Jeremia: de profeet die werd genegeerd maar niet kon zwijgen

Verdieping 18 maart 2024 3 minuten Jean-Jacques Suurmond
Jeremia

De profeet Jeremia leefde in een tijd die in zekere zin op de onze leek. Het was de achtste eeuw vóór Christus en de ene grote crisis volgde op de andere. Jeremia maakte mee hoe Israël zich losmaakte uit de macht van Assyrië, daarna hoe het slachtoffer werd van de heerszuchtige ambities van Egypte en Babylonië, en tot slot hoe het zichzelf dreigde te vernietigen in een roekeloze poging om zich van Babylonië te bevrijden.

Jeremia profeteert tegen de politieke en religieuze spelletjes die Israƫl naar de afgrond voerden (hoofdstuk 19-20). En hoe! Hij koopt een lendendoek die als waardeloos vod het volk van God verbeeldt. Hij sjouwt door de straten met een juk om de komende ballingschap te symboliseren. Hij smijt een aarden kruik stuk om te laten zien hoe het Jeruzalem zal vergaan als de stad niet naar hem luistert.

Doemdenker
De klap van die kruik is nauwelijks weggestorven, of hij wordt wegens opruiing opgepakt. De priester Paschur laat hem in de tempel in het blok slaan, waarin Jeremia staande en kromgebogen de nacht moet doorbrengen. De volgende dag zegt hij tegen Paschur: ā€˜De Heer noemt jou niet langer Paschur, maar ā€œMagor-Missabibā€ – wat betekent: ā€œOveral paniekā€.’ De priester zal daarop met schouderophalen gereageerd hebben. Jeremia had al zo vaak ā€˜overal paniek!’ geroepen dat het zijn spotnaam was geworden: ā€˜Kijk, daar heb je meneer Overal Paniek.’ Het volk stak voor het naderende gevaar liever zijn kop in het zand, en vond hem maar een irritante doemdenker.

Waarom bleef hij alarm roepen terwijl er toch niemand luisterde? Iets groter dan hemzelf dreef hem voort. Vaak genoeg verzette hij zich, kreeg hij er schoon genoeg van. Maar steeds weer blijkt God hem te sterk (20:9):


Als ik denk: Ik wil Hem niet meer noemen,
niet meer spreken in zijn naam,
dan laait er in mijn hart een vuur op,
dan brandt het in mijn gebeente.
Ik doe moeite om het in bedwang te houden,
maar ik kan het niet.
Jeremia 20:9

Dat vuur is de brand van Gods liefde. Het maakt dat Jeremia in voortdurende tweestrijd verkeert. Zo vaak als hij kritisch tegenover Israƫl staat, zo vaak ook vereenzelvigt hij zich ermee. Het ene moment komt hij als een priester voor zijn volk op, dan weer geselt hij het met striemende woorden.

Ook maar een mens
Jeremia is ook maar een mens, ook maar een IsraĆ«liet die zich het meest identificeert met zijn eigen vlees en bloed, land en cultuur. Hij vecht voortdurend tegen zichzelf. Beter gezegd: hij ervaart dat God in hem vecht – tegen zijn natuurlijke neigingen in. Daardoor blijft hij preken tegen de instituten van politiek en religie, tegen het paleis en de tempel. Die zijn volgens hem even nuttig als een kapotte kruik zolang men niet wandelt in het licht van Gods waarheid. Maar soms wordt zijn tweestrijd hem teveel en wenst hij dat hij maar dood was.

Tweestrijd, twijfel, onzekerheid, perioden van somberheid zijn op zichzelf geen tekenen van ongeloof. Vaak zijn ze juist het gevolg van Gods werkzaamheid in ons hart. De strijd tegen politieke en religieuze illusies begint heel dicht bij huis: onder onze eigen huid. Juist Jeremia’s erkenning dat hij van nature geneigd is om net zo te denken als het kortzichtige volk, alsof IsraĆ«l niets zou kunnen overkomen, maakt hem tot een groot profeet. Juist omdat hij zijn land zo liefheeft, is hij kritisch – allereerst op zichzelf.

Overwonnen vijanddenken
ā€˜Als profeet voor alle volken heb ik je aangewezen,’ zegt God (1:5). Door Jeremia’s innerlijke tweestrijd wordt zijn hart pijnlijk verruimd en zijn nationalistische horizon verbreed. Hij gaat de wereld zien vanuit Gods perspectief: die is niet alleen Heer van IsraĆ«l, maar van alle landen. Jeremia noemt de vijand, de koning van Babel, zelfs ā€˜dienaar van de Heer’ (25:9). Dat wordt hem door zijn chauvinistische landgenoten niet in dank afgenomen. Ze vluchten naar Egypte, en nemen Jeremia mee.

Wie de vijand ā€˜een dienaar van de Heer’ noemt, heeft zijn vijanddenken overwonnen. Dat betekent niet dat je goedpraat wat een vijand aan kan richten. Het houdt in dat we kiezen voor het liefdesvuur van de God voor alle volken, om de brand van een grote crisis te voorkomen.

Jean-Jacques Suurmond is emeritus-predikant van de Protestantse Kerk in Nederland en coach. Bovenstaand artikel verscheen op de site van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Jurjen ten Brinke
Video

God voelt ver weg: hoe nu verder? Bekende christenen reageren

Het is een vraag die we misschien allemaal wel eens stellen: hoe kom ik dichter bij God als ik mij ver bij Hem vandaan voel? Die vraag legden we onlangs onder meer voor aan SDOK-woordvoerder Richard Groenenboom, ds. Kees van Velzen, EO-presentator Ju

priester
Nieuws

Zorgen in Nicaraguaanse kerk: priester verdwijnt na arrestatie

De Nicaraguaanse priester Pedro Abelardo MƩndez PƩrez is sinds 19 juni spoorloos, nadat hij samen met zijn chauffeur werd gearresteerd door de politie. MƩndez verdween na het leiden van een eucharistieviering in Granada. Dit roept ernstige zorgen op

Kandidaat J. Kroon
Nieuws

GerGem Lisse verwelkomt nieuwe dominee: kandidaat J. Kroon

De gereformeerde gemeente te Lisse (GerGem) verwelkomt in de persoon van kandidaat J. Kroon een nieuwe predikant. In Lisse volgt Kroon ds. G. J. N. Moens op. Daarmee wordt de gemeente na ruim vijf jaar weer voorzien van een herder en leraar. Kroon be

Noord-Korea
Nieuws

Christenen aangehouden na poging om Bijbels naar Noord-Korea te sturen

Zes Amerikaanse christenen zijn door de Zuid-Koreaanse autoriteiten gearresteerd nadat ze probeerden 1.600 plastic flessen gevuld met Bijbels naar Noord-Korea te sturen via zee. De flessen bevatten miniatuur-Bijbeltjes, USB-sticks, geld en rijst. Dat

Christelijk zomerkamp
Nieuws

Christelijk zomerkamp in Colorado mag blijven bestaan: ā€˜Overheid mag geloof niet straffen’

Het christelijk zomerkamp IdRaHaJe uit Colorado mag blijven bestaan. Vanwege een nieuwe genderwet van de staat riskeerde het zomerkamp namelijk haar deuren te moeten sluiten. Dit werd echter via een rechtszaak voorkomen. Het zomerkamp blijft de ruimt

Ds. V. S. van der Meer
Video

HHK-predikant wijst op grote verschillen tussen rivaliserende voetbalclubs en de kerk

"De kerk is geen clubje, zoals bij het voetbal waar de ƩƩn zegt: 'Ik ben voor Feyenoord' en de ander: 'Ik ben voor Ajax of PSV'. De kerk is het lichaam van Christus", aldus ds. V. S. van der Meer. De hersteld hervormde predikant wees in een recente p

U.S. Customs and Border Protection
Nieuws

Iraanse christenen gearresteerd door immigratiediensten in Los Angeles

Pastor Ara Torosian van Cornerstone Church in West Los Angeles slaat alarm nadat vijf leden van zijn Iraanse gemeente zijn gearresteerd door Amerikaanse immigratiediensten. Onder de arrestanten zijn een gezin met een 3-jarig kind en een echtpaar dat

china
Nieuws

Chinese huiskerk maakt bijzonder statement na veroordeling drie kerkleiders

De Linfen Covenant Home Church, een ongeregistreerde huiskerk in de Chinese provincie Shanxi, heeft een krachtig statement afgegeven na de veroordeling van drie van haar leiders. De autoriteiten arresteerden de voorgangers op 19 augustus 2022. Dit ge

Meerartikelen

De Hoop on Tour
Persbericht

De Hoop on Tour; een muzikale avond vol hoop in Hoogvliet

De Hoop reist door het land met muziek en verhalen die hoop uitstralen! Op zaterdag 19 juli ben je van harte uitgenodigd voor de Lofprijsavond in het PENTA Collega, gelegen aan de Elritsstraat 11 in Hoogvliet. We zullen samen christelijke liederen zi

Bill en Lucy Curl
Getuigenis

Pastor vergeeft moordenaar van zijn vrouw: "Ik wil de Heilige Geest gehoorzamen"

In een rechtszaal in de Amerikaanse staat Florida speelde zich op 22 april een opmerkelijk tafereel af. Bill Curl, pastor bij First Orlando Baptist Church, sprak met gebroken stem maar vaste overtuiging vergeving uit over de man die zijn vrouw Lucy P

Hans Alblas
Verdieping

ā€œKom, volg Mij!ā€: Jezus maakt van vissers geen verpleegkundigen

We lezen in het Evangelie van Marcus een uniek soort historische vertelling. Marcus wil dat zijn lezers ontdekken wie Jezus van Nazareth is en wat Hij gedaan en onderwezen heeft. We zijn gekomen bij hoofdstuk 1 vers 16 tot en met 20. De inleiding is

Ds. Tim Schakel
Opinie

Niet iedereen is welkom in de kerk (en dat is maar goed ook)

ā€˜Iedereen is welkom!’ Deze tekst staat sinds kort op de plek waar dominee Bram Beute voorgaat. 'Ik ben er best een beetje trots op', schreef hij vorige week. Met respect voor Beutes intenties stelt collegapredikant Tim Schakel een scherpe tegenvraag:

Olaf ten Napel
Opinie

Onvoorwaardelijke steun aan Israƫl? Ik zit met een dilemma

Ik zit met een dilemma. En dat zeg ik als christen. Mijn geloof in Jezus Christus vindt zijn oorsprong in het oude Israƫl. Jezus leefde als Jood, kende de Thora, zag zichzelf als nakomeling van Abraham, de stamvader van het volk Israƫl. Abraham werd

CGK-synode
Nieuws

Uitkomst besloten crisisbijeenkomst CGK: landelijke vergadering op komst

Na het abrupt afgebroken synodale proces binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) hebben 71 gemeenten de handschoen opgepakt. Tijdens een besloten bijeenkomst in Rijnsburg is afgesproken om nog vóór de herfstvakantie een zogeheten convent te

Annica
Video

Dankzij een operatie aan boord van Mercy Ships kan de 9-jarige Annica weer Ʃcht kind zijn

Door een ongeluk in haar jeugd, kon de 9-jarige Annica haar armen niet meer optillen. Dingen die voor andere kinderen vanzelfsprekend zijn - zoals een potje basketbal spelen of je haren kammen - waren voor haar bijna onmogelijk. Maar dankzij een kost

Ron van der Spoel
Video

Ron van der Spoel behandelt Psalm 79 in gebedsvlog: "Keuzes hebben consequenties"

Het gebed is onlosmakelijk verbonden aan het christelijk geloof, maar hoe dat je dat nu precies? In de Gebedsvlogs van IZB deelt Ron van der Spoel waardevolle inzichten en praktische handvatten om gebed en stilte een plek te geven in je dagelijks lev

Ds. G. van Zanden
Video

Ds. Van Zanden illustreert het werk van de Heilige Geest aan de hand van zijn open haard

"Misschien vraagt u zich af als u langs de pastorie loopt of fietst waar al die rook vandaan komt. Ik kan u zeggen: die rook komt uit onze open haard", aldus ds. G. van Zanden. In een recente preek vertelde de hervormde predikant te beschikken over e

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp legt uit waarom hij veel christenen op schoolkinderen vindt lijken

"Veel christenen doen mij denken aan een groep schoolkinderen die te horen hebben gekregen dat de meester vanwege een cursus een dag weg zou zijn." Dat stelt Wilkin van de Kamp in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' waarin hij i

damascus
Verdieping

Terreuraanslag kerk keiharde klap voor Syrische christenen

Met minstens 22 doden en meer dan 50 gewonden, waarvan 13 in kritieke toestand, kreeg de christelijke gemeenschap in Syriƫ op zondag 22 juni een zware klap te verduren toen een terrorist de Sint-Eliaskerk in Dweilaa, Damascus, aanviel en zich daarna

Jacob Keegstra
Video

Wat heeft het Bijbelboek Numeri vandaag nog te zeggen? Jacob Keegstra legt uit

In deze videoboodschap duikt Jacob Keegstra, namens ICEJ Nederland, diep in de rijke en vaak verrassende betekenis van het boek Numeri. Ontdek hoe Gods leiding, orde en belofte door dit Bijbelboek heen klinken – en wat dat betekent voor ons leven nu.