Hoe is het om doof te zijn in een land als Rwanda?
“Ondanks het feit dat ik doof ben, ben ik directeur van RNUD. Veel mensen in Rwanda vinden het daarom ook moeilijk om te begrijpen dat ik zo’n positie kan bekleden. Sommigen van ons kunnen een goed leven leiden, omdat we kunnen werken en verschillende mogelijkheden krijgen om te studeren. Maar de meeste mensen die doof zijn hebben in Rwanda hebben die mogelijkheden om verschillende redenen niet. Daardoor staan ze automatisch ook op grote afstand tot de arbeidsmarkt. In heel het land zijn er hooguit drie dove mensen die een master op zak hebben. Het kunnen er misschien meer zijn, maar zover ik weet zijn het er drie”, vertelt Samuel. 

“In Rwanda zijn ongeveer 70.000 mensen doof”, vervolgt hij. “Dove kinderen hebben wel de mogelijkheid om naar de basisschool te gaan, maar daarna houdt het vaak op. Er zijn er maar weinig die hun schoolloopbaan kunnen vervolgen en daarmee blijft veel talent ongebruikt. Maar erger is nog dat je daardoor niet in staat bent om een zelfstandig bestaan op te bouwen, je aan de zijlijn komt te staan en met grote armoede te maken krijgt. Net zoals in veel landen onderwijs cruciaal is voor je toekomst, is dat hier in Rwanda niet anders.”

Jongeren met een beperking die wél naar school gaan, worden vaak gepest en stuiten op allerlei praktische problemen, legt Samuel uit. "Zoals bijvoorbeeld de toegankelijkheid van toiletten en lesmateriaal, ook kunnen docenten vaak niet de benodigde begeleiding bieden die dove leerlingen nodig hebben. Dit maakt dat veel jongeren hun school niet afmaken en daardoor ook weer problemen hebben als het gaat om het vinden van werk."

“Als je in Rwanda doof bent heb je dagelijks met discriminatie en stigmatisatie te maken”, zo vertelt de directeur van RNUD verder. “De maatschappij ziet je als een persoon die niets kan bijdragen en als iemand die niets weet. Door familieleden word je gezien je als iemand die niet kan bijdragen aan het onderhoud van zijn gezin. Er zijn enorm veel moeilijkheden en uitdagingen waar dove mensen mee te stellen hebben in Rwanda.”

Ook Samuel weet uit eigen ervaring wat het is om vanwege zijn beperking gediscrimineerd te worden. “Ik heb vaak meegemaakt dat mensen in mijn omgeving dingen opmerkten die ik niet begreep en ondertussen werd er dan gelachen. Dat gaf mij een slecht gevoel. Je kunt belachelijk gemaakt worden, terwijl je niet eens weet wat er gezegd wordt. Tegelijkertijd kunnen veel mensen je ook niet in hun gesprekken betrekken, omdat ze niet weten hoe ze met dove mensen moeten omgaan. Communicatie, of beter gezegd het gebrek daaraan, vormt de belangrijkste oorzaak waarom dove mensen gediscrimineerd worden of aan de zijlijn komen te staan. Veel mensen raken daardoor ook depressief.”

Je bent werkzaam als directeur voor RNUD. Wat kan je over de organisatie vertellen en wat willen jullie bereiken? 
“Als directeur van RNUD is het mijn missie om ervoor te zorgen dat dove mensen een waardig onderdeel van de maatschappij worden. Daar bedoel ik mee dat dove mensen, net als iedere andere geroep, gelijk behandeld moeten worden. Dat is overigens iets wat het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens ook noemt. Het is onze missie om te realiseren dat onderwijs voor hen toegankelijk wordt en dat ze zowel betere toegang tot de arbeidsmarkt als de gezondheidszorg krijgen. Dat is waar ik mij elke dag, samen met mijn collega’s voor inzet. Het is mijn droom dat er uiteindelijk een samenleving gecreëerd wordt waarin dove mensen zelfstandig hun toekomst kunnen opbouwen en zoals gezegd volop onderdeel uitmaken van onze maatschappij. Zij verdienen het net als ieder ander om gerespecteerd te worden en kansen te krijgen.”

Samen met SeeYou en andere lokale organisaties werken jullie aan het MUB-project. Waar houdt dit project in en wat willen jullie ermee bereiken?
“MUB staat voor ‘Menya Ubuzima Bwiza’, wat in onze taal ‘Onze gezondheid, onze vaardigheden en onze toekomst’ betekent. Concreet betekent dit dat we met verschillende partners, waaronder SeeYou, middels verschillende innovatieve benaderingen werkgelegenheid voor jongeren willen creëren én dat meisjes en vrouwen betere toegang tot gezondheidszorg krijgen”, vertelt Samuel die aangeeft dat het uiteindelijk de bedoeling is dat lokale organisaties aan het einde van het project de leiding zelfstandig kunnen overnemen.

Samuel vertelt dat er momenteel zo’n 240 jongeren/jongvolwassenen aan het MUB-project deelnemen. “Dat zijn niet alleen dove mensen. De trainingen die we aanbieden, zijn verschillend. Sommige trainingen duren zo’n vijf dagen, terwijl andere opleidingen wel maanden duren. Met onze trainingen willen we jongvolwassenen, waaronder dove mensen, skills meegeven, zodat hun situatie echt veranderd. De tweede is dat we hopen dat de Rwandese overheid het project wil ondersteunen, wanneer die drie jaar erop zitten, maar dat ze ook initiatief neemt om de gezondheidszorg, het onderwijs en de arbeidsmarkt zodanig in te richten dat ook dove mensen daar toegang tot hebben.”

Kan je voorbeelden noemen van mensen die door het volgen van het project hun leven hebben zien veranderen?
“Het project is net gestart, dus het is lastig om te zeggen of het project het leven van mensen al veranderd heeft. Wat we hopen is dat we aan het einde van dit project, drie jaar verder, kunnen zien dat het mensenlevens daadwerkelijk veranderd heeft."