De christelijke zorgverzekeraar kon in haar bestaansperiode op veel steun van christenen rekenen, onder meer omdat men zich profileerde als een zorgverzekeraar die voor het leven kiest. Vanwege de christelijke identiteit koos men er onder meer voor om abortus, euthanasie en transgenderzorg niet vanuit het basispakket te vergoeden. Datzelfde gold ook voor standaard IVF. Die keuze was wettelijk gezien ook mogelijk gezien een amendement van André Rouvoet (ChristenUnie) en Bas van der Vlies (SGP) uit 2004. Daarin staat dat een zorgverzekeraar een afwijkend basispakket mag aanbieden op basis van ethische of levensbeschouwelijke redenen.

Kritiek
Pro Life maakte dus gebruik van die mogelijkheid, maar het afgelopen jaar zwol de kritiek vanuit met name progressieve hoek steeds verder aan. Met name GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet verzette zich met hand en tand tegen de werkwijze van de zorgverzekeraar. Ze stelde er in december 2021 Kamervragen over. Hugo de Jonge, toenmalig minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, stelde echter dat Pro Life niets verkeerds doet: ‘Iedere verzekerde heeft de mogelijkheid om een zorgverzekeraar en zorgverzekering te kiezen die het beste aansluit bij zijn of haar voorkeuren. Artikel 11 lid 5 Zvw biedt Pro Life de mogelijkheid om op grond van een bepaalde ethische of levensbeschouwelijke reden controversiële prestaties buiten de basisverzekering te laten. Daarmee kan een verzekeraar met een aangepaste basisverzekering keuzevrijheid bieden voor mensen die bepaalde behandelingen in strijd vinden met hun levensovertuiging.’

Toch verdween de kritiek niet en de maatschappelijke druk op Pro Life werd ook steeds groter. Critici stelden onder meer dat kinderen, die automatisch met hun ouders zijn meeverzekerd, op deze manier geen toegang hebben tot in hun ogen cruciale zorg als abortus en transgenderzorg. Overigens wordt abortus bij een kliniek sowieso al niet vergoed uit het basispakket maar uit afzonderlijke subsidie. Het gaat derhalve enkel om abortussen die in het ziekenhuis plaatsvinden.

Ook Zilveren Kruis Zorgverzekeringen, het moederbedrijf van zorgverzekering Pro Life, kreeg veel kritiek. Daarom heeft men samen met de christelijke zorgverzekeraar besloten om in te grijpen. Vanaf 1 januari 2023 worden abortus, euthanasie, transgenderzorg en standaard IVF opgenomen in het basispakket van Pro Life.

Zwart-wit
In een video op de website van Pro Life legt directeur Jos Leijenhorst die beslissing verder uit: “We merken dat er tweedeling ontstaat in de samenleving en soms ook onder christenen. Door vergoedingen uit te sluiten komen mensen tegenover elkaar te staan. Sommige mensen voelen zich door onze keuzes gekwetst. Dat uit zich in kritiek op onze organisaties, politieke discussies en in vragen aan de regering. Soms op basis van onjuistheden en soms op basis van fundamentele meningsverschillen.”

“Dat raakt ons”, vervolgt de directeur. “Want we willen respectvol naast en met elkaar leven, ook als we van mening verschillen. We willen mensen laten nadenken over onderwerpen zoals de beschermwaardigheid en maakbaarheid van het leven. We willen mensen ook helpen bij het maken van keuzes.”

Volgens Pro Life wordt er ook onder christenen verschillend gedacht over het niet opnemen van onder meer abortus en euthanasie in het basispakket: “Want in hoeverre doet dit recht aan soms ontzettend ingewikkelde situaties? We delen vaak dezelfde waarden, maar we kunnen verschillen in hoe we dat vertalen naar keuzes. Voor wie onze huidige polisvoorwaarden te zwart-wit vindt, is er nu geen zorgverzekering met christelijke hulp en services zoals wij die bieden.”

Verder legt Leijenhorst uit wat men nu precies wil bereiken met de veranderingen: “We willen voorkomen dat mensen denken dat wij zwart-wit kijken naar grote levensvragen. Dat vormt een drempel om in gesprek te gaan en soms zelfs om te kunnen kiezen voor een zorgverzekering met christelijke hulp en services. Ja, we hebben bedenkingen en soms bezwaren bij behandelingen. We hopen dat mensen daarover willen nadenken, maar uiteindelijk beslissen mensen zelf en deze verandering bevestigt dat.”

Opgeven van principes
Pro Life wil naast mensen blijven staan bij het maken van keuzes en het beantwoorden van vragen rondom abortus, euthanasie en geslachtsverandering: “We gaan extra investeren in de hulp van vertrouwensartsen waarmee je in gesprek kunt. Zo helpen we mensen op weg bij het maken van keuzes.”

De beslissing over deze veranderingen zijn niet zomaar genomen, zo legt Leijenhorst uit: “We hebben er acht maanden intensief over gepraat en we zijn ons ervan bewust dat sommigen het ervaren als opgeven van principes. Anderen zullen het ervaren als een goede stap die christenen verbindt en die meer ruimte biedt om geloof, zorg en hulp samen te brengen.”

“We staan nog altijd voor de beschermwaardigheid van het leven”, benadrukt de directeur. “Wij geloven dat het leven uniek, geliefd en waardevol is voor God. Dat blijven we uitdragen. We zetten ons al bijna 100 jaar in voor zorg die daarbij past. Denk aan IVF waarbij geen embryo’s overblijven, zorg rondom het levenseinde en hulp voor ongewenst zwangere vrouwen.”

Pijnlijke ontwikkeling
Vanuit de christelijke achterban van Pro Life wordt ontsteld gereageerd op de aanstaande verandering. Onder andere Kees van der Staaij, SGP-fractievoorzitter in de Tweede Kamer, reageert: ‘Heel triest en onverdraagzaam dat publieke druk de bewust wettelijke mogelijkheid (amendement Vander Vlies – Rouvoet) om recht te doen aan eigen levensovertuiging volstrekt ondermijnt.’ Zijn partijgenoot in de Eerste Kamer en tevens directeur van NPV-Zorg voor het Leven Diederik van Dijk spreekt van een ‘pijnlijke ontwikkeling’: ‘Wrang dat zo een identiteitsgebonden organisatie naar de uitgang wordt gedirigeerd. Het motiveert de NPV op nog krachtiger en zichtbaarder op te komen voor de beschermwaardigheid van ál het leven.’

Mirjam Bikker, Tweede Kamerlid en woordvoerder op het gebied van medische ethiek namens de ChristenUnie, vraagt zich op Twitter af of er nog ruimte voor verschil is: ‘Dat je vanuit je diepste overtuiging samen een collectief mag vormen, geeft vrijheid. Daarom valt die me echt zwaar. De maatschappelijke en politieke druk wordt zo opgevoerd dat de ruimte voor verschil verdwijnt.’

Kwalijk en zorgelijk
Maar er klinkt ook flinke kritiek op de christelijke zorgverzekeraar zelf op social media. ‘Het financieren van het doden van ongeboren kinderen laat zich niet maskeren door een zorgvuldige communicatiestrategie’, reageert ds. A. S. Middelkoop, predikant van de Hersteld Hervormde Kerk in Sint-Annaland. ‘We kunnen het ene niet wegstrepen tegen het andere, als het om leven gaat.’

‘Uiterst pijnlijke koerswijziging bij Pro Life Zorg’, reageert Kees van Helden van het platform Kies Leven. ‘Het ongeboren leven is beschermwaardig. Kies Leven zal het ongeboren leven blijven verdedigen, een stem geven totdat het is geaborteerd. Dankbaar dat ik voor 1 dag in de week hier begonnen ben.’

‘Kwalijk en zorgelijk!’, reageert stichting Schreeuw om Leven. ‘Zilveren Kruis neemt met Pro Life Zorg mensen die anders moreel denken dan mainstream niet serieus. Schreeuw om Leven volgt verdergaande gesprek kritisch en ziet de uitnodiging tegemoet voor bijdrage rond abortus (hulpverlening).'

Principes opgeven
Ook anderen reageren op social media op het nieuws. Annelijn de Gier, actief voor de ChristenUnie: ‘Erg jammer dat een christelijke organisatie heeft moeten zwichten voor de normen en waarden van de seculiere wereld in plaats van voet bij stuk te houden en te blijven staan waar ze voor staan: het leven.’

Tom de Nooijer gemeenteraadslid in Oldebroek namens Christelijk Verbond Oldebroek (CVO), haalt hard uit naar de zorgverzekering: ‘In plaats van je christelijke pro-life principes hooghouden, en uiteraard niet zwichten voor het intolerante gepiep van GroenLinks en co, zwichten jullie. Want: ‘de ophef raakt ons’, ‘respectvol’ en ‘zorgvuldig’.’ Ook reageert hij op een tweet van Pro Life waarin men zegt te hopen dat het debat luwt: ‘Je principes opgeven, want zo ‘hoop je dat het harde debat luwt’. Naast dat dat een verkeerde prioriteit is (je moet juist je principes verdedigen), gaat het uiteraard niet gebeuren’, aldus De Nooijer. ‘Het is zeer kwalijk dat jullie voor deze verkeerde doelstelling vrijwillig zwichten.’

Corinne Ellemeet, het Kamerlid dat namens GroenLinks de strijd aanbond met de zorgverzekeraar, is juist verheugd over het nieuws: 'Goede en juiste beslissing van deze zorgverzekeraar. De zorg voor iedereen moet ook echt voor iedereen beschikbaar zijn', schrijft ze op Twitter. Voormalig NPV-directeur Van den Berg, die ook betrokken was bij de oprichting van Pro Life, is juist enorm bezorgd. Hij spreekt in het Reformatorisch Dagblad van een enorme schok en vraagt zich hardop af of je "moet capituleren of strijdend ten ondergaan". Als alle stof straks is neergedaald, blijven de woorden van Van den Berg tegenover het dagblad wellicht hangen: "Pro Life ondergraaft zijn bestaansrecht. Ik vraag me af of dit geen grote gevolgen zal hebben. Contracten met christelijke hulpverleners kun je ook via een algemene verzekeraar afsluiten; daarvoor is Pro Life niet nodig."