Een eervolle opdracht was het illustreren van deze ruim 500-pagina’s tellende Bijbel voor Irene. “Dat doe ik niet zomaar even. Bij het illustreren van een Bijbel heb je een verantwoordelijkheid, vind ik. Je maakt beelden bij verhalen. De kinderen lezen het en nemen het weer mee. Je hoopt dat je de goede toon treft, maar je bent ook maar gewoon een mens.”

Hoofdbrekens
De vele pagina’s zorgden bij de in Zwolle werkende illustrator dan ook voor flink wat hoofdbrekens. “Deze intensieve opdracht van het Nederlands Bijbelgenootschap bracht een hoop organisatie met zich mee. Mijn werk bestond voor een deel uit schetsen, die bespreken, erover nadenken en ondertussen bij een andere illustratie een andere etappe uitwerken. Bij de ene afbeelding zit je nog volop in het onderzoek, op het andere moment moet je tijdens het illustreren een ontspannen lijn te pakken krijgen. Dat maakt het intensief.”

Het illustreren gaat verder dan het tekenen van de bijbelverhalen, vertelt Irene. Niet de tekst verdubbelen, maar aanvullen, zodat je extra informatie geeft over de sfeer en de omgeving. Precies hetzelfde tekenen is saai, al ontkom je daar bij bepaalde verhalen niet aan. “Eén van de moeilijkste verhalen is de doortocht bij de Rode Zee van de Israëlieten. Ik had al een idee wat ik wilde illustreren. En ik wist ook dat het idee heel moeilijk uit te voeren zou worden: het epische beeld van het volk bij de zee, de Egyptenaren die aankomen en de zee die uiteen splijt. Dat is zo’n indrukwekkend verhaal, het beeld moet daarbij aansluiten.” Of ze daar inmiddels tevreden over is? “Het moest een paar keer opnieuw, en ik ben er nog niet over uit. Het moet de tekst namelijk versterken, niet verzwakken.”

Kleding en papyrusriet
Uitzoeken hoe de Israëlieten er in de tijd van de doortocht uitzagen en in wat voor omgeving het plaatsvond, is ook een deel van het werk van de illustrator, die in de jaren 90 de kunstacademie afrondde en honderden kinderboeken van illustraties voorzag. “Het zijn andere werelden die ik realistisch wilde neerzetten. Het Nieuwe Testament is makkelijker, dat vindt binnen een paar honderd jaar plaats. Maar het Oude Testament duurt duizenden jaren.”

Het betekende onderzoek in archeologieboeken, in historische kledingboeken en modeboeken. Onderzoek naar de omgeving, naar de flora en de fauna. “Als ik schets dat Mozes in het water werd gevonden, wil ik weten hoe de kleding van de prinses zat, waar het mandje op leek en hoe de oever eruitzag. Hoe papyrusriet bloeit.” Irene hield dan ook een speciaal schetsboek bij waar ze alles illustreerde. “Dat hield ik er bij een tekening altijd bij. In déze tijdsperiode droegen ze dit, en in deze streek was dít de omgeving.”

Grootse verhalen
Irene las de Bijbel nog nooit op deze manier, zegt ze. “Ik lees altijd delen uit de Bijbel, maar ik heb ‘m nog nooit van voor naar achteren gelezen. Nu wel. Je ziet mensen die hun plek zoeken in het leven. Hoe ze met God en met elkaar omgaan. Ik haak natuurlijk aan op alles wat beeldend is, op de dingen waar je in de tekst gauw overheen leest. Vooral de verhalen in het Oude Testament zijn zo groots, met veel beeldspraak, bijvoorbeeld de engel die bij Bileam voor de ezel staat. Daar kan je wat mee in je illustratie.”

Het Nieuwe Testament is lastiger om te illustreren, “het gaat vaak om veel groepen in stedelijke omgevingen of op vlaktes.” Ook het al dan niet illustreren van Jezus als persoon is een heikel punt. “Ik heb het wel gedaan, maar vaak toch van de achterkant. Niet omdat ik het wilde ontwijken, maar omdat ik wilde laten zien wat Hij met de mensen doet.” Een voorbeeld is de voetwassing. “De reactie van Petrus op Jezus is dan veel mooier om te laten zien dan de handeling zelf.”

Als kinderen en jongeren deze Startbijbel in handen krijgen, hoopt Irene dat het aantrekkelijk is en dat ze nieuwsgierig worden. “Dat ze graag het boek pakken. Maar ook dat de illustraties de tekst versterken, dat ze ondersteunen wat de Bijbel vertelt. Soms zijn afbeeldingen nodig of fijn als houvast om er verder over na te denken.”

Beeld: Steven van Rij