Waarom ik niet alleen maar tranen in mijn ogen krijg van het onderzoek 'God in Nederland'

Opinie 26 april 2025 5 minuten Dr. Marten Visser
Dr. Marten Visser

Gisteren verscheen het rapport ‘God in Nederland 2025’. Dat is een mooie titel, want het is te lezen als een belijdenis: God is in Nederland in 2025. En zo is het natuurlijk ook. Zo eens in de tien jaar komt zo’n rapport ‘God in Nederland’ uit. Het droevige is dat ondanks dat God in Nederland is, Hij er wel steeds minder wordt aanbeden.

Ook in de afgelopen tien jaar heeft die ontwikkeling zich voortgezet. Het percentage van de Nederlandse bevolking dat gelooft in een hogere macht is gezakt van 42 naar 36 procent. Het percentage kerkleden is gezakt van 25 naar 19 procent. En het percentage kerkgangers (inclusief degenen die slechts ‘soms’ een kerk bezoeken) is gezakt van 18 naar 14 procent.

In tien jaar is dat ontzettend veel. Als je dat doortrekt naar dertig jaar, betekenen deze getallen een halvering van kerklidmaatschap en kerkgang in een generatie. Maar dat betekent tevens dat de ontkerkelijking niet alleen kan komen doordat oude gelovigen sterven en de jonge generatie niet meer gelooft. Nee, zo’n snelle daling kan alleen veroorzaakt worden doordat mensen van verschillende leeftijden het geloof verliezen en de kerk verlaten.

Uit het rapport 'God in Nederland 2025' wordt duidelijk dat de krimp van de kerk helemaal op het conto te schrijven valt van de Rooms-Katholieke Kerk en de Protestantse Kerk in Nederland. Dit waren eeuwenlang de dominante kerken in Nederland. Maar inmiddels zijn ze met een duizelingwekkende vaart ingestort. Op zondag zitten er inmiddels minder mensen in katholieke kerken dan in de Gereformeerde Gemeenten. En hoewel kerkgangcijfers van de PKN nauwelijks beschikbaar zijn, is het duidelijk dat de andere protestantse kerkgenootschappen gezamenlijk qua kerkgang het totaal van de PKN voorbij zijn gestreefd.

Wie zou niet huilen? Sta erbij stil, laat het tot je doordringen, bagatelliseer het niet, treur erom

Dus de onvermijdelijke reactie op deze cijfers voor iedereen die God en de kerk liefheeft (en ja, ik blijf erbij dat je dat niet zomaar los kunt koppelen), is: wie zou niet huilen? Sta erbij stil, laat het tot je doordringen, bagatelliseer het niet, treur erom.

Dat is de ene helft van het verhaal. De andere helft van het verhaal zit verstopt in een klein hoekje. Van de Millennials (geboren tussen 1986 en 2000) noemt 22 procent zich gelovig. Maar van de 18+-ers van Generatie Z (geboren tussen 2001 en 2007) noemt 27 procent zich gelovig. En dat is volgens de onderzoekers een trendbreuk. Voor het eerst sinds het onderzoek begon in 1966 is er een generatie gevonden die geloviger is dan de vorige.

"Een generatie geleden vonden jongeren via internet uit dat ze niet naar de kerk hoefden. Nu beginnen jongeren uit te vinden dat ze naar de kerk mogen"

Dit is een trend die begint op te vallen. Veel seculiere media hebben de afgelopen maanden interviews geplaatst met jongeren die christen zijn geworden. Het zit in de lucht. Vorig jaar heb ik een poosje gedacht: zitten we elkaar na te praten? Is de wens de moeder van de gedachte? Maar er is meer aan de hand. Er is echt een omslag gaande. Pas was ik in een Nederlandse kerk waar elke zondag tientallen mensen voor het eerst van hun leven in de kerk komen, de meesten op aanraden van Google. Meestal komen ze nog niet terug, maar toch is het een verrassende blijk van openheid. De geluiden daarvoor komen ook uit de rest van Europa. In Frankrijk zijn er met Pasen 6.000 tieners gedoopt en 6.000 jongeren van tussen de 18 en 25. In Engeland vond het Bijbelgenootschap onlangs tot haar verbijstering dat het percentage jongeren dat naar de kerk gaat, binnen een aantal jaren gestegen is van 4 naar 16 procent. Gechargeerd gezegd: een generatie geleden vonden jongeren via internet uit dat ze niet naar de kerk hoefden. Nu beginnen jongeren uit te vinden dat ze naar de kerk mogen.

Al in de 19e eeuw schreef een Britse dichter over dat de zee van geloof zich aan het terugtrekken was. Het werd eb. Nu is het laagwater. Het strand ligt er verlaten bij. Er liggen nog wat schelpen van saamhorigheidsgevoel en onderlinge zorg en mensenrechten. En opeens beginnen mensen zich te realiseren, vooral jongeren die hun levenspad nog aan het ontdekken zijn, dat het de zee van het geloof is die die schelpen heeft afgeleverd. En dat je zonder die zee alleen maar kaalheid overhoudt. Dat wordt versterkt door de gevoelens van onzekerheid die veroorzaakt zijn door hoe onze maatschappij omging met de corona-epidemie en door de onzekere politieke situatie.

Ik hoop en bid, en langzamerhand durf ik te zeggen: ik verwacht dat kerken zich op mogen maken voor een toestroom van jonge mensen

Dus ik hoop en bid, en langzamerhand durf ik te zeggen: ik verwacht dat kerken zich op mogen maken voor een toestroom van jonge mensen. Zijn ze klaar om hen op te vangen? Het eerlijke antwoord voor veel kerken is: nee, dat zijn ze niet. Voor sommigen geldt dat ze het gezag van de Bijbel hebben losgelaten, of dat in snel tempo aan het doen zijn. In een kerk waar de Bijbel niet het laatste woord heeft, heeft niemand iets te halen. Voor anderen geldt dat ze muren van traditie hebben opgetrokken tussen kerk en wereld. Die zorgen ervoor dat ze er goed in zijn hun jeugd bij de kerk te houden. Maar diezelfde muren voorkomen dat buitenstaanders zich bij de kerk voegen. 

Ik geloof niet in het omver halen van die muren. In de eerste plaats geloof ik niet dat het gaat gebeuren, maar in de tweede plaats geloof ik wel in de bewarende kracht van de traditie. Dus laat ze maar staan.

Maar waar kunnen de zoekende jongeren dan terecht? Er zijn nieuwe kerken nodig. Kerken die voluit aan het gezag van de Bijbel vasthouden en zich daar niet voor verontschuldigen; maar tegelijkertijd kerken die zich niets aantrekken van de traditie, die ervoor kiezen het bereiken van niet-christenen een hogere prioriteit te geven dan te voldoen aan de verwachting van christenen.

Pas sprak ik een predikant van een gemeente die redelijk recent gesticht is. Bij zijn roeping kreeg hij het beeld van die vrouw die in haar huis allemaal lege vaten neer moest gaan zetten, omdat God beloofde dat de olie zou gaan stromen. Dit is het moment voor Nederland om de lege vaten neer te zetten. Want als er geen lege vaten meer zijn, houdt de olie op met stromen. 

Praatmee

Beluister onze podcast

#368 Patrick & Jeffrey over de SGP, strafbaarstelling illegaliteit en pro-Palestijnse PKN-dominees
Of beluister op:
Luister naar
0:00

Meerartikelen

Yasin
Video

Yasin ruilde de islam in voor het christendom: "Jezus verscheen aan mij in een droom"

Jarenlang bad Yasin (schuilnaam) uit Irak: “God, als U echt bent, geef me dan een teken.” Hij had een goedlopend bedrijf en was actief betrokken bij de moskee. Alles leek Yasin op orde te hebben. Toch bleef er een diepe innerlijke onrust die hem niet

Ds. W. van Klinken
Video

HHK-predikant merkt op dat dominees het steeds moeilijker vinden om voor Israël te bidden

De oorlog tussen Israël en Hamas zorgt voor verdeeldheid binnen de kerk. Waar veel christenen zich vanwege de Joodse wortels van de Bijbel met Israël verbonden voelen, zijn er ook christenen die zich achter de Palestijnen scharen. HHK-predikant W. va

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over de Heilige Geest: "Hij wil een intieme relatie met jou"

"Toen jij opnieuw geboren werd, kwam de Heilige Geest ook in jou wonen. De Heilige Geest verlangt ernaar om een intieme relatie met jou te hebben. Neem dus de tijd om de stem van de Goede Herder te leren kennen", aldus Wilkin van de Kamp. In een nieu

Elvis E
Levensverhaal

Topmuzikant Elvis E groeide op als prins in Nigeria: "God betekent alles voor mij"

Elvis E heeft een bijzonder levensverhaal en vertelde daar afgelopen zondag uitgebreid over bij Hour of Power.  De musicus groeide op in Nigeria en werd geboren als prins. Hij kende daar rijkdom en armoede. God betekent alles in zijn leven. "Waar ik

Jacobs
Column

Ik wil geen tijd meer besteden aan kwaadwillende en suggestieve vragenstellers

Wat hij ervan vindt dat er in Gaza concentratiekampen zijn gevonden. Die vraag kreeg opperrabbijn Jacobs voorgelegd door een journalist. Het leidt in zijn nieuwe onderstaande dagboek tot de conclusie dat het beter is om geen tijd te besteden aan kwaa

euthanasie
Opinie

De dood als medisch instrument? De schrijnende praktijk van euthanasie

Discussies over euthanasie zijn nog altijd in volle gang. Euthanasiecijfers blijven stijgen, inclusief als het gaat om euthanasie bij psychisch lijden, iets wat in het bijzonder controversieel is. Op maandag 16 juni verdedigde NSC een voorstel om eut

Chris Stoffer
Persbericht

Chris Stoffer gekozen tot lijsttrekker SGP

Na een voordracht door het partijbestuur op 17 juni, is Chris Stoffer afgelopen vrijdag met een ruime meerderheid van 97 procent van de stemmen gekozen tot lijsttrekker van de SGP voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het aantal van 329 afgevaardigden va

Iran
Nieuws

Zwaardere vervolging van christenen in Iran na oorlog met Israël en VS

Het recente conflict met Israël en de Verenigde Staten heeft de situatie voor christenen en andere minderheden in Iran drastisch verslechterd. De laatste weken arresteerde het regime honderden mensen. Ten minste tien personen zijn inmiddels geëxecute

Meerartikelen

India
Nieuws

Christenen in India aangevallen tijdens kerkdienst: "De Heere Jezus is onze krachtbron"

Een gewelddadige aanval op een christelijke kerkdienst in het dorp Borsi, in de Indiase deelstaat Chhattisgarh, zorgt voor angst onder christenen in de bewuste regio. Gewapende hindoe-extremisten vielen op zondag 8 juni de samenkomst van de onafhanke

Cvandaag podcast
Podcast

Cvandaag podcast: vooruitblik op pro-Palestijns PKN-protest

Aanstaande dinsdag staan tientallen predikanten, kerkelijk werkers en leden van de Protestantse Kerk (PKN) in Utrecht op de stoep van het dienstencentrum van hun kerk. Zij roepen de PKN op zich duidelijker uit te spreken tegen het Israëlische optrede

Pride-vlaggen
Nieuws

Christenen reageren fel op Pride-vlaggen in Londen: "Eeuwige straf volgt"

De jaarlijkse regenboogvlaggen op Regent Street, een van de bekendste straten in Londen, zorgen opnieuw voor onrust. Meer dan driehonderd Progress Pride-vlaggen werden geplaatst in aanloop naar de Pride-optocht op zaterdag. Burgemeester Sadiq Khan st

Ds. A. Simons
Video

Waaraan kan je merken dat je vervuld bent met de Heilige Geest? Ds. Simons antwoordt

Het Pinksterfeest ligt alweer even achter ons. Christenen herdenken tijdens dit feest de uitstorting van de Heilige Geest. De Heilige Geest, die vaak ook als de Trooster wordt omschreven, kwam als Plaatsvervanger van de Heere Jezus op aarde. Maar waa

Overstromingen Texas
Nieuws

10 meisjes en begeleider vermist na dodelijke overstroming bij christelijk zomerkamp in Texas

De situatie rond het christelijke meisjeskamp Camp Mystic blijft ernstig. Tien meisjes en één begeleider zijn nog steeds vermist nadat hevige overstromingen afgelopen vrijdag het kamp en de omliggende gebieden in de Texas Hill Country troffen. Plotse

Aanbidden in de kerk
Verdieping

Hoe reageren we op de groeiende interesse in het christelijk geloof?

Jarenlang werden we in Nederland geconfronteerd met sombere berichten over religie en kerkbezoek. Rapporten voorspelden een gestaag uitstervende kerk, maar opeens horen we overal om ons heen kleine, hoopvolle signalen van groei. In de afgelopen jaren

Christendom.nl
Nieuws

Waar gaat Romeinen 9 écht over? Bekijk dit videofragment

Wat bedoelde Paulus écht in Romeinen 9? Gaat dit hoofdstuk over de vraag of christenen hun redding kunnen verliezen of zit er iets heel anders achter zijn woorden? In deze video duiken christenen diep in de context en boodschap van Romeinen 9 en late

ZERA worship
Persbericht

Dagtickets beschikbaar voor ZERA worship festival 2025

Deze zomer organiseert ZERA worship het ZERA worship festival. Een uniek evenement van 50 uur non-stop aanbidding, van donderdag 14 tot en met zaterdag 16 augustus 2025 in Maarsbergen (Utrecht). Ervaar de kracht van aanbidding met onder andere Martin

Aden Friedman en Cara Friedman
Getuigenis

Van breuk naar verzoening: hoe een orthodox-joodse vader Jesjoea vond

De vader van Aden Friedman hield van zijn familie, van zijn tradities en van God. Hij was een trotse Jood, toegewijd aan zijn geloof en geworteld in de geschiedenis van zijn volk. Voor hem betekende het Jood-zijn alles. Dat zijn zoon Aden op een dag

Dr. Bert Loonstra
Opinie

In de CGK spelen broeders met heilig vuur

In Rijnsburg kwamen onlangs 71 van de 181 Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) bijeen om zich te bezinnen op de toekomst van het samen kerk zijn. Een belangrijke voorbeslissing was door de uitnodigende kerkenraad van Rijnsburg al genomen. Alleen k

Jeffrey Schipper
Hoofdredactioneel commentaar

Geef pro-Palestijnse PKN-dominees voordeel van de twijfel

Wie zijn die mensen? Dit vroeg ik mij af toen vorige maand 150.000 mensen naar het Malieveld trokken. Een duidelijk signaal aan het demissionaire kabinet-Schoof om actie te ondernemen ten opzichte van de vermeende oorlogsmisdaden van Israël. Deze wee

King of Kings Community Jerusalem
Positief nieuws

Messiasbelijdende Joden komen weer bijeen in Jeruzalem: "God is de Bewaarder van Israël"

Na de twaalfdaagse oorlog tussen Israël en Iran is er een wapenstilstand. De Messiasbelijdende gemeente King of Kings Community Jerusalem (KKCJ) kwam vorige week voor het eerst weer fysiek bijeen in het hart van Jeruzalem. “Het is een wonder van God