Druk op kerken neemt toe na lockdown; gaan ze vrijwillig op slot?

Nieuws 15 december 2020
Rutte

Voor de meeste Nederlanders was het eigenlijk al geen verrassing meer op het moment dat premier Rutte het aankondigde. Nederland gaat tot 19 januari op slot. Niet-essentiĆ«le winkels, scholen, amusementsparken, sportscholen; alles gaat dicht. Behalve de kerken. Daar werd niets over gezegd. Toch is de kans groot dat er voor kerken op korte termijn een nieuw advies komt. Wellicht gaan de meeste kerken zelfs vrijwillig op slot. 

Strenge lockdown
Ruim acht miljoen mensen schakelden maandagavond in om te kijken naar wat premier Rutte te zeggen had tot het Nederlandse volk. Hij kondigde een strenge lockdown aan, die vanaf vandaag ingaat. Daarbij gaat Nederland voor een heel groot gedeelte op slot en gelden er tal van extra maatregelen. De premier kondigde aan dat deze lockdown minstens vijf weken gaat duren. Niet alleen gaan alle niet-essentiƫle winkels dicht, ook moeten contactberoepen die niet medisch zijn het werk neerleggen.

De invloedrijkste maatregel is misschien dat de scholen dichtgaan. Alle scholen moeten tot minstens 19 januari op afstand les gaan geven. Ook de kinderopvang gaat dicht. Daarbij is er wel een uitzondering voor ouders met vitale beroepen. Verder mogen we minder mensen thuis uitnodigen. Waar eerst drie gasten waren toegestaan, zijn dat er nu nog slechts twee. Behalve tijdens kerst. 24, 25 en 26 december mogen er namelijk drie mensen op bezoek komen. Daarbij wordt steeds uitgegaan van mensen van 13 jaar of ouder. 

Over de kerken werd niets gezegd. Toch is de kans groot dat er voor kerken op korte termijn een nieuw advies komt. Wellicht gaan de meeste kerken zelfs vrijwillig op slot. 

Tot slot wordt er geadviseerd zoveel mogelijk thuis te blijven. Wie op vakantie wil de komende maanden, kan dat ook beter vergeten. Rutte adviseerde dringend om tot half maart niet naar het buitenland te gaan en geen vakantie te boeken.

Onbegrip
Hoewel kerken door de premier niet benoemd werden, ging het na zijn toespraak wederom veelvuldig over gebedshuizen. Inmiddels was wel duidelijk dat de kerken gewoon open mogen blijven. Dat leidde tot veel onbegrip bij mensen op social media. Men snapte niet waarom het recht op onderwijs minder belangrijk is dan naar de kerk kunnen gaan en er werd wederom flink geklaagd over gebedshuizen en gelovigen. Ook media richtten hun pijlen op kerken. 

Vast rijtje uitzonderingen
Hoogleraar en theoloog Stefan Paas legde vervolgens op Twitter nog maar eens uit hoe het nu precies komt dat kerken ontzien worden: ā€œDe verschillende wetgeving (manifestaties, gemeentewet, tijdelijke coronawet) maakt altijd een vast rijtje uitzonderingen voor religieuze & levensbeschouwelijke samenkomsten, betogingen, politieke vergaderingen. Dus niet alleen voor kerken. De reden voor deze uitzonderingen zijn klassieke vrijheidsrechten, verankerd in artikel 6-11 van de Grondwet.ā€

"Het is niet zo dat kerken volledig vrijgelaten worden en er wordt geen onderscheid gemaakt tussen burgers."

ā€œOp die grondrechten wordt ook nu wel degelijk inbreuk gemaaktā€, vervolgt Paas. ā€œOok kerken moeten bijvoorbeeld bezoekers registreren en 1,5 meter afstand houden. Alleen de max van 30 bezoekers is niet opgelegd. Het is dus niet zo dat ze volledig vrijgelaten worden. De gedachte dat dit in strijd zou zijn met Artikel 1 (iedereen is gelijk red.) of de Algemene Wet Gelijke Behandeling is onzin. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen burgers. Ook ongelovigen kunnen naar een kerk. En ook niet-religieuze levensbeschouwelijke samenkomsten zijn toegestaan.ā€

Bovendien heeft de overheid volgens Paas wel degelijk de bevoegdheid om in te grijpen wanneer de volksgezondheid beschadigd wordt of als er gevaar ontstaat voor de openbare orde: ā€œOok samenkomsten die grondwettelijk beschermd zijn, hebben geen vrijbrief om maar wat aan te rotzooien.ā€ En het recht op onderwijs dan? ā€œDat staat gek genoeg niet in de Grondwet.ā€

Dit alles wil niet zeggen dat Paas vindt dat kerken maar gewoon door moeten gaan met het organiseren van diensten. Hij geeft aan dat zijn eigen kerk dicht gaat. ā€œNatuurlijk is het een kwestie van naastenliefde en burgerschap om verantwoord om te gaan met onze grondrechten, of het nu vrijheid van meningsuiting is of godsdienstvrijheid. Kerken doen dat ook in overgrote mate. Vrijwillig en van harte.ā€

Kerken nemen verantwoodelijkheid
De overheid maakt dus vaste uitzonderingen waar ook kerken onder vallen. Dat betekent echter niet dat kerken daar gretig gebruik van maken en bijeenkomen met honderden mensen. Of dat kerkgangers bovenop elkaar zonder mondkapje uit volle borst psalmen of opwekkingsliederen zingen. Dat is namelijk soms wel het beeld dat ontstaat in de media. Het overgrote merendeel van de kerken organiseert echter enkel digitale diensten of nodigt een zeer klein aantal mensen uit terwijl de rest vanaf thuis meeleeft.

Het overgrote merendeel van de kerken organiseert enkel digitale diensten of nodigt een zeer klein aantal mensen uit terwijl de rest vanaf thuis meeleeft.

Een klein percentage kiest ervoor om iets meer mensen uit te nodigen omdat ze een veel groter kerkgebouw hebben. Daardoor is het mogelijk om meer mensen uit te nodigen en toch alle veiligheidsvoorschriften te hanteren. In vrijwel alle kerken geldt namelijk een uitgebreid coronaprotocol, ook in de kerken die negatief in de media terechtkwamen. Dit protocol houdt onder andere een registratiesysteem in, desinfecteren bij binnenkomst, mondkapjes van en naar de zitplaats en natuurlijk voldoende afstand houden.

Overleg
Net als eerder in maart zal er nog overlegd gaan worden tussen kerken en overheid. Het feit dat de overheid kerken niet gedwongen gaat sluiten, betekent niet dat het advies aan kerken ongewijzigd blijft. Ook in maart kwam daar uiteindelijk het advies om maximaal dertig personen in de kerk toe te laten. Dit advies is sindsdien meerdere keren gewijzigd. De verwachting is dat het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) vandaag met een nieuw advies zal komen voor kerken. Grote kerken zoals de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) gaan naar verwachting mee in dat advies. Veel andere kerken volgden het advies van CIO tot nu toe ook in grote lijnen op, al zocht iedere gemeente daar weer zijn eigen weg in.

Kerken vrijwillig op slot?
De kans is redelijk groot dat het nieuwe advies luidt om nog minder of helemaal geen bezoekers meer toe te laten tot kerken. In dat geval zullen de meeste kerken de komende weken ervoor kiezen om voornamelijk digitale diensten te organiseren. De druk van buitenaf op kerken neemt in ieder geval steeds meer toe. De overheid zal hoe dan ook niet bezwijken onder deze druk, omdat dat grondwettelijk gezien veel te ingewikkeld is. Wel bestaat de kans dat (het merendeel van) de kerken uit solidariteit met de rest van de samenleving besluiten om vrijwillig op slot te gaan en digitaal verder te gaan. Dat zal dus vooral afhangen van het advies dat CIO mogelijk vandaag naar buiten brengt.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: ā€œOnmenselijkā€

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is ƩƩn van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

Indonesie
Nieuws

Tientallen christelijke jongeren in Indonesiƫ aangevallen door moslims: "Dit is puur christenfobie"

Wat begon als een vredige christelijke jongerenretraite eindigde vrijdag 27 juni in religieus geweld. In het Indonesische dorp Tangkil, in West-Java, werd een groep van 36 christelijke jongeren door een woedende menigte van ongeveer 200 moslims verja

GroenGelovig
Persbericht

GroenGelovig 2025 op zaterdag 18 oktober in De Basiliek in Veenendaal

Op zaterdag 18 oktober vindt in De Basiliek in Veenendaal GroenGelovig 2025 plaats. Het evenement is een initiatief van Tearfund en wil mensen motiveren en handelingsperspectief geven om hun leven en hun omgeving eerlijker en rechtvaardiger te maken.

Syrie
Nieuws

Kerkleider haalt uit naar Syrische president tijdens begrafenis slachtoffers bomaanslag

De Grieks-orthodoxe patriarch van Antiochiƫ, Johannes (X) Yazigi, heeft zich fel uitgesproken tegen de Syrische regering na de dodelijke aanslag op een kerk in Damascus. Tijdens een emotionele uitvaartdienst in de Kerk van het Heilig Kruis legde hij

Meerartikelen

Jacobs
Column

Hoe steeds meer Joodse activiteiten geen doorgang meer vinden in Nederland

Opperrabbijn Jacobs verbaasde zich tijdens zijn bezoek aan Belgrado over de vrijheid voor Joden. De synagoge aldaar hoefde niet beveiligd te worden. Dat is in Nederland weer anders. Sterker nog, hij vertelt in zijn nieuwe dagboek hoe steeds meer Jood

Ds. Bram Hofland
Column

Een pijnlijke les: preken doe je altijd eerst voor jezelf

Een preek is altijd eerst voor jezelf. Dit is een waarheid als een koe. Onlangs maakte ik het heel concreet mee dat ik de vruchten van mijn prekenserie over de vrucht van de Geest kon meten bij mijzelf. Al jaren ben ik trots autobezitter, probeer hem

Dr. Steven Paas
Opinie

Theologische verheffing van Israƫl is en blijft riskant

In tegenstelling tot wat Bjorn Lous beweert, bevatten mijn artikelen (zie o.a. mijn eerdere reactie op Bjorn) geen persoonlijke aanvallen, geen verdediging van een superieure ā€˜religie’, geen karikaturale of onredelijke eisen aan Joden en geen uitwerk

Tyler Blevins
Getuigenis

Bekende Amerikaanse gamer: "Mijn band met Jezus wordt steeds sterker"

De bekende Amerikaanse gamer en livestreamer Tyler Blevins, wereldwijd bekend onder zijn online naam Ninja, laat zich steeds openlijker uit over zijn christelijk geloof. Tijdens een recente livestream op Twitch vertelde hij dat hij en zijn vrouw Jess

Babette van Drunen
Interview

Babette verloor haar vader, maar vond de Vader terug: ā€œIk geloof dat ik lang heimwee hadā€

We leerden haar kennen als de vrije geest uit B&B Vol Liefde, een jonge vrouw op zoek naar heling en liefde. Maar achter die ogenschijnlijke vrijheid ging diepe gebrokenheid schuil. Babette van Drunen zocht haar herstel jarenlang in de New Age, tot z

Mordechai Klimer
Interview

Joodse Messiasbelijder over grenzen aan naastenliefde: "Bidden we soms ook voor de duivel?"

Mordechai Klimer is een Messiasbelijdende Jood, geboren in Israƫl als zoon van Holocaustoverlevenden. Hij draagt een boodschap met zich mee die even ongemakkelijk als hoopvol is: over herstel, over verzoening, en over de rol van Israƫl in Gods plan.

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo MƩndez PƩrez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. MƩndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ā€˜Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de ƩƩn zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat