Vrouwendiscussie CGK is in het fundamentalisme-frame geramd

‘Religie is weer eens in het fundamentalisme-frame geramd, het enige frame dat tegenwoordig nog begrepen lijkt te worden - omdat het zo lekker zwartwit is, niet te moeilijk, en zich goed leent voor oneliners’, stelt theoloog Stefan Paas. Afgelopen weekend zond Nieuwsuur een reportage uit over hoe de discussie over ‘vrouw in ambt’ voor verdeeldheid zorgt binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). De hoogleraar missiologie en interculturele theologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en hoogleraar missiologie aan de Theologische Universiteit Kampen reageert uitgebreid via Twitter.

‘CGK in het nieuws. Het gaat volgens NOS over de vraag of 1 vers uit 1 Korinthe 14 wel letterlijk genomen moet worden als gebod voor vandaag. Over de rest van het hoofdstuk is de CGK het eens: niemand neemt dat letterlijk als gebod voor vandaag. Ik durf zelfs te zeggen: weinig hoofdstukken uit het Nieuwe Testament (nota bene vol richtlijnen voor de eredienst) zijn door gereformeerden zo weinig letterlijk nagevolgd als dit.

Hier overigens de reportage die Nieuwsuur maakte over de CGK, met voor- (Urk) en tegenstanders (Emmeloord) van het vrouwenbesluit van de generale synode. Wat dan erg jammer is (maar het valt ook niet mee als gewone dominee om ineens voor de tv je ding te doen)... dat hier een keurig seculier frame wordt neergezet: fundamentalistische letterlijke tekstenlezers (ds leest gewillig twee 'zwijgteksten' voor) vs leuke, moderne, ongevaarlijke gelovigen die alleen dingen zeggen als 'ha ha, vrouwen doen bij ons gewoon mee, hoor'.

De Urk-kant is jammer, want voor het plukken van twee teksten en dan zeggen dat iedereen die gewoon moet gehoorzamen, daarvoor hoef je niet naar Apeldoorn, zogezegd. En de Emmeloord-kant is jammer, want zo lijkt het alsof die niets doen met Bijbeluitleg en exegese op dit punt. Ik verwacht vast te veel van televisie (de journalist verwijt ik niets), maar dit had handiger, beter gekund, meer inzichtgevend in wat dat nu is: geloven, kerkzijn, hoe christenen met de Bijbel omgaan. Nu was het gewoon twee hoepels waardoor de beide kerken gewillig sprongen.’

Fundamentalisme-frame en ‘Gods Woord’ gehoorzamen
‘En wat ik nog het vervelendst vind: zo lijkt het alsof alleen degenen die de vrouw niet in het ambt willen de Bijbel lezen ('je moet de teksten gehoorzamen'), terwijl de rest maar gewoon een beetje kijkt waar de culturele wind vandaan komt. En wat daarvan uiteindelijk de boodschap is: de Bijbel is een verouderd boek dat alleen op Urk nog (een beetje) serieus genomen wordt, maar weldenkende mensen kunnen daar niks meer mee in onze tijd, zelfs gelovigen niet.

Ofwel, religie is weer eens in het fundamentalisme-frame geramd, het enige frame dat tegenwoordig nog begrepen lijkt te worden - omdat het zo lekker zwartwit is, niet te moeilijk, en zich goed leent voor oneliners. Dat beeld over hoe gelovigen omgaan met heilige boeken is hardnekkig.

Ik kreeg ook verschillende reacties in de trant van 'nou, christenen geloven toch dat het Gods Woord is, dus dan moet je toch gewoon doen wat er staat?'. Laat ik er een paar dingen van zeggen: 1. Ik vergelijk op dit punt theologie graag met rechtswetenschap.
De wet heeft beslissend gezag ('Gods Woord', zogezegd), maar dat betekent niet dat er geen rechtsgeleerden en rechtbanken nodig zijn. Het moet altijd uitgelegd, toegepast, gewogen, in context gelezen, etc.

In de USA zie je dat bijvoorbeeld in de omgang met de Constitutie. Daarin zijn verschillende scholen, bijvoorbeeld (a) originalist: lezen zoals Founders het toen bedoeld hebben, (b) meer hermeneutisch: lezen in de geest van de Founders (c) letterlijk: gewoon lezen wat er staat, alsof het wiskunde is. Je kunt zeggen dat (c) de meest naïeve is en (a) de meest conservatieve (denk aan het stuk van Alito over Roe v Wade). In de Bijbeluitleg zie je gelijksoortige dynamieken. De dominee op Urk (althans zoals de reportage het weergeeft) koos optie (c). Opties (a) en (b) zijn theologischer.