Predikant: "Onze PKN ondergaat de komende zeven jaar een grote transformatie"

God 7 februari 2022 Redactie
Ds. Wilbert Dekker

‘Het aantal predikanten dat afscheid neemt en terugtreedt, is groter dan de generatie die aantreedt. De feitelijke situatie ten aanzien van beschikbare predikanten is vandaag zorgelijk’, stelde Piet Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond, onlangs in De Waarheidsvriend. Via Twitter reageert ds. Wilbert Dekker, PKN-predikant uit Kampen, op de noodkreet van de Gereformeerde Bond: “De PKN ondergaat de komende zeven jaar een grote transformatie. Maar het is niet hopeloos. Wel is het de hoogste tijd om de veranderingen te omarmen!”

“Er waren in 2014 in de PKN 2900 predikanten in actieve dienst”, merkt Dekker op. “Tot 2029 gaat 68,5 procent daarvan met emeritaat (de generatie babyboomers). Dan blijven er dus net iets meer dan 900 predikanten over. (Straks zijn dat de “oudgedienden”). Op grond van de gegevens van de PThU mag je verwachten dat de uitstroom uit de opleiding en de instroom in de PKN van nieuwe predikanten in die jaren maximaal 600 is (en dan reken ik heel ruim). Dat betekent dus dat de PKN met heel veel geluk in 2029 nog niet de helft van het aantal actief dienstdoende predikanten heeft ten opzichte van 2014.

Maar de kerk krimpt toch ook? Het aantal predikantsplaatsen loopt terug en formaties worden toch parttime? Ja, maar dat gaat niet zo snel als de inkrimping van het predikantenkorps. Er komt dus een tekort. Onderzoek heeft ook aangetoond dat de kerkelijke betrokkenheid onder de kleinkinderen van babyboomers (in het algemeen) zeer laag is. Dit betekent, als je de trend doortrekt, dat er weinig jonge predikanten zullen komen. De meesten zullen een “late roeping” hebben. Dat beeld is al duidelijk bij de PThU: in 2014 was het aantal studenten dat direct van het VWO kwam, maar 31%. 61% is zelfs boven de 25 bij aanvang van de studie.”

"Kortom, de PKN ondergaat de komende zeven jaar een grote transformatie. Maar het is niet hopeloos."

Tweede roeping
“Volgens alle trends moeten we het dus in de kerk vooral hebben van mensen die op (iets) latere leeftijd predikant willen worden”, vervolgt de dominee. “Als “tweede roeping” en vaak dus ook als “tweede studie”, of ook “tweede carrière”. Het probleem is dat de opleiding nog volledig ingericht is als in de jaren ’70 toen al die babyboomers predikant wilden worden, vers van het gymnasium of na een jaar kweekschool en een jaar vooropleiding. Tweede roeping was lange tijd juist de uitzondering.

De PThU biedt weliswaar een pre-master aan. De pre-master kan door iedereen met minimaal BA-kwalificatie gevolgd worden in een jaar voltijd, of twee jaar deeltijd. De nadruk ligt op de talen. Effect: voor “tweede roepingen” betekent dit vier jaar voltijd of nog langer in deeltijd studeren. Maar mijn bezwaar blijft staan. In een kerk die het moet hebben van tweede roepingen, is dat geen verstandig beleid.

Kenmerk van mensen met tweede roepingen is juist dat ze al een studie afgerond hebben en/of heel veel ervaring meenemen. De kerk doet er dus goed aan om een hybride predikantsopleiding aan te bieden: een traject voor mensen met een “eerste/vroege roeping” die een volledige, academische, theologische vorming biedt. En een beroepsopleiding van maximaal 3 jaar voltijd (“seminary training program”), bij gebleken bekwaamheid en geschiktheid, voor mensen met een “tweede roeping”, met volledige academische vorming als optie. En dan uiteraard gelijke bevoegdheden als iemand met een “eerste roeping”. Het laatste rapport van de PKN, ‘Geroepen en Gezonden’ biedt gelukkig al voldoende handvatten in die richting. Kortom, de PKN ondergaat de komende zeven jaar een grote transformatie. Maar het is niet hopeloos. Wel is het de hoogste tijd om de veranderingen te omarmen!”

Concrete handreiking
Dekker adviseert: “Bied een opleiding aan tot gemeentepredikant van maximaal 3 jaar all-in, bij gebleken kwalificatie (vorige opleiding) en geschiktheid (roeping). Stel beurzen beschikbaar, zodat mensen met een gezin of in vergelijkbare omstandigheden voldoende vrijgesteld zijn om zich in drie jaar voltijd de essentiële vaardigheden en kennis eigen te maken. Zet trouwens in de allereerste plaats niet in op vaardigheden en kennis, maar op vorming. Roepingsbesef, spiritualiteit, karakter, voorbereiden op leiding geven, gemeenschappelijk leven etc. moeten voorop staan. Richt daarom een campus in waar je singles, echtparen en gezinnen kunt huisvesten en leer en leven met elkaar verbindt. Koppel dit bijvoorbeeld aan een leefgemeenschap van een jaar voor ‘leken’ (vgl. St. Anselm’s bij Lambeth Palace in Londen).

"Hoeveel talent laten we niet liggen door te hoge eisen aan de (duur van de) opleiding te stellen?"

Zorg voor een netwerk van aan de campus gelieerde kerken waarin deze studenten snel kunnen ingroeien en praktische vaardigheden kunnen oefenen. Zorg dat de kwalificaties om te mogen preken, catechese geven etc. in het eerste jaar gehaald kunnen worden, zodat er gedurende de laatste twee jaar veel ervaring opgedaan kan worden. Laat academische ‘rigor’ en vroomheid (spiritualiteit) hierbij hand in hand gaan. Als het nog te ‘griezelig’ is om de eisen van de talen te laten vallen/vieren, overweeg dan om de opleiding geen MA kwalificatie te geven, maar een BA. Waarom niet de opleiding tot gemeentepredikant aan BA-niveau koppelen? Je maakt dan duidelijk dat het altijd mogelijk is om nog een MA te doen (met veel nadruk op talen), maar dit zal alleen voor de “tweede roepingen” zijn die zich ook geroepen voelen tot academisch theoloog, en niet alleen tot gemeentepredikant.

Vervolgens is voor deze predikanten met een voltijd opleiding van drie jaar de nascholing natuurlijk anders ingericht. Een deel van wat we belangrijk vinden (talen etc.) kan daar geleerd worden, maar wel op basis van en gericht op de praktijk. Nu rijst natuurlijk de vraag: maar je kunt dan toch de route van het HBO nemen? Dan ben je ook BA. Het is makkelijker. En straks krijgen HBO-theologen ook sacramentsbevoegdheid. Wat is daarop tegen? Op zich niets, behalve dat het nou juist zo belangrijk is om een driejarige opleiding te bieden die ook werkelijk academisch opleidt. Daar is onder “tweede roepingen” nu juist behoefte aan.

Want uiteindelijk staat dit me voor ogen: ook in een veranderende tijd, waarin de “normale” predikant die met een tweede roeping zal zijn, een predikantenkorps te vormen dat een soort ‘praetoriaanse garde’ van de kerk is: Vroom, toegewijd, uitblinkend in wijsheid, scherpe denkers, wendbaar en flexibel, snel inzetbaar. Hoeveel talent laten we niet liggen door te hoge eisen aan de (duur van de) opleiding te stellen?”, vraagt Dekker zich af.

Ds. Wilbert Dekker is predikant van de Protestestantse Gemeente Kampen (Westerkerk). Bovenstaande bevindingen deelde hij naar aanleiding van deze noodkreet van de Gereformeerde Bond.

Praatmee

Beluister onze podcast

#369 Ds. Bram Hofland & ds. John de Groot over de hel, eeuwige straf en het laatste oordeel
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

 Proponent L. Schouten
Nieuws

Preekbevoegdheid verleend aan PKN-proponent door Hersteld Hervormde Kerk

Het breed moderamen van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft proponent L. Schouten uit Elspeet per dinsdag preekbevoegdheid toegekend. Dat meldt het kerkverband op haar website. Schouten is al zo’n 35 jaar als proponent actief binnen de voormalige

Willem Lingeman
Video

Echtpaar noemt huwelijk "één groot drama": Willem Lingeman reageert

Bijbelleraar Willem Lingeman reageert in een videoboodschap op een pijnlijke huwelijksgeschiedenis van een echtpaar. Volgens het stel was hun huwelijk “zeker niet Gods wil” en noemt men het “één groot drama”. Inmiddels zijn ze gescheiden en beiden he

Apollinaris Darmawan
Nieuws

Indonesische christen op leeftijd vrijgelaten na jarenlange gevangenisstraf

Na meer dan vier jaar gevangenschap is de christelijke bekeerling Apollinaris Darmawan vrijgelaten uit de Kebon Waru-gevangenis in Indonesië. De man werd in november 2024 vervroegd vrijgelaten, nadat hij meerdere strafverminderingen kreeg. Darmawan z

Indonesische vlag
Nieuws

Honderden moslims protesteren tegen bouw Indonesische kerk

In het Indonesische Kalibaru, een dorp in de stad Depok (West-Java), protesteerden op 5 juli honderden moslims tegen de bouw van een christelijke kerk. Dit gebeurde ondanks dat de kerk alle benodigde vergunningen bezit. Op videobeelden is te zien hoe

Ds. P. den Ouden
Video

Waaraan kun je genade in je hart herkennen? HHK-predikant antwoordt

Waaraan kun je herkennen dat er genade in je hart gekomen is? Op die vraag gaf ds. P. den Ouden in een recente preek antwoord. De HHK-predikant uit Katwijk aan Zee gebruikte in zijn antwoord een citaat van Augustinus. De kerkvader had ooit een briefw

Ann Michelle Lee
Video

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Aanbiddingsleidster Ann Michelle Lee is aanstaande zondag te gast bij Hour of Power. Ze vertelt daar hoe ze God echt leerde kennen. Ook deelt ze haar droom en boodschap voor de jongere generatie. "Ik wil zoveel mogelijk mensen brengen naar het hart v

Mexico
Nieuws

Mexico: een jaar ontheemd en geen zicht op terugkeer

De maand juli markeert de trieste ‘verjaardag’ van de vlucht van honderden christenen uit hun gemeenschappen in de Mexicaanse deelstaat Chiapas. Ze moesten vrijwel alles achterlaten: hun land, huizen en dieren. Meer dan honderd christenen - van piepj

Arthur Alderliesten
Nieuws

Dolle Mina’s verstoren bijeenkomst Schreeuw om leven: directeur reageert

Afgelopen maandag verstoorden pro-abortus demonstranten een bijeenkomst van Schreeuw om leven in Gouda. De avond was bedoeld om mensen uit de achterban te informeren over het waken bij abortusklinieken. De circa 25 demonstranten - die zich presenteer

Meerartikelen

Syrie
Interview

Syrische christenen houden stand in vijandige omgeving: "God gebruikt de kerk"

"Voor veel mensen wordt de droom van een islamitische staat in Syrië steeds meer werkelijkheid. En daarin is geen plaats voor ongelovigen, zoals christenen." Aan het woord is Ibrahim Lahdo, tot voor kort woonachtig in Syrië. Cvandaag sprak met hem ov

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De wereld kijkt niet naar je preek, maar naar je daden

Tijdens een zendingsreis in Zuid-Afrika kreeg ik onverwacht de gelegenheid om een van de meest gevaarlijke townships in Kaapstad te bezoeken. Kolonel Bazil Vellai, lid van de kerk waar ik te gast was, had ons persoonlijk uitgenodigd om Manenberg - de

Ds. M. van Reenen
Column

Overvolle huizen: spullen verzamelen of schatten in de hemel?

Een verhuizing levert veel op: stress, chaos, drukte, dozen, helpers, een verhuiswagen die de bocht niet kan halen... Maar ook: bezinning. Al die spullen die je uit het ene huis haalt en in het andere weer neerzet, waar komt het vandaan, waar moet he

Kerk van de Heilige Familie
Nieuws

Drie doden bij aanval op katholieke kerk in Gaza: Israël start onderzoek

Bij een aanval op de Kerk van de Heilige Familie in Gaza-stad zijn donderdag drie mensen omgekomen en raakten er meerdere gewond, onder wie de priester van de parochie. De kerk, waar sinds het uitbreken van de oorlog honderden christenen schuilen, we

Jan Pool
Column

Dankbaarheid is geen luxe; het is een manier van leven

Het leven kent zowel prachtige als pijnlijke momenten. Onlangs kreeg ik de sleutel van een prachtige auto, een cadeau van een dierbare vriend voor wie ik al vijftien jaar een mentor mag zijn. Ik ontving hem met tranen van ontroering in mijn ogen. Wat

Josephat Gwajima
Nieuws

Tanzania sluit grote pinksterkerk na kritiek op mensenrechtenschendingen

De Tanzaniaanse overheid heeft de grote protestantse kerk Glory of Christ Tanzania Church gesloten. Reden: een preek waarin voorganger Josephat Gwajima sprak over mensenrechtenschendingen in het land. Zes weken na de sluiting is de kerk nog altijd di

Ds. D. J. Budding
Video

Hervormde predikant wijst op kerken waar het evangelie niet ten volle klinkt

Als je op het volmaakte offer van de Heere Jezus ziet, dan mag je weten dat je zalig wordt. Toch zijn er, met name aan de rechterflank van de reformatorische gezindte, christenen die zich afvragen of zij wel zalig kunnen worden. Die worsteling leidt

Wilkin van de Kamp
Nieuws

Wilkin van de Kamp nodigt je uit om de Plaatsvervanger van Jezus beter te leren kennen

"De Heilige Geest is de Geest van Jezus in jou Die het leven van Jezus in en door jou wil leiden", aldus Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God'. De spreker en schrijver nodigt je in deze aflevering - en in de

Päivi Räsänen
Nieuws

Finse politica overweegt om haar kerk te verlaten na jarenlange LHBTI-strijd

De Finse politica Päivi Räsänen overweegt een definitief afscheid van de Evangelisch-Lutherse Kerk van Finland. De aanleiding: de groeiende acceptatie van homorelaties binnen de kerk en het recente besluit van een bisschop om kerken open te stellen v

Naomi Oosterhof
Podcast

Wat houdt ware vriendschap in? Beluister deze podcast

In deze podcastaflevering staat Naomi Oosterhof (foto) stil bij een thema dat ons allemaal raakt: vriendschap. Wat onderscheidt een gewone vriend van een broeder of zuster voor het leven? En hoe kijkt God eigenlijk naar vriendschappen? Naomi neemt je

Groot Letter-uitgave
Persbericht

Bijbelvereniging introduceert Groot Letter Nieuwe Testament (HSV)

Sinds vorige maand is bij de Bijbelvereniging het Nieuwe Testament in Groot Letter-uitgave verkrijgbaar. Deze speciale editie is gedrukt in de Herziene Statenvertaling (HSV) en bedoeld voor mensen die gebaat zijn bij grotere letters, zoals ouderen en

Serhii Burlaka met Oekraïense militairen
Interview

Serhii werkt voor ZOA én is legerpredikant: "Er is een wonder nodig voor Oekraïne"

Als ZOA-medewerker voorziet Serhii Burlaka mensen in de ‘bevrijde gebieden’ rond Cherson (Oekraïne) van voedsel. Maar één week in de maand werkt hij als legerpredikant aan het front. “Ik preek in zo’n week soms maar twee minuten. Het is veel belangri