Druk op kerken neemt toe na lockdown; gaan ze vrijwillig op slot?

Nieuws 15 december 2020
Rutte

Voor de meeste Nederlanders was het eigenlijk al geen verrassing meer op het moment dat premier Rutte het aankondigde. Nederland gaat tot 19 januari op slot. Niet-essentiële winkels, scholen, amusementsparken, sportscholen; alles gaat dicht. Behalve de kerken. Daar werd niets over gezegd. Toch is de kans groot dat er voor kerken op korte termijn een nieuw advies komt. Wellicht gaan de meeste kerken zelfs vrijwillig op slot. 

Strenge lockdown
Ruim acht miljoen mensen schakelden maandagavond in om te kijken naar wat premier Rutte te zeggen had tot het Nederlandse volk. Hij kondigde een strenge lockdown aan, die vanaf vandaag ingaat. Daarbij gaat Nederland voor een heel groot gedeelte op slot en gelden er tal van extra maatregelen. De premier kondigde aan dat deze lockdown minstens vijf weken gaat duren. Niet alleen gaan alle niet-essentiële winkels dicht, ook moeten contactberoepen die niet medisch zijn het werk neerleggen.

De invloedrijkste maatregel is misschien dat de scholen dichtgaan. Alle scholen moeten tot minstens 19 januari op afstand les gaan geven. Ook de kinderopvang gaat dicht. Daarbij is er wel een uitzondering voor ouders met vitale beroepen. Verder mogen we minder mensen thuis uitnodigen. Waar eerst drie gasten waren toegestaan, zijn dat er nu nog slechts twee. Behalve tijdens kerst. 24, 25 en 26 december mogen er namelijk drie mensen op bezoek komen. Daarbij wordt steeds uitgegaan van mensen van 13 jaar of ouder. 

Over de kerken werd niets gezegd. Toch is de kans groot dat er voor kerken op korte termijn een nieuw advies komt. Wellicht gaan de meeste kerken zelfs vrijwillig op slot. 

Tot slot wordt er geadviseerd zoveel mogelijk thuis te blijven. Wie op vakantie wil de komende maanden, kan dat ook beter vergeten. Rutte adviseerde dringend om tot half maart niet naar het buitenland te gaan en geen vakantie te boeken.

Onbegrip
Hoewel kerken door de premier niet benoemd werden, ging het na zijn toespraak wederom veelvuldig over gebedshuizen. Inmiddels was wel duidelijk dat de kerken gewoon open mogen blijven. Dat leidde tot veel onbegrip bij mensen op social media. Men snapte niet waarom het recht op onderwijs minder belangrijk is dan naar de kerk kunnen gaan en er werd wederom flink geklaagd over gebedshuizen en gelovigen. Ook media richtten hun pijlen op kerken. 

Vast rijtje uitzonderingen
Hoogleraar en theoloog Stefan Paas legde vervolgens op Twitter nog maar eens uit hoe het nu precies komt dat kerken ontzien worden: “De verschillende wetgeving (manifestaties, gemeentewet, tijdelijke coronawet) maakt altijd een vast rijtje uitzonderingen voor religieuze & levensbeschouwelijke samenkomsten, betogingen, politieke vergaderingen. Dus niet alleen voor kerken. De reden voor deze uitzonderingen zijn klassieke vrijheidsrechten, verankerd in artikel 6-11 van de Grondwet.”

"Het is niet zo dat kerken volledig vrijgelaten worden en er wordt geen onderscheid gemaakt tussen burgers."

“Op die grondrechten wordt ook nu wel degelijk inbreuk gemaakt”, vervolgt Paas. “Ook kerken moeten bijvoorbeeld bezoekers registreren en 1,5 meter afstand houden. Alleen de max van 30 bezoekers is niet opgelegd. Het is dus niet zo dat ze volledig vrijgelaten worden. De gedachte dat dit in strijd zou zijn met Artikel 1 (iedereen is gelijk red.) of de Algemene Wet Gelijke Behandeling is onzin. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen burgers. Ook ongelovigen kunnen naar een kerk. En ook niet-religieuze levensbeschouwelijke samenkomsten zijn toegestaan.”

Bovendien heeft de overheid volgens Paas wel degelijk de bevoegdheid om in te grijpen wanneer de volksgezondheid beschadigd wordt of als er gevaar ontstaat voor de openbare orde: “Ook samenkomsten die grondwettelijk beschermd zijn, hebben geen vrijbrief om maar wat aan te rotzooien.” En het recht op onderwijs dan? “Dat staat gek genoeg niet in de Grondwet.”

Dit alles wil niet zeggen dat Paas vindt dat kerken maar gewoon door moeten gaan met het organiseren van diensten. Hij geeft aan dat zijn eigen kerk dicht gaat. “Natuurlijk is het een kwestie van naastenliefde en burgerschap om verantwoord om te gaan met onze grondrechten, of het nu vrijheid van meningsuiting is of godsdienstvrijheid. Kerken doen dat ook in overgrote mate. Vrijwillig en van harte.”

Kerken nemen verantwoodelijkheid
De overheid maakt dus vaste uitzonderingen waar ook kerken onder vallen. Dat betekent echter niet dat kerken daar gretig gebruik van maken en bijeenkomen met honderden mensen. Of dat kerkgangers bovenop elkaar zonder mondkapje uit volle borst psalmen of opwekkingsliederen zingen. Dat is namelijk soms wel het beeld dat ontstaat in de media. Het overgrote merendeel van de kerken organiseert echter enkel digitale diensten of nodigt een zeer klein aantal mensen uit terwijl de rest vanaf thuis meeleeft.

Het overgrote merendeel van de kerken organiseert enkel digitale diensten of nodigt een zeer klein aantal mensen uit terwijl de rest vanaf thuis meeleeft.

Een klein percentage kiest ervoor om iets meer mensen uit te nodigen omdat ze een veel groter kerkgebouw hebben. Daardoor is het mogelijk om meer mensen uit te nodigen en toch alle veiligheidsvoorschriften te hanteren. In vrijwel alle kerken geldt namelijk een uitgebreid coronaprotocol, ook in de kerken die negatief in de media terechtkwamen. Dit protocol houdt onder andere een registratiesysteem in, desinfecteren bij binnenkomst, mondkapjes van en naar de zitplaats en natuurlijk voldoende afstand houden.

Overleg
Net als eerder in maart zal er nog overlegd gaan worden tussen kerken en overheid. Het feit dat de overheid kerken niet gedwongen gaat sluiten, betekent niet dat het advies aan kerken ongewijzigd blijft. Ook in maart kwam daar uiteindelijk het advies om maximaal dertig personen in de kerk toe te laten. Dit advies is sindsdien meerdere keren gewijzigd. De verwachting is dat het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) vandaag met een nieuw advies zal komen voor kerken. Grote kerken zoals de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) gaan naar verwachting mee in dat advies. Veel andere kerken volgden het advies van CIO tot nu toe ook in grote lijnen op, al zocht iedere gemeente daar weer zijn eigen weg in.

Kerken vrijwillig op slot?
De kans is redelijk groot dat het nieuwe advies luidt om nog minder of helemaal geen bezoekers meer toe te laten tot kerken. In dat geval zullen de meeste kerken de komende weken ervoor kiezen om voornamelijk digitale diensten te organiseren. De druk van buitenaf op kerken neemt in ieder geval steeds meer toe. De overheid zal hoe dan ook niet bezwijken onder deze druk, omdat dat grondwettelijk gezien veel te ingewikkeld is. Wel bestaat de kans dat (het merendeel van) de kerken uit solidariteit met de rest van de samenleving besluiten om vrijwillig op slot te gaan en digitaal verder te gaan. Dat zal dus vooral afhangen van het advies dat CIO mogelijk vandaag naar buiten brengt.

Praatmee

Beluister onze podcast

#362 Jeffrey & Ton van der Schans over het GerGem-curatorium en het predikantentekort
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Anne-Mareike Schol-Wetter
Interview

Helft Nederlanders staat sceptisch tegenover de Bijbel: Bijbelwetenschapper reageert

Bijna de helft van de Nederlanders staat sceptisch of zelfs vijandig tegenover de Bijbel. Dat blijkt uit het onlangs verschenen Patmosonderzoek. Daarnaast lezen steeds minder Nederlanders nog uit de Bijbel. Tegelijkertijd is er onder jongeren wél spr

Rianne Versteeg-Aantjes
Boekfragment

Zwanger? Laat je leiden door Gods Geest bij elke keuze

Zwangerschap is bij uitstek een tijd om je te laten inspireren door God. Een tijd om stil te staan bij Zijn plan voor jouw leven en dat van je kindje. Een tijd om Gods Geest uit te nodigen in je hart en hoofd, zodat je de keuzes die je moet maken in

Dr. C. A. van der Sluijs
Nieuws

Nostalgie nam plaats in van waarachtige vreeze des Heeren

Wat is er toch aan de hand de laatste weken? Het lijkt wel of ons land bezet werd door nieuwe vreemde machten. De euphorie kende geen grenzen. Gewezen EO-coryfeeën waren buiten zichzelf bij het zien van de witte rook boven het Vaticaan. En de massa o

Ds. L. W. den Boer
Nieuws

Hervormde gemeente Bergambacht brengt beroep uit op ds. L. W. den Boer

Ds. L. W. den Boer (foto) denkt de komende weken na over een mogelijk vertrek uit Goedereede. De hervormde predikant heeft een beroep uit Bergambacht ontvangen. In de Laurentiuskerk (Wijk B) moet Den Boer de opvolger worden van ds. P. Wijnberger die

Acteur die Filippus speelt
Nieuws

Hitserie The Chosen maakt zich op voor 'emotionele' zesde seizoen: ‘Hou je stoel maar vast’

Reza Diako, die de apostel Filippus speelt in de populaire serie The Chosen, blikt vooruit op seizoen zes. Volgens de acteur wordt het een intens en emotioneel hoofdstuk in het levensverhaal van Jezus. “Het wordt pijnlijk. Het wordt moeilijk", zegt D

Duitse kerk
Nieuws

Onderzoek: Meerderheid Duitsers gelooft slechts in twee geslachten

Uit een recent onderzoek van INSA-Consulere, uitgevoerd in opdracht van het christelijke persbureau IDEA, blijkt dat 62 procent van de Duitsers gelooft dat er slechts twee geslachten zijn: man en vrouw. Het onderzoek werd tussen 9 en 12 mei gehouden

Robert Morris
Nieuws

Voormalig leider megakerk eist miljoenen euro’s na beschuldigingen seksueel misbruik

Voormalig voorganger Robert Morris van megakerk Gateway Church in Texas heeft na zijn vertrek miljoenen euro’s aan pensioenuitkering geëist. De kerk weigert echter zijn eisen in te willigen, blijkt uit rechtbankdocumenten die deze week zijn ingediend

pakistan
Nieuws

Christelijke arbeider gemarteld en vermoord in Pakistan: "Ze sloegen hem met ijzeren staven"

Deze week overleed de 35-jarige katholieke dagloner Kashif Masih. Hij werd zwaar gemarteld door een groep mannen, onder wie een voormalige politieagent. De mishandeling zou zijn begonnen na een beschuldiging van diefstal van een mobiele telefoon. Dat

Meerartikelen

Rellen Katwijk
Nieuws

Burgemeester Katwijk: geweld niet afkomstig van pro-Palestijnse demonstranten

Meer dan 24 uur nadat er onrust ontstond bij een pro-Palestijnse demonstratie in Katwijk, komen er meer feiten boven tafel. De betoging, die was aangemeld door actiegroep Ummah voor Gaza, verliep op zichzelf vreedzaam. De demonstranten wilden protest

Jan van den Bosch
Column

Niet het Witte Huis maar het kruis moet weer belangrijk worden

Focus niet op het Witte Huis, maar op het kruis, zo roept Jan van den Bosch op in zijn nieuwe column. In kerken en bij christenen gaat het in de Verenigde Staten vaak over Donald Trump, maar dat is de verkeerde focus. Het moet weer over het evangelie

Marije en Jan
Video

Zondag is Marije van der Velde te gast in Hour of Power

Zondag is Marije van der Velde te gast in Hour of Power. Ze groeide op in de Gereformeerde Gemeenten, waar ze veel over God leerde, maar Hem niet persoonlijk kende. Uiteindelijk liet ze Hem los. Onbewust raakte ze daarna verstrikt in de New Age-beweg

Gemeente Rotterdam
Nieuws

Gemeente Rotterdam verbiedt trouwambtenaren om over God en geloof te praten

De gemeente Rotterdam verbiedt haar trouwambtenaren om tijdens huwelijksvoltrekkingen te spreken over God en geloof. Dat blijkt uit berichtgeving van het Reformatorisch Dagblad. Zowel de Rotterdamse ChristenUnie-fractie als de landelijke SGP vragen o

Ds. W. Visscher
Video

GerGem-predikant: "Ambtsdragers lopen niet de hele dag met een sip gezicht rond"

"Ambtsdrager zijn betekent niet dat je de hele dag vrome dingen doet en met een sip gezicht rondloopt", stelde ds. W. Visscher in een recente preek. De predikant uit de Gereformeerde Gemeente van Amersfoort preekte over het vijfde gebod 'Eer uw vader

Myanmar
Interview

Anderhalve maand na aardbeving Myanmar: "God liet ons niet in de steek"

Op 28 maart werd Myanmar getroffen door een zware aardbeving en heftige naschokken. Het epicentrum lag in de regio Sagaing en Mandalay. Volgens de VN verloren ruim 3800 mensen het leven en raakten er meer dan 5000 mensen gewond. De materiële schade w

eenzaam
Dagelijks leven

Refoweb-vragensteller heeft nog nooit relatie gehad: 'Ik voel me afgewezen'

'Op dit moment ben ik bijna 40 jaar en ik heb nog nooit een relatie gehad, laat staan seksuele gemeenschap. Ik vind het heel naar om te zien dat er zo veel mensen om mij heen getrouwd zijn, kinderen hebben, terwijl voor mijn idee de hele wereld aan m

Ds. C. Sonnevelt
Video

Wat houdt Israël steunen als christen in? Ds. Sonnevelt antwoordt

Israël blijft Gods volk, en aan hen heeft Hij het land Israël beloofd. Maar betekent dit ook dat je als christen de huidige staat Israël moet steunen? Ben je vanuit de Bijbel onlosmakelijk verbonden met het volk, land én staat? En wat houdt Israël st

Anton de Wit
Video

Anton de Wit beantwoordt vragen over Rooms-Katholieke Kerk en de paus

Onlangs vond het conclaaf plaats en kozen 133 kardinalen Leo XIV als nieuwe paus. Voorafgaand organiseerde Credo een online Q&A met Katholiek Nieuwsblad-hoofdredacteur Anton de Wit. Wat voor rol heeft de paus in de Rooms-Katholieke Kerk? Bepaalt de p

Johan Schep
Video

Johan Schep vertelt hoe Jozef zich huilend aan zijn broers bekendmaakte

In de serie 'Jozef' van Growing Faith Nederland behandelt evangelist en Bijbelleraar Johan Schep het levensverhaal van Jozef. Zijn broers verkochten Jozef op jonge leeftijd als slaaf. Uiteindelijk zou Jozef terechtkomen in Egypte om te dienen onder P

Bert-Jan Ruissen
Persbericht

SGP bezorgd over gebruik menselijke embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek

Europarlementariër Bert-Jan Ruissen (SGP) is zeer bezorgd over het gebruik van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek. Daarom heeft hij opnieuw vragen gesteld aan de Europese Commissie. Ruissen: “Een embryo is geen wegwerpartikel, maar waardevol be

Ezechiël-papyrus
Nieuws

Unieke Bijbelpapyrus uit de derde eeuw te zien in Spaanse nationale bibliotheek

In de Nationale Bibliotheek van Spanje is sinds kort een uniek Bijbels document te bewonderen: de zogenoemde Ezechiël-papyrus. Deze waardevolle papyrus is het oudste document dat de bibliotheek in bezit heeft. De papyrus stamt waarschijnlijk uit de 3