Moeilijke Bijbelteksten - Waar lag het land Moria?

God 12 augustus 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie 'Moeilijke Bijbelteksten' behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag wat in de Bijbel staat over het land Moria, waar Abraham zijn zoon Izak aan God wijdde.

Joodse en christelijke tradities stemmen overeen als het gaat om de plaats waar Abraham zijn zoon Izak als offer aan God moest brengen: die lag in het huidige Jeruzalem. De Tempelberg. Maar staat dat ook in de Bijbel?

Woordstudie
God zond Abraham naar het land Moria (Hebreeuws: ‘éréts hamMoriejah; Gn 22:2). Die landsnaam alleen hier genoemd in de Bijbel. De naam ‘Moria’ is een woordcombinatie van Morie en Jah, waarin Jah een afkorting is van de Godsnaam.

‘Moria’ wordt vaak in verband gebracht met de stam ra’ah – (aan)zien, omdat Abraham de offerplaats de naam ‘God zal voorzien’ gaf (vs 14). Daarin komt het Hebreeuwse woord jir‘éh voor. Dat verklaart waarschijnlijk waarom enkele manuscripten van het Oude Testament (OT) geen Moria maar ‘Mar‘éh’ hebben. Maar dit voegt de Hebreeuwse letter alef toe ten koste van de verdubbelde letter jod en verwijderd de Godsnaam. Een verband met Abrahams benaming achteraf is echter onaannemelijk, terwijl de naam ‘Moria’ dagen eerder werd genoemd.

Andere manuscripten passen het woord Moria nog verder aan en hebben ‘Émorie (Amoriet), waarbij dus niet alleen een jod en de slot letter is vervallen, maar ook de Hebreeuwse letter alef aan het begin van het woord is toegevoegd. Die wijziging is dan ook het meest onaannemelijk. Het is eenvoudigweg een te grote wijziging van de naam Moria die in de meeste en belangrijkste manuscripten voorkomt.

In Griekse vertalingen van het Genesis 22:2 is ‘land Moria’ omgezet als tis gin tis hupsilin – het hoogland. Maar deze omschrijving is veel te algemeen. Het beloofde Land kent immers een lange strook bergland dat zich van noord (Karmel) naar zuid (Aravah) uitstrekt waarop deze omschrijving van toepassing is. In 2 Kronieken 3:1 is de Griekse verbastering Amoria gebruikt, dat vermoedelijk verwijst naar ‘Émorie.

Oorsprong
Was de naam Moria afkomstig van de Kanaänieten of alleen in verband met Abraham? De toevoeging ‘Jah’ brengt het in verband met God en dat maakt het geen oorspronkelijke Kanaänistische naam. Maar helemaal zeker is dat niet, want God was niet alleen aan Abraham bekend. Toch moet het land Moria bekend zijn geweest bij Abraham. Hij zal er eerder zijn geweest, er doorheen zijn getrokken of wist waar het lag van horen zeggen.

Abrahams eerste stopplaats
Was Abraham er misschien eerder geweest? Opmerkelijk genoeg is er een aanwijzing, namelijk meteen bij zijn aankomst in Kanaän (Gn 12:5-6). Zijn eerste genoemde stopplaats was bij de oude Kanaänitische plaats Sichem. Zoals zij gewoon waren hield Abraham zich afzijdig van de plaats en sloeg hij zijn kamp op in het veld. Die plaats heeft de naam ‘elon moréh, meestal vertaald als de boom ‘Moré’. In de Griekse OT-vertaling: tin drun tin hupsilin – de hoge boom.

De vertaling van het Hebreeuwse woord ‘elon als ‘boom’ kan ingegeven zijn omdat Jakob decennia later onder een boom bij Sichem allerlei gerijen van afgoderij begroef (Gn 35:4). In die tekst staat het bepaalde Hebreeuwse woord ha‘elah – de boom, wat lijkt te veronderstellen dat het om een specifieke boom ging: de boom waar Abraham zijn kamp zou hebben opgeslagen? Toch is dit niet zeker. Sommige vertalingen kiezen echter voor de veel interessantere vertaling ‘vallei’ vlakbij Sichem.

Belangrijker is het tweede Hebreeuwse woord moréh. Dit woord komt van de stam jarah – schieten/leren. Het wordt vertaald als ‘leraar’ (Job 36:22). Als ‘elon verwijst naar een boom, zoals traditioneel wordt aangenomen, dan lijkt het in verband te staan met waarzeggerij. Een religieuze plaats. Daarom wordt het niet vreemd gevonden dat ook Abraham, die traditioneel als afgodendienaar wordt gezien, daar contact had met God.

Als ‘elon echter verwijst naar vallei, dan vervalt die gedachte van een boom met een afgodische betekenis, maar dan komt het accent te liggen op wat God daar aan Abraham leerde. Echter, een uniek verband tussen de plek ‘elon moréh en het land Moria is echter toch niet overtuigend. In de Bijbel zijn namelijk meerdere plaatsen moréh genoemd (Dt 11:30; Rich 7:1).

Vertrekplaats Abraham
Misschien kan de vertrekplaats vanwaar Abraham met zoon Izak naar het land Moria trok een aanwijzing geven. Er staat dat het drie dagen lopen was vanuit die vertrekplaats naar het land Moria (Gn 22:4). In Genesis 21:33-34 staat dat Abraham lange tijd in de plaats Ber-Seba woonde. Dat lijkt zijn vertrekplaats. De afstand van Ber-Seba naar Jeruzalem is zo’n 70 kilometer. Aangenomen dat per dag circa 30 kilometer kon worden overbrugd dan zou Jeruzalem, waarvan traditioneel wordt uitgegaan, inderdaad in drie dagen te bereiken zijn (vs 4).

Jeruzalemtraditie
De latere Tempelberg lijkt problematisch, omdat de traditie ook de plaats Salem gelijk stelt aan Jeruzalem (Gn 14:18). Die laatste traditie is echter onjuist, want archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat in de dagen van Abraham er nog geen nederzetting was in Jeruzalem. Salem moet dus een andere plaats zijn geweest.

Als die plek nog verlaten was dan is het aannemelijk dat Abraham er ongestoord een altaar heeft kunnen oprichten. Probleem is dat nergens in de Bijbel staat dat hij eerder op de plek was geweest.

De berg Moria
In Genesis 22:2 gaat het niet om het land maar een berg in ‘Moria’. Samaritanen wijzen de berg Gerizim bij Sichem aan. Alleen ligt die berg ruim 115 kilometer van Ber-Seba. Als Abrahams vertrekplaats niet Ber-Seba maar Hebron was, dan is de loopafstand opnieuw zo’n 70 kilometer naar Sichem. Echter, in de Bijbel staat dat Abraham bij Sichem zijn altaar bij ‘elon moréh en niet op een berg daar bouwde.

Een andere berg die overwogen kan worden is bij Bet-El. Enkele kilometers van de latere Tempelberg. In de Bijbel is die berg bekend als de plaats van Abrahams vroegere altaar (Gn 12:8; 13:4). Op die berg bevestigde God de Landsbelofte (13:14-17). Was dat ‘Gods onderwijs’ (jarah) waarnaar de naam Moria verwees?

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israël-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Donald Trump
Nieuws

Amerikaanse kerkleiders spreken zich fel uit tegen wetsvoorstel Trump: “Onmenselijk”

Een groep katholieke bisschoppen en evangelische Latino-leiders spreekt zich fel uit tegen het wetsvoorstel van president Donald Trump, bekend als de 'One Big Beautiful Bill'. Zij waarschuwen dat het plan - dat asiel in Amerika flink moet terugdringe

Ds. M. H. Bil
Nieuws

Ds. M. H. Bil aanvaardt beroep uit Veenendaal en verlaat Dodewaard

De hervormde gemeente te Veenendaal mag een nieuwe dominee verwelkomen. Ds. M. H. Bil heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In de Sionskerk volgt Bil ds. P. Hoogendam op die vorig jaar vanwege gezondheidsredenen vervroegd met emeritaat gin

Ds. A. A. Egas
Video

Ds. Egas ontving van de koster een bijzonder verzoek: "Kan het een plekje in de kerk krijgen?"

Onlangs ontving ds. A. A. Egas een bijzonder verzoek van de koster van de gemeente waaraan hij verbonden is. De koster toonde de CGK-predikant uit Damwoude een mooie ingelijste plaat waarop de brede en de smalle weg te zien is. Egas werd gevraagd of

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Gods Geest: "Hij wil dat we op Jezus gaan lijken"

Als we Jezus als onze Zaligmaker kennen, mogen we ook weten dat de Geest in ons wil werken. Op het moment dat de Geest in ons werkt, zal Hij ons van binnenuit veranderen zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken. Dat vertelde spreker Wilkin van de Ka

Samen Geloven
Interview

Deze kerk in Waddinxveen ziet interculturele contacten als verrijking

Nederland verbubbelt, blijkt uit onderzoek van het CBS. "Dat is één van onze redenen om het verkenningstraject van Samen Geloven aan te gaan", vertelt Jeroen van Gent, pastoraal ouderling van wijkgemeente De Rank in Waddinxveen. "We dachten: laten we

kerk
Nieuws

Christelijke gezinnen aangevallen in India: “Keer terug naar het hindoeïsme”

Een lunchbijeenkomst van twintig christelijke gezinnen in het oosten van India is op brute wijze verstoord door een gewelddadige aanval van honderden hindoe-nationalisten. De aanval vond plaats op 21 juni in de afgelegen regio Malkangiri, in de deels

Indonesie
Nieuws

Tientallen christelijke jongeren in Indonesië aangevallen door moslims: "Dit is puur christenfobie"

Wat begon als een vredige christelijke jongerenretraite eindigde vrijdag 27 juni in religieus geweld. In het Indonesische dorp Tangkil, in West-Java, werd een groep van 36 christelijke jongeren door een woedende menigte van ongeveer 200 moslims verja

GroenGelovig
Persbericht

GroenGelovig 2025 op zaterdag 18 oktober in De Basiliek in Veenendaal

Op zaterdag 18 oktober vindt in De Basiliek in Veenendaal GroenGelovig 2025 plaats. Het evenement is een initiatief van Tearfund en wil mensen motiveren en handelingsperspectief geven om hun leven en hun omgeving eerlijker en rechtvaardiger te maken.

Meerartikelen

Syrie
Nieuws

Kerkleider haalt uit naar Syrische president tijdens begrafenis slachtoffers bomaanslag

De Grieks-orthodoxe patriarch van Antiochië, Johannes (X) Yazigi, heeft zich fel uitgesproken tegen de Syrische regering na de dodelijke aanslag op een kerk in Damascus. Tijdens een emotionele uitvaartdienst in de Kerk van het Heilig Kruis legde hij

Jacobs
Column

Hoe steeds meer Joodse activiteiten geen doorgang meer vinden in Nederland

Opperrabbijn Jacobs verbaasde zich tijdens zijn bezoek aan Belgrado over de vrijheid voor Joden. De synagoge aldaar hoefde niet beveiligd te worden. Dat is in Nederland weer anders. Sterker nog, hij vertelt in zijn nieuwe dagboek hoe steeds meer Jood

Dr. Steven Paas
Opinie

Theologische verheffing van Israël is en blijft riskant

In tegenstelling tot wat Bjorn Lous beweert, bevatten mijn artikelen (zie o.a. mijn eerdere reactie op Bjorn) geen persoonlijke aanvallen, geen verdediging van een superieure ‘religie’, geen karikaturale of onredelijke eisen aan Joden en geen uitwerk

Tyler Blevins
Getuigenis

Bekende Amerikaanse gamer: "Mijn band met Jezus wordt steeds sterker"

De bekende Amerikaanse gamer en livestreamer Tyler Blevins, wereldwijd bekend onder zijn online naam Ninja, laat zich steeds openlijker uit over zijn christelijk geloof. Tijdens een recente livestream op Twitch vertelde hij dat hij en zijn vrouw Jess

Babette van Drunen
Interview

Babette verloor haar vader, maar vond de Vader terug: “Ik geloof dat ik lang heimwee had”

We leerden haar kennen als de vrije geest uit B&B Vol Liefde, een jonge vrouw op zoek naar heling en liefde. Maar achter die ogenschijnlijke vrijheid ging diepe gebrokenheid schuil. Babette van Drunen zocht haar herstel jarenlang in de New Age, tot z

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo Méndez Pérez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. Méndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ‘Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de één zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat

china
Nieuws

Chinese huiskerk maakt bijzonder statement na veroordeling drie kerkleiders

De Linfen Covenant Home Church, een ongeregistreerde huiskerk in de Chinese provincie Shanxi, heeft een krachtig statement afgegeven na de veroordeling van drie van haar leiders. De autoriteiten arresteerden de voorgangers op 19 augustus 2022. Dit ge