Jos de Kock: "Genade is nodig voor een goede opvoeding"

Dagelijks leven
Jos de Kock

‘Opvoeding is een speeltuin. Kinderen en opvoeders spelen samen in een werkelijkheid die groter is dan zij zelf zijn,’ schrijft Jos de Kock in zijn boek 'Opvoeden is gekkenwerk'. Volgens de godsdienstpedagoog kan het beeld van de speeltuin opvoeders helpen “om niet te vervallen in gearriveerdheid: alsof opvoeders er al zijn en kinderen nog onderweg zijn.”

Je schrijft dat opvoedadviezen mensen onzeker kunnen maken. Wat bedoel je hiermee en welk advies maakt ouders bijvoorbeeld onzeker?
"Dat komt in de eerste plaats doordat er zoveel opvoedadviezen gegeven worden,” maakt de auteur duidelijk. “En niet zelden zijn ze nog tegenstrijdig ook. Dat maakt je als opvoeder onzeker. En in de tweede plaats heeft dat te maken met het ideaalbeeld dat in veel opvoedadviezen schuil gaat. In mijn boekje laat ik een opvoeder aan het woord die daar heel precies de vinger bij legt, hij zegt: 'mensen lopen in de opvoeding van hun kinderen tegen vragen aan. Vervolgens zoeken ze naar antwoorden of hulp om zich heen. Maar daar worden ze geconfronteerd met een ideaalbeeld dat ze niet of nauwelijks kunnen vertalen naar hun eigen opvoedpraktijken. De lat ligt dus te hoog. En dit leidt weer tot meer onzekerheid.' Voorbeelden van dit soort adviezen zijn ‘je moet consequent zijn, ‘je moet je geduld bewaren en niet altijd in een keer resultaat verwachten’, ‘je kunt beter goed gedrag belonen dan het verkeerde bestraffen’. Maar in wezen schuilt in elk opvoedadvies het gevaar van die hoge lat.”

Hoe kan het beeld van een speeltuin opvoeders verder helpen?
“Een van de uitgangspunten die ik in het boek beschrijf is: 'Opvoeding is een speeltuin. Kinderen en opvoeders spelen samen in een werkelijkheid die groter is dan zij zelf zijn.' Het beeld van de speeltuin kan je als opvoeder helpen om zicht te krijgen op waar je nu helemaal mee bezig bent. Je kunt bezig zijn met opvoeden op een manier die vooral te maken heeft met het overdragen van inzichten aan je kinderen; moeder die wel even vertelt hoe je het handigst geld bespaart bijvoorbeeld. Je kunt ook heel erg gericht zijn op het laten zien van voorbeeldig gedrag; een vader die voortdurend laat zien hoe je de boel een beetje opgeruimd houdt in huis. Maar het beeld van de speeltuin laat zien dat opvoeding niet te vangen is in eigen inzichten en het goede gedrag van opvoeders. De werkelijkheid is groter en die wordt niet door kinderen beleefd door het aanhoren van hoe het leven in elkaar zit of door geïnteresseerd te kijken naar voorbeeldig gedrag. Die werkelijkheid wordt in opvoeding ontsloten doordat kinderen en opvoeders samen die werkelijkheid verkennen en ontdekken. Ik noem dat samen spelen: spel staat voor mij aan de ene kant voor plezier maken en veel leren tegelijk en aan de andere kant voor iets weerbarstigs: het levert soms teleurstelling op en het kan pijnlijk worden. Het beeld van de speeltuin kan opvoeders helpen om niet te vervallen in gearriveerdheid: alsof opvoeders er al zijn en kinderen nog onderweg zijn. Het beeld van de speeltuin daagt uit om je als opvoeder mee te verwonderen, om te blijven ontdekken en leren, door samen met kinderen de werkelijkheid steeds weer opnieuw te beleven.”

"Het beeld van de speeltuin kan opvoeders helpen om niet te vervallen in gearriveerdheid: alsof opvoeders er al zijn en kinderen nog onderweg zijn"

Wat is een veelvoorkomend misverstand over opvoeding?
“‘Misverstanden’ vind ik een groot woord; in mijn boek probeer ik wel een aantal gedachten over opvoeden kritisch te beschouwen. Het eerste hoofdstuk over opvoeden is een hoop gedoe, stelt bijvoorbeeld de gedachte ter discussie dat je als opvoeder controle hebt over de situatie. Ik stel daar opvoeding juist voor als overgave aan een werkelijkheid die een loopje met jou als opvoeder neemt en als overgave aan kinderen die meer grip op jou hebben dan jij op hen. En in het hoofdstuk ‘Offer’ bijvoorbeeld stel ik de vraag hoe verstandig en liefdevol het is om als opvoeder dicht bij jezelf te blijven. In dat hoofdstuk stel ik opvoeding voor als een offer: dat je jezelf als opvoeder geeft aan het leven van een kind. Dat is iets moois maar kan vaak heel frustrerend, pijnlijk of ontregelend zijn.”

‘Opvoeding is een hoop genade’, zeg je aan het einde van het boek. Wat bedoel je hiermee?
“Ja, zo heb ik bewust het boek willen eindigen, met de stelling: Opvoeden is een hoop genade – een kwestie van steeds weer opnieuw beginnen. In de eerste plaats doel ik hiermee op hoe opvoeders naar zichzelf kijken. Je bent niet altijd op je best en niet alles lukt in een keer: heb geduld met jezelf en geef jezelf steeds weer een nieuwe kans. Maar er is nog een tweede uitleg. In het boek schrijf ik: ‘de mensheid bewijst opvoeders een dienst door hen met genade te bejegenen’. Er zijn absoluut fouten van opvoeders die niet onbestraft gelaten mogen worden, maar ik wil er vooral dit mee zeggen: veroordeel (andere) opvoeders niet te snel op basis van ideaalplaatjes. En in de derde plaats bewijzen opvoeders kinderen een dienst met een voldoende dosis genade. Genade is nodig voor een gezonde ontwikkeling en dus belangrijk voor een goede opvoeding,” aldus Jos.

Praatmee

Beluister onze podcast

#365 Jeffrey, Anne Borkent & Johan Lock over (on)gezond leiderschap in de kerk
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Jan
Column

Hoe een gesprek over Trump uiteindelijk over Jezus ging

Jan van den Bosch had een verrassende ontmoeting met Gary Brandenburg. Een ontmoeting waarin het ging over Trump en de Verenigde Staten, maar bovenal over Jezus Christus en het evangelie. In het vierde deel van zijn nieuwe serie deelt Jan de waardevo

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp stelt dat gelukkig worden een keuze is

Het woordenboek omschrijft geluk als 'gunstig toeval' en 'gunstige omstandigheid'. Simpel gezegd: je hebt het of je hebt het niet. Maar God zegt daar in Zijn Woord iets heel anders over, namelijk dat we gelukkig zullen worden als we Hem trouw blijven

Ds. W. Visscher
Video

Wat moet je als ouders doen als je kind niet meer naar de kerk wil? GerGem-predikant antwoordt

Als christelijke ouders willen we niets liever dan dat onze kinderen de Heere en Zijn dienst lief krijgen. Maar wat nu als je als ouders op een dag te horen krijgt dat een van je kinderen niet meer naar de kerk wil? Hoe moet je daar dan op reageren?

Ds. Lieke Weima
Nieuws

PKN-predikant roept christenen op om deel te nemen aan Gaza-protest

Zondag 15 juni zullen opnieuw tienduizenden mensen Den Haag rood kleuren tijdens de tweede ‘Rode Lijn’-demonstratie, een vreedzame optocht voor vrede en gerechtigheid in het Israëlisch-Palestijnse conflict. Ds. Lieke Weima roept christenen als PKN-pr

Bagtowar en Elias
Video

Wat houdt profetie in? Christenjongeren in gesprek

In deze aflevering van de ChristenDOM? podcast gaan Bagtowar en Elias in gesprek over de aard en actualiteit van profetie. De Bijbel staat vol profetieën: boodschappen van God, vaak uitgesproken door profeten, die richting geven, waarschuwen of hoop

Hardstyle-dj Sefa
Video

Terugkijken: hardstyle-dj Sefa in gesprek met ds. Bart de Bruin

Hardstyle-dj Sefa ging onlangs met vijf predikanten in gesprek over grote levensvragen en zijn levensstijl. Sefa Jeroen Vlaarkamp (24) treedt op bij grote dancefestivals als Defqon.1 en begeeft zich daarmee in een omgeving die haaks lijkt te staan op

Ds. A. J. Schalkoort
Video

Terugkijken: ds. A. J. Schalkoort beantwoordt Refoweb-vragen

Ds. A. J. Schalkoort is emerituspredikant binnen de Hersteld Hervormde Kerk (HHK). In deze aflevering van Pastorie Online, het programma van Refoweb.nl op de Reformatorische Omroep, gaat ds. Schalkoort in op actuele geloofsvragen. Het thema van deze

Indonesische boeren
Video

Hoe de kerk het werk en positie van Indonesische boeren versterkt

Het is niet eenvoudig om als boer in Zuid-Sumatra het hoofd boven water te houden. Veel boeren zijn arm en de verbouw van exportgewassen heeft de grond uitgeput. Yabima, de diaconale organisatie van de kerk van Zuid-Sumatra stimuleert boeren om voeds

Meerartikelen

De Wereld Rond
Podcast

Zendingswerker Piet Punt deelt ervaringen in podcast

In deze podcastaflevering van 'De Wereld Rond' is Piet Punt te gast. Hij had als werktuigbouwkundig ingenieur een goede baan. Samen met zijn vrouw Marijke en drie opgroeiende kinderen voelde hij de roeping om de zending in te gaan. Bolivia werd van 1

Marijn Burkunk
Column

Splijtgezwam in christelijk Nederland: waar is de vrucht van de Geest?

Wat knettert het weer op de Bijbelbondse berg. We hobbelen met elkaar van de ene splijtzwam naar de andere. Het lijkt wel of christenen geroepen zijn om elkaar te bestrijden en te verketteren in plaats van op te gaan in de eenheid die Jezus tot stand

Aanval op Iran
Nieuws

SGP toont begrip voor Israëlische aanval: 'Iraans regime is terroristische plaag'

De recente Israëlische aanval op Iraanse militaire doelen heeft wereldwijd veel reacties losgemaakt. Terwijl het Nederlandse kabinet zijn zorgen uitspreekt over een mogelijke escalatie, laat de SGP een ander geluid horen. Zij spreken hun steun uit vo

Lege kerkbanken
Nieuws

Onderzoek: Christendom groeit in aantal, maar verliest wereldwijd terrein

Hoewel het christendom wereldwijd nog steeds de grootste religie is, neemt het aandeel christenen onder de wereldbevolking af. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Pew Research Center. Steeds meer mensen keren het geloof de rug toe. 'Religieuze o

Katholieke school
Nieuws

Katholieke leerlingen krijgen toegang tot buitenschoolse activiteiten op openbare scholen

Leerlingen van katholieke scholen in Pennsylvania (Amerika) mogen voortaan meedoen aan buitenschoolse activiteiten van openbare scholen binnen hun woongebied. Dat is het gevolg van een juridische overeenkomst tussen ouders, een religieuze organisatie

Bjorn en Timon
Video

Zondag in Hour of Power zijn Bjorn Visser en Timon van Dam te gast

Zondag is het Vaderdag: in Hour of Power zijn twee vaders te gast die het ingrijpende verhaal vertellen over het verlies van hun kind. Hoe ga je daarmee om en hoe vind je God te midden van rouw en verdriet? Timon van Dam verloor zijn zoontje, Bjorn V

ambtsdrager
God

Refoweb-vragensteller kritisch op refogezindte: 'Hoe doorbreken we geslotenheid?'

Hoe kunnen kerkleden op een positieve en eerlijke manier kritisch zijn op hun dominees en kerkenraden, wanneer de inhoud van wat zij zeggen of schrijven aantoonbare gebreken vertoont? Binnen de gereformeerde gezindte lijkt openlijke kritiek vrijwel o

Amerikaans klaslokaal
Nieuws

Rechtszaak aangespannen tegen Amerikaanse wet die tien geboden verplicht stelt op openbare scholen

In de Amerikaanse staat Arkansas is een juridische strijd losgebarsten over een nieuwe wet die openbare scholen verplicht om de tien geboden zichtbaar op te hangen in elke klas en bibliotheek. Progressieve groepen hebben een rechtszaak aangespannen t

Carla Dik-Faber
Nieuws

Voormalig CU-Kamerlid geraakt door uitspraken nieuwe partijvoorzitter

Voormalig Tweede Kamerlid Carla Dik-Faber (foto) heeft zich kritisch uitgelaten over de koers die de ChristenUnie mogelijk inslaat onder aankomend partijvoorzitter Marco Vermin. In een reactie op zijn recente uitspraken over de partijkoers rond thema

Nieuwe Kerk Katwijk
Persbericht

IKC en Bonisa houden interkerkelijke jongerenzangavond in Nieuwe Kerk Katwijk 

De Psalmen zingen over Gods grootheid en roepen op om Zijn Naam bekend te maken onder alle volken. Op D. V. 13 juni organiseren het IKC en Bonisa in de Nieuwe Kerk in Katwijk daarom een interkerkelijke jongerenzangavond met het thema: “Laat de volken

Psalmen Challenge
Podcast

Psalmen Challenge: in deze podcast bespreken christenen Psalm 69

Symfonie van het hart is de psalmenchallenge die jou voorziet van alles wat je nodig hebt om het hele psalmenboek uit de Bijbel door te gaan. Teun van der Leer, Remko Ongersma en Peter Kruijt, de initiatiefnemers van de Psalmen Challenge, bespreken s

vluchteling
Nieuws

PKN spreekt zich uit voor opvang illegale migranten: "Het is moreel juist"

De overheid moet de opvang blijven verzorgen van mensen die illegaal in Nederland verblijven. Dat is het gevolg van de uitspraak van de rechtbank in Amsterdam over de plannen van de inmiddels teruggetreden minister Faber van Asiel en Migratie. De PKN