Predikant: "Onze PKN ondergaat de komende zeven jaar een grote transformatie"

God 7 februari 2022 Redactie
Ds. Wilbert Dekker

‘Het aantal predikanten dat afscheid neemt en terugtreedt, is groter dan de generatie die aantreedt. De feitelijke situatie ten aanzien van beschikbare predikanten is vandaag zorgelijk’, stelde Piet Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond, onlangs in De Waarheidsvriend. Via Twitter reageert ds. Wilbert Dekker, PKN-predikant uit Kampen, op de noodkreet van de Gereformeerde Bond: “De PKN ondergaat de komende zeven jaar een grote transformatie. Maar het is niet hopeloos. Wel is het de hoogste tijd om de veranderingen te omarmen!”

“Er waren in 2014 in de PKN 2900 predikanten in actieve dienst”, merkt Dekker op. “Tot 2029 gaat 68,5 procent daarvan met emeritaat (de generatie babyboomers). Dan blijven er dus net iets meer dan 900 predikanten over. (Straks zijn dat de “oudgedienden”). Op grond van de gegevens van de PThU mag je verwachten dat de uitstroom uit de opleiding en de instroom in de PKN van nieuwe predikanten in die jaren maximaal 600 is (en dan reken ik heel ruim). Dat betekent dus dat de PKN met heel veel geluk in 2029 nog niet de helft van het aantal actief dienstdoende predikanten heeft ten opzichte van 2014.

Maar de kerk krimpt toch ook? Het aantal predikantsplaatsen loopt terug en formaties worden toch parttime? Ja, maar dat gaat niet zo snel als de inkrimping van het predikantenkorps. Er komt dus een tekort. Onderzoek heeft ook aangetoond dat de kerkelijke betrokkenheid onder de kleinkinderen van babyboomers (in het algemeen) zeer laag is. Dit betekent, als je de trend doortrekt, dat er weinig jonge predikanten zullen komen. De meesten zullen een “late roeping” hebben. Dat beeld is al duidelijk bij de PThU: in 2014 was het aantal studenten dat direct van het VWO kwam, maar 31%. 61% is zelfs boven de 25 bij aanvang van de studie.”

"Kortom, de PKN ondergaat de komende zeven jaar een grote transformatie. Maar het is niet hopeloos."

Tweede roeping
“Volgens alle trends moeten we het dus in de kerk vooral hebben van mensen die op (iets) latere leeftijd predikant willen worden”, vervolgt de dominee. “Als “tweede roeping” en vaak dus ook als “tweede studie”, of ook “tweede carrière”. Het probleem is dat de opleiding nog volledig ingericht is als in de jaren ’70 toen al die babyboomers predikant wilden worden, vers van het gymnasium of na een jaar kweekschool en een jaar vooropleiding. Tweede roeping was lange tijd juist de uitzondering.

De PThU biedt weliswaar een pre-master aan. De pre-master kan door iedereen met minimaal BA-kwalificatie gevolgd worden in een jaar voltijd, of twee jaar deeltijd. De nadruk ligt op de talen. Effect: voor “tweede roepingen” betekent dit vier jaar voltijd of nog langer in deeltijd studeren. Maar mijn bezwaar blijft staan. In een kerk die het moet hebben van tweede roepingen, is dat geen verstandig beleid.

Kenmerk van mensen met tweede roepingen is juist dat ze al een studie afgerond hebben en/of heel veel ervaring meenemen. De kerk doet er dus goed aan om een hybride predikantsopleiding aan te bieden: een traject voor mensen met een “eerste/vroege roeping” die een volledige, academische, theologische vorming biedt. En een beroepsopleiding van maximaal 3 jaar voltijd (“seminary training program”), bij gebleken bekwaamheid en geschiktheid, voor mensen met een “tweede roeping”, met volledige academische vorming als optie. En dan uiteraard gelijke bevoegdheden als iemand met een “eerste roeping”. Het laatste rapport van de PKN, ‘Geroepen en Gezonden’ biedt gelukkig al voldoende handvatten in die richting. Kortom, de PKN ondergaat de komende zeven jaar een grote transformatie. Maar het is niet hopeloos. Wel is het de hoogste tijd om de veranderingen te omarmen!”

Concrete handreiking
Dekker adviseert: “Bied een opleiding aan tot gemeentepredikant van maximaal 3 jaar all-in, bij gebleken kwalificatie (vorige opleiding) en geschiktheid (roeping). Stel beurzen beschikbaar, zodat mensen met een gezin of in vergelijkbare omstandigheden voldoende vrijgesteld zijn om zich in drie jaar voltijd de essentiële vaardigheden en kennis eigen te maken. Zet trouwens in de allereerste plaats niet in op vaardigheden en kennis, maar op vorming. Roepingsbesef, spiritualiteit, karakter, voorbereiden op leiding geven, gemeenschappelijk leven etc. moeten voorop staan. Richt daarom een campus in waar je singles, echtparen en gezinnen kunt huisvesten en leer en leven met elkaar verbindt. Koppel dit bijvoorbeeld aan een leefgemeenschap van een jaar voor ‘leken’ (vgl. St. Anselm’s bij Lambeth Palace in Londen).

"Hoeveel talent laten we niet liggen door te hoge eisen aan de (duur van de) opleiding te stellen?"

Zorg voor een netwerk van aan de campus gelieerde kerken waarin deze studenten snel kunnen ingroeien en praktische vaardigheden kunnen oefenen. Zorg dat de kwalificaties om te mogen preken, catechese geven etc. in het eerste jaar gehaald kunnen worden, zodat er gedurende de laatste twee jaar veel ervaring opgedaan kan worden. Laat academische ‘rigor’ en vroomheid (spiritualiteit) hierbij hand in hand gaan. Als het nog te ‘griezelig’ is om de eisen van de talen te laten vallen/vieren, overweeg dan om de opleiding geen MA kwalificatie te geven, maar een BA. Waarom niet de opleiding tot gemeentepredikant aan BA-niveau koppelen? Je maakt dan duidelijk dat het altijd mogelijk is om nog een MA te doen (met veel nadruk op talen), maar dit zal alleen voor de “tweede roepingen” zijn die zich ook geroepen voelen tot academisch theoloog, en niet alleen tot gemeentepredikant.

Vervolgens is voor deze predikanten met een voltijd opleiding van drie jaar de nascholing natuurlijk anders ingericht. Een deel van wat we belangrijk vinden (talen etc.) kan daar geleerd worden, maar wel op basis van en gericht op de praktijk. Nu rijst natuurlijk de vraag: maar je kunt dan toch de route van het HBO nemen? Dan ben je ook BA. Het is makkelijker. En straks krijgen HBO-theologen ook sacramentsbevoegdheid. Wat is daarop tegen? Op zich niets, behalve dat het nou juist zo belangrijk is om een driejarige opleiding te bieden die ook werkelijk academisch opleidt. Daar is onder “tweede roepingen” nu juist behoefte aan.

Want uiteindelijk staat dit me voor ogen: ook in een veranderende tijd, waarin de “normale” predikant die met een tweede roeping zal zijn, een predikantenkorps te vormen dat een soort ‘praetoriaanse garde’ van de kerk is: Vroom, toegewijd, uitblinkend in wijsheid, scherpe denkers, wendbaar en flexibel, snel inzetbaar. Hoeveel talent laten we niet liggen door te hoge eisen aan de (duur van de) opleiding te stellen?”, vraagt Dekker zich af.

Ds. Wilbert Dekker is predikant van de Protestestantse Gemeente Kampen (Westerkerk). Bovenstaande bevindingen deelde hij naar aanleiding van deze noodkreet van de Gereformeerde Bond.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Bert-Jan Ruissen
Persbericht

Europees Parlement roept op tot betere bescherming christenen in Syrië

Het Europees Parlement heeft donderdag met grote meerderheid ingestemd met een gezamenlijke resolutie van vijf fracties waarmee de overgangsregering van Syrië wordt opgeroepen christenen en andere (religieuze) minderheden beter te beschermen. SGP-Eur

Pakistan
Nieuws

Ter dood veroordeelde christen in Pakistan na 23 jaar vrijgesproken

Na meer dan twee decennia gevangenschap is de Pakistaanse katholiek Anwar Kenneth onlangs vrijgesproken van blasfemie door het Hooggerechtshof van Pakistan. De man, die kampt met mentale problemen, zat sinds 2001 vast op beschuldiging van godslasteri

Kerk
Nieuws

Grote Duitse kerken verliezen enorme aantallen leden

Het aantal Duitsers dat lid is van de twee grote kerken in het land daalt drastisch. Dat blijkt uit nieuwe cijfers die dinsdag door de Duitse nieuwsdienst Idea werden gepubliceerd. Vooral in het oosten daalt het aantal mensen dat lid is van een kerk

Israe
Nieuws

SGP Staphorst spreekt steun uit aan Israël: "Woord 'genocide' is misplaatst en ongepast"

De SGP in Staphorst heeft in de gemeenteraad een statement afgegeven waarin men morele steun uitspreekt aan Israël, de inwoners van Israël en Joodse Nederlanders. “Het gebruik van het woord genocide en de eenzijdige veroordeling van Israël door Neder

Regenboogzebrapad
Nieuws

Engelse christen spant rechtszaak tegen gemeente aan vanwege regenboogzebrapad

Een christelijke vrouw uit het Engelse Camden, Blessing Olubanjo, spant een rechtszaak aan tegen haar gemeente. Aanleiding daarvoor is een zebrapad in de kleuren van de regenboogvlag. Volgens Olubanjo is het zebrapad een politiek statement dat haar r

Ds. D. Breure
Nieuws

Hervormde gemeente Kesteren brengt beroep uit op ds. D. Breure

De hervormde gemeente te Kesteren heeft een beroep uitgebracht op ds. D. Breure. De predikant moet in het Gelderse dorp de opvolger worden van ds. A. Snoek die in 2024 naar het Friese Driesum vertrok. Ds. Breure is sinds november 2020 verbonden aan d

Ds. K. Hoefnagel
Video

CGK-predikant over mensen die zelfmoord plegen: "Laat het oordeel aan God over"

Als iemand zelfmoord pleegt, hebben we als christenen soms al heel snel ons oordeel klaar. Maar volgens ds. K. Hoefnagel is het helemaal niet aan ons om in zo'n geval te oordelen, dat stelde hij onlangs in een preek. De christelijke gereformeerde eme

Amir Tsarfati
Column

Israël tart elke logica: God is geen mythe

Er is ‘iets’ met Israël wat politici en opiniemakers ongemakkelijk maakt. En het is niet wat ze zeggen dat het is. Zij wijzen naar politiek, nederzettingen, grenzen en oorlogen. Maar graaf onder die uitgesproken verontwaardiging en je zult iets diepe

Meerartikelen

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe de discipelen werden vervuld met Gods Geest

Pinksteren ligt inmiddels alweer even achter ons, maar in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' staat spreker en schrijver Wilkin van de Kamp nog een keer stil bij dit bijzondere heilsfeit. In onderstaande aflevering vertelt Van d

PKN-dominees
Nieuws

PKN-predikanten doorbreken met statement stilzwijgen over Gaza

Een groeiende groep predikanten binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) wil niet langer zwijgen over het geweld in Gaza. In een statement roepen zij hun kerk op tot een heldere, morele stellingname tegen het Israëlische optreden in de Palestij

Jan Schreuder
Interview

Jan Schreuder kwam niet in een rolstoel terecht: “God heeft mij genezen”

“Het maakt mij niet uit of iemand wel of niet naar de kerk gaat. Ik vertel aan iedereen dat God mij heeft genezen.” Jan Schreuder, gepensioneerd magazijnmedewerker, ontving zo’n tien jaar geleden een bovennatuurlijk wonder dat zijn leven voorgoed ver

Oude kerk zwaar beschadigd
Nieuws

Joodse kolonisten vallen christelijk dorp op Westelijke Jordaanoever aan

De kerkleiders van Taybeh, het laatste christelijke dorp op de Westelijke Jordaanoever, luiden de noodklok na herhaalde aanvallen die door Joodse kolonisten zouden zijn uitgevoerd. Afgelopen maandag werden een eeuwenoude kerk en een christelijke begr

PVV-leider Geert Wilders
Interview

Grote onrust in Zwolle door komst azc: christenen uit de wijk reageren

Vanaf 2027 krijgt de Zwolse wijk Stadshagen een azc. Maandag stemde de gemeenteraad met ruime meerderheid voor. Niet iedereen is blij met de komst van het azc dat aan 400 mensen plek moet bieden. Honderden Zwollenaren protesteerden - in aanwezigheid

pakistan
Nieuws

Pakistaanse rechter weigert voogdij over christelijk meisje aan moslimontvoerder

Een Pakistaanse rechter heeft de voogdij over een 14-jarig christelijk meisje geweigerd aan de volwassen moslimman die haar ontvoerde, dwong zich te bekeren tot de islam en met haar trouwde. De rechtbank concludeerde dat ze minderjarig was en verklaa

Tom
Nieuws

Zeeuwse politieke partij tegen komst Frontrunners: "We komen toch lekker naar Zeeland"

Frontrunners Ministries breidt uit. De kerk maakte afgelopen periode bekend in zowel Zeeland als Eindhoven een nieuwe kerk te starten. In Zeeland is daar de nodige commotie over ontstaan. De Zeeuwse afdeling van GroenLinks/PvdA wil dat de provincie z

syrie
Nieuws

VS schrapt terreurstatus HTS in Syrië; grote zorgen christenen

De Verenigde Staten hebben de terreurstatus van de islamistische militie Hayat Tahrir al-Sham (HTS) ingetrokken. Die beslissing komt zeven maanden nadat de groep het Syrische regime van Bashar al-Assad omverwierp en de macht greep in Damascus. Christ

prof. dr. Wim Verboom
Nieuws

Prof. dr. Wim Verboom (82) overleden

Op maandag 7 juli 2025 is prof. dr. Wim Verboom op 82-jarige leeftijd overleden. Met zijn heengaan verliest de kerk in Nederland een theoloog die decennialang stem gaf aan het hart van de gereformeerde traditie: de troost van het evangelie in de Heid

Eucharistie
Nieuws

Episcopaalse priester in gelijk gesteld na communievasten uit protest tegen racisme

Een kerkelijke rechtbank van de Episcopaalse Kerk in de Verenigde Staten heeft priester B. Cayce Ramey in het gelijkgesteld. Hij werd eerder door zijn bisdom in Virginia berispt omdat hij bewust geen heilige communie meer uitdeelde — uit protest tege

Baylor University
Nieuws

Christelijke universiteit ontvangt ruim vijf ton om LHBTI-acceptatie in kerken te bevorderen

De christelijke Baylor University in Texas ligt onder vuur nadat de school bekendmaakte een subsidie van bijna 650.000 dollar (circa 554.500 euro) heeft ontvangen van de progressieve Baugh Foundation. Het geld is bedoeld voor een onderzoek dat moet b

Archeoloog
Nieuws

Nieuwe vondsten versterken bewijs voor Bijbelse locatie van Kana

Een team van archeologen heeft nieuwe bewijzen gevonden die erop wijzen dat Jezus Zijn eerste wonder verrichtte in het dorp Khirbet Qana, en niet op de traditionele plek Kafr Kanna. Het gaat om de bekende gebeurtenis waarbij Jezus water in wijn veran