Druk op kerken neemt toe na lockdown; gaan ze vrijwillig op slot?

Nieuws 15 december 2020
Rutte

Voor de meeste Nederlanders was het eigenlijk al geen verrassing meer op het moment dat premier Rutte het aankondigde. Nederland gaat tot 19 januari op slot. Niet-essentiële winkels, scholen, amusementsparken, sportscholen; alles gaat dicht. Behalve de kerken. Daar werd niets over gezegd. Toch is de kans groot dat er voor kerken op korte termijn een nieuw advies komt. Wellicht gaan de meeste kerken zelfs vrijwillig op slot. 

Strenge lockdown
Ruim acht miljoen mensen schakelden maandagavond in om te kijken naar wat premier Rutte te zeggen had tot het Nederlandse volk. Hij kondigde een strenge lockdown aan, die vanaf vandaag ingaat. Daarbij gaat Nederland voor een heel groot gedeelte op slot en gelden er tal van extra maatregelen. De premier kondigde aan dat deze lockdown minstens vijf weken gaat duren. Niet alleen gaan alle niet-essentiële winkels dicht, ook moeten contactberoepen die niet medisch zijn het werk neerleggen.

De invloedrijkste maatregel is misschien dat de scholen dichtgaan. Alle scholen moeten tot minstens 19 januari op afstand les gaan geven. Ook de kinderopvang gaat dicht. Daarbij is er wel een uitzondering voor ouders met vitale beroepen. Verder mogen we minder mensen thuis uitnodigen. Waar eerst drie gasten waren toegestaan, zijn dat er nu nog slechts twee. Behalve tijdens kerst. 24, 25 en 26 december mogen er namelijk drie mensen op bezoek komen. Daarbij wordt steeds uitgegaan van mensen van 13 jaar of ouder. 

Over de kerken werd niets gezegd. Toch is de kans groot dat er voor kerken op korte termijn een nieuw advies komt. Wellicht gaan de meeste kerken zelfs vrijwillig op slot. 

Tot slot wordt er geadviseerd zoveel mogelijk thuis te blijven. Wie op vakantie wil de komende maanden, kan dat ook beter vergeten. Rutte adviseerde dringend om tot half maart niet naar het buitenland te gaan en geen vakantie te boeken.

Onbegrip
Hoewel kerken door de premier niet benoemd werden, ging het na zijn toespraak wederom veelvuldig over gebedshuizen. Inmiddels was wel duidelijk dat de kerken gewoon open mogen blijven. Dat leidde tot veel onbegrip bij mensen op social media. Men snapte niet waarom het recht op onderwijs minder belangrijk is dan naar de kerk kunnen gaan en er werd wederom flink geklaagd over gebedshuizen en gelovigen. Ook media richtten hun pijlen op kerken. 

Vast rijtje uitzonderingen
Hoogleraar en theoloog Stefan Paas legde vervolgens op Twitter nog maar eens uit hoe het nu precies komt dat kerken ontzien worden: “De verschillende wetgeving (manifestaties, gemeentewet, tijdelijke coronawet) maakt altijd een vast rijtje uitzonderingen voor religieuze & levensbeschouwelijke samenkomsten, betogingen, politieke vergaderingen. Dus niet alleen voor kerken. De reden voor deze uitzonderingen zijn klassieke vrijheidsrechten, verankerd in artikel 6-11 van de Grondwet.”

"Het is niet zo dat kerken volledig vrijgelaten worden en er wordt geen onderscheid gemaakt tussen burgers."

“Op die grondrechten wordt ook nu wel degelijk inbreuk gemaakt”, vervolgt Paas. “Ook kerken moeten bijvoorbeeld bezoekers registreren en 1,5 meter afstand houden. Alleen de max van 30 bezoekers is niet opgelegd. Het is dus niet zo dat ze volledig vrijgelaten worden. De gedachte dat dit in strijd zou zijn met Artikel 1 (iedereen is gelijk red.) of de Algemene Wet Gelijke Behandeling is onzin. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen burgers. Ook ongelovigen kunnen naar een kerk. En ook niet-religieuze levensbeschouwelijke samenkomsten zijn toegestaan.”

Bovendien heeft de overheid volgens Paas wel degelijk de bevoegdheid om in te grijpen wanneer de volksgezondheid beschadigd wordt of als er gevaar ontstaat voor de openbare orde: “Ook samenkomsten die grondwettelijk beschermd zijn, hebben geen vrijbrief om maar wat aan te rotzooien.” En het recht op onderwijs dan? “Dat staat gek genoeg niet in de Grondwet.”

Dit alles wil niet zeggen dat Paas vindt dat kerken maar gewoon door moeten gaan met het organiseren van diensten. Hij geeft aan dat zijn eigen kerk dicht gaat. “Natuurlijk is het een kwestie van naastenliefde en burgerschap om verantwoord om te gaan met onze grondrechten, of het nu vrijheid van meningsuiting is of godsdienstvrijheid. Kerken doen dat ook in overgrote mate. Vrijwillig en van harte.”

Kerken nemen verantwoodelijkheid
De overheid maakt dus vaste uitzonderingen waar ook kerken onder vallen. Dat betekent echter niet dat kerken daar gretig gebruik van maken en bijeenkomen met honderden mensen. Of dat kerkgangers bovenop elkaar zonder mondkapje uit volle borst psalmen of opwekkingsliederen zingen. Dat is namelijk soms wel het beeld dat ontstaat in de media. Het overgrote merendeel van de kerken organiseert echter enkel digitale diensten of nodigt een zeer klein aantal mensen uit terwijl de rest vanaf thuis meeleeft.

Het overgrote merendeel van de kerken organiseert enkel digitale diensten of nodigt een zeer klein aantal mensen uit terwijl de rest vanaf thuis meeleeft.

Een klein percentage kiest ervoor om iets meer mensen uit te nodigen omdat ze een veel groter kerkgebouw hebben. Daardoor is het mogelijk om meer mensen uit te nodigen en toch alle veiligheidsvoorschriften te hanteren. In vrijwel alle kerken geldt namelijk een uitgebreid coronaprotocol, ook in de kerken die negatief in de media terechtkwamen. Dit protocol houdt onder andere een registratiesysteem in, desinfecteren bij binnenkomst, mondkapjes van en naar de zitplaats en natuurlijk voldoende afstand houden.

Overleg
Net als eerder in maart zal er nog overlegd gaan worden tussen kerken en overheid. Het feit dat de overheid kerken niet gedwongen gaat sluiten, betekent niet dat het advies aan kerken ongewijzigd blijft. Ook in maart kwam daar uiteindelijk het advies om maximaal dertig personen in de kerk toe te laten. Dit advies is sindsdien meerdere keren gewijzigd. De verwachting is dat het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) vandaag met een nieuw advies zal komen voor kerken. Grote kerken zoals de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) gaan naar verwachting mee in dat advies. Veel andere kerken volgden het advies van CIO tot nu toe ook in grote lijnen op, al zocht iedere gemeente daar weer zijn eigen weg in.

Kerken vrijwillig op slot?
De kans is redelijk groot dat het nieuwe advies luidt om nog minder of helemaal geen bezoekers meer toe te laten tot kerken. In dat geval zullen de meeste kerken de komende weken ervoor kiezen om voornamelijk digitale diensten te organiseren. De druk van buitenaf op kerken neemt in ieder geval steeds meer toe. De overheid zal hoe dan ook niet bezwijken onder deze druk, omdat dat grondwettelijk gezien veel te ingewikkeld is. Wel bestaat de kans dat (het merendeel van) de kerken uit solidariteit met de rest van de samenleving besluiten om vrijwillig op slot te gaan en digitaal verder te gaan. Dat zal dus vooral afhangen van het advies dat CIO mogelijk vandaag naar buiten brengt.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Britse Lagerhuis
Nieuws

Ochtendgebeden in Brits parlement worden niet afgeschaft

In het Britse Lagerhuis wordt al eeuwenlang elke werkdag begonnen met gebed. Deze gewoonte ligt echter opnieuw onder vuur. Humanists UK noemt de praktijk “oneerlijk” voor parlementsleden die geen christen zijn en pleit voor afschaffing. Toch gaf de h

Nigeria geweld
Nieuws

Nigeriaanse christenen gedood na nieuwe aanvallen Fulani-herders

In Nigeria zijn christenen opnieuw slachtoffer geworden van geweld. Fulani-herders vielen maandagavond twee dorpen aan in de staat Kaduna, waarbij twee christenen werden gedood en drie anderen gewond raakten. Dit melden lokale bewoners aan Christian

Ursula von der Leyen
Nieuws

Haat tegen christenen neemt toe: Spaanse organisatie roept EU op tot actie

De Spaanse organisatie Observatorium voor Godsdienstvrijheid (OLRC) heeft deze week een dringende oproep gedaan aan Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Ze vragen om de aanstelling van een speciale EU-coördinator die haatmisdri

Europese Unie
Nieuws

Hongaarse politica slaat alarm na ‘antichristelijk’ rapport

"Binnen de Europese Unie (EU) wordt goddeloosheid steeds meer zichtbaar", waarschuwt de Hongaarse regeringscommissaris Bernadett Petri. Aanleiding is een rapport van het European Parliamentary Forum for Sexual and Reproductive Rights (EPF), dat volge

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Kenneth Moales Jr
Nieuws

Amerikaanse voorganger overleeft gewelddadige carjacking: "Een wonder dat ik nog leef"

Voorganger Kenneth Moales Jr. uit de Amerikaanse staat Connecticut overleefde eind juni een gewelddadige carjacking in Baltimore. Tijdens de carjacking werd hij door een 16-jarige jongen met een vuurwapen bedreigd. Moales, verbonden aan de Pentecosta

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee, hé? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep m

Ds. D. M. Heikoop
Boekfragment

Wees nuchter en waakzaam: Petrus’ alarm tegen de duivel

Achter alle weerstand die christenen in hun omgeving ontmoeten en achter alle kwaadsprekerij over hen, ziet Petrus één vijand bezig: de duivel (Grieks: diabolos) (vs. 8), de grote tegenstander van God en Zijn gemeente. En daarom roept hij met een tweevou

Meerartikelen

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Het is essentieel om Gods Geest alle ruimte te geven"

Als je wil dat Gods Geest werkzaam wordt in je leven, moet je Hem wel de ruimte geven. Dat stelt spreker en schrijver Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Levenslicht'. Van de Kamp behandelt in deze video Handelingen 19 waar Paul

Lineke Blijdorp
Opinie

Oproep aan Kees van der Staaij: keer terug naar de SGP

Advocaat Lineke Blijdorp doet in een open brief een indringend beroep op Kees van der Staaij: keer terug naar de Tweede Kamer. In scherpe bewoordingen uit ze haar zorgen over de huidige politieke koers van de SGP, met name rond de strafbaarstelling v

Gerdien Lassche - Nelleke Plomp
Interview

Steeds minder mensen krijgen kinderen: slecht nieuws? Christenen reageren

Wereldwijd daalt het geboortecijfer en dat baart de Verenigde Naties (VN) zorgen. In veel landen besluiten mensen minder of zelfs helemaal geen kinderen te willen krijgen. Oorlogen, de klimaatcrisis én financiële onzekerheid spelen daarin een grote r

Don Ceder en Mirjam Bikker
Nieuws

ChristenUnie stelt Kamervragen over onveiligheid Joodse leerlingen op scholen

De ChristenUnie maakt zich grote zorgen over het toenemende antisemitisme binnen het Nederlandse onderwijs. Kamerleden Mirjam Bikker en Don Ceder hebben daarom schriftelijke vragen gesteld aan de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en

Billy Graham
Nieuws

Excuses voor gebruiken van Graham-preken in anti-Trump-campagne

De politieke organisatie Evangelicals for Harris, inmiddels omgedoopt tot Evangelicals for America, heeft excuses aangeboden. De groep gebruikte preekfragmenten van de in 2018 overleden evangelist Billy Graham in een campagne tegen president Donald T

Ds. W. A. Zondag
Video

Volgens ds. Zondag kun je weten of je wel of niet uitverkoren bent

'Ben ik wel of niet uitverkoren?' Het is een vraag die met name christenen uit de rechterflank van de refogezindte bezighoudt. Volgens ds. W. A. Zondag kun je echter wél weten of je wel of niet uitverkoren bent. In onderstaand preekfragment noemt de

Henk Willem Laan
Video

Henk-Willem Laan aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Henk-Willem Laan is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power. De directeur van Stichting Het Gehandicapte Kind heeft zelf een zoon die meervoudig gehandicapt is. "Joas is mijn geliefde zoon en inspiratiebron, waardoor ik dit werk ben gaan doen. Er

Uitgezet
Nieuws

Amerika zet vader én voorganger na twintig jaar uit: "We zijn uit elkaar gerukt"

Pastor Maurilio Ambrocio is na een verblijf van meer dan twintig jaar in Amerika uitgezet naar Guatemala. De 42-jarige vader van vijf kinderen leidde jarenlang de Iglesia de Santidad Vida Nueva in Florida. In april werd hij tijdens een routinematige

LHBTI
Video

Wat zegt de Bijbel over het LHBTI-denken? Documentaire op komst

In een tijd waarin liefde vooral wordt verbonden aan gevoel, zelfexpressie en identiteit, rijst de vraag: is er nog ruimte voor een andere stem? Wat zegt de Bijbel over liefde, identiteit en waarheid - en hoe verhouden die zich tot thema’s als homose

Syrie
Nieuws

Raad van Kerken vraagt in brief aan ministers steun voor Syrische christenen

De Raad van Kerken heeft in een brief aan het demissionaire kabinet om steun gevraagd voor christelijke minderheden in Syrië. Dat meldt de organisatie zelf op haar website. Reden daarvoor is dat de positie van christenen in het land steeds benarder l

pastor
Nieuws

Baptistenpredikant en gemeentelid vermoord tijdens kerkdienst in Nigeria

Tijdens een kerkelijke bijeenkomst zijn deze week een predikant en een gemeentelid van de Bege Baptistenkerk in Yaribori (Katsina, Noordwest-Nigeria) doodgeschoten. De aanval werd vermoedelijk door islamitische extremisten uitgevoerd. Een vrouwelijke

pakistan
Nieuws

Twee christelijke jongens in Pakistan vrijgesproken van blasfemie na jarenlange rechtszaak

Twee jonge christenen uit Pakistan zijn deze week vrijgesproken van blasfemie. Ze zaten bijna twee jaar vast op basis van valse beschuldigingen. De katholieke jongens Adil Babar en Simon Nadeem waren nog maar 18 en 14 jaar oud toen ze in mei 2023 wer