Waarom zou je vasten als christen?

Verdieping 7 april 2025 4 minuten Emmanuel Wybo
vasten

Als kind wist ik niet zo goed wat vasten is. ‘Minder snoepen!’, was steevast het antwoord. Als kleine jongen spaarde ik dan ook de hele vastentijd lang al het snoep en de koeken die ik kreeg in een plastic zakje. Dat ik het zakje in een lade van mijn nachtkastje bewaarde, maakte de verleiding alleen maar groter.

Vasten in een seculiere wereld
Vandaag is vasten meer dan ooit een uitdaging. Als gelovige minderheid in een seculiere samenleving heb je al snel het gevoel dat alles gewoon doorgaat; van vasten is geen sprake. Het gewone consumentisme raast maar door. Veertig dagen lang minder consumeren is dan ook uit den boze!

Toch zijn er een aantal ‘seculiere’ vormen van vasten in opmars. Zo kennen we in Vlaanderen al enkele jaren het fenomeen ‘Tournée Minérale’: een initiatief waarmee deelnemers worden uitgedaagd om de hele maand februari geen alcohol te drinken – vergelijkbaar met Dry January in sommige andere landen. Dat het Vlaamse initiatief net in februari valt, net voor de christelijke vasten en bovendien de korte maand van het jaar, lijkt niet aan het toeval overgelaten.

‘Tournée Minérale’ draagt toch enkele sterke principes uit. Zo wil deze het lichaam zuiveren van alcohol, wat uiteindelijk een verslavende drug is. Het onderbreekt bovendien vastgeroeste gewoontes. Een mooi initiatief, als je het mij vraagt. Toch mis ik iets: de beweging naar boven; van God is geen sprake. En laat het net dat zijn wat de Bijbel centraal tracht te stellen: tijdens de vastentijd de godsrelatie aanhalen.

‘Vasten’ is een vast ritueel binnen de godsdienst in de Bijbel. Mensen die vastten, onthielden zich tijdelijk van voedsel. Dat gebeurde op vrijwillige basis. Er zijn kleine verschillen te vinden binnen het Oude en het Nieuwe Testament. Lees hier meer.

Doel en noodzaak van vasten
In het boek Joël hamert de kleine profeet op de noodzaak van het vasten, want het leidt tot bekering: Nu dan – spreekt de HEER –, keer terug tot Mij met heel je hart, door te vasten, te treuren en te rouwen - Joël 2:12.

Vasten betekent dus het slechte pad verlaten en God opnieuw zoeken. Het gaat hierbij niet om het stellen van daden voor uiterlijk vertoon, wel om bekering van het hart: ‘Niet je kleren moet je scheuren, maar je hart’ (Joël 2:3).

Vasten betekent het slechte pad verlaten en God opnieuw zoeken.

Maar het louter intact laten van het te dragen textiel is niet voldoende, weten we ook uit het Mattheüs-evangelie: vasten draait rond de bekering van het hart. Zo geeft Jezus striemende kritiek op ‘de huichelaars met hun sombere gezichten, want zij vertrekken hun gezicht om iedereen te laten zien dat ze aan het vasten zijn’ (Matteüs 6:6). 

Jezus spoort mensen zelfs aan om er alles behalve als een vastende persoon uit te zien: Maar als jullie vasten, was dan je gezicht en wrijf je hoofd in met olie, zodat niemand ziet dat je aan het vasten bent, alleen je Vader, die in het verborgene is. En jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen - Mattheüs 6:17-18.

Toch gelooft ook Jezus in het louterend effect van de vasten (zie zijn veertig dagen en nachten in de woestijn). Mensen worden door te vasten herinnerd aan hun kleinheid. In plaats van je te verheffen, dien je je klein te maken, te ‘gedenken dat je van stof en as bent, en tot stof en as zal wederkeren’. Dat krijgen we ook te horen als we een askruisje in de liturgie ontvangen. Deze erkenning van onze kleinheid, onze menselijkheid eigenlijk, maakt het mogelijk om ons in gebed tot de Vader te richten. Want Hij is het die ons in het verborgene aanhoort; Hij is genadig en liefdevol, geduldig en trouw, en bereid het onheil af te wenden (naar Joël 2:13).

Vasten zet ons hart open om de Geest binnen te laten.

Vasten zet ons hart open om de Geest binnen te laten. Als we ons bekeren, ons lichaam zuiveren en de deur van ons hart wijd openen, kan de geest er binnen komen. Zo lezen we in Handelingen hoe de apostelen samenkomen, vasten en vervuld worden van de Geest opdat ze goede leiders zouden aanstellen in de eerste christengemeenten (Handelingen 13:2).

Na de veertigdagentijd, wanneer ons hart goed open getrokken is, kan de volle boodschap van Pasen vlot binnenstromen. Op weg naar Pasen, met een open hart en zuiver lichaam!

Emmanuel Wybo - Theoloog en directeur Bijbeldienst Bisdom Brugge en van Biblia, het Bijbels belevingscentrum in Brugge. Bovenstaand artikel verscheen op de website van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Ds. P. D. Teeuw
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormde gemeente Arnemuiden: ds. P. D. Teeuw

De hervormde gemeente Arnemuiden mag binnenkort een nieuwe predikant verwelkomen. Ds. P. D. Teeuw uit Sliedrecht heeft het op hem uitgebrachte beroep aangenomen. In het Zeeuwse dorp volgt hij ds. M. Klaassen op die in 2022 vertrok en sinds juni 2024

Regenboogvlag
Nieuws

Duitsers verdeeld over regenboogvlag op kerken: slechts 2 op de 10 zijn voor

Slechts twintig procent van de Duitsers vindt het gepast om de regenboogvlag, symbool van de LHBTI-beweging, te hijsen op overheidsgebouwen en kerken. Dat blijkt uit een opiniepeiling van Insa-Consulere, die in opdracht van het christelijke persburea

Politieagent Amerikaanse immigratiedienst
Nieuws

Christelijke asielzoekers opgepakt tijdens bezoek aan Amerikaans immigratiekantoor

Pastor Ara Torosian van de Cornerstone Church in West-Los Angeles is diep geschokt na de arrestatie van een Iraans christelijk gezin uit zijn gemeente. De ouders en hun 3-jarig kind werden vorige maand opgepakt tijdens een afspraak bij een immigratie

Benjamin Netanyahu
Nieuws

Onderzoek: Ben-Gurion verwees vaker naar Bijbel dan Netanyahu

Uit een nieuwe studie blijkt dat David Ben-Gurion, Israëls eerste premier, in zijn toespraken tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog (1948–1949) vaak verwees naar de Bijbel en Joodse geschiedenis. Huidig premier Benjamin Netanyahu (foto) doet dat minder

Ds. M. Messemaker
Video

Ds. Messemaker vraagt toehoorders wat er straks op hun grafsteen komt te staan

"Wat mag er straks op uw grafsteen staan?", zo vroeg ds. M. Messemaker in een recente preek aan zijn toehoorders. De hervormde predikant uit Cillaarshoek preekte over Zondag 22 uit de Heidelbergse Catechismus, waarin de troost van de opstanding centr

Indonesische boeren
Video

Hoe de kerk het werk en positie van Indonesische boeren versterkt

Het is niet eenvoudig om als boer in Zuid-Sumatra het hoofd boven water te houden. Veel boeren zijn arm en de verbouw van exportgewassen heeft de grond uitgeput. Yabima, de diaconale organisatie van de kerk van Zuid-Sumatra stimuleert boeren om voeds

Iran
Nieuws

Iraanse christen uitgezet uit Turkije en gearresteerd bij terugkeer in Iran

Een Iraanse christen die eerder dit jaar Iran ontvluchtte vanwege een zware gevangenisstraf, is door Turkije uitgezet en direct na aankomst in Iran gearresteerd. De 37-jarige Mehran Shamloui, een voormalige moslim die zich tot het christendom heeft b

Jeffrey Schipper
Hoofdredactioneel commentaar

Het water van twee radicale evangelisten stinkt naar hoogmoed

De evangelisten Bert Put en Leendert van den Heuvel slaan wild om zich heen. Dit doen ze naar eigen zeggen uit bewogenheid met mensen die binnen de reformatorische gezindte worstelen met geloofszekerheid. Ik ken meerdere mensen die hetzelfde constate

Meerartikelen

Farshid Seyed Mehdi
Podcast

Farshid Seyed Mehdi wijst op actualiteit Bijbelse profetie: “God heeft een plan met Iran”

In de Cvandaag podcast verbindt evangelist Farshid Seyed Mehdi de profetie uit Jeremia 49 met de huidige situatie in Iran en de wereldwijde verspreiding van Iraniërs. Volgens hem zien we vandaag de vervulling van wat de profeet Jeremia eeuwen geleden

Pastor Arm en zijn vrouw Nina
Interview

Kerkplanting in boeddhistisch Thailand: “Als Hij zegt ‘ga’, dan gaan we”

Pastor Arm en zijn vrouw Nina zijn vier jaar geleden samen met de Nederlandse Ab en Clarine Mol begonnen met het stichten van een gemeente, in het boeddhistische NoonSuung in Thailand. In het begin bestond de gemeente slechts uit zes mensen, inclusie

Britse Lagerhuis
Nieuws

Ochtendgebeden in Brits parlement worden niet afgeschaft

In het Britse Lagerhuis wordt al eeuwenlang elke werkdag begonnen met gebed. Deze gewoonte ligt echter opnieuw onder vuur. Humanists UK noemt de praktijk “oneerlijk” voor parlementsleden die geen christen zijn en pleit voor afschaffing. Toch gaf de h

Nigeria geweld
Nieuws

Nigeriaanse christenen gedood na nieuwe aanvallen Fulani-herders

In Nigeria zijn christenen opnieuw slachtoffer geworden van geweld. Fulani-herders vielen maandagavond twee dorpen aan in de staat Kaduna, waarbij twee christenen werden gedood en drie anderen gewond raakten. Dit melden lokale bewoners aan Christian

Ursula von der Leyen
Nieuws

Haat tegen christenen neemt toe: Spaanse organisatie roept EU op tot actie

De Spaanse organisatie Observatorium voor Godsdienstvrijheid (OLRC) heeft deze week een dringende oproep gedaan aan Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Ze vragen om de aanstelling van een speciale EU-coördinator die haatmisdri

Europese Unie
Nieuws

Hongaarse politica slaat alarm na ‘antichristelijk’ rapport

"Binnen de Europese Unie (EU) wordt goddeloosheid steeds meer zichtbaar", waarschuwt de Hongaarse regeringscommissaris Bernadett Petri. Aanleiding is een rapport van het European Parliamentary Forum for Sexual and Reproductive Rights (EPF), dat volge

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Kenneth Moales Jr
Nieuws

Amerikaanse voorganger overleeft gewelddadige carjacking: "Een wonder dat ik nog leef"

Voorganger Kenneth Moales Jr. uit de Amerikaanse staat Connecticut overleefde eind juni een gewelddadige carjacking in Baltimore. Tijdens de carjacking werd hij door een 16-jarige jongen met een vuurwapen bedreigd. Moales, verbonden aan de Pentecosta

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee, hé? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep m

Ds. D. M. Heikoop
Boekfragment

Wees nuchter en waakzaam: Petrus’ alarm tegen de duivel

Achter alle weerstand die christenen in hun omgeving ontmoeten en achter alle kwaadsprekerij over hen, ziet Petrus één vijand bezig: de duivel (Grieks: diabolos) (vs. 8), de grote tegenstander van God en Zijn gemeente. En daarom roept hij met een tweevou

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp: "Het is essentieel om Gods Geest alle ruimte te geven"

Als je wil dat Gods Geest werkzaam wordt in je leven, moet je Hem wel de ruimte geven. Dat stelt spreker en schrijver Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Levenslicht'. Van de Kamp behandelt in deze video Handelingen 19 waar Paul

Gerdien Lassche - Nelleke Plomp
Interview

Steeds minder mensen krijgen kinderen: slecht nieuws? Christenen reageren

Wereldwijd daalt het geboortecijfer en dat baart de Verenigde Naties (VN) zorgen. In veel landen besluiten mensen minder of zelfs helemaal geen kinderen te willen krijgen. Oorlogen, de klimaatcrisis én financiële onzekerheid spelen daarin een grote r