun regen geven voor ieder gewas op het veld, want de afgodsbeelden spreken bedrog…’ (10:1)

Tot die bijbelse noties behoort rentmeesterschap. De zorg voor de aarde is aan de mens toevertrouwd, waarbij elke gelovige leren mag om te delen van wat wij in bruikleen hebben. In de Christelijke dogmatiek schrijven C. van der Kooi en G. van den Brink: ā€˜Het beheer van de aarde is de mens toevertrouwd. Maar juist omdat deze mens zich zeer bewust is van de luister en majesteit van de Schepper, zal hij zich met uiterste zorgzaamheid van die taak kwijten.’ Ik begrijp dat ik als christen hiermee geen wereldproblemen oplos, maar ik besef wel dat in een bijbelse solidariteit geen mens kan zeggen dat die problemen hem niet aangaan.

Dagelijks brood
In een catechismuspreek die ik recent hoorde, werd de meervoudsvorm van het Onze Vader beklemtoond: ā€˜Geef ons heden ons dagelijks brood.’ Daarmee heeft het volmaakte gebed een (wereld)diaconale spits, een gebed dat de gemeente als haar dienst aan de wereld voor acht miljard mensen overneemt. In het besef dat dit dagelijkse brood er voor honderden miljoenen niet is, denken we aan elke Lazarus aan de poort van ons huis, aan de poort van ons land. Sociale en economische gerechtigheid mogen een christen niet vreemd zijn, omdat Jezus liefdeloosheid en hebzucht veroordeelt.

Tegen Gods bedoeling is het dat op deze wereld hier de verleiding van de rijkdom de ƩƩn bedreigt, daar de ander – als eens de verloren zoon – verlangt naar de schillen die de varkens eten.

Piet Vergunst is hoofdredacteur van de Waarheidsvriend. GeĆÆnteresseerd in meer lezenswaardige artikelen? Neem een jaarabonnement (€ 49,95). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van deze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

cvi
Nieuws

Waarom het ND berichtgeving over Christenen voor Israƫl niet rectificeert

Het Nederlands Dagblad heeft besloten haar berichtgeving over het onderzoek naar Christenen voor Israƫl (CvI) niet te rectificeren. CvI diende daartoe een verzoek in, maar de krant ziet geen aanleiding om dat te doen. In een uitgebreid statement legt

Diederik van Dijk
Persbericht

Na lang aandringen SGP wordt Transgenderwet eindelijk ingetrokken

ā€œDit is de enige juiste uitkomst", aldus SGP-Kamerlid Diederik van Dijk in reactie op het intrekken van de verruiming van de Transgenderwet. ā€œEr waren twee moties Ć©n een interpellatie voor nodig, maar het resultaat is er.ā€ ā€œKwetsbare jongeren zijn ju

Kamerlid Pieter Grinwis
Persbericht

Aangenomen ChristenUnie-voorstel moet einde maken aan dakloosheid

De Tweede Kamer heeft vandaag met een breed gedragen steun het amendement van Kamerlid Pieter Grinwis c.s. (ChristenUnie) aangenomen, waarmee dakloze gezinnen met minderjarige kinderen worden toegevoegd aan de groepen woningzoekenden die gemeenten ve

Don Ceder
Nieuws

Kamer stemt in met strafbaarstelling illegaliteit: CU-Kamerlid Don Ceder uit stevige kritiek

De Tweede Kamer heeft dinsdag ingestemd met twee wetsvoorstellen die onderdeel zijn van het voorgenomen asielbeleid van het kabinet. Het betreft de strafbaarstelling van illegaliteit en het strafbaar stellen van hulp aan mensen zonder verblijfsvergun

Willem Ouweneel
Video

"Omdat Christus stierf, ben ik gered" - Christenen delen grootste geloofslessen

Wat was de grootste geloofsles die u leerde? Deze vraag stelden wij onlangs aan diverse christenen. Onder anderen CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, SDOK-presentator Richard Groenenboom, theoloog Willem Ouweneel en presen

India
Nieuws

Indiase christenen in zee gedumpt: ā€œWe weten niet of ze nog levenā€

De onzekerheid is ondraaglijk voor Sadeq Shalom en andere Rohingya-christenen in India. Al bijna twee maanden hebben ze niets meer gehoord van hun geliefden die begin mei door de Indiase autoriteiten gedeporteerd werden – zonder waarschuwing en onder

Ds. B. Labee
Video

GerGem-predikant heeft boodschap voor jongeren die moeite hebben met bidden

"Ik hoor het nog wel eens dat jongeren het moeilijk vinden om te bidden. Gebruik dan maar deze woorden: 'Schep mij een rein hart, delg uit mijn ongerechtigheid en vernieuw in het binnenste van mij een vaste geest'", aldus ds. B. Labee. De GerGem-pred

N.T. Wright
Nieuws

Amerikaanse theoloog N.T. Wright: "God overstijgt gender"

De bekende Amerikaanse theoloog en voormalig bisschop van Durham, N.T. Wright, stelt dat God het menselijke begrip van gender overstijgt. Toch blijft het gebruik van mannelijke aanspreekwoorden als 'Vader' en 'Hij' volgens Wright Bijbels gezien veran

Meerartikelen

Bagtowar en Elias
Video

Wat houdt profetie in? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van de ChristenDOM? podcast gaan Bagtowar en Elias in gesprek over de aard en actualiteit van profetie. De Bijbel staat vol profetieƫn: boodschappen van God, vaak uitgesproken door profeten, die richting geven, waarschuwen of hoop

Hardstyle-dj Sefa
Video

Terugkijken: hardstyle-dj Sefa in gesprek met ds. Bart de Bruin

Hardstyle-dj Sefa ging onlangs met vijf predikanten in gesprek over grote levensvragen en zijn levensstijl. Sefa Jeroen Vlaarkamp (24) treedt op bij grote dancefestivals als Defqon.1 en begeeft zich daarmee in een omgeving die haaks lijkt te staan op

MissieNederland logo
Persbericht

Alliantiedag MissieNederland: ā€˜Vrede in tijden van onrust’

In een tijd waarin conflicten, spanningen en verdeeldheid toenemen, klinkt de stem van Jezus verrassend actueel: ā€œMijn vrede geef Ik uā€ (Johannes 14). Op zaterdag 5 juli 2025 organiseert MissieNederland een Alliantiedag in het VEZ-centrum in Zwolle,

Superbook
Getuigenis

Japanse kinderen leren Jezus kennen door Bijbelse animatieserie: ā€œHet raakte mijn hartā€

In Japan, waar religieuze programma’s op nationale televisie nauwelijks ruimte krijgen, is het uitzenden van een animatieserie over de Bijbel al op zich een wonder. Toch gebeurde het: Superbook, een animatieserie met Bijbelse verhalen, was in de jare

operatiekamer
Column

Overgave in de operatiekamer: wat als je je kind moet loslaten?

Overgave op hoog niveau, dat is wat God van ons vraagt. Niet omdat Hij dat van ons eist, maar omdat Hij weet wat het beste voor ons is. Toen mijn zoontje op 3-jarige leeftijd met een geperforeerde blindedarmontsteking met spoed de operatiekamer in mo

Leo Smits
Opinie

Ziekte als teken van een zwak geloof? Tijd voor een tegengeluid

Er is de laatste tijd veel discussie binnen christelijk Nederland over een leer die stelt dat gelovigen gevrijwaard zouden zijn van ziekte en armoede. Deze zogenoemde gerealiseerde theologie legt sterk de nadruk op wat nu al zichtbaar is van Gods Kon

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: ā€œOnmenselijkā€

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is ƩƩn van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

kerk
Nieuws

Christelijke gezinnen aangevallen in India: ā€œKeer terug naar het hindoeĆÆsmeā€

Een lunchbijeenkomst van twintig christelijke gezinnen in het oosten van India is op brute wijze verstoord door een gewelddadige aanval van honderden hindoe-nationalisten. De aanval vond plaats op 21 juni in de afgelegen regio Malkangiri, in de deels