Moeilijke tijden – ze halen het beste en het slechtste bij mensen naar boven. Wat het eerste betreft klonk het woord ‘geboortegolfje’, voor over negen maanden. Meer intimiteit, meer rust, het kan de voorbije weken dus ook gekenmerkt hebben.

Buiten de gezinskring kunnen we bij ‘het beste’ denken aan veel mooie plaatselijke en kerkelijke initiatieven, onder andere via het platform #nietalleen, dat hulpgever en hulpvrager bijeenbracht. Het tekort van de een stimuleert zo de roeping van de ander.

En tegelijk, de coronamaatregelen zorgen ook voor een echtscheidingspiek. In het Algemeen Dagblad zei een psycholoog dat ‘als je nooit elkaars gevoelsleven onderzocht hebt met een wijntje erbij, maar als stel of gezin eigenlijk alleen een economische eenheid bent, dan heb je niet de infrastructuur opgebouwd om dit soort situaties aan te kunnen’.

De vereniging Familie- en Erfrecht Advocaten Scheidingsmediators heeft haar verwachtingen al uitgesproken. Waar in een normaal jaar 30.000 stellen besluiten te gaan scheiden, gaan we ‘de 40.000 echtscheidingen dit jaar zeker halen’. Opvallend – al is het verklaarbaar – blijf ik het altijd vinden dat het uiteengaan van man en vrouw vooral plaatsheeft na zomervakanties, na de feestdagen.

Frits Spits en Greetje
De sleur in relaties – sluipenderwijs kan het zover gekomen zijn dat je de ander niet meer zíet. Ja, hij of zij zit nog wel in de kamer, maar je ziet de ander niet meer staan als mens, in zijn gevoelsleven ook, in zijn teleurstelling en hoop, in zijn spanning en stille blijdschap. In het gewone leven kun je dat leren, van je ouders heb je dat hopelijk gezien.

Soms zijn het degenen die het gezinsleven missen, die ons wijzen op de waarde ervan. Zomaar twee voorbeelden uit de voorbije periode: CV Koers publiceerde een gesprek met columnist Natascha van Weezel, dochter van de bekende politiek redacteur Max van Weezel: ‘Ik ben 33 jaar, heb geen relatie en geen kinderen. Zo had ik me het leven niet voorgesteld. Ja, ik ben wel iemand die wil trouwen en kinderen krijgen.’ Eerlijk en kwetsbaar, in een cultuur waarin vrijheid hoog scoort.

Vergelijkbaar waren de woorden van radiopresentator Frits Spits, die in een kappersstoel voor de tv vertelde dat hij Greetje zo miste, zijn vrouw die anderhalf jaar geleden overleed. Tientallen jaren waren ze samen geweest en nu die ervaring als verleden tijd benoemd moet worden, speet het hem dat veel van die tijd ongemerkt voorbijgegleden was. Nú zou hij zich tóen meer bewust hebben willen zijn van het mooie van het huwelijk. Het was ‘de radiomaker van de eeuw’ die Nederland onderwees over de tijd als kostbaar bezit, die we zo goed mogelijk hebben in te vullen.

Iets vreselijks
‘Echtscheiding’ begint met dezelfde letter als ‘eenzaamheid’. Het kan niet anders. Vrouwen die de ervaring hadden dat hun man zijn vertrek aankondigde, een paar spullen bij elkaar pakte en de deur achter zich sloot, heb ik horen zeggen dat er ergere manieren zijn om een man te verliezen dan aan de dood. In haar boek Eenzaamheid: wildernis of weg tot God? schrijft Elisabeth Elliot: ‘Echtscheiding is iets vreselijks. Ik denk eigenlijk dat gescheiden mensen het net zo moeten haten als God. Maar toch gebeurt het voortdurend.’

De zendelinge zoekt het niet in de nuance, als ze verwoordt dat een scheiding gezinnen vernielt, mensenlevens verwoest en chaos in kerk en maatschappij schept. Woorden die mij leren niet te wennen aan de macht van de zonde, niet te berusten in de gebrokenheid.

Verlieservaringen
Pastoraal en diaconaal meeleven, het is onze roeping als juist door de crisismaanden die achter ons liggen, het einde van huwelijken zich aandienen. Om binnen de gemeente – dat is: voor Gods aangezicht – na te denken over het verlies van je partner, soms ook het verlies van je identiteit, het verlies van je positie in de familie of de kerk, het verlies van je idealen en van je hoop, het verlies van de belofte die ooit werd gedaan maar die geen stand hield.

Dieper gaat nog het verlies van geloof, van de ervaring van Gods aanwezigheid. Sprak Hij wel in de jaren die achter me liggen, hoorde Hij wel toen ik nauwelijks stem had om nog te roepen? In de gemeente van Christus bevinden zich gescheiden mensen. Het is de vraag welke plaats zij hebben, welke plaats zij mogen innemen, ook in de voorbede.

Piet Vergunst in hoofdredacteur van De Waarheidsvriend. Klik hier om het volledige artikel te lezen.