Moeilijke Bijbelteksten - Waar lag het land Moria?

God 12 augustus 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie 'Moeilijke Bijbelteksten' behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag wat in de Bijbel staat over het land Moria, waar Abraham zijn zoon Izak aan God wijdde.

Joodse en christelijke tradities stemmen overeen als het gaat om de plaats waar Abraham zijn zoon Izak als offer aan God moest brengen: die lag in het huidige Jeruzalem. De Tempelberg. Maar staat dat ook in de Bijbel?

Woordstudie
God zond Abraham naar het land Moria (Hebreeuws: ‘éréts hamMoriejah; Gn 22:2). Die landsnaam alleen hier genoemd in de Bijbel. De naam ‘Moria’ is een woordcombinatie van Morie en Jah, waarin Jah een afkorting is van de Godsnaam.

‘Moria’ wordt vaak in verband gebracht met de stam ra’ah – (aan)zien, omdat Abraham de offerplaats de naam ‘God zal voorzien’ gaf (vs 14). Daarin komt het Hebreeuwse woord jir‘éh voor. Dat verklaart waarschijnlijk waarom enkele manuscripten van het Oude Testament (OT) geen Moria maar ‘Mar‘éh’ hebben. Maar dit voegt de Hebreeuwse letter alef toe ten koste van de verdubbelde letter jod en verwijderd de Godsnaam. Een verband met Abrahams benaming achteraf is echter onaannemelijk, terwijl de naam ‘Moria’ dagen eerder werd genoemd.

Andere manuscripten passen het woord Moria nog verder aan en hebben ‘Émorie (Amoriet), waarbij dus niet alleen een jod en de slot letter is vervallen, maar ook de Hebreeuwse letter alef aan het begin van het woord is toegevoegd. Die wijziging is dan ook het meest onaannemelijk. Het is eenvoudigweg een te grote wijziging van de naam Moria die in de meeste en belangrijkste manuscripten voorkomt.

In Griekse vertalingen van het Genesis 22:2 is ‘land Moria’ omgezet als tis gin tis hupsilin – het hoogland. Maar deze omschrijving is veel te algemeen. Het beloofde Land kent immers een lange strook bergland dat zich van noord (Karmel) naar zuid (Aravah) uitstrekt waarop deze omschrijving van toepassing is. In 2 Kronieken 3:1 is de Griekse verbastering Amoria gebruikt, dat vermoedelijk verwijst naar ‘Émorie.

Oorsprong
Was de naam Moria afkomstig van de Kanaänieten of alleen in verband met Abraham? De toevoeging ‘Jah’ brengt het in verband met God en dat maakt het geen oorspronkelijke Kanaänistische naam. Maar helemaal zeker is dat niet, want God was niet alleen aan Abraham bekend. Toch moet het land Moria bekend zijn geweest bij Abraham. Hij zal er eerder zijn geweest, er doorheen zijn getrokken of wist waar het lag van horen zeggen.

Abrahams eerste stopplaats
Was Abraham er misschien eerder geweest? Opmerkelijk genoeg is er een aanwijzing, namelijk meteen bij zijn aankomst in Kanaän (Gn 12:5-6). Zijn eerste genoemde stopplaats was bij de oude Kanaänitische plaats Sichem. Zoals zij gewoon waren hield Abraham zich afzijdig van de plaats en sloeg hij zijn kamp op in het veld. Die plaats heeft de naam ‘elon moréh, meestal vertaald als de boom ‘Moré’. In de Griekse OT-vertaling: tin drun tin hupsilin – de hoge boom.

De vertaling van het Hebreeuwse woord ‘elon als ‘boom’ kan ingegeven zijn omdat Jakob decennia later onder een boom bij Sichem allerlei gerijen van afgoderij begroef (Gn 35:4). In die tekst staat het bepaalde Hebreeuwse woord ha‘elah – de boom, wat lijkt te veronderstellen dat het om een specifieke boom ging: de boom waar Abraham zijn kamp zou hebben opgeslagen? Toch is dit niet zeker. Sommige vertalingen kiezen echter voor de veel interessantere vertaling ‘vallei’ vlakbij Sichem.

Belangrijker is het tweede Hebreeuwse woord moréh. Dit woord komt van de stam jarah – schieten/leren. Het wordt vertaald als ‘leraar’ (Job 36:22). Als ‘elon verwijst naar een boom, zoals traditioneel wordt aangenomen, dan lijkt het in verband te staan met waarzeggerij. Een religieuze plaats. Daarom wordt het niet vreemd gevonden dat ook Abraham, die traditioneel als afgodendienaar wordt gezien, daar contact had met God.

Als ‘elon echter verwijst naar vallei, dan vervalt die gedachte van een boom met een afgodische betekenis, maar dan komt het accent te liggen op wat God daar aan Abraham leerde. Echter, een uniek verband tussen de plek ‘elon moréh en het land Moria is echter toch niet overtuigend. In de Bijbel zijn namelijk meerdere plaatsen moréh genoemd (Dt 11:30; Rich 7:1).

Vertrekplaats Abraham
Misschien kan de vertrekplaats vanwaar Abraham met zoon Izak naar het land Moria trok een aanwijzing geven. Er staat dat het drie dagen lopen was vanuit die vertrekplaats naar het land Moria (Gn 22:4). In Genesis 21:33-34 staat dat Abraham lange tijd in de plaats Ber-Seba woonde. Dat lijkt zijn vertrekplaats. De afstand van Ber-Seba naar Jeruzalem is zo’n 70 kilometer. Aangenomen dat per dag circa 30 kilometer kon worden overbrugd dan zou Jeruzalem, waarvan traditioneel wordt uitgegaan, inderdaad in drie dagen te bereiken zijn (vs 4).

Jeruzalemtraditie
De latere Tempelberg lijkt problematisch, omdat de traditie ook de plaats Salem gelijk stelt aan Jeruzalem (Gn 14:18). Die laatste traditie is echter onjuist, want archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat in de dagen van Abraham er nog geen nederzetting was in Jeruzalem. Salem moet dus een andere plaats zijn geweest.

Als die plek nog verlaten was dan is het aannemelijk dat Abraham er ongestoord een altaar heeft kunnen oprichten. Probleem is dat nergens in de Bijbel staat dat hij eerder op de plek was geweest.

De berg Moria
In Genesis 22:2 gaat het niet om het land maar een berg in ‘Moria’. Samaritanen wijzen de berg Gerizim bij Sichem aan. Alleen ligt die berg ruim 115 kilometer van Ber-Seba. Als Abrahams vertrekplaats niet Ber-Seba maar Hebron was, dan is de loopafstand opnieuw zo’n 70 kilometer naar Sichem. Echter, in de Bijbel staat dat Abraham bij Sichem zijn altaar bij ‘elon moréh en niet op een berg daar bouwde.

Een andere berg die overwogen kan worden is bij Bet-El. Enkele kilometers van de latere Tempelberg. In de Bijbel is die berg bekend als de plaats van Abrahams vroegere altaar (Gn 12:8; 13:4). Op die berg bevestigde God de Landsbelofte (13:14-17). Was dat ‘Gods onderwijs’ (jarah) waarnaar de naam Moria verwees?

Praatmee

Beluister onze podcast

#361 Jeffrey & Andries Knevel over SGP-vrouwen, de nieuwe paus en het Joodse volk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Gebedsnacht
Nieuws

Ruim 2.000 Engelse jongeren komen tijdens gebedsnacht in kerk bijeen om God te zoeken

In het Verenigd Koninkrijk (VK) lijkt iets bijzonders gaande. Steeds meer jonge mensen keren terug naar de kerk, op zoek naar genezing, vrijheid en ontmoeting met God. Afgelopen weekend kwamen ruim 2.000 jongeren samen in Londen voor een nacht van ge

Mozambique
Nieuws

Christenen in Mozambique lijden onder islamitisch geweld

Christenen in Mozambique lijden zwaar onder terroristische aanvallen van islamitische milities. Dat schrijft Kerk in Nood dat in het land actief is en probeert de lokale bevolking de helpen. De afgelopen dagen zijn er meerdere aanvallen geweest. Het

Pausmobiel
Nieuws

Pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor kinderen in Gaza

Een bijzondere wens van de vorige maand overleden paus Franciscus krijgt binnenkort vorm: zijn voormalige pausmobiel wordt omgebouwd tot mobiele kliniek voor zieke en gewonde kinderen in Gaza. Mobiele kliniek moet half mei operationeel zijnDe transfo

paus
Verdieping

6 dingen die je moet weten over de nieuwe paus Leo XIV

Donderdag kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad. Een uur later werd bekend dat de Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) de nieuwe paus is en de naam Leo XIV zal dragen. Wat weten we over deze nieuw paus? Cva

Frank Damazio
Nieuws

Voormalig megakerkleider en auteur Frank Damazio (75) overleden

Frank Damazio, jarenlang voorganger van de City Bible Church (nu Mannahouse Church) in Portland, Oregon, is op 75-jarige leeftijd overleden. Dat maakte de kerkelijke gemeente maandagavond bekend op Facebook. 'Met een verslagen hart maken we het overl

Andries Knevel
Podcast

Waar moet de nieuwe paus aan voldoen? Andries Knevel antwoordt

Deze week vindt in Rome het conclaaf plaats. Verschillende kardinalen van de Rooms-Katholieke Kerk komen deze week samen om een nieuwe paus te kiezen. Waar moet een nieuwe paus aan voldoen? Op deze vraag geeft theoloog en journalist Andries Knevel an

Nigeria
Nieuws

Zes christenen vermoord bij islamitische aanvallen in Nigeria: ‘We vrezen voor een nieuw bloedbad’

In Nigeria zijn afgelopen weekend opnieuw christenen het slachtoffer geworden van gewelddadige aanvallen. Islamitische Fulani-herders vielen op zaterdag 3 en zondag 4 mei twee christelijke dorpen aan in de deelstaat Plateau. Daarbij werden zes christ

Nirky en Jan
Interview

Zondag is Nirky Postema te gast in Hour of Power

Zondag is het moederdag. In Hour of Power is Nirky Postema te gast. Ze wist dat ze geen kinderen kon krijgen, maar bidt op een dag toch voor een wonder en Nirky wordt zwanger. Na 24 weken verliest ze echter haar kindje. Vervolgens gebeurt er iets wat

Meerartikelen

Week van het Gezin
Persbericht

Week van het Gezin over verslavende werking van de smartphone

Met het thema ‘Scherm uit, gezin aan’ brengt de Week van het Gezin (11 t/m 17 mei 2025) een actueel onderwerp onder de aandacht. Uit onderzoek en enquêtes blijkt steeds duidelijker dat overmatig schermgebruik door kinderen en jongeren nadelige effect

Maarten van Rossem
Nieuws

Nieuw seizoen ‘Adieu God?’ met Maarten van Rossem, Angela Groothuizen en Rob Jetten

Vanaf zaterdag 10 mei krijgt het bekende interviewprogramma Adieu God? een prominenter uitzendtijdstip. Op de zaterdagavond om 20.05 uur gaat Tijs van den Brink wekelijks in gesprek met een bekende gast over geloof, ongeloof en alles er tussenin. In

Proponent J. P. Bredenhoff
Video

Prop. J. P. Bredenhoff wijst op listige werkwijze satan om christenen van het avondmaal te houden

"Die tegenstander wijst op de omstandigheden en zegt: 'Het wordt helemaal niks.' Maar u moet niet op de omstandigheden letten, maar op de Heere", aldus proponent J. P. Bredenhoff. In een recente preek vertelde de hervormde proponent op welke listige

Nelleke Plomp
Column

Nooit geleerd om te geloven? Wees fier op gelovige opvoeders

‘We hebben alles, behalve iets dat ons mensen samenbindt. Wij zijn geloof niet verloren, we hebben het nooit geleerd.’ Deze woorden van Freya India over jongeren liegen er niet om. Zij is zelf zo’n jongere: een succesvolle en superslimme Engelse onde

witte rook
Nieuws

Leo XIV eerste Amerikaanse paus: "De wereld heeft Christus nodig"

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus. Donderdagavond iets na 18.00 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel. Ruim een uur later werd op het balkon van de Sint Pieterbasiliek bekendgemaakt dat Prevost

Kerk
Nieuws

Protestantse gemeente Zaandam verwelkomt nieuwe dominee: ds. S. A. Blok

De protestantse gemeente te Zaandam heeft een nieuwe predikant: ds. S. A. Blok. De predikant uit Tilburg heeft het op haar uitgebrachte beroep aangenomen. In Zaandam wordt Blok de opvolger van ds. Pieter van der Woel die in 2020 naar Assendelft vertr

Bijbel
Nieuws

Rijkswaterstaat vist enorme Bijbel uit de IJssel

Op Bevrijdingsdag werd er in IJssel bij Zwolle wel een heel bijzondere vondst gedaan. Rijkswaterstaat viste namelijk een enorme Statenbijbel uit het water. Dat meldt RTV Focus Zwolle. De Bijbel is mogelijk gestolen.  Het is puur toeval dat medewerker

 ANP/Alberto Pizzoli
Nieuws

Zwarte rook boven Vaticaan: dit is wat we de komende dagen kunnen verwachten

Woensdagavond kwam er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Dat betekent dat er nog geen nieuwe paus is gekozen. Vandaag wordt het conclaaf hervat en vinden er vier nieuwe stemrondes plaats. Cvandaag zet kort op een rijtje wat we de

Opperrabbijn Jacobs
Column

Hoe ik de periode rondom 4 en 5 mei beleefde

Het is allesbehalve veilig in Nederland voor Joden die zich durven uit te spreken. Maar toch voelde opperrabbijn Jacobs zich veilig welkom en zelfs bijna helemaal thuis toen hij deze week een bezoek aan Urk bracht. Hij vertelt in zijn nieuwe ondersta

EP
Nieuws

Europees Parlement: antisemitisme en geweldverheerlijking moet uit Palestijnse schoolboeken

Het Europees Parlement roept de Palestijnse Autoriteit op om haar schoolboeken zo spoedig mogelijk op te schonen: zonder antisemitisme of het verheerlijken van geweld tegen Joden. Het Europarlement wil dat de Palestijnen dit doen vóór het begin van h

Biechten
Video

Hoe gaat de biecht in z'n werk? Bekijk deze uitlegvideo

Nog nooit gebiecht of is het lang geleden? In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe biechten in zijn werk gaat. Wat zeg je precies? Hoe bereid je je voor? En wat kun je verwachten? Bekijk de video van het YouTube-kanaal Credo en klik hier voo

Baptize California
Nieuws

Bijna 8.000 mensen gedoopt op strand in Californië: "Grootste doopdienst ooit"

Dit weekend zijn meer dan 7.750 mensen gedoopt in de Stille Oceaan bij Huntington Beach (Californië). Dat meldt The Christian Post. Het zou volgens de organisatoren de grootste eendaagse doopdienst zijn die ooit in de geschiedenis van de Verenigde St