'Laat ik beginnen met op te merken dat de gewoonte om zondags twee keer naar de kerk te gaan een heel goede gewoonte is', antwoordt ds. A. I. Kazen. 'Geen zaligmakende gewoonte (alsof je door je kerkgang wat zou kunnen verdienen bij God), maar wel een heel goede gewoonte. Probeer je eens voor te stellen hoe het zou zijn als je alleen de erediensten bijwoont op de momenten dat je er behoefte aan hebt, er ‘zin’ in hebt, honger en dorst hebt naar God en naar alles van Hem. Ik zou niet durven beweren dat ik er dan elke zondag twee keer zou zijn…' De hersteld hervormde predikant wijst ook op Hebreeën 10:25, waar wordt opgeroepen om 'onderlinge bijeenkomsten niet na te laten'.

Zoals wel vaker voorkomt, kent ook jouw dilemma een zogenaamd ‘grijs gebied’. Uit wat je schrijft blijkt voor mij niet ondubbelzinnig welke categorie op jouw gezinssituatie van toepassing is. Het heeft er ook alle schijn van dat dit per gezinslid ook nog weer verschillend is. Wel willen en kunnen en wel gaan (jijzelf). Niet willen en zoveel mogelijk niet gaan (je dochter). Wel kunnen, niet willen, toch gaan (je man). Terwijl er voor jouzelf en je dochter ook nog (soms) niet kunnen mee lijkt te spelen door het ‘volle hoofd’ en de balans tussen benodigde en beschikbare energie. Dit is wat ik als een grijs gebied aanmerk.

Ja, actief luisteren in de eredienst kost energie. Ja, reformatorische erediensten kenmerken zich over het algemeen door een hoge informatiedichtheid (veel luisteren). Ja, voor de één is dit behapbaarder dan voor een ander. Ik kan echter niet in jouw hoofd en in dat van je dochter kijken. Ook kan ik het energieniveau van iemand anders niet peilen. Het is dan ook lastig voor mij om een zwart-wit antwoord op je vraag te geven. Wat ik kan zeggen, is: ga, met elkaar, zoveel als mogelijk is. Ga als het half kan toch maar helemaal. Want, je werpt het zelf al op, hoe ga je de tijd die anders kerktijd is dan invullen? De vraag stellen is hem denk ik ook beantwoorden.'