De geestelijke leiding die nodig is om visie, roeping en timing van God te onderscheiden, wordt dan vermengd met menselijke planning, controle en risicomanagement. Natuurlijk zijn structuur, financiën en beleid belangrijk - maar niet als vervanging voor openbaring. Wat ontstaat is bestuurlijke overbelasting: het bestuur neemt onbedoeld geestelijke verantwoordelijkheden op zich waarvoor het niet toegerust is. Het gevolg? Verwarring, frustratie, mislukte initiatieven, vertrek van geroepen mensen en uiteindelijk minder impact.

Bijbelse ordening
De Bijbel geeft een helder model voor geestelijk leiderschap binnen de gemeente van Christus: "God heeft in de gemeente aan allerlei mensen een plaats gegeven: ten eerste aan apostelen, ten tweede aan profeten en ten derde aan leraren. Dan is er het vermogen om ...om bijstand te verlenen, leiding te geven of in klanktaal te spreken" - 1 Korintiërs 12:28.

Dit vers toont ons de volgordelijkheid van gezond geestelijk leiderschap. Deze volgorde is niet bedoeld als rigide hiërarchie en excuus voor misbruik, maar toont wel de geestelijke stroom, het vermogen, van leiding: openbaring gaat vooraf aan organisatie. Apostelen en profeten ontvangen richting en visie vanuit de hemel; coaches en raadgevers helpen deze funderen; bestuurders en andere kwaliteiten mogen vervolgens telkens weer meebewegen door wat apostelen en profeten ontvangen te ontwikkelen, borgen en bewaken. Als die volgorde omdraait, raken we uit de pas met de hemelse blauwdruk.

Ok, maar wat gaat er dan mis?

1. Tempelbouwers worden tempelbewakers
In plaats van te bouwen aan vernieuwing, raken bestuurlijke leiders gefixeerd op het behouden van wat er al is.

“Wee jullie, schriftgeleerden en farizeeën, huichelaars! Jullie lijken op witgepleisterde graven […] van binnen echter vol huichelarij en wetteloosheid” - Mattheüs 23:27-28.

Jezus spreekt hier religieuze leiders aan die meer bezig waren met het uiterlijk en behoud van structuren dan met geestelijk leven. Ze waren vol van de pracht en praal van de tempel, terwijl God geen moeite had die af te breken om iets beters te brengen. God wil harten vernieuwen en de tempel van de Geest bouwen.

Als bestuurder moet je oppassen dat je niet meer van de wijnzak gaat houden dan van de wijn waarvoor die bedoeld is. Denk aan het Nederlandse netwerk van kanalen - ooit essentieel voor transport, nu grotendeels ongebruikt. Je mag best terugkijken met enige nostalgie, maar laat het verleden niet leidend zijn. Te veel organisaties houden zich bezig met wat was, maar herkennen daarin niet het geestelijk leiderschap en ondernemerschap dat ooit de fundamenten en cultuur vormde. Geestelijk leiders zien en vestigen dat ‘van nature’ - dát is waarom ze gegeven zijn.

2. Tentenmakers worden tentenbewakers
Wat ooit flexibel en in beweging was, wordt door bestuurlijke leiders vastgezet. De tent wordt niet meer opgeslagen, maar tot woning verklaard.

“Door het geloof vestigde hij zich in het beloofde land als in een vreemd land, en woonde hij in tenten… want hij verwachtte de stad met fundamenten…” - Hebreeën 11:9-10

Dit is een valkuil voor elke organisatie. Naar binnen gericht raken en vergrijzen gaat vanzelf; naar buiten gericht zijn en verjongen vraagt moed en aanpassing. Abraham bleef in beweging omdat hij een andere stad verwachtte. Vastgeroeste leiders daarentegen stoppen met verwachten en gaan ‘wonen’ in tijdelijke structuren.

3. Sleuteldragers worden poortwachters
In plaats van deuren te openen, ontstaat er controle, afgrendeling en beperking van toegang door bestuurlijke leiders.

“Ik zal je de sleutels van het koninkrijk van de hemel geven; wat je op aarde bindt, zal in de hemel gebonden zijn, en wat je op aarde ontbindt, zal in de hemel ontbonden zijn” - Mattheüs 16:19.

Christus droeg ons op om de sleutels van het Koninkrijk te gebruiken - als vertegenwoordigers van Zijn autoriteit. Toch zie je regelmatig dat sleuteldragers veranderen in poortwachters:

“Wee jullie, wetgeleerden! Jullie hebben de sleutel van de kennis weggenomen; zelf zijn jullie niet binnengegaan, en hen die wilden binnengaan, hebben jullie tegengehouden” - Lukas 11:52.

Bestuurders die poortwachters zijn geworden, vormen een blokkade voor mensen die willen binnengaan in het Koninkrijk en via de organisatie willen bouwen wat God hen laat zien. Zo verliest het bestuur haar geestelijke functie - het ontbreekt aan geestelijk gezag, of het is monddood gemaakt. Van buiten ziet het er misschien solide uit, maar de geestelijke impact en fundamenten lijden.

Misvattingen over geestelijk leiderschap
Er leven een paar hardnekkige ‘ja maar’-vragen in de hoofden van bestuurlijke leiders in deze discussie:

“Een christelijke organisatie is toch geen kerk?”
Dat klopt. Maar elke christelijke organisatie behoort wél geworteld te zijn in het Koninkrijk van God. Ze is misschien geen kerk, maar wel geestelijk van aard. Gods Geest brengt mensen samen rondom een missie en expressie van Zijn Koninkrijk. En eerlijk? Dit zou eigenlijk in elke sector zo mogen werken: geestelijk leiderschap dat voortkomt uit intimiteit met God. Wat ook opvalt is dat de kerkelijk achtergrond van de bestuurders vaak de doorslaggevende bron en onderbouwing vormt. Vaak is die traditioneel, waar over het algemeen geen oog is voor dit inzicht. In dat kerkmodel is geestelijk en praktisch leiderschap gescheiden, wat vaak diep verankerd zit in de mindset van bestuurders. Vaak zijn het mensen die ook in een kerkenraad hebben gezeten. Dit denken kan onbewust dienen als rechtvaardiging om de rol van geestelijk leiderschap ten opzichte van bestuur te wantrouwen en te weren. Dat nemen ze vervolgens mee de organisatie in met alle gevolgen van dien. 'De kerk' heeft dus wel degelijk grote invloed op christelijke organisaties en creëert een botsing tussen herstel en vernieuwing enerzijds en traditie en religieuze mindsets anderszijds. Het zou verstandig zijn een kerkelijke achtergrond te zoeken waar een gezonde visie op apostolisch leiderschap functioneert en wordt gestimuleerd.

“Een geestelijk leider is toch niet per se beter in management?”
Dat hoeft ook niet. Een geestelijk leider is niet geroepen om het bestuur te vervangen. Wat nodig is, is samenwerking: geestelijk leiderschap geeft richting, het bestuur faciliteert, bewaakt en reflecteert. Wanneer de volgorde klopt, komt er zegen op beide. Het doet denken aan een huwelijk: de man neemt initiatief, biedt leiding, voorziet en beschermt; de vrouw ontvangt, adviseert en vermenigvuldigt met wijsheid en zorg. Het is geen competitie, maar complementariteit. Overigens zie je ook wel eens geestelijk leiders die kunnen besturen. Jammer genoeg denken bestuurders nogal eens van zichzelf dat ze ook geestelijk leiders zijn…

“Ik ken eigenlijk geen geestelijk leider…”
Dat is pijnlijk, maar eerlijk. Veel geestelijk leiders zijn zich terug gaan trekken uit organisaties vanwege controle of dominantie door bestuurlijke leiders. Sommigen zijn zelfs geminacht, uitgelachen of afgezet. Er is een cultuur van eer nodig waarin zij kunnen genezen, opstaan en herkend worden. Ook is het een feit dat de cultuur van de organisaties geestelijk leiders niet herkent. Men heeft ideeën over profielen die niet gebaseerd zijn op Gods plan, maar op menselijke aannames waardoor geestelijk leiders vaak over het hoofd worden gezien.

Wat nu?
Vecht elkaar niet de tent uit. De weg vooruit vraagt om herstel op drie fronten:

1. Hemels herstel: legale gronden opruimen
Veel organisaties zijn geestelijk vastgelopen door onuitgesproken geestelijke verbonden, afzetten van door God gegeven mensen of oud zeer. Het bloed van Jezus en de zalving van de Geest mag daar eerst zijn werk doen. Erken, belijd en verbreek deze zaken als leiders voor Gods troon - en eis doorbraak op basis van Zijn gerechtigheid. Laat dit proces niet achterwege, hoe goedbedoeld of doordacht je veranderplannen als bestuurlijke leider ook zijn.

"Wat moet Ik met je beginnen, Efraïm? Wat moet Ik met je beginnen, Juda? Want jullie liefde is als een ochtendnevel, als dauw die ’s morgens vroeg verdwijnt. Daarom heb Ik jullie gedood met de woorden die Ik sprak, jullie neergehouwen door mijn profeten; zo brak het volle licht van mijn recht door" - Hosea 6:4-5.

Zaken als angst, afwijzing, hoogmoed en religie in bestuurlijke leiders zijn echte bedreigingen voor een christelijke organisatie. Ook de afwezigheid van fundamenten in medewerkers zoals de dopen in water en Geest maken een organisatie kwetsbaar. Zonder echte geestelijke reiniging blijft de tegenstander een ingang houden. Eerlijk gezegd, als je bij het lezen van dit punt je bestuurlijke wenkbrauwen fronst vraag ik me af in hoeverre je toe bent aan geestelijk leiderschap. Dit is een scherp woord, maar misschien wel nodig.

2. Gezonde positionering: de juiste mensen op de juiste plek
Bestuurders mogen besturen. Graag zelfs. Maar zoek en erken ook geestelijk leiders: mensen die wandelen in intimiteit met God, visie ontvangen en geestelijk kunnen navigeren. Laat deze mensen teams vormen waarin deze rollen zich goed tot elkaar verhouden en elkaar goed aanvullen. Stap uit de misvatting dat bestuurders automatisch geroepen zijn om geestelijk leiding te geven - dat is een sociaal construct, geen Bijbels principe.

Petrus nam het woord en zei tegen Jezus: "Heer, het is goed dat wij hier zijn. Als U wilt zal ik hier drie tenten maken, een voor U, een voor Mozes en een voor Elia." Hij was nog niet uitgesproken of een stralende wolk overdekte hen, en uit de wolk klonk een stem: "Dit is mijn geliefde Zoon, in Hem vind Ik vreugde. Luister naar Hem!" - Mattheüs 17:4-5.

Alles wat je doet en bouwt, mag je doen vanuit het besef dat je een burger van het hemelse Koninkrijk bent. Petrus mocht dit gaan zien. Hij wilde vastleggen wat hij ervoer, terwijl het doel openbaring van Gods orde was.

3. Cultuur van eer: investeren in geestelijk leiderschap
Geestelijk leiderschap vraagt niet om een functie, maar om erkenning. Geef ruimte aan apostelen, profeten en meedenkers om te bouwen. Tegelijk: bouw aan een cultuur waarin bestuurders niet domineren, maar dienen. Waar geestelijke leiding wordt geëerd, komt leven. Geestelijk leiderschap kun je ontwikkelen in de mensen die daarvoor geroepen zijn. Wanneer je dat doet, zullen zij dat vermenigvuldigen in en door de organisatie en achterban.

De les is eenvoudig: een christelijke organisatie wordt niet geleid door strategie alleen, maar door de Geest. Bestuurders zijn onmisbaar, maar niet als geestelijke leiders. Laat visie stromen vanaf Gods troon, en zie hoe bestuur, organisatie en missie samen tot bloei komen.

De roem van Salomo, die de naam van de HEER tot eer strekte, was tot de koningin van Seba doorgedrongen. Ze ging naar hem toe om hem met raadsels op de proef te stellen" - 1 Koningen 10:1.

Een goed functionerende christelijke organisatie, die zowel strategisch als geestelijk scherp staat, heeft impact en dat blijft niet onopgemerkt in de geestelijke wereld.

Ik realiseer me dat dit onderwerp gelaagd en gevoelig is. Er zijn uiteenlopende visies, ervaringen en organisatorische realiteiten die meespelen. Organisaties hebben processen, bestaansrecht en disruptieve ervaring die aandacht en evaluatie vragen. Toch is dit artikel bedoeld als een uitnodiging om niet alleen praktisch, maar ook geestelijk leiderschap serieus te herijken.

De vraag die we ons mogen stellen is: bouwen we aan structuren die standhouden in het licht, of geven we ruimte aan wat de missie vertraagt?