Met enige regelmaat besteedt de kerkelijke pers aandacht aan het grote aantal predikantsvacatures, vacatures die bovendien vaak lang duren. Er wordt gesproken over het tekort aan predikanten en kerkelijk werkers. Daarnaast is er al langer zorg over het gebrek aan mobiliteit van (gemeente)predikanten.

Enkele jaren geleden is er in onze kerk uitgebreid nagedacht en gesproken over dit thema in het kader van Kerk 2025. Opvallend was dat ook toen juist de vragen rondom mobiliteit voor de meeste hoofdbrekens zorgden. De nota ‘Naar een cultuur van mobiliteit’ die in februari 2017 verscheen, stelt in paragraaf 6: ‘De werkgroep is van oordeel dat over vijftien à twintig jaar de situatie op de arbeidsmarkt van predikanten geheel anders zal zijn dan nu. Er zal een cultuur van mobiliteit, flexibiliteit en teamwork zijn gegroeid, zoals we ons die op dit moment nog niet kunnen voorstellen.’

In feite staat hier dat het beleid rondom mobiliteit wordt gevormd door hoe de praktijk zich zal ontwikkelen. Zo gaat het inderdaad vaak in de kerk. Dan vormt de praktijk het beleid. Maar is dit ook wenselijk? Vandaar dit ervaringsverhaal, bedoeld als aanzet tot blijvende bezinning.

Wonen en werken
De praktijk dat je als predikant in de gemeente woont waar je bevestigd wordt, heeft diepe pastorale wortels: als pastor maak je zo ook deel uit van de gemeenschap, in vreugde en verdriet. Langzaam maar zeker is deze gewoonte echter meer onder druk komen te staan. Daarvoor is een aantal factoren aan te wijzen.

In de tweede helft van de twintigste eeuw ontstaat langzaam maar zeker het fenomeen van de predikant in deeltijdfunctie. Dat had en heeft ook gevolgen voor de woonsituatie. Als predikant van twee gemeenten in deeltijd moet je kiezen waar je woont. Het aantal deeltijdaanstellingen is duidelijk toegenomen de afgelopen jaren, onder andere omdat (wijk)gemeenten een voltijd predikantsplaats financieel niet meer kunnen opbrengen.

Daarnaast neemt het aantal (wijk)gemeenten dat een pastorie ter beschikking heeft voor de predikant af, hoewel dat kerkordelijk wel verplicht is. Min of meer parallel aan deze ontwikkeling is het bezit van een eigen woning onder predikanten toegenomen.

In de genoemde nota worden deze ontwikkelingen reeds gesignaleerd en geduid als een belemmering voor de mobiliteit van predikanten. Dat is begrijpelijk en terecht, maar daarmee werd nog geen richting gewezen voor de toekomst, terwijl dat mijns inziens wel gewenst is. In ieder geval was dat waar ik zelf naar op zoek gegaan ben.

Blijven wonen
Toen we als gezin in 2010 naar Bergschenhoek verhuisden, waren onze kinderen nog relatief klein. Toch merkten we dat de verhuizing voor de oudste twee kinderen al een behoorlijke impact had. Ik kwam in Bergschenhoek in een situatie van instabiliteit en kreeg als opdracht om te werken aan herstel van vertrouwen en te zoeken naar een weg voor de toekomst. Het was een opdracht waar ik met vreugde aan kon werken, maar die ook tijd vroeg.

Op het moment dat er in mijn hoofd en hart langzaam maar zeker ruimte ontstond voor een nieuwe roeping, zaten onze kinderen op de middelbare school. Ze maakten deel uit van een mooie vriendengroep in Bergschenhoek, die ook voor hun betrokkenheid bij de gemeente en het geloof heel belangrijk was. Vanuit dat besef groeiden we langzaam maar zeker toe naar de overtuiging dat het goed is om hier te blijven. Dat wil zeggen: te blijven wonen. We vroegen en kregen toestemming van de kerkenraad om een eigen huis te kopen. We hebben dat als een geschenk van Hogerhand ervaren.

Maar daarmee was de zoektocht nog niet voorbij. Integendeel zelfs. Want betekent ‘hier wonen’ daarmee ook automatisch nog jarenlang ‘hier werken’? In mij werd de overtuiging sterker dat dit niet vanzelfsprekend was. Hoe dan wel? Ik realiseerde me hoe predikanten in een stadsgemeente vaak helemaal niet wonen in de wijk waaraan ze verbonden zijn, maar soms juist aan de andere kant van de stad.

Ds. A. D. L. Terlouw uit Bergschenhoek is predikant van de protestantse gemeente te Boskoop. Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 31 augustus 2023. Neem een jaarabonnement (€ 52,50). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van deze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!