Vrouwendiscussie CGK is in het fundamentalisme-frame geramd

Nieuws 1 juni 2022 Redactie
Stefan Paas

‘Religie is weer eens in het fundamentalisme-frame geramd, het enige frame dat tegenwoordig nog begrepen lijkt te worden - omdat het zo lekker zwartwit is, niet te moeilijk, en zich goed leent voor oneliners’, stelt theoloog Stefan Paas. Afgelopen weekend zond Nieuwsuur een reportage uit over hoe de discussie over ‘vrouw in ambt’ voor verdeeldheid zorgt binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). De hoogleraar missiologie en interculturele theologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en hoogleraar missiologie aan de Theologische Universiteit Kampen reageert uitgebreid via Twitter.

‘CGK in het nieuws. Het gaat volgens NOS over de vraag of 1 vers uit 1 Korinthe 14 wel letterlijk genomen moet worden als gebod voor vandaag. Over de rest van het hoofdstuk is de CGK het eens: niemand neemt dat letterlijk als gebod voor vandaag. Ik durf zelfs te zeggen: weinig hoofdstukken uit het Nieuwe Testament (nota bene vol richtlijnen voor de eredienst) zijn door gereformeerden zo weinig letterlijk nagevolgd als dit.

'En wat ik nog het vervelendst vind: zo lijkt het alsof alleen degenen die de vrouw niet in het ambt willen de Bijbel lezen ('je moet de teksten gehoorzamen'), terwijl de rest maar gewoon een beetje kijkt waar de culturele wind vandaan komt.'

Hier overigens de reportage die Nieuwsuur maakte over de CGK, met voor- (Urk) en tegenstanders (Emmeloord) van het vrouwenbesluit van de generale synode. Wat dan erg jammer is (maar het valt ook niet mee als gewone dominee om ineens voor de tv je ding te doen)... dat hier een keurig seculier frame wordt neergezet: fundamentalistische letterlijke tekstenlezers (ds leest gewillig twee 'zwijgteksten' voor) vs leuke, moderne, ongevaarlijke gelovigen die alleen dingen zeggen als 'ha ha, vrouwen doen bij ons gewoon mee, hoor'.

De Urk-kant is jammer, want voor het plukken van twee teksten en dan zeggen dat iedereen die gewoon moet gehoorzamen, daarvoor hoef je niet naar Apeldoorn, zogezegd. En de Emmeloord-kant is jammer, want zo lijkt het alsof die niets doen met Bijbeluitleg en exegese op dit punt. Ik verwacht vast te veel van televisie (de journalist verwijt ik niets), maar dit had handiger, beter gekund, meer inzichtgevend in wat dat nu is: geloven, kerkzijn, hoe christenen met de Bijbel omgaan. Nu was het gewoon twee hoepels waardoor de beide kerken gewillig sprongen.’

Fundamentalisme-frame en ‘Gods Woord’ gehoorzamen
‘En wat ik nog het vervelendst vind: zo lijkt het alsof alleen degenen die de vrouw niet in het ambt willen de Bijbel lezen ('je moet de teksten gehoorzamen'), terwijl de rest maar gewoon een beetje kijkt waar de culturele wind vandaan komt. En wat daarvan uiteindelijk de boodschap is: de Bijbel is een verouderd boek dat alleen op Urk nog (een beetje) serieus genomen wordt, maar weldenkende mensen kunnen daar niks meer mee in onze tijd, zelfs gelovigen niet.

Ofwel, religie is weer eens in het fundamentalisme-frame geramd, het enige frame dat tegenwoordig nog begrepen lijkt te worden - omdat het zo lekker zwartwit is, niet te moeilijk, en zich goed leent voor oneliners. Dat beeld over hoe gelovigen omgaan met heilige boeken is hardnekkig.

'Ofwel, religie is weer eens in het fundamentalisme-frame geramd, het enige frame dat tegenwoordig nog begrepen lijkt te worden.'

Ik kreeg ook verschillende reacties in de trant van 'nou, christenen geloven toch dat het Gods Woord is, dus dan moet je toch gewoon doen wat er staat?'. Laat ik er een paar dingen van zeggen: 1. Ik vergelijk op dit punt theologie graag met rechtswetenschap.
De wet heeft beslissend gezag ('Gods Woord', zogezegd), maar dat betekent niet dat er geen rechtsgeleerden en rechtbanken nodig zijn. Het moet altijd uitgelegd, toegepast, gewogen, in context gelezen, etc.

In de USA zie je dat bijvoorbeeld in de omgang met de Constitutie. Daarin zijn verschillende scholen, bijvoorbeeld (a) originalist: lezen zoals Founders het toen bedoeld hebben, (b) meer hermeneutisch: lezen in de geest van de Founders (c) letterlijk: gewoon lezen wat er staat, alsof het wiskunde is. Je kunt zeggen dat (c) de meest naïeve is en (a) de meest conservatieve (denk aan het stuk van Alito over Roe v Wade). In de Bijbeluitleg zie je gelijksoortige dynamieken. De dominee op Urk (althans zoals de reportage het weergeeft) koos optie (c). Opties (a) en (b) zijn theologischer.

In de theologie geldt dan verder dat het nog wat complexer is dan in de rechtswetenschap, omdat theologen werken met een boek dat een veelheid van genres bevat, niet alleen juridische teksten dus. Bij deze discussie over vrouw in ambt gaat het vaak over brieven van Paulus. Dan komen vragen als: wat is de status van een brief, hoe was die bedoeld? Richtlijn voor alle tijden of situationeel? En moeten we hem lezen zoals Paulus het toen schreef (optie a), of moeten we denken: wat zou hij met de kennis van nu in deze situatie gezegd hebben? (optie b). Het gaat me nu niet om de antwoorden. Het gaat me er slechts om te laten zien dat uitgaan van gezaghebbende teksten wel degelijk samengaat met interpretatie, met verschillende scholen van benadering, etc.

De trend onder protestanten is al pakweg een halve eeuw in de richting van meer samenwerking en fusie, in plaats van andersom.

Ik heb het dan nog niet eens over meer moraalfilosofische overwegingen, zoals: moeten we gezaghebbende teksten primair lezen als regulerend (Kantiaans) of meer als deugdvormend (Aristotelisch, McIntyre, etc.)? Enfin, het is een ongelooflijk boeiend, uitdagend vak. Nou ja, 'letterlijk' lezen is wel zo'n beetje het meest ongeïnformeerde en naïeve frame dat je kunt gebruiken bij het lezen van teksten in het algemeen en de Bijbel in het bijzonder. Illustratie: Augustinus schreef een boek 'Genesis naar de letter', waarin hij vervolgens Genesis allegorisch uitlegde.

Van de predikant van Emmeloord begrijp ik dat hij heus geprobeerd heeft ook zijn kant van de Bijbelexegese te laten zien, maar blijkbaar paste dit niet in het Nieuwsuur-frame. Jammer.’

Kerkscheuring op komst?
Paas vervolgt: ‘Hoewel het woord #kerkscheuring al een dag trending was (op Twitter red.), geloof ik niet dat het ervan komt. CGK'ers die niet langer willen blijven in een kerk die de vrouw uit het ambt weert, kunnen zich nu immers gemakkelijk aansluiten bij de verenigde GKv/NGK. En het zou me eigenlijk ook niet echt verbazen als de situatie na de synode gewoon blijft zoals die was, met geleidelijk aan wat meer gemeenten die wel vrouwen in het ambt toelaten. Er zal gemopperd en gedreigd worden, maar we moeten nog maar zien of dat echt tot scheuring leidt.

Ongeacht het feit dat #kerkscheuring trending was, omdat dit zo lekker in de groef valt van 'die christenen hebben altijd ruzie': de trend onder protestanten is al pakweg een halve eeuw in de richting van meer samenwerking en fusie, in plaats van andersom.’

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Kinderen in Zuid-Soedan
Nieuws

Grote Kerk Elst: Rustpunt én Zegenplek tijdens de Nijmeegse Vierdaagse

Op dinsdag 15 juli vormt de Grote Kerk in Elst opnieuw een geliefd rustpunt op de route van de Nijmeegse Vierdaagse. Wandelaars en toeschouwers zijn van harte welkom voor koffie, thee, koek en fruit, een vriendelijk woord én, dit jaar voor het eerst,

Debby van Galen
Boekfragment

Profetie is geen show: wat leert de Bijbel écht hierover?

Lang niet alle profeten werden als zodanig bekend. Dat komt omdat een profeet niet noodzakelijkerwijs op een specifieke missie werd gestuurd. Ook ontving de profeet niet altijd een opdracht om een boodschap voor de eeuwigheid, of zelfs voor zijn eige

Bert Put en Leendert van den Heuvel
Nieuws

GerGem Dordrecht waarschuwt tegen evangelisten: ‘Ga het gesprek niet aan’

‘Ga niet in gesprek of discussie met deze mensen, dat is vruchteloos en kan hooguit leiden tot escalatie.’ Met deze oproep waarschuwt de kerkenraad van de gereformeerde gemeente in Dordrecht tegen twee evangelisten die de confrontatie niet schuwen. B

Avi Mizrachi
Positief nieuws

Mensen in Israël ontdekken: "Jezus is ook de Messias voor Joden"

Terwijl de raketten vanuit Iran neerregenden en haar twee jonge kinderen op straat stonden, gooide D’vora M.B. zich over hen heen als menselijk schild. “We lagen op de grond, in de open lucht, zonder bescherming. Mijn dochter raakte lichtgewond door

Rode Lijn-protest
Nieuws

Rode Lijn-protest: PKN-leden eisen krachtiger geluid tegen oorlogsleed Gaza

Op dinsdagmiddag trokken zo’n 250 predikanten, kerkelijk werkers en PKN-leden een symbolische rode lijn voor het dienstencentrum van de Protestantse Kerk in Utrecht. Gehuld in rood protesteerden zij tegen het Israëlische geweld in Gaza en vroegen zij

Utrecht
Nieuws

PKN spreekt zich uit tegen asielplannen: "Hulp bieden is geen misdaad"

Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer toonde zich afgelopen week voorstander van de Asielnoodmaatregelenwet. Daarin staat onder meer dat illegaliteit én hulp aan illegaal in Nederland verblijvende mensen strafbaar wordt. De SGP stemde voor de wet

Soedan
Verdieping

Soedanese kerkleider over christenen in oorlog en chaos: "Ze zijn bijzonder kwetsbaar"

De oorlog in Soedan is geen hoofdonderwerp in het nieuws. Los van korte updates of een keer een achtergrondverhaal lijkt de strijd en humanitaire crisis zich af te spelen buiten het zicht van de rest van de wereld. Met zeker 11,6 miljoen mensen die i

Spanje
Nieuws

Pastorale hulp mogelijk strafbaar door wetsvoorstel met verbod op conversietherapie in Spanje

De Spaanse Evangelische Alliantie (AEE) slaat alarm over een wetsvoorstel waarin conversietherapieën verboden worden. Volgens de AEE zorgt de nieuwe wet ervoor dat pastorale hulp aan mensen die worstelen met hun seksuele geaardheid of genderidentitei

Meerartikelen

Forrest Frank
Nieuws

Christelijke muziek aan opvallende opmars bezig in Amerikaanse hitlijsten

In de Verenigde Staten maken christelijke en traditionele popsongs een opvallende opmars in de hitlijsten. Verschillende artiesten met een geloofsachtergrond breken door naar het grote publiek. Volgens het muziekplatform Billboard is er sprake van ee

Overstromingen Texas
Nieuws

Dodental christelijk zomerkamp Texas stijgt naar 27: ‘Onze harten zijn gebroken’

Het dodental na de overstromingen in Texas is maandag opgelopen tot 90. Onder de slachtoffers zijn inmiddels 27 meisjes en begeleiders van het christelijke zomerkamp Camp Mystic bevestigd. Tien meisjes en één begeleider zijn nog vermist. De situatie

Ds. W. van Klinken
Video

HHK-predikant merkt op dat dominees het steeds moeilijker vinden om voor Israël te bidden

De oorlog tussen Israël en Hamas zorgt voor verdeeldheid binnen de kerk. Waar veel christenen zich vanwege de Joodse wortels van de Bijbel met Israël verbonden voelen, zijn er ook christenen die zich achter de Palestijnen scharen. HHK-predikant W. va

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over de Heilige Geest: "Hij wil een intieme relatie met jou"

"Toen jij opnieuw geboren werd, kwam de Heilige Geest ook in jou wonen. De Heilige Geest verlangt ernaar om een intieme relatie met jou te hebben. Neem dus de tijd om de stem van de Goede Herder te leren kennen", aldus Wilkin van de Kamp. In een nieu

Elvis E
Levensverhaal

Topmuzikant Elvis E groeide op als prins in Nigeria: "God betekent alles voor mij"

Elvis E heeft een bijzonder levensverhaal en vertelde daar afgelopen zondag uitgebreid over bij Hour of Power.  De musicus groeide op in Nigeria en werd als prins geboren. Hij kende daar rijkdom en armoede. God betekent alles in zijn leven. "Waar ik

Jacobs
Column

Ik wil geen tijd meer besteden aan kwaadwillende en suggestieve vragenstellers

Wat hij ervan vindt dat er in Gaza concentratiekampen zijn gevonden. Die vraag kreeg opperrabbijn Jacobs voorgelegd door een journalist. Het leidt in zijn nieuwe onderstaande dagboek tot de conclusie dat het beter is om geen tijd te besteden aan kwaa

Ds. Aart Veldhuizen en ds. Derk Blom
Interview

Deze predikanten steunen Rode Lijn-protest bij PKN-gebouw: "Zwijgen is geen optie"

Vandaag trekken tientallen predikanten, kerkelijk werkers en gemeenteleden bij het PKN-dienstencentrum in Utrecht een rode lijn. Zij vinden dat het kerkverband zich onvoldoende uitspreekt tegen de oorlogsvoering van Israël in Gaza en het optreden van

Christie
Persbericht

Christelijke singer-songwriter Christie brengt nieuwe single uit: 'Dit moment'

De christelijke singer-songwriter Christie heeft een nieuwe single uitgebracht: 'Dit moment'. Dit is de eerste single afkomstig van Christie’s nieuwe EP ‘Dichterbij’. De zangeres bracht reeds drie Nederlandstalige albums uit; Ontdekkingstocht (2019),

Hannah Beijeman
Opinie

De dood als medisch instrument? De schrijnende praktijk van euthanasie

Discussies over euthanasie zijn nog altijd in volle gang. Euthanasiecijfers blijven stijgen, inclusief als het gaat om euthanasie bij psychisch lijden, iets wat in het bijzonder controversieel is. Op maandag 16 juni verdedigde NSC een voorstel om eut

Chris Stoffer
Persbericht

Chris Stoffer gekozen tot lijsttrekker SGP

Na een voordracht door het partijbestuur op 17 juni, is Chris Stoffer afgelopen vrijdag met een ruime meerderheid van 97 procent van de stemmen gekozen tot lijsttrekker van de SGP voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het aantal van 329 afgevaardigden va

Iran
Nieuws

Zwaardere vervolging van christenen in Iran na oorlog met Israël en VS

Het recente conflict met Israël en de Verenigde Staten heeft de situatie voor christenen en andere minderheden in Iran drastisch verslechterd. De laatste weken arresteerde het regime honderden mensen. Ten minste tien personen zijn inmiddels geëxecute

India
Nieuws

Christenen in India aangevallen tijdens kerkdienst: "De Heere Jezus is onze krachtbron"

Een gewelddadige aanval op een christelijke kerkdienst in het dorp Borsi, in de Indiase deelstaat Chhattisgarh, zorgt voor angst onder christenen in de bewuste regio. Gewapende hindoe-extremisten vielen op zondag 8 juni de samenkomst van de onafhanke