Het besluit van het voormalige synodebestuur om Hoogeveen aan te wijzen als roepende kerk is volgens het CG Beraad onwettig. Zij wijzen erop dat het oud-moderamen zelf erkende geen mandaat te hebben om een nieuwe synode bijeen te roepen. Dat er toch een aanwijzing kwam, hangt direct samen met het kort geding dat de gemeente van Broeksterwoude aanspande. De rechter drong aan op een gezamenlijke oplossing en waarschuwde dat de breuk niet mocht ontaarden in een vechtscheiding.

Deputaten vertegenwoordiging (het voormalige synodebestuur, red.) hoopten met hun stap verdere juridisering te voorkomen, tegelijk legden vier van hen direct hun functie neer. Zij gaven aan klem te zitten tussen het eerdere synodebesluit om géén roepende kerk aan te wijzen en de druk die vanuit de rechtszaal ontstond.

Voor het CG Beraad is de gang naar de rechter in zichzelf al problematisch: 'Wie de burgerlijke rechter inschakelt om kerkelijke besluiten af te dwingen, brengt een ongewenste vermenging van burgerlijk en kerkelijk recht teweeg. En wat de rechter ook oordeelt, de geestelijke crisis in de kerken wordt er niet mee opgelost.' Wie denkt dat juristen ons uit de impasse kunnen trekken, kijkt volgens hen de verkeerde kant op.

Juridische notitie 'schiet tekort'
Daarmee komen de juristen in beeld. In een recente notitie, geschreven op verzoek van de Theologische Universiteit Apeldoorn, stellen mr. H. de Hek en prof. mr. dr. W.A. Zondag dat de CGK in juridische zin nog altijd bestaan. Volgens hen hebben de meerdere vergaderingen - classes, particuliere synodes en de generale synode - rechtspersoonlijkheid en functioneren zij zolang er geen besluit tot ontbinding is genomen. Alleen de generale synode zou bevoegd zijn zo’n besluit te nemen.

Het CG Beraad waardeert de intenties, maar vindt de analyse misleidend. De juristen bekijken het probleem door een civielrechtelijke bril en verliezen volgens het beraad uit het oog dat het kerkrecht eigen uitgangspunten heeft. Centraal daarin staan twee principes: het niet-heersen over elkaar en het voor vast en bondig houden van besluiten van meerdere vergaderingen. Precies op dat tweede punt gaat het mis: steeds meer gemeenten leggen synodale besluiten naast zich neer. Daarmee wordt de structuur, hoe juridisch legitiem ook, feitelijk uitgehold, zo stelt het CG Beraad.

Gevaar van juridisering
Het gevolg van de juridische benadering is volgens het beraad ernstig. Wie zegt dat er nog steeds een bestaande structuur is, maakt volgens het CG Beraad van alle andere pogingen om uit de impasse te komen scheurvorming. Daarmee gaan de juristen voorbij aan de concrete werkelijkheid dat veel classes en synodes niet meer functioneren en dat oproepen tot bekering en gehoorzaamheid aan de kerkorde vruchteloos zijn gebleken.

De nadruk op juridische legitimiteit maakt de crisis volgens het beraad alleen maar dieper. 'We hebben in onze kerken geen juridisch probleem, maar een geestelijk probleem.' Alleen een terugkeer naar Schrift, belijdenis en kerkorde kan het verband volgens hen nieuw leven inblazen.

Spanningen rond Rijnsburg
Een concreet voorbeeld is het initiatief van de gemeente in Rijnsburg. Samen met tientallen andere gemeenten organiseert zij begin oktober een convent in Veenendaal. Doel is te komen tot een hernieuwd en ordelijk samenleven op basis van Schrift, belijdenis, kerkorde en de eerder genomen synodale besluiten.

De juristen De Hek en Zondag stellen echter dat zo’n initiatief juridisch een nieuw kerkverband vormt en dus niet de voortzetting van de CGK kan zijn. Voor het CG Beraad is dit standpunt onbegrijpelijk: 'Alle juridische haarkloverij ten spijt, er is geen eerlijker alternatief dan het pad dat Rijnsburg wijst. We hopen daarom dat alle 181 kerken zich daar melden om samen weer uit te spreken waarom we sinds 1892 christelijk gereformeerd heten.'