Waarom ik niet alleen maar tranen in mijn ogen krijg van het onderzoek 'God in Nederland'

Opinie 26 april 2025 5 minuten Dr. Marten Visser
Dr. Marten Visser

Gisteren verscheen het rapport ā€˜God in Nederland 2025’. Dat is een mooie titel, want het is te lezen als een belijdenis: God is in Nederland in 2025. En zo is het natuurlijk ook. Zo eens in de tien jaar komt zo’n rapport ā€˜God in Nederland’ uit. Het droevige is dat ondanks dat God in Nederland is, Hij er wel steeds minder wordt aanbeden.

Ook in de afgelopen tien jaar heeft die ontwikkeling zich voortgezet. Het percentage van de Nederlandse bevolking dat gelooft in een hogere macht is gezakt van 42 naar 36 procent. Het percentage kerkleden is gezakt van 25 naar 19 procent. En het percentage kerkgangers (inclusief degenen die slechts ā€˜soms’ een kerk bezoeken) is gezakt van 18 naar 14 procent.

In tien jaar is dat ontzettend veel. Als je dat doortrekt naar dertig jaar, betekenen deze getallen een halvering van kerklidmaatschap en kerkgang in een generatie. Maar dat betekent tevens dat de ontkerkelijking niet alleen kan komen doordat oude gelovigen sterven en de jonge generatie niet meer gelooft. Nee, zo’n snelle daling kan alleen veroorzaakt worden doordat mensen van verschillende leeftijden het geloof verliezen en de kerk verlaten.

Uit het rapport 'God in Nederland 2025' wordt duidelijk dat de krimp van de kerk helemaal op het conto te schrijven valt van de Rooms-Katholieke Kerk en de Protestantse Kerk in Nederland. Dit waren eeuwenlang de dominante kerken in Nederland. Maar inmiddels zijn ze met een duizelingwekkende vaart ingestort. Op zondag zitten er inmiddels minder mensen in katholieke kerken dan in de Gereformeerde Gemeenten. En hoewel kerkgangcijfers van de PKN nauwelijks beschikbaar zijn, is het duidelijk dat de andere protestantse kerkgenootschappen gezamenlijk qua kerkgang het totaal van de PKN voorbij zijn gestreefd.

Wie zou niet huilen? Sta erbij stil, laat het tot je doordringen, bagatelliseer het niet, treur erom

Dus de onvermijdelijke reactie op deze cijfers voor iedereen die God en de kerk liefheeft (en ja, ik blijf erbij dat je dat niet zomaar los kunt koppelen), is: wie zou niet huilen? Sta erbij stil, laat het tot je doordringen, bagatelliseer het niet, treur erom.

Dat is de ene helft van het verhaal. De andere helft van het verhaal zit verstopt in een klein hoekje. Van de Millennials (geboren tussen 1986 en 2000) noemt 22 procent zich gelovig. Maar van de 18+-ers van Generatie Z (geboren tussen 2001 en 2007) noemt 27 procent zich gelovig. En dat is volgens de onderzoekers een trendbreuk. Voor het eerst sinds het onderzoek begon in 1966 is er een generatie gevonden die geloviger is dan de vorige.

"Een generatie geleden vonden jongeren via internet uit dat ze niet naar de kerk hoefden. Nu beginnen jongeren uit te vinden dat ze naar de kerk mogen"

Dit is een trend die begint op te vallen. Veel seculiere media hebben de afgelopen maanden interviews geplaatst met jongeren die christen zijn geworden. Het zit in de lucht. Vorig jaar heb ik een poosje gedacht: zitten we elkaar na te praten? Is de wens de moeder van de gedachte? Maar er is meer aan de hand. Er is echt een omslag gaande. Pas was ik in een Nederlandse kerk waar elke zondag tientallen mensen voor het eerst van hun leven in de kerk komen, de meesten op aanraden van Google. Meestal komen ze nog niet terug, maar toch is het een verrassende blijk van openheid. De geluiden daarvoor komen ook uit de rest van Europa. In Frankrijk zijn er met Pasen 6.000 tieners gedoopt en 6.000 jongeren van tussen de 18 en 25. In Engeland vond het Bijbelgenootschap onlangs tot haar verbijstering dat het percentage jongeren dat naar de kerk gaat, binnen een aantal jaren gestegen is van 4 naar 16 procent. Gechargeerd gezegd: een generatie geleden vonden jongeren via internet uit dat ze niet naar de kerk hoefden. Nu beginnen jongeren uit te vinden dat ze naar de kerk mogen.

Al in de 19e eeuw schreef een Britse dichter over dat de zee van geloof zich aan het terugtrekken was. Het werd eb. Nu is het laagwater. Het strand ligt er verlaten bij. Er liggen nog wat schelpen van saamhorigheidsgevoel en onderlinge zorg en mensenrechten. En opeens beginnen mensen zich te realiseren, vooral jongeren die hun levenspad nog aan het ontdekken zijn, dat het de zee van het geloof is die die schelpen heeft afgeleverd. En dat je zonder die zee alleen maar kaalheid overhoudt. Dat wordt versterkt door de gevoelens van onzekerheid die veroorzaakt zijn door hoe onze maatschappij omging met de corona-epidemie en door de onzekere politieke situatie.

Ik hoop en bid, en langzamerhand durf ik te zeggen: ik verwacht dat kerken zich op mogen maken voor een toestroom van jonge mensen

Dus ik hoop en bid, en langzamerhand durf ik te zeggen: ik verwacht dat kerken zich op mogen maken voor een toestroom van jonge mensen. Zijn ze klaar om hen op te vangen? Het eerlijke antwoord voor veel kerken is: nee, dat zijn ze niet. Voor sommigen geldt dat ze het gezag van de Bijbel hebben losgelaten, of dat in snel tempo aan het doen zijn. In een kerk waar de Bijbel niet het laatste woord heeft, heeft niemand iets te halen. Voor anderen geldt dat ze muren van traditie hebben opgetrokken tussen kerk en wereld. Die zorgen ervoor dat ze er goed in zijn hun jeugd bij de kerk te houden. Maar diezelfde muren voorkomen dat buitenstaanders zich bij de kerk voegen. 

Ik geloof niet in het omver halen van die muren. In de eerste plaats geloof ik niet dat het gaat gebeuren, maar in de tweede plaats geloof ik wel in de bewarende kracht van de traditie. Dus laat ze maar staan.

Maar waar kunnen de zoekende jongeren dan terecht? Er zijn nieuwe kerken nodig. Kerken die voluit aan het gezag van de Bijbel vasthouden en zich daar niet voor verontschuldigen; maar tegelijkertijd kerken die zich niets aantrekken van de traditie, die ervoor kiezen het bereiken van niet-christenen een hogere prioriteit te geven dan te voldoen aan de verwachting van christenen.

Pas sprak ik een predikant van een gemeente die redelijk recent gesticht is. Bij zijn roeping kreeg hij het beeld van die vrouw die in haar huis allemaal lege vaten neer moest gaan zetten, omdat God beloofde dat de olie zou gaan stromen. Dit is het moment voor Nederland om de lege vaten neer te zetten. Want als er geen lege vaten meer zijn, houdt de olie op met stromen. 

Praatmee

Beluister onze podcast

#367 Jeffrey & Farshid Seyed Mehdi over oorlog Israƫl-Iran en een hoopvolle toekomst
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Raouf Leeraar
Video

Christenen voor Israƫl genoemd in VN-rapport over verdrijving Palestijnen, Raouf Leeraar reageert

Volgens VN-rapporteur Francesca Albanese zouden bijna 50 organisaties zich schuldig maken aan de verdrijving van Palestijnen. Dat schrijft zij in een nieuw rapport. In het rapport staat onder meer dat de bezetting van de Westelijke Jordaanoever blijf

Urkers
Video

Prachtig: honderden Urkers zingen uit volle borst 'Een toekomst vol van hoop'

'U geeft een toekomst vol van hoop. Dat heeft U aan ons beloofd. Niemand anders U alleen, leidt ons door dit leven heen', deze woorden komen uit het voor veel christenen bekende lied 'Een toekomst vol van hoop'. Het lied - afkomstig van de christelij

Ds. G. van Zanden
Video

Hervormde predikant vraagt toehoorders of hij hun internetgeschiedenis mag zien

"Mag ik jullie internetgeschiedenis eens zien? Nee hƩ? Dat dacht ik wel", aldus ds. G. van Zanden. De hervormde predikant uit Katwijk aan Zee stelde deze vraag in een recente preek aan zijn luisteraars. De predikant wees hen erop dat ze een streep mo

Ron van der Spoel
Video

Ron van der Spoel behandelt Psalm 80 in nieuwe gebedsvlog

Het gebed is onlosmakelijk verbonden aan het christelijk geloof, maar hoe bid je nu precies? In de Gebedsvlogs van IZB deelt PKN-predikant Ron van der Spoel waardevolle inzichten en praktische handvatten om gebed en stilte een plek te geven in je dag

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt hoe de discipelen tijdens Pinksteren met Gods Geest vervuld werden

Pinksteren ligt inmiddels alweer even achter ons, maar in een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' staat spreker en schrijver Wilkin van de Kamp nog een keer stil bij dit bijzondere heilsfeit. In onderstaande aflevering vertelt Van d

Matthijn
Opinie

Het is moeilijk om 'echt' te zijn in de christelijke muziekwereld

Onze zintuigen zijn opmerkelijk. Wat ons getoond wordt en wat we willen zien, kan soms nogal verschillen. Toch zijn er onverwacht meer overeenkomsten dan je denkt. Het oog wil wat, het oor ook. En voor je het weet, zie en hoor je meer dan je van plan

Drs. Piet Guijt
Column

Christenen moeten zich wapenen tegen dubieus piramideverhaal

Sinds maart 2025 gaat er een opmerkelijke theorie rond over verborgen structuren onder de Egyptische piramide van Chefren. De hype verspreidt zich razendsnel online, maar wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt volledig. Sterker nog: betrokken onder

Gisley Borges
Interview

Voorganger in actie voor vervolgde Nigeriaanse christenen: "Dit is óns probleem"

In geen enkel land ter wereld worden zoveel christenen vermoord vanwege hun geloof als in Nigeria. Voorganger Gisley Borges van de evangelische gemeente New Life Zoetermeer vindt dat het zo niet langer kan. Daarom is hij een petitie gestart. Cvandaag

Meerartikelen

Rafael en Remilyn
Getuigenis

Rafael: van gangster tot Gods dienaar

Rafael, uit Cavite op de Filipijnen was gevreesd, gewelddadig en verslaafd. Maar toen Gods Woord hun gezin bereikte via het Project Filippus van Bible League, begon er iets te veranderen. Vandaag leidt hij zijn gezin in gebed en verspreidt hij het Ev

Ds. Kees van Velzen
Video

Christenen vertellen wat de kerk volgens hen meer dan ooit nodig heeft

Wat heeft de kerk meer dan ooit nodig? Deze vraag legden wij onlangs aan diverse christenen voor. Onder andere ds. Kees van Velzen, CU-Tweede Kamerlid Don Ceder, EO-presentator Jurjen ten Brinke, presentator Jan van den Bosch en theoloog Willem Ouwen

Willem Lingeman
Opinie

Hebben gelovigen de wet der tien geboden nodig?

Elke zondagmorgen buigen veel christenen zich onder het voorlezen van de Wet des Heeren, zoals die te vinden is in Exodus 20:1-17 en Deuteronomium 5:6-21. In veel kerken, met name van reformatorische signatuur, is dit zoals men zegt: ā€˜een goede gewoo

Zwitsers parlementsgebouw
Nieuws

Zwitserse overheid wil eiceldonatie voor vrouwen legaliseren

De Zwitserse Evangelische Alliantie (SEA) heeft zich uitgesproken tegen plannen van de overheid om eiceldonatie voor vrouwen te legaliseren. Volgens de christelijke koepelorganisatie brengt het wetsvoorstel ernstige ethische risico’s met zich mee en

Michal Canina Geske
Nieuws

Dochter van vermoorde christelijke uitgever dreigt Turkije te worden uitgezet

De Duitse Michal Canina Geske, de dochter van een in 2007 vermoorde christelijke uitgever in Turkije, dreigt na bijna dertig jaar Turkije te moeten verlaten. Dat meldt de Deutsche Welle. Michal was pas drie jaar oud toen ze met haar ouders naar Turki

Ds. J. Koppelaar
Video

HHK-predikant: Israƫl heeft het recht om zichzelf te verdedigen

Al ruim anderhalf jaar zijn Israƫl en Hamas met elkaar in oorlog. In het begin van de oorlog kozen veel mensen Israƫls kant. Vandaag de dag scharen steeds meer mensen zich achter de Palestijnen. Ds. J. Koppelaar - hersteld hervormd emerituspredikant

 Wilkin van de Kamp
Video

Volgens Wilkin van de Kamp verwaarloosde de kerk eeuwenlang het werk van de Heilige Geest

"In de vierde eeuw na Christus beschreef een theoloog de Heilige Geest al als de 'onbeschreven God', de God over wie niemand schrijft", aldus Wilkin van de Kamp. In een nieuwe aflevering van de serie 'Begin je dag met God' vertelt de spreker en schri

Elvis E
Video

Elvis E. is aanstaande zondag te zien bij Hour of Power

Zondag in Hour of Power het verhaal van de veelzijdige en muzikale Elvis E. De musicus groeide op in Nigeria en werd geboren als prins. Hij kende daar rijkdom en armoede. God betekent alles in zijn leven. "Waar ik tekort kom, vult God het voor mij in

HSV
Nieuws

Hersteld Hervormde Kerk versoepelt koers rond Herziene Statenvertaling

De Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft haar standpunt ten aanzien van het gebruik van de Herziene Statenvertaling (HSV) versoepeld. Tijdens de synodevergadering van juni besloot het landelijke kerkverband dat het gebruik van de HSV niet langer wordt

Bart Bolhuis
Nieuws

Prominent ChristenUnie-lid stapt over naar Partij voor de Dieren

Bart Bolhuis, tot voor kort actief binnen de ChristenUnie, heeft bekendgemaakt dat hij per 1 augustus in dienst treedt als beleidsmedewerker bij de Tweede Kamerfractie van de Partij voor de Dieren. De overstap markeert een duidelijke breuk met zijn v

Gids bij de Bijbel
Nieuws

NBG helpt jongeren met 'Gids bij de Bijbel'

Wat staat er allemaal in de Bijbel? Spreekt God echt door de Bijbel? Bijbellezen, hoe doe je dat eigenlijk? Voor jongeren met dit soort vragen is er nu de Gids bij de Bijbel. "Deze Gids is een mega-handige, laagdrempelige, frisse en tegelijk verdiepe

Diederik van Dijk
Nieuws

SGP stelt Kamervragen over christenvervolging in Indonesiƫ

SGP-Kamerlid Diederik van Dijk heeft minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken schriftelijke vragen gesteld over christenvervolging in Indonesiƫ. Aanleiding daarvoor is de recente, zorgelijke berichtgeving die onder andere op deze website verscheen. H