Waarom zou je vasten als christen?

Verdieping 7 april 2025 4 minuten Emmanuel Wybo
vasten

Als kind wist ik niet zo goed wat vasten is. ‘Minder snoepen!’, was steevast het antwoord. Als kleine jongen spaarde ik dan ook de hele vastentijd lang al het snoep en de koeken die ik kreeg in een plastic zakje. Dat ik het zakje in een lade van mijn nachtkastje bewaarde, maakte de verleiding alleen maar groter.

Vasten in een seculiere wereld
Vandaag is vasten meer dan ooit een uitdaging. Als gelovige minderheid in een seculiere samenleving heb je al snel het gevoel dat alles gewoon doorgaat; van vasten is geen sprake. Het gewone consumentisme raast maar door. Veertig dagen lang minder consumeren is dan ook uit den boze!

Toch zijn er een aantal ‘seculiere’ vormen van vasten in opmars. Zo kennen we in Vlaanderen al enkele jaren het fenomeen ‘Tournée Minérale’: een initiatief waarmee deelnemers worden uitgedaagd om de hele maand februari geen alcohol te drinken – vergelijkbaar met Dry January in sommige andere landen. Dat het Vlaamse initiatief net in februari valt, net voor de christelijke vasten en bovendien de korte maand van het jaar, lijkt niet aan het toeval overgelaten.

‘Tournée Minérale’ draagt toch enkele sterke principes uit. Zo wil deze het lichaam zuiveren van alcohol, wat uiteindelijk een verslavende drug is. Het onderbreekt bovendien vastgeroeste gewoontes. Een mooi initiatief, als je het mij vraagt. Toch mis ik iets: de beweging naar boven; van God is geen sprake. En laat het net dat zijn wat de Bijbel centraal tracht te stellen: tijdens de vastentijd de godsrelatie aanhalen.

‘Vasten’ is een vast ritueel binnen de godsdienst in de Bijbel. Mensen die vastten, onthielden zich tijdelijk van voedsel. Dat gebeurde op vrijwillige basis. Er zijn kleine verschillen te vinden binnen het Oude en het Nieuwe Testament. Lees hier meer.

Doel en noodzaak van vasten
In het boek Joël hamert de kleine profeet op de noodzaak van het vasten, want het leidt tot bekering: Nu dan – spreekt de HEER –, keer terug tot Mij met heel je hart, door te vasten, te treuren en te rouwen - Joël 2:12.

Vasten betekent dus het slechte pad verlaten en God opnieuw zoeken. Het gaat hierbij niet om het stellen van daden voor uiterlijk vertoon, wel om bekering van het hart: ‘Niet je kleren moet je scheuren, maar je hart’ (Joël 2:3).

Vasten betekent het slechte pad verlaten en God opnieuw zoeken.

Maar het louter intact laten van het te dragen textiel is niet voldoende, weten we ook uit het Mattheüs-evangelie: vasten draait rond de bekering van het hart. Zo geeft Jezus striemende kritiek op ‘de huichelaars met hun sombere gezichten, want zij vertrekken hun gezicht om iedereen te laten zien dat ze aan het vasten zijn’ (Matteüs 6:6). 

Jezus spoort mensen zelfs aan om er alles behalve als een vastende persoon uit te zien: Maar als jullie vasten, was dan je gezicht en wrijf je hoofd in met olie, zodat niemand ziet dat je aan het vasten bent, alleen je Vader, die in het verborgene is. En jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen - Mattheüs 6:17-18.

Toch gelooft ook Jezus in het louterend effect van de vasten (zie zijn veertig dagen en nachten in de woestijn). Mensen worden door te vasten herinnerd aan hun kleinheid. In plaats van je te verheffen, dien je je klein te maken, te ‘gedenken dat je van stof en as bent, en tot stof en as zal wederkeren’. Dat krijgen we ook te horen als we een askruisje in de liturgie ontvangen. Deze erkenning van onze kleinheid, onze menselijkheid eigenlijk, maakt het mogelijk om ons in gebed tot de Vader te richten. Want Hij is het die ons in het verborgene aanhoort; Hij is genadig en liefdevol, geduldig en trouw, en bereid het onheil af te wenden (naar Joël 2:13).

Vasten zet ons hart open om de Geest binnen te laten.

Vasten zet ons hart open om de Geest binnen te laten. Als we ons bekeren, ons lichaam zuiveren en de deur van ons hart wijd openen, kan de geest er binnen komen. Zo lezen we in Handelingen hoe de apostelen samenkomen, vasten en vervuld worden van de Geest opdat ze goede leiders zouden aanstellen in de eerste christengemeenten (Handelingen 13:2).

Na de veertigdagentijd, wanneer ons hart goed open getrokken is, kan de volle boodschap van Pasen vlot binnenstromen. Op weg naar Pasen, met een open hart en zuiver lichaam!

Emmanuel Wybo - Theoloog en directeur Bijbeldienst Bisdom Brugge en van Biblia, het Bijbels belevingscentrum in Brugge. Bovenstaand artikel verscheen op de website van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Billy Graham
Nieuws

Excuses voor gebruiken van Graham-preken in anti-Trump-campagne

De politieke organisatie Evangelicals for Harris, inmiddels omgedoopt tot Evangelicals for America, heeft excuses aangeboden. De groep gebruikte preekfragmenten van de in 2018 overleden evangelist Billy Graham in een campagne tegen president Donald T

Ds. W. A. Zondag
Video

Volgens ds. Zondag kun je weten of je wel of niet uitverkoren bent

'Ben ik wel of niet uitverkoren?' Het is een vraag die met name christenen uit de rechterflank van de refogezindte bezighoudt. Volgens ds. W. A. Zondag kun je echter wél weten of je wel of niet uitverkoren bent. In onderstaand preekfragment noemt de

Henk Willem Laan
Video

Henk-Willem Laan aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Henk-Willem Laan is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power. De directeur van Stichting Het Gehandicapte Kind heeft zelf een zoon die meervoudig gehandicapt is. "Joas is mijn geliefde zoon en inspiratiebron, waardoor ik dit werk ben gaan doen. Er

Uitgezet
Nieuws

Amerika zet vader én voorganger na twintig jaar uit: "We zijn uit elkaar gerukt"

Pastor Maurilio Ambrocio is na een verblijf van meer dan twintig jaar in Amerika uitgezet naar Guatemala. De 42-jarige vader van vijf kinderen leidde jarenlang de Iglesia de Santidad Vida Nueva in Florida. In april werd hij tijdens een routinematige

LHBTI
Video

Wat zegt de Bijbel over het LHBTI-denken? Documentaire op komst

In een tijd waarin liefde vooral wordt verbonden aan gevoel, zelfexpressie en identiteit, rijst de vraag: is er nog ruimte voor een andere stem? Wat zegt de Bijbel over liefde, identiteit en waarheid - en hoe verhouden die zich tot thema’s als homose

Syrie
Nieuws

Raad van Kerken vraagt in brief aan ministers steun voor Syrische christenen

De Raad van Kerken heeft in een brief aan het demissionaire kabinet om steun gevraagd voor christelijke minderheden in Syrië. Dat meldt de organisatie zelf op haar website. Reden daarvoor is dat de positie van christenen in het land steeds benarder l

pastor
Nieuws

Baptistenpredikant en gemeentelid vermoord tijdens kerkdienst in Nigeria

Tijdens een kerkelijke bijeenkomst zijn deze week een predikant en een gemeentelid van de Bege Baptistenkerk in Yaribori (Katsina, Noordwest-Nigeria) doodgeschoten. De aanval werd vermoedelijk door islamitische extremisten uitgevoerd. Een vrouwelijke

pakistan
Nieuws

Twee christelijke jongens in Pakistan vrijgesproken van blasfemie na jarenlange rechtszaak

Twee jonge christenen uit Pakistan zijn deze week vrijgesproken van blasfemie. Ze zaten bijna twee jaar vast op basis van valse beschuldigingen. De katholieke jongens Adil Babar en Simon Nadeem waren nog maar 18 en 14 jaar oud toen ze in mei 2023 wer

Meerartikelen

Jacobs
Column

Voor het bouwen van een brug zijn twee kades nodig

Opperrabbijn Jacobs was in Friesland bij een bijeenkomst als onderdeel van zijn opdracht om bruggen te bouwen. Maar dat bouwen van bruggen gaat vaak erg moeizaam, zo zet hij uiteen in zijn nieuwe onderstaande dagboek. 'Om een verbinding te maken tuss

Jan Pieter Verweij
Opinie

Tegen de stroom in: op zoek naar profetische politiek

Het kabinet is gevallen, de eerste congressen zijn geweest en de eerste lijsttrekkers benoemd. De race is begonnen. Het regent al verkiezingsbeloften: “deze keer niet met de PVV”, “deze keer maken we “het strengste asielbeleid wel waar”, “deze keer r

Diederik van Dijk
Opinie

Willekeur in wetshandhaving: liefdevol protest bestraft, haat gedoogd

Terwijl de politie toekijkt hoe activisten Joden en christenen intimideren, wordt een stille, liefdevolle pro-lifewaker ingerekend en urenlang opgesloten in een politiecel. Dit is totale willekeur. Belangrijke grondrechten zijn in het geding. Verbran

Bert-Jan Ruissen
Persbericht

Europees Parlement roept op tot betere bescherming christenen in Syrië

Het Europees Parlement heeft donderdag met grote meerderheid ingestemd met een gezamenlijke resolutie van vijf fracties waarmee de overgangsregering van Syrië wordt opgeroepen christenen en andere (religieuze) minderheden beter te beschermen. SGP-Eur

Pakistan
Nieuws

Ter dood veroordeelde christen in Pakistan na 23 jaar vrijgesproken

Na meer dan twee decennia gevangenschap is de Pakistaanse katholiek Anwar Kenneth onlangs vrijgesproken van blasfemie door het Hooggerechtshof van Pakistan. De man, die kampt met mentale problemen, zat sinds 2001 vast op beschuldiging van godslasteri

Kerk
Nieuws

Grote Duitse kerken verliezen enorme aantallen leden

Het aantal Duitsers dat lid is van de twee grote kerken in het land daalt drastisch. Dat blijkt uit nieuwe cijfers die dinsdag door de Duitse nieuwsdienst Idea werden gepubliceerd. Vooral in het oosten daalt het aantal mensen dat lid is van een kerk

Israe
Nieuws

SGP Staphorst spreekt steun uit aan Israël: "Woord 'genocide' is misplaatst en ongepast"

De SGP in Staphorst heeft in de gemeenteraad een statement afgegeven waarin men morele steun uitspreekt aan Israël, de inwoners van Israël en Joodse Nederlanders. “Het gebruik van het woord genocide en de eenzijdige veroordeling van Israël door Neder

Regenboogzebrapad
Nieuws

Engelse christen spant rechtszaak tegen gemeente aan vanwege regenboogzebrapad

Een christelijke vrouw uit het Engelse Camden, Blessing Olubanjo, spant een rechtszaak aan tegen haar gemeente. Aanleiding daarvoor is een zebrapad in de kleuren van de regenboogvlag. Volgens Olubanjo is het zebrapad een politiek statement dat haar r

Ds. D. Breure
Nieuws

Hervormde gemeente Kesteren brengt beroep uit op ds. D. Breure

De hervormde gemeente te Kesteren heeft een beroep uitgebracht op ds. D. Breure. De predikant moet in het Gelderse dorp de opvolger worden van ds. A. Snoek die in 2024 naar het Friese Driesum vertrok. Ds. Breure is sinds november 2020 verbonden aan d

Ds. K. Hoefnagel
Video

CGK-predikant over mensen die zelfmoord plegen: "Laat het oordeel aan God over"

Als iemand zelfmoord pleegt, hebben we als christenen soms al heel snel ons oordeel klaar. Maar volgens ds. K. Hoefnagel is het helemaal niet aan ons om in zo'n geval te oordelen, dat stelde hij onlangs in een preek. De christelijke gereformeerde eme

Amir Tsarfati
Column

Israël tart elke logica: God is geen mythe

Er is ‘iets’ met Israël wat politici en opiniemakers ongemakkelijk maakt. En het is niet wat ze zeggen dat het is. Zij wijzen naar politiek, nederzettingen, grenzen en oorlogen. Maar graaf onder die uitgesproken verontwaardiging en je zult iets diepe

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe de discipelen werden vervuld met Gods Geest

Pinksteren ligt inmiddels alweer even achter ons, maar in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' staat spreker en schrijver Wilkin van de Kamp nog een keer stil bij dit bijzondere heilsfeit. In onderstaande aflevering vertelt Van d